De problemen van een
krasse honderdjarige
m m «jasa?-
ISRAEL
DERKSEN
LUXE
ZATERDAG 8 JULI 1989
PAGINA 31
Even veelzeggend als een Arabische cursus computerkunde voor gevorderden, zo helder als erwtensoep,
sprankelend als het Rijnwater dat bij Lobith ons land binnenkomt, is voor de gemiddelde leek de Wall Street
Journal. Zelfs van de bezitters van een praktijkdiploma boekhouden moet je je afvragen of zij de Journal wel
kunnen lezen. Het is niet voor niets dat de Wall Street Journal de enige krant ter wereld is waarvoor boeken
bestaan die 'm uitleggen. Niettemin is de Wall Street Journal een krant die in een duidelijke behoefte voorziet,
want bijna twee miljoen Amerikanen kunnen 'in niet missen - geen dag. Ook het gegeven dat de krant vandaag
precies 100 jaar bestaat, doet vermoeden dat we met een ijzersterke formule te maken hebben.
Elektronische nieuwsvoorziening bedreigt Wall Street Journal
mmxsnnfJMnm
ütirs"-;
SS.WRAU
mm j
Err*
MM#»
S5-. Si Ï5
se- Sij. ss'
door Henk Dam
Het zijn vooral zakenlieden die bij
de Wall Street Journal zweren. Voor
hen zijn de eindeloze rijen cijfers, de
tabellen en de grafieken even span
nend als een mooie partij honkbal.
Wie de gegevens uit de Journal goed
interpreteert kan een hoop geld ver
dienen. Wie dat niet doet kan even
veel verliezen.
De meeste lezers doen het goed, zo blijkt
uit een onderzoek dat de Wall Street
Journal onlangs liet doen. Het gemiddel
de gezinsinkomen van de Journal-lezer
is bijvoorbeeld 85.000 dollar (bijna twee
ton in guldens) per jaar. Wall Street Jour-
nal-lezers zijn, in aardse bezittingen ge
rekend, gemiddeld een miljoen gulden
waard. Het gaat voor het overgrote deel
ger.
Een krant met zo'n specifieke groep le
zers en zo'n lange geschiedenis heeft een
heel eigen cultuur. Bij de Wall Street
Journal is het sleutelwoord 'conserva
tief. Zo wordt de krant op een uitgespro
ken ouderwetse manier opgemaakt. Fo
to's zul je er niet in vinden, de koppen
zijn klein, allemaal met als uitgangspunt:
hoe minder franje, des te meer nieuws
we kwijt kunnen. In het huidige kranten-
klimaat is dat zo ongeveer een prehistori
sche opstelling.
Agentschap
De Wall Street Journal is het geesteskind
van drie heren, Charles H. Dow, Edward
D. Jones en Charles Bergstresser. Deze
journalisten besloten in 1882 een eigen
agentschap in financieel nieuws op te
richten. Over de naam van dat agent
schap werd lang gedelibereerd. Dow, Jo
nes Bergstresser klonk niet erg. Uit
eindelijk werd besloten de firma Dow
Jones Company te noemen, en dat is
nog steeds de naam van de uitgever van
de Wall Street Journal.
In de eerste jaren na de oprichting van
hun agentschap gaven de drie journalis
ten een nieuwsbrief uit. Maar op 8 juli
1889 werd die nieuwsbrief omgezet in
eeh krant, de Wall Street Journal, die
's middags uitkwam, vier pagina's telde
en twee cent kóstte. Charles Dow werd
hoofdredacteur.
Wie de voorpagina's van die oudste
Wall Street Journals doorkijkt ziet voor
al marktberichten. Je ziet ook de "ge
middelde prijs van 12 actieve aandelen",
een vondst van de oprichters van de
krant, en de voorloper van de huidige
Dow Jones Index.
De Wall Street Journal groeide spoe
dig uit tot een krant die je als lid van de
financiële gemeenschap van New York
moest lezen. Gezien de belangrijke posi
tie van New York was de Journal al gauw
ook de meest gezaghebbende financiële
publicatie van de Verenigde Staten.
En daarom was het een aantrekkelijke
belegging voor de flamboyante journa
list en uitgever Clarence W. Barron, die
de Journal in 1902 voor een bedrag van
2500 dollar kocht. De krant ook leiden,
daar had hij geen zin in. Dat liet hij zijn
pinnige vrouw Jessie doen.
Nog steeds zijn de nazaten van Claren
ce Barron de voornaamste aandeelhou
ders van Dow Jones Company. Maar
zij hebben zich door de jaren heen vrij
wel niet met hun bezit bemoeid, en van
daar dat de Wall Street Journal vooral
het produkt werd van de journalisten die
'm leidden.
Journalisten
Onder de hoofdredacteuren van de Jour
nal wordt Barney Kilgore nog altijd als
een van de grootste beschouwd. Hij was
degene die de Wall Street Journal de
sprong van een New Yorkse naar een
echt landelijke krant liet maken. Hij was
ook degene die besefte dat zakennieuws
niet geïsoleerd kan worden van wat er in
de rest van de wereld gebeurt. Daarom
breidde hij het aandachtsveld van de
Journal uit naar algemeen nieuws, naar
trends, maatschappelijke discussies.
Ook nu nog is dat de formule waarop de
Wall Street Journal draait.
Een krant met zo'n eigen cultuur als de
Wall Street Journal heeft bijna automa
tisch ook een apart soort journalisten in
dienst. Wie nu op de redactie van de
Journal loopt, valt het vooral op hoe veel
nette heren in pakken met krijtstreep er
wel niet huizen. Maar in de loop van de
decennia hebben naast die keurige ver
schijningen ook heel wat excentriekelin
gen gezeten. Eén kan er zelfs binnen dit
exclusieve gezelschap met ere worden
genoemd: de legendarische Arthur 'Pop'
Harris.
Harris stelde gedurende 40 jaar de
Dow Jones Index van belangrijke aande
len op de beurs van New York samen.
Dat deed hij met behulp van een reken
machientje. Uiteindelijk gebruikte de
Journal ook een computer, maar Harris
deed het met zijn calculator sneller. Uit
eindelijk werd Harris op een verschrik
kelijke dag door de computer verslagen.
Gebroken ging hij nog diezelfde dag met
pensioen.
Aanvankelijk gehuisvest in een bescheiden optrekje, zetelt de Wall Street
Journal thans in een wolkenkrabber in het hartje van New York. (foto-s gpd>
De Wall Street Journal van 8 juli 1889: vier pagina's voor twee cent.
Naast financiële specialisten van het
type Harris - van nature meestal geen
mooischrijvers - heeft de Journal verras
send genoeg ook veel buitengewoon goe
de schrijvérs in dienst. Het is misschien
niet het eerste datje in de Journal opvalt,
maar er staan ook prachtig geschreven
verhalen in. Elke dag bijvoorbeeld be
ginnen op de voorpagina drie forse lees
verhalen die vrijwel zonder uitzondering
juweeltjes qua stijl en inhoud zijn.
Krent
Onder die drie verhalen is er altijd een
met een lichte toets, de krent in de rijste
brijberg die de Journal is. Recent had de
Wall Street Journal zo verhalen over de
stijgende prijzen van eerste edities van
boeken, de manier waarop mensen leren
leven met kakkerlakken, en over de
steeds minder op restaurantmenu's
voorkomende schildpadsoep.
Eén type journalist zal men bij de Jour
nal niet vinden: fotojournalisten. Want
de Wall Street Journal neemt vrijwel
nooit foto's op. In de jaren '80 bijvoor
beeld hebben tot nu 270 miljoen woor
den in de krant gestaan, maar nog geen
12 foto's. Die plaats wordt ingenomen
door kleine, uit stippen opgebouwde te
keningen. De officieuze reden is, volgens
oud-hoofdredacteur Fred Taylor, "dat
we geen fotografen in dienst willen heb
ben omdat die bijna allemaal gek zijn".
De officiële redenen: foto's zouden ruim
te in beslag nemen die beter door tekst
kan worden gebruikt; foto's bij het soort
nieuws dat in de Journal staat, zouden
bovendien onvermijdelijk saai zijn.
Karakteristiek voor de Journal is ver
der het advertentiebeleid. Want hoewel
één advertentiepagina in de Wall Street
Journal het indrukwekkende bedrag van
95.566,56 dollar kost, wil de krant niet
eens alle soorten advertenties hebben.
Produkten bijvoorbeeld 'die op het li
chaam moeten worden aangebracht' zijn
taboe. Het argument: "We willen niet dat
onze relaties een berg geld betalen en
dan naast hun advertentie er eentje voor
deodorant aantreffen".
Het is een argument dat te waarderen
valt, maar misschien zou de Journal toch
wat minder praatjes moeten hebben.
Want met de advertenties gaat het de
laatste tijd minder goed. Sedert 1984 is
hun aantal jaarlijks gedaald. Tussen 1984
en 1988 zit een negatief verschil van 20
procent, en het eerste kwartaal van dit
jaar heeft nog een verdere daling te zien
gegeven.
Zorgen
Het aantal abonnees is ook wat gezakt,
van boven tot net beneden de twee mil
joen, en door die twee ontwikkelingen is
het aandeel van de Wall Street Journal in
de winst van moedermaatschappij Dow
Jones Si Company aan het afnemen (hoe
wel het vorig jaar nog altijd om 113 mil
joen van de 352 miljoen dollar totale
winst ging). Daarover maakt men zich op
de krant wel zorgen, temeer omdat de
tendens op de langere termijn niet direct
gunstig is.
In de eerste plaats zijn tal van regiona
le kranten hun berichtgeving over zake
lijk en financieel nieuws kwantitatief en
kwalitatief sterk gaan opvoeren. Lande
lijk opererende kranten als USA Today
en de New York Times knabbelen ook
van de markt af. Maar de grootste bedrei
ging wordt gevormd door Dow Jones
and Company zelf, dat financieel nieuws
sinds enige jaren ook per computer aan
biedt. Wie op de voet wil volgen wat er in
en rond Wall Street gebeurt hoeft niet
langer op de krant te wachten, maar kan
het zo uit z'n computer halen. Deze elek
tronische nieuwsvoorziening groeit en
zal blijven groeien, zeker ten koste van
de Journal.
Maar er zijn ook optimisten bij de
krant die zeggen dat de recente inkrim
ping van abonnees en advertenties voor
al moet worden toegeschreven aan de
'krach' op Wall Street van oktober 1987,
toen de Dow Jones Index in één vreselij
ke klap met meer dan 500 punten naar
beneden stortte. Hoe dan ook, de Wall
Street Journal zag destijds, op Zwarte
Maandag, in ieder geval haarscherp het
belang van de gebeurtenissen op de aan-
delenbeurs van New York in. Dat bleek
uit de openingskop, die over twee ko
lommen was afgedrukt, in plaats van de
normale ene kolom. De laatste keer dat
dat was gebeurd, was op 14 januari 1952
toen generaal Eisenhower de krant in
een exclusief interview had verteld niet
aan de verkiezingen te zullen meedoen.
zich herinneren,
Het was een van de kleine foutjes die be
wijzen dat de Wall Street Journal ook
maar door mensen wordt gemaakt. Daar
zijn er meer van geweest. In 1960 schreef
de Journal bijvoorbeeld dat de dagen
van Castro geteld waren. In 1967 voorzag
de krant dat China uiteen zou vallen, en
in 1973 dat de Japanse auto-industrie het
niet zou redden.
Maar de fraaiste fout werd in 1968 ge
maakt, op de dag dat in Vietnam Nieuw
jaar, Tet, werd gevierd. De lezers van de
Wall Street Journal vonden toen op de
voorpagina een verhaal waarin over het
succes van een Amerikaans landbouw
programma in Vietnam werd geschre
ven. Het ging om de verbouw van water
meloenen. De kop van de Journal luidde:
"Het Is Watermeloenen-tijd, Dus De
Vietnamezen Stoppen Even Met Oorlog
voeren". Juist op die dag begon in Viet
nam het Tet-offensief, de grootscheepse
aanval van de Vietcong op doelen in het
hele land, die voor de Amerikaanse troe
pen het begin van het einde inluidde...
DINGEN VAN DE WEEK
In schrille tegenstelling tot de vaak ver
rassende vooruitgang die de afgelopen
jaren en maanden is opgetreden in een
aantal slepende conflicten in de wereld
(Namibia, Angola, Golfoorlog, Cam
bodja), staat de tot grote moedeloosheid
stemmende situatie in Israël waar pre
mier Shamir en zijn Likud-partijgenoten
niet de geringste bereidheid tonen een re
delijke oplossing te vinden voor het Pa
lestijnse probleem.
Het toch al magere vredesplan dat
Shamir onlangs presenteerde - met daar
in de toezegging aan de Palestijnen hun
eigen vertegenwoordigers te mogen kie
zen voor onderhandelingen met de Israë
lische regering over een zekere mate van
zelfbestuur - werd deze week door het Li-
kud-congres 'uitgekleed'. Om de eenheid
in zijn partij te bewaren beloofde Shamir
nooit met leden van de Palestijnse Be
vrijdingsorganisatie PLO te zullen pra
ten. Het leverde hem een ovatie op.
Zo'n toezegging stemt toch tot grote
treurigheid. Nööit willen praten met je
tegenstander. Alsof praten een onzedelij
ke handeling is. Het geweld dat tot nu toe
als antwoord op de Palestijnse opstand is
toegepast heeft niemand ook maar een
stap dichter bij een oplossing gebracht,
maar als het aan de Likud-partij ligt
gaat de knoet er nog steviger overheen.
Nog meer doden, nog meer gewonden,
nog meer haat.
De vastberadenheid en moed waarmee
de Israëliërs in het verleden hebben ge
vochten voor hun 'eigen plek onder de
zon' - een strijd waarmee ze respect af
dwongen in de wereld - hebben plaatsge
maakt voor een meedogenloze verbeten
heid, een ongezond fanatisme en een mis
plaatst gevoel van superioriteit. In zo'n
sfeer gedijt de opvatting dat geweld te
verkiezen valt boven praten en onder
handelen.
Geen opwekkende constatering. Het Is
raëlische volk verdient verstandiger lei-
BERT PAAUW
zelf, thans zet hij zich volledig in voor het
gewin van zieltjes voor de rk-Kerk.
Twintig jaar geleden kwam Derksen
tot de ontdekking dat de doorsnee Neder
lander z'n vakantie liever doorbrengt in
een veredeld kippenhok dan in een tent.
Reden genoeg voor zakenman Piet om op
die opmerkelijke gewoonte in te spelen
door het Nederlandse landschap vol te
plempen met vakantiedorpen.
De ene recreatiebungalow na de ande
re werd gebouwd, met i7i de buurt van
zelfsprekend een zwembad. Ter vermaak
van het héééle gezin, de hoeksteen van de
maatschappij, volgens een rechtgeaard
confessioneel als Piet Derksen. Als het
aan hem had gelegen zouden zijn gasten
's avonds in zijn huisjes naar stemmige
tv-programma's hebben gekeken. Naar
uitzendingen, gemodelleerd naar de
KRO van de jaren vijftig bijvoorbeeld.
Zonder al dat wulpse gedoe van nu,
maar gewoon met Hannie Lips en Mia
Smelt. Dat werk.
Een paapse tegenhanger van de EO,
maar dan zo mogelijk nog strenger in de
leer. De zendmachtiging had hij evenwel
(nog) niet in handen om zijn klanten te
vergasten op een geheel eigen versie van
'Ontdek je plekje' in de omgeving van het
Sint Pietersplein.
Hij broedt nog altijd op het plan een
paus-tv te ontwikkelen. Daarop vooruit
lopend heeft de krasse grijsaard alvast
de aandelen van zijn Center Pares over
gedaan aan een Schotse brouwerij. De
opbrengst van deze transactie laat Piet
Derksen ten goede komen aan de armsten
der armen en aan de verbreiding van het
evangelie. Een Amerikaanse stichting
ontvangt binnenkort zijn financiële en
geestelijke bijstand tijdens het bekeren
van Rusland via de radio. Tja, de man
moet wel heilig geloven in de missie die
hij zichzelf heeft opgelegd. En dat ver
dient niet anders dan respect. Sterker
nog, we zijn zelfs bereid het glas ervoor te
heffen.
Alleen doet het op het eerste gezicht toch
wat vreemd aan dat roomse Piet nu
Schotse whisky naar de mond brengt om
zo veel mogelijk mensen het katholieke
geloof te brengen. Altijd gedacht dat er in
de rk-Kerk klare bisschopswijn werd ge
schonken. Of denkt Piet iets verder dan
wij, lekenHoopt Piet met die Schotse
whisky de afgedwaalde Anglicanen te
rug te halen naar Rome? Als dat zo is. is
Piet Derksen inderdaad roomser dan de
paus.
GERARD VAN PUTTEN
Delgado: Staan slaapmiddelen tegenwoordig ook al op de verboden tijst?
(foto ANP)
veltje al afgereden. Wedden? En Greg Le-
mond wint gewoon de tour. Of het peloton
moet op jacht gaan.
Nog een graadje warmer, 's nachts, de
ramen open. En dan Chris Evert (34)
haar eigen Graf zien delven door op het
nippertje maar spectacxdair te winnen
van een 21-jarige Italiaanse (vraagt die
ouwe gek op de BBC aan Virginia Wade:
'What is happening to these ladies in
their mid-thirties?'. Antwoord: als je ou
der wordt ga je wat minder tennissen).
We zullen ze missen op Wimbledon, die
prachtige, beschaafde kreunen van
Chrissie.
De wereld beperkt tot wielrennen,
Wimbledon, weddenschappen en flauwe
grappen. Wat een zomerse luxe. Schaamt
u zich niet?
WIM FORTUYN
Dertig graden de schaduw, een glas met
tinkelende ijsblokjes in de hand. En dan
Pedro Delgado zich in het zweet zien
vechten tegen zijn eigen afgang (Tour
humor: hé, Delgado, staan slaapmidde
len tegenwoordig ook al op de verboden
lijst?).
De Tour de France, dat is mooier dan
Dallas en Dynasty bij elkaar. Kermis en
kunst, heroïek en drama, sport en oorlog,
zweet en traxien, vallen en opstaan. En
voor de
een goec
hoogte x
Pyreneé
wel, ma
(die e
C als
i minnaar) twee luchtzoenen ter
in zijn oor. Haalt Theunisse de
i met zijn kapotte ribben? Vast
r hij wordt er op het eerste heu-
