Gorbatsjov uit felle
kritiek op Ligatsjov
SPRING OP "NTRBN Dit300GAAT.
MINNETIJD
Over Tzannetakis valt
weinig op te merken
Sovjetpresident somber over landbouw
'Mister njet' Gromyko
legendarische minister
Veroordeelde Argentijnse militair
loopt vrij rond in Buenos Aires
Leider Sudan wil stemmen
over islamitische wetten
MAANDAG 3 JULI 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
MOSKOU (UPI/AP) De president en partijleider van de Sovjetunie, Gorbatsjov, heeft
gedreigd landbouwfunctionarissen in zijn land te vervolgen als er geen verbetering komt
in de situatie van de landbouw. Dit blijkt uit, redevoeringen die afgelopen vrijdag zijn ge
houden tijdens een partijconferentie. De toespraken werden gisteren gepubliceerd door
het officiële pérsbureau Tass.
Tass meldde dat aan de onverwach- Izvestia werden de afgelopen dagen hun eigen taal en cultuur kunnen
te bijeenkomst in het hoofdkwar- in de dorpen 51 vuurwapens, 350 ontwikkelen. In de derde plaats is
tier van de partij is deelgenomen ijzeren staven, 12 molotov-cocktails het noodzakelijk om in de vijftien
door partijfunctionarissen uit het
gehele land. Zij spraken voorname
lijk over de vraag waarom de land-
bouwproduktie stagneert en hoe
het kan dat twintig procent van de
landbouwprodukten in pakhuizen
ligt te rotten of niet wordt verwerkt,
aldus het persbureau.
Uit de vrijgegeven teksten blijkt
dat de Sovjetpartijleider in de de
batten lijnrecht tegenover Ligatsjov
stond, de conservatieve verant
woordelijke in het Politburo voor
landbouwzaken. Nadat Ligatsjov
tekst en uitleg had gegeven over het
wel en wee van de landbouw, zei
Gorbatsjov dat het geen zin heeft de
schuld bij anderen te leggen, aldus
Tass.
Het is bekend dat Gorbatsjov de
Sovjetlandbouw wil moderniseren.
Die is in handen van de staat sinds
de voormalige partijleider Stalin in
het begin van de jaren dertig de boe
ren dwong te collectiviseren. Maar
de Sovjetunie is sinds die tijd ook
veranderd van een graanexporteui
in een importeur van nu ongeveei
35 miljoen ton per jaar.
President Gorbatsjov riep zater
dag tevens op tot harmonie onder
de verschillende bevolkingsgroe-
pen in de Sovjetunie en waarschuw- 1
de dat de etnische onrust het gehele iJll IJl
land in gevaar bracht. De Sovjetu- A
nie kon zich nu geen tolerantie kan JOHANNESBURG (AP) Bij
veroorloven tegen agitatoren. Za- bloedige onlusten in het 'thuisland'
terdag braken opnieuw onlusten in Bophuthatswana, één van de zoge-
60 rookgranaten in beslag geno- republieken radicale hervormingen
en. op politiek en economisch gebied
Hij wees erop dat de 'excessen' door te voeren. In de vierde plaats
het verleden, een verwijzing dienen de partij en de intelligentsia
de deportaties onder Stalin
de gedwongen assimilatie onder
Brezjnev, hadden geresulteerd in
onverschilligheid tegenover etni
sche belangen, veel grote sociale en
economische problemen.
De Sovjet-leider zei dat de bur
gers van alle nationaliteiten zich vrij wordt gehouden,
en gelijkwaardig moeten kunnen
voelen op basis van de grondwette
lijke rechten. Hij erkende dat de
spanningen worden verhoogd door
de drukkende economische proble-
Hij opperde ruwweg vier metho
den om de problemen aan te pak
ken. In de eerste plaats dienen alle
burgers, onverschillig hun nationa
liteit, ervan verzekerd te zijn dat zij
al hun grondwettelijke rechten
kunnen uitoefenen. In de tweede
plaats dienen etnische groepen vrij
matigende invloed uit te oefe-
De president kondigde verder
aan dat een lang geleden aangekon
digde plenaire zitting van het Cen
trale Comité over de problemen van
de nationaliteiten later deze maand
DEN HAAG - Het pokerface
van Andrej Andrejewitsj Gro
myko, voormalig minister van
buitenlandse zaken en presi
dent van de Sovjetunie, is defi
nitief van het toneel van de in
ternationale politiek verdwe
nen. Gromyko (79) overleed gis
teren in het ziekenhuis na vorige
week met hartklachten te zijn
opgenomen. Geen minister van
buitenlandse zaken kan bogen
op zo'n langdurige ambtsperio
de als Gromyko.
door
Dick Verkijk
Gromyko was van 1957 tot 1985
minister van buitenlandse za
ken van de Sovjetunie. Daarna
bekleedde hij het president
schap tot 1 oktober van het vorig
jaar. Als minister van buiten
landse zaken werd hij opge
volgd door Sjevardnadze en als
president door Gorbatsjov.
Gromyko werd op 6 juli 1909
in Wit-Rusland geboren als zoon
van een boerenechtpaar. Hij stu
deerde landbouweconomie en
behaalde zijn doctorsgraad op
een proefschrift over de econo
mische opbloei in Amerika na
de grote crisis van 1929. Daar
mee vestigde hij in de Sovjetu
nie zijn naam als Amerika-des-
kundige.
In 1939 kwam hij in diploma
tieke dienst en sindsdien heeft
hij niet alleen alle zuiveringen
en persoonswisselingen over
leefd, maar zelfs door al die cri
ses heen carrière gemaakt. On
der Stalin ging die carrière pijl
snel omhoog, de destalinisatie
juichte hij van harte toe en hij
werd nauw medewerker van
Chroesjtsjev, die hem in 1957 tot
minister van buitenlandse za
ken benoemde. Chroesjtjevs val
bracht geen enkele verandering
in zijn politieke bestaan: hij
bleef minister van buitenlandse
zaken.
Onder Stalin werd hij kort na
zijn indiensttreding bij het mi
nisterie van buitenlandse zaken
leider van de afdeling-Amerika.
Vervolgens werd hij ambassa
deraad in Washington en in 1942
ambassadeur aldaar. Bij de op
richting van de Verenigde Na
ties werd hij permanent verte
genwoordiger van de Sovjetu-
Het was de tijd van de con
stante veto's van de Sovjetunie,
wat Gromyko de bijnaam 'mis
ter njet' opleverde. Via het vice-
ministerschap van buitenlandse
zaken en voor korte tijd het am
bassadeurschap in Londen
werd hij dan tenslotte minister
van buitenlandse zaken.
In zijn veeljarige
heeft hij alle historische Oost-
Westconferenties meegemaakt
en voor een deel medebepaald.
Hij was bij de conferenties van
Teheran, Jalta en Potsdam, die
samenhingen met de oorlog te
gen Hitler-Duitsland en heeft
staatslieden als Roosevelt,
Churchill, De Gaulle, Adenauer,
Eden, Macmillan, Dulles, Ei
senhower, Kennedy en Tsjoe
en-Lai persoonlijk gekend.
Hij stond bekend als een taaië
onderhandelaar, die als een
computer alle feiten en samen
hangen van de wereldgeschie
denis uit de afgelopen vier de
cennia kan opspuien. Daarbij
heeft hij volgens westelijke di
plomaten een angelsaksisch ge
voel voor (droge) humor ge
toond, hoewel hij op buiten
staanders en op het televisie-
Gromyko.
scherm het prototype leek van
een Sovjet-apparatsjik.
Veel eigen ideeën heeft hij
niet geponeerd: hij is altijd de
typische uitvoerder geweest -
waarschijnlijk de hoofdreden
waarom hij zowel onder Stalin,
Chroesjtsjev als Breznjev over
eind is gebleven. Toch moet zijn
invloed op de besluitvorming
niet worden onderschat. Met na
me het Duits-Russische zoge
naamde 'normaliseringsver
drag'. grondslag voor de Oost-
West-detente, is door zijn inten
sieve voorbereidingswerk tot
stand gekomen.
Bloedige onlusten
in Zuidafrika
de republiek Georgië uit.
De Sovjetleider vulde met zijn
persoonlijke oproep tot de meer
dan 130 verschillende etnische
naamd autonome staten in Zuid
afrika, zijn zaterdag zeker drie bur
gers en vijf politiefunctionarissen
gedood. Gisteren heeft de politie i
groepen in de Sovjetunie de eerste verband hiermee twee stamleiders
25 minuten van de tv-nieuwsshow en tientallen dorpelingen opgepakt,
Vremja. Hij herinnerde eraan dat in melden mensenrechtenactivisten,
de afgelopen twee jaar etnisch ge- Volgens de Zuidafrikaanse poli-
weld is uitgebroken iri de republie- tie zijn er twee burgers en negen po
ken Georgië, Armenië, Azerbadj- litieagenten om het leven gekomen.
zjan en Tadjikistan.
Terwijl Gorbatsjov het woord
voerde meldde de Izvestia dat meer
dan 3000 manschappen waren ge
zonden naar drie dorpen in Georgië meter ten noordwesten
verluidt de spanningen nesburg. De menigte
De doden vielen toen de politie met
automatische wapens vuurde op
een proteserende menigte in de stad
Leeuwfontein, ongeveer 230 kilo-
n Johan-
zich met
hoog zijn opgelopen. De dorpen zijn bijlen, benzinebommen en stenen
Marneuli. Bolnisi en Dmanisi, waar op de politie hebben gestort,
wrijving bestaat tussen autochtone De protestbijeenkomst was ge-
Georgiërs en Azerbadjzjani's die richt tegen de inlijving van Leeuw-
zich lang geleden in de republiek fontein bij Bophuthatswana,
hebben gevestigd. Volgens de
Buitenland kort
China
Leden van de Chinese paramiliatire
politie hebben zaterdagochtend een
aantal gebouwen van de Ameri
kaanse ambassade in Peking om
singeld. De Amerikaanse functiona
rissen werd niet verteld wat de re
den voor het politie-optreden was.
Wellicht gaat het om machtsver
toon van de politie, omdat in de VS-
ambassade de Chinese dissident
Fang Lizhi en zijn vrouw zich schuil
houden.
Tamils
Indiase commando's zijn gisteren
een grootscheeps offensief begon
nen tegen bolwerken van Tamil Tij
gers in de jungle van noordoost Sri
Lanka. De militaire operatie kwam
een week na de oproep van' de
Srilankaanse president Premadasa
aan premier Gandhi om de Indiase
vredestroepen voor eind juli terug
te trekken.
Iran
De registratie van kandidaten voor
de presidentsverkiezingen op 28 ju
li in Iran is gisteren gesloten. In to
taal hebben 170 mannen zich voor
het ambt van president kandidaat
gesteld. Negentig van hen bleven al
bij de eerste hjndernis hangen, om
dat hun inschrijvingen onvolledig
waren. Dit heeft het officiële pers
bureau Irna gisteren bekendge
maakt.
Republikaner
De Duitse leider van de uiterst
rechtse Republikaner, Schönhuber,
heeft gisteren beschuldigingen te
gengesproken dat hij misbruik
heeft gemaakt van campagnegel
den van zijn partij. Het weekblad
Der Spiegel meldde zaterdag dat te
gen Schönhuber een gerechtelijk
onderzoek was gestart in verband
met vermeende onregelmatigheden
met het campagnefonds.
Uno
De regeringspartij in Japan, de Li
beraal Democratische Partij, heeft
bij de verkiezingen voor de Tokyose
gemeenteraad, een forse nederlaag
geleden. Beschikte de LDP in de
vorige gemeenteraad nog over 63
van de 128 zetels, de door verschil
lende schandalen in opspraak ge
raakte regeringspartij komt nu uit
op 43 zetels. De socialistische partij
stijgt daarentegen van 11 naar 29 ze
tels.
Chef-staf
De chef-staf van de Amerikaanse
strijdkrachten, Crowe, houdt het na
het beëindigen van zijn termijn op
30 september voor gezien. Hij stelt
zich daarna niet meer beschikbaar
voor zijn functie. Dat heeft hij giste
ren in een progamma van de Ameri
kaanse tv-omroep NBC verklaard.
BUENOS AIRES - Amper een
week voor de machtsaanvaarding
van de peronist Menem is Argenti
nië opgeschrikt door een nieuw
schandaal: Emilio Massera, een van
de tot levenslang veroordeelde lei
ders van de militaire dictatuur uit
de jaren zeventig, is op vrije voeten
gesignaleerd in de straten van
Buenos Aires.
Massera werd gekiekt door een fo
tograaf die hem toevallig tegen het
lijf liep. De twee foto's werden dit
weekeinde gepubliceerd op de
voorpagina van het linkse dagblad
'Sur'. In het bijgaande artikel ver
telt fotograaf Marcelo Ranea hoe de
vroegere admiraal probeerde om de
camera uit zijn handen te slaan, na
dat hij was opgeschrikt door het
flitslicht.
Van officiële zijde is gereageerd
dat het veroordeelde junta-lid van
weleer wellicht een 'speciale ver
gunning' had gehad om de gevange
nis tijdelijk te verlaten.
Massera maakte deel uit van de
eerste militaire junta onder leiding
van de ook tot levenslang veroor
deelde generaal Videla. Hij was de
eerste van de junta-leden die achter
de tralies kwam, in juli 1983. Masse
ra werd toen veroordeeld vanwege
de verdwijning van de zakenman
Branca aan wie hij het nodige geld
schuldig was. In 1984 kreeg hij, net
als Videla, levenslang vanwege de
vele mensenrechtenschendingen
tijdens de militaire dictatuur.
De foto's van Massera op vrije
voeten komen op het moment, dat
er in Argentinië een felle discussie
gaande is over de vraag of er geen al
gehele amnestie nodig is voor de
verscheidene thuislanden in
Zuidafrika die in naam onafhanke
lijk zijn. Volgens de protesterenden
was dat gebeurd zonder dat de be
volking daar van tevoren over was
verwittigd en hadden de zaak voor
de rechter gebracht. Een soortgelijk
beroep door Braklaagte, dat ook on
langs is ingelijfd, werd door de re
gionale rechter afgezwezen. In
Leeuwfontein en het nabijgelegen
Braklaagte hebben zich eerder on
geregeldheden tussen burgers en
de politie voorgedaan.
VERVUILINGSAKKOORD Po- HONGKONG (GPD) - De Britse minister van buitenlandse zaken, Howe,
len, Tsjechoslowakije en de DDR heeft gisteren bij zijn aankomst in Hongkong een vijandig ontvangst ge-
hebben zaterdag een akkoord geslo- kregen. Sir Geoffrey Howe bespreekt met de Hongkongse autoriteiten het
ten die de grensoverschrijdende lot van de 3 miljoen inwoners van Hongkong, die als gevolg van strengere
milieuvervuiling moet tegengaan, immigratiewetten het recht ontzegd wordt op een Brits paspoort.
aldus het Poolse persbureau PAP. De Britse minister werd op het vliegveld Kai Tak ontvangen door meer
Het akkoord, waarop Polen al jaren dan 15.000 demonstranten, die een Brits paspoort eisten. In Hongkong
heeft aangedrongen, voorziet
menwerking tussen de drie buur
landen om vooral de vervuiling van
water te bestrijden. Polen te vestigen.
heerste grote verontwaardiging over een rapport van een selecte commissie
uit het Britse parlement, waarin alleen aan de hoge politie en regerings
ambtenaren in sleutelposities het recht wordt gegeven om zich in Engeland
Daarentegen is er een ander rapport van topeconomen in Engeland,
staat dat Engeland economisch voordeel zou hebben wanneer het
de milieuvervuiling zelfs zou worden gedwongen om alle 3,25 miljoen
legerofficieren die vrijdag een einde
hebben gemaakt aan de burgerrege
ring van Sadiq el-Mahdi. Om het
land te besturen hebben de officie
ren een revolutionaire raad inge
steld met zowel wetgevende als uit
voerende macht. Aan het hoofd van
de raad staat El-Bashir die de func
ties van premier, minister van de
fensie en hoofd van de strijdkrach
ten zal vervullen.
Generaal Omar Hassan Ahmed
El-Bashir heeft verklaard dat de
nieuwe regering, die inmiddels is
erkend door buurland Egypte en
Saudiarabië, uit zowel militairen als
burgers zal worden samengesteld
en een streng beleid zal voeren om
de grootschalige corruptie in het
land uit te roeien. Zo zullen smok
kelaars en zwarthandelaren ter
dood worden gebracht.
Voormalig premier El-Mahdi is
nog steeds voortvluchtig en zit ver
moedelijk in het buitenland. Onder
de Sudanese leiders die wel zijn ge
arresteerd, bevinden zich zowel mi
nisters als functionarissen van poli
tieke partijen en vakbonden. Zij
zullen spoedig worden berecht en
kunnen de doodstraf krijgen, aldus
Sudan's nieuwe sterke man.
KHARTOUM (GPD) - De
militaire leider van Sudan El-
Bashir heeft zijn volledige steun
toegezegd aan de grote VN-hulp-
operatie voor de hongerende bevol
king in het zuiden van het land. Dat
heeft de coördinator van de hulpac
tie, Grand in Nairobi verklaard.
De nieuwe leider noemde zijn be
langrijkste taak het beëindigen van
de burgeroorlog in het zuiden. Hij
wil daarvoor een nieuw vredesini
tiatief lanceren en een referendum
wil laten bepalen wat er moet ge
beuren met de strenge islamitische
sharia-wetten. Deze wetten zijn
steeds een belangrijk struikelblok
geweest voor vrede in het zuiden.
Het Sudanese Volksbevrijdings
leger SPLA dat al zes jaar in een
burgeroorlog is verwikkeld met de
Sudanese regering, heeft nog geen
commentaar willen geven op de
staatsgreep van El-Bashir, die een
einde maakte aan de burgerrege
ring van Sadiq el-Mahdi. In Addis
Abbeba verklaarden de rebellen
hiermee te willen wachten totdat de
nieuwe leiders hun beleid bekend
hebben gemaakt.
In Sudan zelf hebben zowel leger
eenheden vanuit het hele land als
burgers hun steun betuigd aan de 15
veroordeelde militairen. Voorstan
ders van zo'n amnestie geloven dat
de huidige situatie een permanente
bedreiging vormt voor de democra
tie.
Het conflict met de militairen
leidde tijdens het bewind van de
eind deze week vertrekkende presi
dent Alfonsin al tot drie ernstige
muiterijen binnen het Argentijnse
leger. Menem, de nieuwe president,
heeft een 'definitieve' oplossing
voor het probleem beloofd. Wat dat
precies zal inhouden is nog altijd
niet duidelijk.
"Ik kan zelfs geen vogeltjes ach
ter de tralies zien", verklaarde Me
nem vorige week. De peronistische
leider is en blijft een onvoorspelba
re persoonlijkheid. In eerste instan
tie dacht hij aan een referendum
over de kwestie. Nu lijkt het erop,
dat hij in ieder geval de achttien nog
niet veroordeelde militairen wil
vrijlaten, onder hen de ultra-rechtse
kolonels Seineldin en Rico. Videla,
Massera en de rest van de junta-le
den - behalve de al vrijgelaten Or
lando Agosti - zouden in dat geval
achter de tralies blijven zitten.
IERLAND CRISIS - Alles liever
dan opnieuw algemene verkiezin
gen. Dat is de overheersende stem
ming in de Ierse Republiek. Niet al
leen wat betreft de politieke arena,
maar ook onder de kiezers die er
niet aan moeten denken om straks
alweer hun stem te moeten uitbren
gen. Maar het kan er toch nog van
komen, als de demissionaire pre
mier Haughey er niet in slaagt om
door afspraken met andere een uit
weg te vinden in de grote nationale
bestuurscrisis, die hij overigens
over zichzelf heeft afgeroepen.
Britse militair
gedood door bom
HANNOVER (AP) - Bij een bom
explosie in een auto op een Britse
militaire basis in Hannover is giste
ren een Brits militair om het leven
gekomen. Drie kinderen raakten
gewond.
De aanslag is nog door niemand
opgeëist maar volgens de Westduit-
se politie is de aanslag vermoedelijk
het werk van het Ierse Republikein
se leger, IRA. De explosie vond
plaats toen de militair zijn auto wil
de starten op een terrein met wonin
gen voor gehuwde Britse militairen,
dat grenst aan de basis.
ADVERTENTIE
ATHENE Van Tzannis Tzanneta
kis, de premier van de gisteren aan
getreden rechts-linkse Griekse re
gering, is nauwelijks iets kwaads te
vertellen, en dat is ongetwijfeld de
reden dat de leider van de conserva
tieve Nieuwe Democratie (ND)
Mitsotakis hem naar voren heeft ge
schoven als voltrekker van de Ka-
tharsis die onder andere ND-leiders
in de reuk van 'wraak' zou kunnen
komen te staan.
door
Frans van Hasselt
Weliswaar nep het dagblad Avriani
gisteren in koeieletters: "Met com
munistische stemmen is een mon
ster geboren: 'een royalistische pre
mier', maar het royalisme van Tzan
netakis wordt als vanzelfsprekend
ervaren, omdat hij afkomstig is uit
De Mani. het middelste schierei
land onder de Peloponessos, waar
praktisch iedereen koningsgezind
Met De Mam onderhoudt de 62-ja-
rige afgevaardigde nog altijd goede
banden, hoewel hij zijn in traditio
nele stijl gebouwde zomerhuisje op
het eiland Naxos heeft staan. Hij
was van plan daarheen te varen
voor de zomervakantie, toen hij op
de radio zijn naam hoorde noemen
in verband met de regeringscrisis.
Het familiegoed bij zijn geboorte
stad Gythion heeft hij ter beschik
king van de staat gesteld. Patrick
Leigh Fermors' standaardwerk
over De Mani heeft hij in het Grieks
vertaald.
Tzannetakis kreeg een opleiding
bij de marine en was duikbootcom
mandant toen de kolonels in 1967 de
macht grepen. Onmiddellijk verliet
hij de strijdkrachten, maar in 1973
was hij betrokken bij de vlootop-
stand tegen het regime, hetgeen
hem gevangenschap en deportatie
naar het eiland Kythera opleverde.
"Zijn motieven waren royalis
tisch. niet democratisch", schrijft
de Avriani schamper. In ieder geval
slaat hij met zijn anti-dictatoriaal
verleden een goed figuur in een ND-
fractie van 145 van wie zeker acht
met de kolonels hebben samenge
werkt.
Na de val van de dictatuur be
noemde premier Karamanlis hem
tot chef van de nationale organisatie
voor toerisme, in welke functie hij
projecten, op touw zette - ook op De
Mani - waarbij restauratie van oude
huizen aan toeristische 'benutting'
werd gekoppeld. Onder premier
Rallis(1980-'81) was hij minister van
openbare werken; burgemeester
van Athene, waar het hem nooit aan
voorkeurstemmen ontbrak, werd
hij in 1983 net niet. Dit voorjaar had
hij de supervisie over de succesvol
le verkiezingscampagne van de ND.
De Spoorwegen van Nederland bestaan
150 jaar. Dat vieren we met 'n unieke jubileumshow.
Waar van alles te beleven is. Zo staat Europa's
snelste trein op je te wachten: de Franse TGV.
Met 'n motorvermogen van 12.000 pk en 'n
topsnelheid van 300 km/u. Hij staat nog op Utrecht
CS tot 7 juli. Dus mis 'm niet.
OPIMIMOSTIJOCM: 01. J/M ZO. VAM 10-18 UUR. MA. VAM 13-18 UUR. tOlOAMOSPRIJS 10.- IM VOOR KIMDIRIM J/M II JAAR Sr- TRIIMRIIZIQIRS: tlRUORCIS 0RATIS.
En zo zijn er nog veel meer dingen die je
beslist niet mag missen. Zoals 'n stoomlocparade,
'n tentoonstelling, spelletjes, shows en concerten.
Kom naar 'Treinen door de Tijd' op de
laarbeursen Utrecht CS t/m 6 augustus.
