Netwerk voor wereldevangelisatie
Evangelicale zendingsconferentie brengt blinde vlekken in kaart
- "i
ZATERDAG 8 JULI 1989
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 15
ERMELO De wereldzen-
dingsconferentie van de We
reldraad van Kerken, in mei
in San Antonio (Texas),
stond bol van de kritiek op
de traditionele zending,
Evangelicale 'zieltjeswinne-
rij' werd veroordeeld en de
dialoog met andere gods
diensten stond hoog in het
vaandel. Volgende week ko
men vierduizend evangeli-
schen samen in Manila (Fili-
pijnen) voor de Lausanne-
conferentie. Daar zal worden
benadrukt dat er slechts één
naam van belang is onder de
hemel, en dat is niet Moham
med, ook niet Krishna of
Bhagwan. maar Jezus Chris
tus.
door
Wim Schrijver
"Zieltjeswinnerij... dat is uit de
tijd", vindt ook Johan B. Compan-
jen, coördinator van de werkgroep
Lausanne Beweging Nederland.
"Zieltjeswinnerij, dat is de praktijk
van Jehova's Getuigen die de voet
letterlijk tussen de deur houden,
omdat zij bang zijn niet behouden te
worden". Hij beseft intussen wel
dat de kritiek in San Antonio ook
wel degelijk in de richting van de
evangelischen ging. Companjen
heeft daar geen begrip voor. "Er is
in zoveel landen een geweldige hon
ger naar het Evangelie. Evangeli
sche groepen in de wereld groeien
dan ook enorm hard".
Companjen weet waarover hij
praat. Hij is internationaal directeur
van 'Open Doors', in Nederland be
ter bekend onder de naam 'Kruis
tochten', waaraan onlosmakelijk de
naam van 'Gods smokkelaar' Anne
van der Bijl is verbonden. 'Open
Doors' komt op voor de christenen
in de zogenoemde 'gesloten lan
den', zoals China of de staten achter
het IJzeren Gordijn. Moesten tot
een paar jaar terug bijbels het com
munistische paradijs ingesmokkeld
worden, dankzij de glasnost is de or
ganisatie nu drukdoende met de ac
tie 'één miljoen bijbels voor Rus
land'.
De directeur is met het oog op die
actie net terug van een bezoek aan
Moskou. "Vertegenwoordigers van
de Russisch-Orthodoxe Kerk zei
den dat er nog nooit zo'n grote vraag
naar bijbels was als de laatste tijd.
De bijbel is nog steeds het meest ge
lezen en verkochte boek in de we
reld. Het is toch fantastisch dat je
als organisatie zo bezig kan zijn?
Dat is geen zieltjeswinnerij". De
mensen staan, aldus Companjen,
wereldwijd open voor het Evange
lie. "Dat klinkt gek voor onze wes
terse oren. Hoewel... ook in ons land
is een enorme nood, kijk maar naar
de grote interesse voor tiet paranor
male".
Minderheden
Het internationale Lausanne Comi
té is niet zozeer een organisatie,
maar een beweging. De aanleiding
vormde een congres dat in 1974 op
initiatief van de bekende Ameri
kaanse opwekkingsprediker Billy
Graham werd gehouden in het
Zwitserse Lausanne. De bijeen
komst volgens het gezaghebben
de weekblad 'Time' de grootste
evangelicale conferentie ooit ge
houden werkte als een grote gees
telijke injectie. Wereldwijd ontston
den werk- en gebedsgroepen. En
nu, na vijftien jaar, vindt de tweede
bijeenkomst plaats, die het karakter
zal krijgen van een werkvergade
ring.
"De hele kerk moet de hele we
reld bereiken met het hele Evange
lie", vat Companjen de gedachte
achter 'Lausanne' samen. Praktisch
betekent dat, dat voor het jaar 2000
alle wereldburgei-s met de bijbelse
boodschap in aanraking gebracht
moeten zijn. Het Lausanne Comité
moet volgens Companjen dan ook
leiden tot een wereldwijd netwerk,
waarbinnen de deelnemers elkaar
stimuleren en bemoedigen. "De
bindende factor is een gezamenlijke
visie, namelijk wereldevangelisatie.
Op het congres zullen we evalueren
wat er sinds '74 is gebeurd en hoe
we elkaar kunnen helpen de blinde
vlekken in te vullen".
Zo heeft iedere landelijke werk
groep een rapport opgesteld over de
etnische minderheden die binnen
de eigen landsgrenzen te vinden
zijn. "Wij zien het als een service
aan de kerken. Zo kun je je bijvoor
beeld voorstellen dat wij kerken in
een plaats attent maken op de dui
zenden Vietnamezen die daar wo
nen: Is er al aandacht voor die be
volkingsgroep? Zo zijn wij bezig om
de hele wereld in kaart te brengen".
Tevens regelden de werkgroepen
de afvaardiging. Uit Nederland
gaan leiders van evangelische orga
nisaties, maar ook gereformeerde
bonders. Gemeenschappelijk ken
merk is, kortweg, dat allen 'bijbel-
getrouwe christenen' zijn. Mensen,
aldus Companjen. die regelmatig
kracht putten uit de bijbel, mensen
ook die een goed gebedsleven heb
ben. Tegelijkertijd kunnen de op
vattingen over de praktijk van de
evangelisaitie soms sterk uiteenlo
pen. "Dat is juist het heerlijke van
Lausanne: het is een heel grote ta
fel, waarop alles naar voren kan
worden gebracht".
Er zullen ook gasten aanwezig zijn,
waaronder afgevaardigden van de
conferentie in San Antonio. Com
panjen benadrukt dat er niet ge
sproken mag worden van een
'Lausanne-mens' of een 'Wereld
raad-mens'. Zo zwart-wit ligt het
niet. Er is tijdens 'San Antonio' door
deelnemende evangelische christe
nen een oproep gedaan om als 'oe-
cumenischen' en evangelicalen
meer samen te werken. Laat de con
ferenties een volgende keer deels
overlappen, aldus de suggestie.
Companjen ziet dat echter niet ge
beuren. Een overleg, het vorig na
jaar, tussen Nederlandse afgevaar
digden voor beide conferenties, le
verde wel een toenadering op, maar
de verschillen bleven.
"Ik denk dat zo'n voorstel van ge
zamenlijke conferentiedagen heel
moeilijk geaccepteerd zal worden
door veel evangelicalen. Daarbij
denk ik dan vooral aan die landen
waar een enorme opwekking aan de
gang is, omdat men is vastgelopen
op de staatskerken. En die kerken
zijn juist vertegenwoordigd in de
wereldraad. Naar mijn inschatting
kijkt de wereldraad met een jaloer
se blik, en dat is positief bedoeld
hoor, naar wat er allemaal gebeurt
in Lausanne. Het is een feit dat zij
qua belangstelling steeds meer ach
teruit gaan".
De 'explosieve' groei van evange
lische groepen in de wereld, is vol
gens Companjen te verklaren uit de
kracht van het Evangelie. "De
boodschap is heel eenvoudig en
simpel, Jezus zegt: Niemand komt
tot de Vader dan door mij". In dat
opzicht wijst hij ook resoluut elke
suggestie van de hand, alsof het in
wezen niet uitmaakt welke gods
dienst je aanhangt. "De bijbel zegt
dat de ene weg tot het behoud Jezus
Christus is. Dat klinkt heel hard.
Toch wil dat niet zeggen datje geen
respect voor anderen kunt opbren
gen, maar men kan niet van ons ver
wachten dat wij ome mening laten
varen. Er zijn moslims die kerken
verachten die dat wel doen".
Vijfde kolonne
Op vele manieren zal in Manila de
wereldevangelisatie belicht wor
den. Zo komt het bij bel vertalen aan
de orde of radio-evangelisatie, maar
ook nieuwe ontwikkelingen als het
project 'Tentenmakers'. Dat laatste
spreekt de directeur van 'Open
Doors' erg aan. De naam verwijst
naar de apostel Paulus, die door ten
ten te maken zelf in zijn levenson
derhoud voorzag. "Iemand kan bij
voorbeeld Engels doceren in China
en intussen van Jezus vertellen. Dat
is een hele mooie gelegenheid om
toch het Woord te laten horen op
plekken waar zendelingen niet kun
nen komen".
Companjen, die zelf drieëneen
half jaar lang als zendeling werk
zaam was in Vietman, vindt de aan
duiding 'vijfde kolonne' niet op zijn
plaats. "Het is gewoon een andere
mogelijkheid om het Evangelie uit
te dragen. Dat kan op alle mogelijke
manieren. Zelf zit ik bijvoorbeeld
regelmatig in het vliegtuig en zo
ontstaan soms spontaan gesprekjes.
Dan kan ik vertellen hoe ik tot ge
loof ben gekomen. Zo kun je ande
ren, zoals de bijbel dat noemt, tot ja
loersheid wekken. Veel mensen
vinden dat verhaal te simpel, maar
het heeft mijn leven en dat van mil
joenen anderen veranderd".
Politieke uitspraken zijn in Mani
la niet te verwachten. Een duidelijk
onderscheid met de wereldraad, die
daar heel bewust voor kiest. "De be
vrijdingstheologie zegt: je moet de
omgeving veranderen en dan veran
dert ook de mens. Volgens het
Evangelie is het net andersom". Hij
vervolgt: "Als iemand tot geloof
komt en hij begint een nieuw leven,
dan heb je een geweldige nieuwe
burger. Bijvoorbeeld in China. Daar
staan christenen bekend als de
meest plichtsgetrouwe mensen".
Waren ze dan niet op het plein van
de Hemelse Vrede. "Ja, daar ook.
De vraag is nu wat er met hen zal ge
beuren".
Moslimspionnen
In Manila zal nu ook, zij het voor
zichtig, de evangelieverkondiging
in de gesloten landen besproken
worden. "Als Kruistochten zijn we
blij dat nu ook de lijdende kerk op
de agenda staat. Ook in de gesloten
landen is een grote opwekking aan
de gang". De fundamentalistische
moslimstaten zullen in de toekomst
extra aandacht krijgen. Want in lan
den als Iran dreigen de christenen
volledig onder de voet te worden ge
lopen. "In Iran, ik ben er geweest,
wil men toch een duidelijk geluid
laten horen. Ook daar zijn veel men
sen teleurgesteld. In de media lijkt
het anders, maar zeker zeventig pro
cent van de bevolking is gedesillu
sioneerd".
De islam zal de grote uitdaging
Johan Companjen: Men kan niet van ons verwachten dat wij onze me
ning laten varen. Er zijn moslims die kerken verachten die dat wel doen"
voor het christendom worden, weet Engeland dat alle bewegingen op
hij. De moslims zelf voelen dat het gebied van zending in de gaten
blijkbaar ook aan. "Wij weten zeker houdt. Geld speelt bij deze mensen
dat er in Manila 'moslimspionnen' geen rol. Binnen een week weten ze
aanwezig zullen zijn. Zij hebben een daar wat wij in Manila besproken
enorm groot onderzoekscentrum in hebben".
RIJNSBURG - 'Een
strijdbare held' wordt hij
genoemd op de oorkonde
die hem onlangs door ruim
dertig Hongaarse gemeen
ten werd aangeboden. Het
is een treffende typering
van de baptistenpredikant
ds. J. A. Visser uit Rijns-
burg, die regelmatig door
het Oostblok of Amerika
rondtrekt. "Er is weieens
gezegd: straks sterf je nog
in het buitenland. Maar
wat maakt dat uit? Ik kom
toch op dezelfde plaats te
recht", zegt de dominee en
wijst naar boven.
De 68-jarige predikant loopt wat
moeizaam, maar als hij spreekt,
dan blijkt zijn energie onuitputte
lijk. Dat bewijst ook het aantal
predikbeurten dat hij vorige
maand vervulde: 12 in totaal. Nog
een wapenfeit van de veel ge
vraagde preektijger: enige jaren
terug maakte hij een toernee door
de Verenigde Staten. In acht
maanden sprak hij 320 maal in 24
verschillende staten...
"Het is alles genade van God",
weet de predikant, die een kwart
eeuw directeur is van de 'Euro
pean Christian Fellowship'. Deze
voor velen onbekende organisa
tie, heeft soms jaren dat er ruim
een miljoen Amerikaanse dollars
via Visser wordt uitgegeven voor
de baptisten in het communisti
sche blok. De zendingsraad van
de 'fellowship' zetelt in de VS,
waar de baptisten met 29 miljoen
leden het grootste kerkgenoot
schap vormen.
Gevangenis
Zijn faam als predikheer bracht
Visser reeds in de jaren vijftig in
de 'States'. Zijn spreektalent
werd al op zijn zestiende ontdekt,
vlak na zijn nachtelijke bekering.
"Ik leek toen twintig en werd bij
een tent van Johannes de Heer
gevraagd om te spreken. In die
dienst kwam een vrouw tot ge
loof. En dat is altijd zo gebleven".
Al spoedig kwamen uit andere
landen uitnodigingen om te spre
ken. "Mijn vrouw zegt: het is net
een sneeuwbal".
In Amerika werd hij door verte
genwoordigers van de 'fellow
ship' benaderd. Zij dachten in
Visser de man gevonden te heb
ben die zij zochten, namelijk ie
mand die een boodschap had, de
moderne talen beheerste, over
een goede gezondheid en een
sterk zenuwgestel beschikte. Dat
laatste was wel nodig, weet Visser
uit ervaring, want een bij een
grens ontdekte lading bijbels le
verde hem indertijd een verblijf
in de gevangenis op.
Ondanks eerste aarzelingen
"Wij hadden toen zes kleine kin
deren" accepteerde hij de be
noeming. "Die jaren zijn tot nu
toe goed bevallen", zegt hij. Zijn
reizen brachten hem in dat tijds
bestek in Rusland, Roemenië,
Hongarije. Polen, Tjechoslowa-
kije, Joegoslavië. "Ik heb het gro-
Straatveger
Visser kon de baptisten in het
communistische blok ook verblij
den met geld. Zo heeft hij eens 16
Roemeense broeders uit de ge
vangenis vrijgekocht, die wegens
hun evangelisatie-activiteiten tot
zes jaar gevangenisstraf waren
veroordeeld. Als aandenken aan
de medewerking van de Ameri
1^1—-
INfttt*
u\< S t l\sil
Ds. Visser bij de oorkonde die hij van de Hongaarse baptisten heeft ontvangen. "Van de wegen die God ge
opend heeft, sta ik soms zelf nog weieens te kijken". (foto Dick Hogewoning)
kaanse regering bij deze gelegen
heid, hangt in zijn studeerkamer
een gesigneerde foto van Ronald
en Nancy Reagan aan de wand.
Ook kerken konden dankzij de
financiële steun vanuit de 'baptist
temples' uit de VS worden neer
gezet. De predikant pakt ter illu
stratie een cheque van driehon
derd dollar, die net is binnengen-
komen. "Twee jaar geleden
mocht ik de kerk achter het ope
ragebouw in Budapest openen.
Een heel fraai ding. En volgend
jaar, als ik de gezondheid heb,
mag ik datzelfde doen in Mis
kolc".
De gelovigen m de stad Miskolc
hebben het initiatief voor de oor
konde genomen. Visser spreekt
met warmte over de voorganger,
L^jos Madarasz, die dankzij het
geld van Visser nu in staat is om
zijn gezin van zeven kinderen te
onderhouden. "Deze man was
hoogleraar in de wiskunde, maar
was door de communisten straat
veger gemaakt. Nou, dat laat ik
met gebeuren, dat begrijpt u
wel".
Verloren zaak
De dominee toont zich in zijn
spreken, doorspekt met soms bij
tende humoristische opmerkin
gen, een echte communistenvre
ter. "Het communisme is in ont
binding", klinkt het overtuigd.
"Het is een verloren zaak. In de
bijbel staat: aan de vruchten her
ken je de boom. Nou, als je in de
rij moet staan voor een beetje
eten, dan zijn dat bittere vruch
ten".
In alle landen in Oost-Europa
blijft de kerk intussen groeien. De
kwaliteit van het geloof is daar
volgens Visser ook groot. "Die
mensen hebben een prijs voor
hun overtuiging betaald. De druk
van de melk brengt boter voort".
De mogelijkheden voor de ker
ken zijn intussen in alle landen
nogal verschillend. "In Hongarije
krijg je bijvoorbeeld meer gedaan
dan in Tjechoslowakije". Over de
Roemeense dictator Ceausescu
zegt hij: "Ik wou dat die man zich
bekeerde en dan naar de hemel
ging. dan waren die mensen er
van af'.
Visser heeft ook uitgesproken
opvattingen over de kerken in
ons land. Was hij indertijd de
stichter van de baptistengemeen
te aan de Keizersgracht in Am
sterdam die al spoedig tot de
grootste in ons land uitgroeide
vijf jaar geleden maakte hij zich
in Rijnsburg sterk voor de komst
van een onafhankelijke baptis
tengemeente daar. Ook deze ge
meente blijkt een grote aantrek
kingskracht te bezitten.
Hallelujah-figuur
De leegloop in de kerken is vol
gens de dominee eenvoudig te
verklaren: "Er is in de kerken
geen persoonlijk appel, geen be-
keringsoproep om hier en nu voor
Jezus te kiezen". Visser doet der
gelijke oproepen wel "Het is
maar één stap tot Jezus, doe het
nu". Hij weet: "Het wordt nog
steeds rijk gezegend".
Hoewel Visser een vurig spre
ker is, moet hij niets hebben van
'al die charismatische toestan
den', die zo bepalend zijn voor de
pinkstergemeenten. "Ik ben een
bijbeluitlegger, geen hallelujah-
figuur".
Aan het einde van het gesprek
zegt hij: "Als ik 25 was, werd ik
weer dominee. De opdracht van
God is buiten kijf. De wegen die
God geopend heeft, zijn wonder
baar. Ik sta er ook zelf soms nog
weieens van te kijken". Tenslotte
bidt hij, voor de gemeenten in
Oost-Europa en voor de verslag
gever. Op weg naar de voordeur
wijst hij op foto's van de veelvul
dige reizen aan de ipuur. "Ieder
een kan zien dat ik niet lieg".
W.S.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds. Kool
stra, 11.45 oec. studentendienst; Marekerk 10
ds. Pannekoek Oegstgeest, 5 ds. Wieman
Zwijndrecht; Maranathak. (L. Morsweg) 10ds.
Kramer; Oecumenische geloofsgemeenschap
De Regenboog (Merenwijk) 10 pastoor Van
Well; Bethlehemkerk (Driftstr.) 10 ds Krispijn;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 dr. Vlijm
Voorschorten, 5 ds. Koolstra; Vredesk. (Burg-
gravenl.) 10 ds. Schouten; Waalse kerk
(Breestr.) 10.30 hr. Ratier; 'Stevenshof' (rk
kerk Haagse Schouw) 11 kand. Henzen. Acad.
Ziekenhuis 9 rk dienst, 10.15 ds. Mondeel
Reeuwijk. Diakonessenhuis elke zat. 10.30 rk.
dienst, morgen 10.30 ds. Van 't Hof. Ende
geest zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk
zie herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.) geen
dienst; Oude Vest geen dienst; Maranathak.
zie herv. gem.; Bevrijdingsk. zie herv. gem.;
Merenwijk zie herv. gemeente. Geref. K. Vrijg.
(Herengr.) 10 en 5 ds. Houtman. Chr. Geref. K.
(Steenschuur) 9.30 en 5 ds. Den Hertog. Ge
ref. Gem. (zie onder Leiderdorp). Geref. Gem.
in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30 en
5.30. Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert. Doopsgez.-Remonstr.
Gem. (Lokhorstk Pieterskerkstr.) 10.30 ds.
Vos-Wiegand. Baptistengemeente (aula 'Nieu-
weroord', Rijnsburgerweg 124) ds. Agtereek
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9 ev.
Korff, 10.30 ev. Meulenberg. Evangeliecen-
trum-Pinksterbew. (Bethlehem9kerk Lammer
markt) 10 ev. Zijlstra. Pinkstergem. (O. Vest
13) ev. Oostra. Leger des Heils (hoek Ves-
testr./Groenesteeg) 10 en 7 (laatste zondag
van de maand 5 u.). Nieuw-Apost. Kerk (H.
Rijnd. 24): 9.30 en 4, wo. 8. Zevendedag-ad
ventisten ('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten)elke zat. 10 tot 11 bijbelstudie, 11
tot 12 predikatie. Christelijke Wetenschap
(Steensch. 6) 10.30. Kerk van J. Chr. v.d. Heili
gen der L. Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en
11.20. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zat. 7.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7. zo. 10.30,
Herensingel zat 7, zo. 9.30 en 11Rijndijk
(Stevenshof) zat. 7, zo. 9.30; Steenschuur zat.
7. zo. 8 30,10,11 30.6en7(lof),Öoshuizerka-
de zat. 7, zo 9.30 en 11Lammenschansweg
zat. 7, zo 9 en 10.30; Haarl.straat zat. 7, zo
10.30 en 12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.
Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 hr. Hoffenaar
Voorhout.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. V.
Driel, 7 ds. V.d. Hoeven. Geref. Kerk 9.30 ds.
Wilschut, 6.30 ds. Baas Sassenheim. Chr. Ge
ref. Kerk 9 ds. Lof Capelle, 3 ds. Breman Mijd
recht. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem. Ad-
ventskerk 9.30 ds. Van Roon, 6.30 ds. Wil
schut; Kruiskerk 9.30 ds. Jonkman; Opstan-
dingskerk 9.30 ds. Ommering; G. Herderkerk
10 en 6.30 ds. Nieuwenhuis; De Bron 9.15 ds.
Taselaar, 10.30 ds. Bogers, 6.30 ds. Mulder;
Ashram (Marsdiep) 10 ds. Mulder, Oudshoorn-
se kerk 10 ds. Stenferl Kroese Driebergen;
Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 ha en 6.30 ds.
Ouwendijk Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 drs. Pij
per Amsterdam. 6.30 zie adventsk.; Salv.kerk
9.30 ds. Boer, 6.30 ds Jonkman. Geref K.
Vrijg. (school Bospark. Beatrixl. 4) 9.30, 5.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.) 9.30 ds.
De Vries. 7 ds. Janssens. Chr. Geref. Kerk
(Grijpensteinstr.) 9.30, 2 30 ds. Slagboom.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30 ds.
Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school Kalk-
ovenw. 62) 10 hr. Mentink. Volle-evang.gem.
('De Ark', Pr. Hendrikstr. 54) hr. Bulthuis. Pink
stergem. 'Het Licht' (Morgenstersch. Briljant-
str. 1) 10. Christengemeente 'De Hoeksteen'
(geb. 'Bethel', hoek Emmalaan) geen opgave.
Leger des H. (Zonneweg 3) 10 en 7 (laatste
zondag van de maand 5 u.). Remonstr. Gem.
(Van Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk Kerk:
Bonifaciusk. zat 7, zo. 9.45 en 11.30; Piusk.
zat. 7. zo. 9 en 10.30; De Bron zat. 7. zo. 9 en
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 en 6 ds. Boer
Geref./Herv Gem. (geb. 'De Hoeksteen', Sch-
weitzerstr.-Bernhardstr.) 10. Geref Gem. 9.30
en 6 ds. Van Aalst
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. V.d. Scheur, 6.30 ds Koeman Wouden
berg; Salv.kerk 9.30 ds. Frederikse Woerdpn,
6.30 ds. V.d. Meijden Bleiswijk; Bethl.kerk
(Nieuwerbrug) 9.30 ds. Haitsma Boskoop, 6.30
hr. De Haan Zevenhoven. Geref. Kerk 9.30 dr.
Schelling Den Haag, 6.30 ds. Kersten Katwijk.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en 5.30. Geref.
Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30. Evang.-Lu
th. Gem. 10.30 ds. Van Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30 ds.
V.d. Pol, 6.30 zie geref. kerk; De Stek 9.30
kand. Noordam Zoetermeer. Geref. Kerk 9.30
mr. Vreugdehil, 6.30 ds. Verweij De Lier. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 5 kand. Everts. Geref.
Gem. 9.30, 3 ds. Bac. Volle Evang.gemeente
'Bethel' (Burg. Cofijnstr. 83) geen opgave.
HAZERSWOUDE Herv. Gem. 9.30 kand. Ro
denburg Katwijk, 6.30 Russcher Urk. Geref.
Kerk 9 30 ds. Boswijk Lisse. 5 ds. Huisman. Rk
Kerk: dorp zat 7, zo 10 en 11.30; Anker zat. 7.
zo. 10 30; Rijndijk zo. 9
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds Verbeek. Ge
ref Kerk ('Hoeksteen') 9.30 ds. Boswijk Lisse.
5 ds. Huisman. 'De Ark' Parkwijk 7 ds. Ver
beek. Chr. Geref. Kerk 10.45 ds. V.d. Heijden
Zaandam, 7 ds. Den Hertog Leiden. Rk Kerk:
Mart. zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat. 7. zo.
10.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boonstra ha.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Hen/. Gem. 9.30 ds. Vollebregt ha.
Rk Kerk zat. 9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv Gem.
Dorpsk. 10 ds. De Graaf, 6 prof. V.d. Beek Val
kenburg; Ontm.kerk 10 ds. Hagen Zwolle. 6.30
kand V.d. Bos Ede. Herv. Gem. 'De Rank' (P
Groen-college) zie Katwi|k aan Zee Geref.
Kerk 9.30 drs. Colenbrander, 6.30 ds. V Bree-
voort. Rk Kerk zat. 7, zo. 10
KATWIJK AAN ZEE: Herv Gem N. Kerk 10
ds. Christ (bev. ds. Ten Voorde), 6 ds. Ten
Voorde (intr.), O. Kerk 10 ds Volk, 5 ds.
Vroegindewij; Ichthusk. 10 kand. Van Duijn, 5
ds. Smaling Rijnsburg; Pniêlk. 9.30 ds. Sjolle-
ma, 5 ds. Volk; Maranathakerk (Rijnsoever) 10
10 ds. Hovius, 5 ds. Christ. Overdum 2.15 ds.
V.d. Beid. Hen/. Gem. 'De Rank' (aula P.
Groen-college Pr. Frederikdreef 15) ds. Wes
tera-Franke Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 ds. V.
Breevoort, 5 ds. Mink; Triumfatork. 9.30 ds.
Mink. Geref. K. Vrijg. 10 en 5. Ned. Geref. K.
(aula Bestevaer-mavo) 9.30 en 7 ds. Zwarts
ha. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. V.d.
Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5 lees-
dienst, din. 7.30 ds. V.d. Net. Geref. Gem. in
Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-evang.gem.
(Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptistengem. (Am-
bachtsweg 2) 10 hr. V. Reijn Schaesberg.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Hen/. Gem. 7
zie geref. kerk. Geref. Kerk 10 en 7 ds. .V.d.
Lugt.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. 10 en 6.30 ds. Doesburg; Schep-
pingsk. 9 en 10.30 ds. V.d. Born. Leythenrode
10 ds. De Leeuw. Elis.-ziekenhuis 9.30 hr. Ni-
colai Leiden. Geref Gemeente Leiden eo
(kerkgeb. Hoofdstr. 73) 10 en 4.30. Bapt.gem.
(wijkgeb. Zi|lkw.) 10. Rk Kerk zat. 7. zo. 10 en
11.30.
LEIMUIDEN: Hen/. Gem. 9.30 ds. De Graaff.
Geref. Kerk 9.30 ds. V.d. Kooi, 7 ds. Zijl Oude
Wetering. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. Kooistra
Apeldoorn, 7 ds. Ruitenburg Noordwijk;
Pauluskerk 10 ds. V.d. Beid Katwijk. Geref.
Kerk 10 ds. Huisman Hazerswoude. Geref. K.
Vrijg. (Prinsessestr. 1) 9.30, 3 ds. Room Al
phen. Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 ha en 7
ds. Vos. Chr. Geref. Kerk 10 en 7 ds Van Dij
ken Geref. Gem 10 en 4 ds. Den Boer. Evan-
geliegemeente (Heereweg 52a) geen opgave.
Rk Kerk Agathakerk zat. 7, zo. 10 en 11.30;
Poelpolder zat. 7, zo 10.30; Manakerk zat. 7,
zo. 9 en 10.15; Engelbew. zat. 7, zo. 10.30
NIEUWKOOP Herv. Gem. 9.30 ds. De Haan
Zevenhoven, 6.30 ds. Schilt Leimuiden. Geref.
Kerk 9.30 ds. V.d. Weg. Chr. Geref. Kerk 9.30.
2.15 ds. De Romph. Remonstr. Gem. geen
dienst. Evang. gem. (ver.gebouw 'De Rank',
Regthuysplein) 12 nam. Rk Kerk zat 7. zo. 9
en 10.45.
N1EUWVEEN: Herv Gem 9.30 ds. Schilt, 6.30
ds. Krispijn. Geref. Kerk 9.30 ds. Baane, 7 ds.
Vd. Weg Nieuwkoop. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en
NIEUW-VENNEP: Herv. Ge,n. 9.30 ds.
Moonen Made, 7 kand. Rodenburg Katwijk.
Geref. Kerk 9.30 hr. V. Asperen WeesR, 6.30
ds. Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30, 4.30 kand.
Viergever. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds. Geuze.
Rk kerk zat. 7, zon. 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St, Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds. Keuning, 5 ds. Slooten
Putten, 7 ds. De Jong Voorhout; Hoofdstr
(Zee) 10 ds. Ruitenbrug; De Rank (Golfbaan)
10 ds. Slooten. Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofd
str.) 10 ds Elgersma, 7 ds Roosien; Vinkenl.
(Binnen) 10 hr. V.d Bos Katwi|k Kapel W v.d
Bergh-stichting 10 kand. Lens Leiden. 'Sole
Mio' 9 ds. Elgersma. Ned Prot. Bond (aula
O Zeew.) 10.30 ds. Brussee-van der Zee Voor
burg. Rk Kerk Zee zat. 7, zo. 10.30; Binnen zat.
7, zo. 9.30 en 11.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds. Roos-
jen gem.dienst; De Zilk zie dorpskerk Rk Kerk
Victork. zat. 7, zo. 9 en 11Jozefk. zat. 7, zo. 9
en 10.30; De Zilk zat. 7. zo. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
.kerk 10 ds. Da Coste; Pauluskerk geen dienst;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. Van Ros-
sum, 7 ds. Vegter. Geref. Kerk 10 ds. Bruin.
Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr Schilderschool)
9.30, 4,30 leesdienst Ned Geref. Kerk (Gem-
centrum) 8 45 hr. Groenevelt Voorschoten. 4
ds. Zwarts Katwijk. Van Wijckerslooth 4 dr. V.d.
Zwaan. Endegeest 10 ds Friederich. Volle-
evangeliegem. (Gem centrum) 4. Rk Kerk Will-
kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30
OUD-ADE: Rk Ke;k zat. 7, zo. 9.
OUDE EN NIEUWE WETERING Herv Gem.
9.30 ds. Hemstede Leiderdorp Geref K 9.30
ds. Zijl, 6.30 ds. Bras Sassenheim. Remonstr.
Gem. 10 dr. Meijering Oegstgeest. Rk Kerk
zat. 7, zo. 10 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN Rk Kerk Mar. Pres.
zat. 7, zo. 10.30; Petrus-B. zat. 7, zo. 10.30.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem. 9.30 kand.
Haasnoot, 7 ds. Taselaar. Chr Geref. K. 9.30,
2.15 ds. Roos Utrecht.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30
ds. Smaling, 4.30 ds. Van Niel; Bethelkerk 9.30
ds. Van Niel. Geref. Kerk Pekakerk 9.30 ds.
Terpstra, 5 ds. Verschoor; Immanuelkerk 9 en
10.30 ds. Verschoor, 7 ds. Cziria; Maranatha
kerk 9.30 ds. Cziria, 5 ds. Terpstra. Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 5.15 ds Grutter. Chr. Geref. K.
9.30 en 5. Evang. Christengem. (aula mavo)
10 ev. Vlug jr. Apeldoorn. Rk Kerk zo. 10.30.
RIJPWETERING Rk Kerk zo 9 en 10.30.
SASSENHEIM Herv Gem 9ds Koldewijn De
Kaag. 7 ds Vollebregt. Geref. Kerk 9.30 ds.
Bras. 7 zie herv kerk. Chr Geref. K. 10ds. Ho-
genbirk, 7 ds. Witzier Den Haag. Ned Prot.
Bond (Jul.iaan 17) 10 hr. Kuiper. Rk Kerk zat.
7. zo. 9 30 en 11
TER AAR Herv. Gem. 9.30 ds. Van Eijk, 6.30
ds Bouman Geref. Kerk 9.30 ds. Buikmea,
6.30 ds. De Reus. Rk Kerk Aardam zat. 7, zo 9
en 12; kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv Gem. 10 ds. Wagter,
6.30 ds. Stam Ter Aar. Geref. Kerk 9.30 ds.
Oegema, 6.30 ds. stam Ter Aar. Geref. K.
Vrijg. 9.30 en 5.30 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkgemeenschap
10 ds. de Jong. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11
VOORSCHOTEN Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds. Blanken en pastor Paardekoper. 7 zie
Kruispunt. De Ontmoeting (Noordhofland) 10
dr. Flesseman-van Leer Amstelveen Het
Kruipsmt 10 ds. Vegter, 7 ds. Schouten Leiden.
Herv evang. op geref. grondslag (kerkgeb.
'Rehoboth', A. van Leeuwenhoekkade) 9.30
ds. V.d Velden Woerden, 4 30 ds. Groenen-
berg. Hulp en Heil-kerk ('Schakenbos'. Leids-
chendam) 10 ds. Verheule Geref. Kerk 10 ds.
De Zwart, 7 ds. Schouten. Geref. K. Vrijg.
(Bachlaan) 10 en 5 ds. Hoff. Rk Kerk Laur.kerk
zat. 7. zo. 11.30; M. Godskerk. zat 7. zo 10
Kerk van Engeland (British school in The
Netherlands. J. v. Hooflaan 3) 10.15 angli
caanse dienst. Aulabasisgemeenschap (Fort-
genschool) 10.30.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk 9.30 ds.
Kunz, 5 ds. Schipaanboord, Hoeksteen 9.30
ds. Schipaanboord, 5 ds. Goossen; Bethelk.
9.30 ds. Goossen, 5 vic. Groenenboom Capel
le, Rehoboth-school 9.30 kand. Wisgerhof
Voorthuizen; Imm.kerk 9.30 ds. Van Houwelin-
gen. Geref. Kerk Kruisk. 10.15 en 5 ds. Bon-
gers; Ontm.kerk 9.30 ds. De Bruijn Oegst
geest. Geref K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30 ds Van
Gurp Arnhem, 2.45 ds. Hidding Bunschoten.
Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds. Van der
Want. Oud-Geref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10
en 6.30 leesdienst. Remonstr. Gem. geen
WARMOND: Herv. Gem. 10 di Muis. Rk Kerk
zat. 7. zo 9 en 10.30.
WASSENAAR Herv. Gem. Dorpsk 10 ds.
Steenstra. 4.30 ds. Korevaar Rotterdam, Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds Visser ha, Mes-
siask. 10 ds. Dijckmeester Naarden, Dorps
centrum 9.30 ds Sloof Katwi|k a/d Rijn. Geref
Kerk Zijllaan 10 en 7 ds Beeuwkes Hellevoet-
sluis. Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 ds.
Fockema Andreae.
WOUBRUGGE. Herv. Gem. 9.30 ds. Van 't
Hof, 6.30 zie geref. kerk. Geref. Kerk 9.30 dr.
Bade Alphen, 6.30 drs. Aalders. Ned. Prot.
Bond (De Wijk, Schoolstr, 20) geen opgave. Rk
Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30. Geref. Kerk
9.30 ds. Van Leeuwen Kollum, 7 hr Buitenhuis
Utrecht.
ZOETERWOUDE Herv. Gem. 9.30 ds Wolt-
haus Rk Kerk St. Jan zat 7 30. zon 9 30. Chr.
Dienaark. zat. 7, zon 10 Meerburgkerk H
Rijndijk zat. 7. zo. 10 en 11.30
ZWAMMERDAM Herv Gem. 9.30 ds. V
Doorn, 6.30 ds. Buikema Zwammerdam. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. De Reus Ter Aar, 6 30 zie
herv. gem. Remonstr. Gem. geen dienst.
