Voorstel VS: leger Sovjets weg uit Polen 3 WEKEN BUNGALOWVAKANTIE VOOR DE PRIJS VAN 2? Fransen wachten af wat Gorbatsjov hen zal brengen Abortusbesluit wordt Amerika's 'Vietnam van de jaren negentig' MENDORADO Bush wijst op historische kans Nieuwe junta in Sudan wil sterker leger Conflict binnen Solidariteit over voorstel tot regeren Relatie China-VS verder verslechterd na klacht IN JULI OF AUGUSTUS DINSDAG 4 JULI 1989 BUITENLAND WASHINTON (AP/Rtr) - De Amerikaanse president Bush, die aanstaande zondag naar Polen vertrekt, meent dat de Sovjetunie "een historische kans" moet grijpen en haar troepen uit Polen moet terugtrekken. Dit blijkt uit de tekst van een interview dat Bush afgelopen vrijdag aan een twee Poolse journalisten heeft gegeven. De tekst van het inter view werd gisteren door het Witte Huis vrijgegeven. Bush zei dat hij van plan is in Polen Polen vanuit het Westen, en er dus een aantal economische steunmaat- geen noodzaak is voor een grote regelen af te kondigen, maar dat hij conventionele strijdmacht, de zekerheid wil hebben dat de Po- De terugtrekking van de Sovjet- len zullen doorgaan met hervormin- troepen uit Polen kunnen het begin gen. Terugtrekking van de Sovjet- zijn van het vertrek van alle buiten troepen zou daarbij een goede stap landse militairen uit Europa. De zijn, zo meent Bush, omdat er totaal president repte echter niet van geen gevaar is voor een invasie in nieuwe Amerikaanse troepenre- ducties^ Op de NAVO-top NAIROBI (GPD) - Sudans leider, generaal El-Bashir, heeft stelde Bush een vermindering met 20 procent voor van het aantal Ame rikaanse gevechtstroepen in Euro pa. ",Ik zou graag zien dat de Sovjet troepen, uit respect voor Polen, uit dit land vertrekken. Naar mijn me ning hoeft Polen niet bang te zijn voor een invasie uit het Westen en ik denk dat niemand in Polen ook maar denkt dat er een dergelijk ge vaar bestaat", aldus Bush in het communistische partijblad Trybu- na Ludu en de Solidariteit-krant vrij heid voor vakbonden en pers be- Gazeta Wyborcza. loofd en militaire dienstplicht aan- De Sovjetunie heeft vorige gekondigd om het leger te verster- maand reeds een begin gemaakt ken. Op radio-Sudan verklaarde hij met een beperkte terugtrekking ook dat 30 politici zijn gearresteerd, van de in totaal 45.000 manschap- Over het lot van de vrijdag afgezette pen die zij sinds de Tweede Wereld- premier Sadiq el Mahdi bestaat nog oorlog heeft gelegerd in Polen, steeds grote onduidelijkheid. Poolse functionarissen hebben ge- In zijn radiotoespraak benadruk- zegd dat er ongeveer 10.000 Sovjet- te generaal El-Bashir opnieuw dat militairen zullen verdwijnen. Vol de grootschalige corruptie het leger gens westerse diplomaten wil Mos ertoe dwong de macht te grijpen. Ie- kou .waarschijnlijk een aantal troe- dereen die betrokken is bij corrupte pen in Polen handhaven ter be- praktijken zal terecht moeten staan, scherming van zijn communicatie- aldus de nieuwe leider. Naast de ar- lijnen. restaties zijn een aaptal hoge officie- Bush' oproep aan Moskou alle ren onder huisarrest geplaatst. troepen terug te trekken, volgt op Of Sadiq el Mahdi op de vlucht is, demonstraties van radicale Poolse zoals de nieuwe machthebbers zeg- studenten waarin de beëindiging gen, wordt alom betwijfeld. In van de militaire aanwezigheid van Khartoum gaan geruchten dat El- de Sovjetunie werd geëist. Tegen Mahdi óf dood is óf zwaargewond, journalisten in Washington zei Een andere mogelijkheid is dat El- Bush gisteren verder dat hij de Mahdi is ontsnapt uit de gevange- Poolse regering economische hulp nis, hetgeen het leger in verlegen- wil aanbieden, maar alleen als er ga- heid zou brepgen en daarom wordt ranties worden gegeven dat de poli- verzwegen. tieke en economische hervormin- Eén lid van de Revolutionaire gen worden voortgezet. Raad, de nieuwe regering van Bush begint zondag aan een drie- Sudan, heeft gezegd dat de Raad be- daags bezoek aan Polen, zijn eerste reid is het eerder gesloten vredesak- reis naar Oosteuropa als president, koord met het Sudanese bevrij- Hij zal onder anderen spreken met dingsleger SPLA uit te voeren mits de communistische leider Jaru- de rebellen de revolutie steunen, zeiski en Lech Walesa, de voorzitter Het nieuwe bewind wil tevens nau- van het oppositionele vakverbond we betrekkingen met Egypte. Solidariteit. Na Polen vliegt Bush door naar Hongarije, Frankrijk en Nederland. WASHINGTON - Velen had den de nacht buiten het gebouw van het Opperste Gerechtshof in Washington doorgebracht. Gisterochtend in alle vroegte waren ze al weer op de been om de wedstrijden in leuzen schreeuwen te hervatten. De te genstanders van abortus, had den foto's van verminkte foetus sen bij zich en borden met tek sten als 'De baby heeft geen keus'. Voorstanders van vrije abortus hadden hun borden met 'Houdt abortus wettelijk'. door Henk Dam Het was warm, het was druk, het was emotioneel. Soms raakten groepjes voor- en tegenstanders in een verhitte discussie. Dat eindigde steevast in meer leu- zenschreeuwerij. "Hey, hey, ho, ho, abortion has to go". En: "One, two, three, four, abortion rights for rich and poor". Om tien uur in de ochtend kwam aan al die drukte een abrupt ein de. Het moment was daar. Kler ken deelden de uitspraak van het Opperste Gerechtshof in de zaak William Webster versus Reproductive Health Services uit. Het was een tijdje stil omdat het iedereen even moeite kostte om de ingewikkelde juridische formuleringen van het Hof te doorgronden. Maar uiteindelijk werd iedereen hetzelfde duide lijk: het Opperste Hoogge rechtshof had besloten aan het bestaande recht op vrije abortus te tornen. De reacties waren voorspel baar toen dat nieuws eenmaal was doorgedrongen. Een woordvoerder van dè militante anti-abortus beweging Opera tion Rescue: "Dit is nog maar het begin. Let op mijn woorden. Straks is abortus helemaal niet meer mogelijk. We zullen het Hof overspoelen met nieuwe za- ken". En Judith Widdicombe van de abortuskliniek in Mis souri waarom alles was begon nen: "De vrouwen van Amerika zullen dit niet pikken. Ons recht op abortus kan niet worden te ruggedraaid. Dit gaat ons Viet nam van de jaren '90 worden". Chaos Zo waren gisteren enkele hon derden Amerikanen op het mar meren plein voor het gebouw van het Opperste Gerechtshof getuige van de geboorte van wat inderdaad een 'Vietnam van de jaren '90', een periode dus van grote sociale en politieke schis- Voor- en tegenstanders van aportus proberen elkaar af te troeven voor het gebouw van het Hooggerechtshof in Washington (Foto epa) ma's, kan worden: het besluit van het Hof om abortus moeilij ker te maken. Sinds 1973 gold een andere uitspraak van het Hof, de be roemde uitspraak Roe versus Wade, die alle Amerikaanse vrouwen het recht geeft een on gewenste zwangerschap in ieder geval in de eerste drie maanden te beëindigen. De nieuwe uit spraak maakt geen einde aan Roe versus Wade, maar zegt dat de verschillende staten het recht hebben abortus in de praktijk minder makkelijk te maken. Men mag hier met recht spre ken van een historisch besluit, want terwijl in alle andere wes terse landen abortus de afgelo pen decennia steeds makkelij ker en geaccepteerder is gewor den, is er nu dus in Amerika een beweging terug. Ter discussie stond een rechtszaak in de staat Missouri. Missouri had een wet aangenomen waarin onder meer stond dat de staat niet kan wor den verplicht overheidsgeld uit te geven aan de uitvoering van abortussen. Geen subsidies dus voor par ticuliere abortusklinieken, geen abortussen in de staatszieken- huizen voor de armen. Zelfs hadden dokters van dergelijke ziekenhuizen volgens de wet niet het recht in verwachting zijnde vrouwen te wijzen op de mogelijkheid van een abortus. Die wet werd destijds aange vochten door de grootste abor tuskliniek in Missouri, 'Repro ductive Services'. De staat ver loor, er kwam een beroepszaak van, en uiteindelijk belandde de zaak bij het Opperste Gerechts hof. Daar was inmiddels, sinds de uitspraak Roe versus Wade was gedaan, iets veranderd. Dat was met name te danken aan president Reagan, die in 1980 aan de macht was gekomen dankzij de steun van fundamen talistisch (en dus tegen abortus zijnd) Amerika, en de anti-abor tus strijd de zijne had gemaakt. De president benoemt nieuwe leden van het Opperste Ge rechtshof, als een van de negen rechters van dat Hof met pen sioen gaat. Reagan maakte van dat recht gebruik door conser vatieve, tegen abortus zijnde rechters op opengevallen plaat sen te benoemen. Toen het Hof in zijn nieuwe, meer behouden de samenstelling zich over de' zaak Webster versus Reproduc tive Services boog, was er dus een redelijke kans dat dat Hof de staat Missouri in het gelijk zou stellen, en daarmee beper kingen bij het plegen van abor tus zou toestaan. Precies dat is dus gebeurd. Door de staat Missouri gelijk te geven, zegt het Opperste Ge rechtshof met zoveel woorden, dat het aan Roe versus Wade ontleende recht op vrije abortus voor een deel door de staten mag worden ingevuld. Geld Wat betekent dat in de praktijk? Het betekent in de eerste plaats, dat met name vrouwen in Mis souri die niet over het geld be schikken om in een privé-kli- niek een abortus te laten uitvoe ren, niet langer de mogelijkheid hebben om op een medisch ver antwoorde manier een onge wenste zwangerschap te laten beëindigen. Het staat vast dat al lerlei behoudende staten, die met name in het midden en zui den van het land te vinden zijn, het voorbeeld van Missouri ijlings zullen volgen, en dus ook de rem op abortussen zullen zet ten. Grote groepen e zullen derhalve in de praktijk niet langer in staat zijn een abor tus te krijgen. Sociologische studies hebben uitgewezen, dat het daarbij vooral om zwarte vrouwen zal gaan. De keus die die vrouwen nog hebben, is dan: hun kind krijgen, of een knoeier laten dokteren. 'Terug naar de breinaald', aldus de voorstan ders van abortus. Maar hier blijft het niet bij. Het Opperste Gerechtshof be sloot gisteren ook anti-abortus zaken in -de staten Minnesota, Ohio en Illinois ontvankelijk te verklaren, en dus in het komen de seizoen - dat in de herfst be gint - te behandelen. Als het Hof ook in deze zaken de tegenstan ders van abortus gelijk zou ge ven, dan zouden de staten ook het recht krijgen een abortus bij mindeijarigen alleen toe te staan met toestemming van de ouders of een rechter. Ze zouden ook en dat is po tentieel nog veel ernstiger - het recht krijgen particuliere abor tusklinieken buitengewoon zware regels op te leggen. Dat zou veel van die klinieken om zeep helpen. Wat er gebeurt als het Opperste Gerechtshof de weg blijft volgen die met de uit spraak van gisteren is ingesla gen, is dat abortus in het midden en zuiden van het land op den duur domweg niet meer kan. Al leen in traditioneel vrije staten als New York en Californië zou dat recht onverkort gehand haafd blijven. Vrouwen uit het midden en zuiden met het geld om naar de oost- of westkust te reizen, zou den altijd de mogelijkheid van een abortus elders blijven be houden. Wie dat geld niet heeft, kan het wel vergeten. Dat is het niet geringe perspectief dat door de uitspraak van gisteren wordt geboden. Omdat elk jaar 1,5 miljoen Amerikaanse vrou wen hun zwangerschap laten onderbreken, gaat het om een ontwikkeling die diep in het le ven van veel vrouwen zal ingrij pen. Uit enquêtes blijkt dat een duidelijke meerderheid van de Amerikaanse vrouwen, ook veel vrouwen die zelf nooit een abor tus zouden nemen, het opjuist vinden dat het recht van vrou wen om te kiezen wordt afge pakt. Daarom gaat de nu losge brande strijd om de abortus niet alleen om de abortus, maar uit eindelijk ook om het recht op zelfbeschikking van de Ameri kaanse vrouwen. Het is daarom dat de klap van de rechterlijke hamer van gisteren nog heel lang zal door<* WARSCHAU (Rtr) - Binnen de ge lederen van het Poolse vakverbond Solidariteit is een conflict uitgebro ken over het voorstel van twee voor aanstaande leden het vakverbond een niet-communistische regering te laten vormen in ruil voor steun aan de presidentskandidaat van de communistische partij. Het voorstel is afkomstig van Michnik, een vooraanstaande advi seur van Solidariteitleider Lech Walesa, de hoofdredacteur van de vakbondskrant 'Gazeta Wyborcza' en een van de belangrijkste politie ke strategen van het vakverbond. Zij stelden gisteren op de voorpagi na van de vakbondskrant een soort Poolse 'cohabitation' voor: Polen krijgt een niet communistische re gering onder een communistische president. Maar de fractieleider van Solida riteit in het nieuwe parlement, pro fessor Geremek, reageerde daarop met te zeggen dat hij vreest dat Michnik en de anderen te snel aan de macht willen komen. Geremek, wiens naam al is genoemd als moge lijke premier van een niet-commu- nistische regering, voegde toe dat de oppositionele 'Burgerclub' in het parlement het met hem eens is. "Het is zaak niet zo snel mogelijk te regeren, maar langzaam en gelei delijk veranderingen door te voeren aan de wortels. En dat moet dan lei den tot deelname aan het lokaal be stuur, vrije rechtbanken en toegang tot de media". Volgens Geremek is in het ronde- tafeloverleg met de regering over eengekomen dat er binnen vier jaar geheel vrije verkiezingen zullen worden gehouden in Polen. Het be langrijkste onderwerp was niet "jul lie de president, wij de premier", maar het vinden van een weg die stabiliteit garandeert, aldus Gere mek. Intussen heeft de Westduitse bondskanselier Kohl besloten een bezoek aan Polen voorlopig uit te stellen in verband met de onduide lijke politieke situatie in dat land. Kohl zou aanvankelijk eind juli naar Polen gaan, maar volgens Klein wil de bondskanselier eerst de uitkomst van de politieke ver wikkelingen daar afwachten. ADVERTENTIE Kadar De voormalige Hongaarse partijlei der Janos Kadar is gisteren met spoed opgenomen in een zieken huis. Volgens radio-Budapest heeft Kadar longontsteking en kampt hij met acute ademhalingsproblemen en stoornissen in de bloedsomloop. Vargas Llosa De romanschrijver Vargas Llosa, die op 21 juni veel Peruanen schok te door zijn kandidatuur voor het presidentschap in te trekken en naar Europa te reizen, heeft gisteren zijn campagne hervat. Veerboot Voor de kust van het Noorse eiland Langoeya is gisteren een Noorse veerboot gezonken na een aanva ring met een Westduits vrachtschip. De veerboot had 95 mensen aan boord. Er vielen geen dodelijke slachtoffers; wel waren er zeven ge wonden, van wie er één ernstig aan toe was, aldus de politie. IRA Het verboden Ierse Republikeinse Leger (IRA) heeft gisteren de ver antwoordelijkheid opgeëist voor een bomaanslag in de Westduitse stad Hannover en een bomaanslag op het vliegveld Harbor in Belfast. Bij de aanslag in Hannover kwam zondag een 31-jarige Britse militair om het leven. PEKING (AP) - De Amerikaanse ambassadeur heeft gisteren een klacht ingediend bij de Chinese re gering. Deze behelst de naar het oordeel van de ambassade opzette lijke en voorbereide aanvallen die het Volksbevrijdingsleger begin vo rige maand uitvoerde op de wonin gen van Amerikaanse diplomaten en andere buitenlanders in Peking. Verwacht wordt dat de betrekkin gen tussen de Verenigde Staten en China na deze stap nog verder zul len verslechteren. Een dag nadat de Amerikaanse ambassade in Peking de deuren had geopend voor de Chinese dissident Fang Lizhi en zijn vrouw, vuurden Chinese militairen op 6 juni honder den kogels af op het appartemen- tenblok Jianguomenwa. In de klacht van gisteren trekt de Ameri kaanse ambassadeur de officiële Chinese lezing in twijfel dat de sol daten het vuur openden nadat schutters vanuit het appartemen- tenblok op hen hadden geschoten. Radio Peking meldde vlak na het incident dat er bij de beschietingen een soldaat om het leven was geko men en drie andere militairen ge wond waren geraakt. Agenten in burger gingen later het woonblok in en haalden een Chinese man naar buiten die volgens hen op de solda ten had geschoten. Er was geen en kele getuige die had gezien dat er daadwerkelijk soldaten door kogels waren geraakt. Een Amerikaans rapport over het incident meldde dat de arrestatie van te voren was ingecalculeerd en dat de soldaten niet alleen vanaf de grond hadden geschoten, maar ook vanuit een gebouw aan de overkant dat zij al een dag eerder hadden be zet. De lidstaten van de Europese Gemeenschap vroegen de Chinese regering om een verklaring, maar kregen hierop nooit een antwoord. Wel kondigde de Chinese overheid aan de kosten voor de reparatie van de appartementen te betalen, een bedrag dat volgens de Amerikaanse ambassade in de duizenden dollars loopt. Nog niets geregeld voor deze zomervokontie? Don is dit uw laatste kans! Kom naar het kompleet ver nieuwde Loohorst of het waterrijke Weerterbergen, de twee luxueuze Vendorado bungalowparken in ons eigen Limburg. Midden in de mooie natuur, met volop subtropische waterpret, gezéllige restaurants en veel sportieve aktie. En 't allermooiste: als u nu voor 2 weken boekt, krijgt u de derde week er gratis bij! m Eventuele andere kortingen vervollen bij deze aanbieding. Geldt niet voor reeds geboekte vakanties. Wanneer begint üw vakantie? Deze Vendorodo voordeeloktie geldt voor loohorst en Weerter bergen, uitsluitend voor onderstoonde perioden van 3 weken: 7 t/m 28 juli 14 juli t/m 4 augustus 21 juli t/m 11 augustus 28 juli t/m 18 augustus 4 t/m 25 augustus Boek nog deze week bij V&D, ABN Bonk, D-Reizen, Arke, Toer koop, Roftink ol de grote postkantoren. Of bel direkt Vendorado! Bel voor informatie en reservering: 020 - i 65 65 65 PARIJS - "De hemel is bestendig tussen Moskou en Parijs", aldus de Franse minister van buitenlandse zaken Dumas aan de vooravond van het bezoek dat Sovjetleider Gor batsjov vandaag en morgen aan Pa rijs brengt. Gorbatsjov zal drie ont moetingen hebben met president Mitterrand, waaronder een lunch louter voor de beide echtparen in het relatief bescheiden privé-appar- tement van het Franse staatshoofd in de Parijse Rue de Bièvre. door Rudolph Bakker Donderdag reist de Sovjetleider door naar Straatsburg. Het bezoek aan Frankrijk zal door de dood van oud-minister van buitenlandse za ken van de Sovjetunie en oud staatspresident Gromyko niet wor den beïnvloed, zo werd gisteren in Moskou verklaard. Sinds het eerste bezoek van de Sovjetleider aan Parijs in 1985 is de stemming ten gunste van Gor batsjov in Frankrijk nog gestegen, al zal er de komende dagen geen sprake zijn van de massahysterie die hem in Westduitsland ten deel viel. Zoals het dagblad 'le Monde' op merkte, zijn de Fransen weliswaar 'gorbifielen, maar zeker geen gorbi- maniakken'. Recente opinie-onder zoeken hebben uitgewezen dat 52 procent van de Fransen de macht van Gorbatsjov 'breekbaar' vond. In de Bondsrepubliek meende kort geleden 82 procent van de onder vraagden dat de Sovjetleider kans zou zien zijn hervormingen tot een goed einde te brengen. Dichte rijen zullen er voor Gor batsjov niet in de Parijse straten staan, waar men zich nu al knarsen- tandend voorbereidt op de week rond de 14e juli. Dan wordt een groot deel van de Parijse binnen stad afgesloten voor autoverkeer Gorbatsjov. (foto EPA) vanwege de topconferentie van de 'rijke landen'. President Mitterrand heeft die met opzet laten samenvallen met de viering van de 'quatorze juillet' (de viering van de Franse republiek) en de 'bicentenaire' (tweehonderjarig bestaan van de republiek). Gor batsjov zal door zijn gastheren wel naar de Place de la Bastille worden gevoerd. Men zal hem er de nieuwe Volksopera laten zien, die ook al ter gelegenheid van de 14e juli open gaat. Maar recente opvattingen over de Franse revolutie plus de ware aard van juist dat communistische regi me dat Gorbatsjov van zich pro beert af te schudden, maken dat het leggen van verbanden tussen 1789 en bijvoorbeeld 1917 op het ogen blik niet aantrekkelijk meer is. Zelfs in het ooit zo ongenaakbare beeld van Lenin, die door de Franse communistische historici altijd werd voorgesteld als de beste leer ling van Robespierre, nemen de Sovjet-burgers de laatste tijd al ge vaarlijke barsten waar. Het bezoek van de Russische staatschef valt dan ook op een mo ment dat zowel in de Sovjetunie als in Frankrijk oude standpunten wor den herzien. In de Sorbonne-uni- versiteit zal Gorbatsjov morgen bij voorbeeld discussiëren met 'Franse studenten en intellectuelen'. Gor batsjov kruist daarbij de degens met de nazaten van heel wat genera ties die het communisme als een ge loof beleden en de Sovjetunie als hun absolute model beschouwden. Tijdens het bezoek zullen 21 bila terale akkoorden worden getekend, voornamelijk van economische aard. "En dat zijn er meer dan er in de Bondsrepubliek werden gete-, kend", sprak minister van buiten landse zaken Dumas tevreden. Ter zijde van deze activiteit wachten de Fransen af welk konijn de Sovjetlei der eventueel nog uit zijn hoed zal toveren. Verrassingen zijn voornamelijk te verwachten op het terrein van de ontwapeningspolitiek. Het Kremlin wil nog steeds dat de Franse nuclai- re 'force de frappe' wordt betrokken in de Oost-Westonderhandelingen over ontwapening. Tijdens zijn eer ste bezoek in '85 had Gorbatsjov echter duidelijk gemaakt dat hij Pa rijs op dit gebied niets met zoveel woorden zou vragen. Tot op heden waren het Parijs van Mitterrand en het Moskou van Gor batsjov het er over eens dat be spreekbaarder onderwerpen meer vruchten afwerpen en daarom voor gaan. Of de 'lucht bestendig blijft', hangt vandaag en morgen dan ook grotendeels van de Sovjetleider af. Sovjetleider Gorbatsjov wordt be halve door zijn echtgenote Raisa te vens vergezeld door minister van buitenlandse zaken Sjevardnadze, het politburolid Jakovlev en eerste vice-premier Voronin. Donderdag, de derde en laatste dag van het be zoek, gaat Gorbatsjov naar Straats burg waar hij als eerste Oosteurope- se leider de Raad van Europa zal toespreken. Bij de raad zijn 22 lan den aangesloten, waaronder Neder land.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5