Gemeenten proberen van dure klussen af te komen Spanje slaat de handen ineen in strijd tegen drugs Reportage Privatisering vaak vorm van koude sanering Raad van Kerken Zuidafrika verwerpt plannen regering PAGINA 2 MAANDAG 3 JULI 1989 LEIDEN Ze twijfelt nog over het woord: "Delegeren, zo kun je het ook noemen". Maar de woordvoerster van de gemeente Katwijk weet één ding zeker: "Privatise ren is een 'hot item' op dit moment". Wethouder Bor- dewijk van Leiden: "Privati sering? Gewoon bestuurlij ke reorganisatie". "Reorga nisatie? Het is vaak een vorm van sanering", vindt de ambtenarenbond Abva Kabo. door Karei Berkhout Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is ruim 60 pro cent van de gemeenten in Neder land op een of andere manier meer aan het 'privatiseren' dan vijf jaar terug. Steeds meer taken van de ge meente worden dus verricht door zelfstandige bedrijven en instellin gen. Zo onderhouden aannemers in Rijnsburg de overheidsgebouwen, maaien sportverenigingen in Lei derdorp zelf de sportvelden en stof zuigen werknemers van schoon maakbedrijven in Leiden de raads zaal. Maar privatisering is niet onom streden en de begripsverwarring is groot. Het begint bij een ambtelijke reorganisatie en eindigt bij het af stoten naar particulier bedrijf. Maar daar ligt van alles tussen. De vele termen tonen de even zovele gezich ten van het veelkoppige monster privatisering, dat veelal opduikt in de gedaante van bezuinigingen en saneringen. Zakelijke cultuur In januari 1987 viel in Alphen a/d Rijn het doek voor de Gemeentelij ke Kunstuitleen. Toen het even la ter werd opgetild, was het naam bordje te zien van de Stichting Beel dende Kunst Rijnland. Daarmee is de kunstuitleen nu een zelfstandige organisatie, die zijn eigen beleid uit stippelt. "Dat wil niet zeggen dat wij nu een winkel zijn", zegt medewer ker J. Stans. "We zijn iets tussen een gemeente-afdeling en een commer cieel bedrijf'. In de praktijk betekent het dat de veronderstelde ambtelijke cultuur plaats moet maken voor een zakelij ker houding. "We werken commer ciëler, met commercieel tussen aan halingstekens natuurlijk", zegt Stans, "Nu het gemeenschapsgeld niet zomaar meer binnenstroomt zijn we wel gerichter gaan denken of een bepaalde aankoop de moeite loont. Af en toe proberen we bij voorbeeld een Appel of een Corneil- le te kopen. Dat is duur, maar via ons zogeheten huur-koopsysteem zijn we het kunstwerk toch zo kwijt voor het aankoopbedrag plus onze marge van 30 procent". 'Doelmatigheid' is hier het hoofd motief. Van der Dussen, die als se cretaris zeer betrokken was bij de privatisering van de Kunstuitleen: "We kunnen nu slagvaardiger op treden, doordat niet ieder besluit hoeft te worden besproken door ambtenaren en uiteindelijk goedge keurd door de gemeenteraad. De gemeente bemoeit zich er niet meer mee, dus de bestuurslijnen zijn kor ter". De Kunstuitleen is model-voor beeld van privatisering, met ogen creatiebedrijven de zwembaden. Dikke vinger De praktijk leert echter dat het ge maakte onderscheid tussen particu liere en publieke sector niet duide lijk is. Van de Kunstuitleen in Al phen aan de Rijn bijvoorbeeld cir culeren de financiële gegevens nog op de gemeentelijke afdeling Verifi catie Financiën. Geen wonder, want de gemeente betaalt nog altijd de huur van het gebouw en in het be stuur zitten ambtenaren. Boven dien doet een medewerkster van de gemeente, die verhuurd is aan de stichting, de aankoop van kunst werken. Een ander voorbeeld is het Ge meentelijk Energiebedrijf dat is op gegaan in het de N.V. Energie- en Watervoorziening Rijnland, waarin Alphen samen met andere gemeen ten een commissaris heeft in het be stuur. Deze vormen van privatise ring worden doorgaans 'privaat rechtelijke verzelfstandiging' ge noemd. De gemeente houdt daarbij een dikke vinger in de pap. Andere vormen zijn 'uitbesteden' en 'afstoten'. Uitbesteden, waarbij zogeheten ondersteunende taken worden gedaan door particuliere bedrijven, komt het vaakst voor. Het gaat dan om werk waarvoor het niet lodnt een ambtenaar aan te stel len. Wethouder Bordewijk: "Wij hebben in Leiden bijvoorbeeld de berekening van de gemeentefinan- ciën uitbesteed aan een accoun tantsbureau, dat dat ook voor ande re gemeenten doet". Bij afstoten wordt een gemeente lijke taak geheel door een bedrijf overgenomen. In sommige gevallen zijn bepaalde gemeentelijke taken overbodig geworden. Zo is in Al phen het bureau ruimtelijke orde ning verdwenen toen er nog nauwe lijks huizen gebouwd werden. Ook in Leiden woedt een discussie over de vraag of het werk voor de paar huizen die nog gebouwd worden niet beter uitbesteed kan worden aan een particulier. Sanering Waar het vaak om draait, zo is wel duidelijk, is (gebrek aan) geld. Geen gemeentehuis of er circuleert een rapport over de verbetering van de eigen organisatie. (Gedeeltelijke) privatisering is veelal een middel om te bezuinigen. In het meest ex treme geval komt het neer op sane ring van een taak, die te duur is ge worden. Sommige operaties lijken vooral bedoeld om rotte plekken weg te snijden. Neem bijvoorbeeld de zwemba den in de Rijn- en Bollenstreek, die grotendeels door particulieren wor den geëxploiteerd. Bij de privatise ring was de financiële situatie al zo beroerd dat sluiting al bijna onont koombaar was. Door privatisering hoeven de gemeenten dat niet zelf te doen maar kunnen ze dat overla ten aan de exploitanten. Ook aan de uitbesteding van het onderhoud in Rijnsburg zit een luchtje. Tien jaar geleden vertrok bij de onderhoudsdienst van de ge bouwen een werknemer, die niet vervangen werd. Daardoor raakte het onderhoud achterop. Vorig jaar was het achterstallig onderhoud zo groot, dat het goedkoper was hel onderhoud uit te besteden aan een aannemer dan om zelf extra mensen in te huren om de achterstand weg te werken. Minder extreem, maar ook van twijfelachtige allure, is de bezuini ging die Noord wijk bewerkstellig de door privatisering (de gemeente spreekt over 'beleidsombuigingen') van de sportvoorzieningen. In 1985 besloot het bestuur dat er in drie jaar 180.000 gulden bezuinigd moest worden op het beheer van de sportvelden. De sportverenigingen moesten vanaf dat moment zelf een groot deel van het onderhoud gaan doen, waardoor Noordwijk flink kon schrappen in zijn begroting en anno 1989 inderdaad quitte speelt. De Nederlandse Sportfederatie is niet juichend over dergelijke opera ties. In mei 1985 stuurde de federa tie een bezorgde brief naar de Vere niging van Nederlandse Gemeen ten (VNG). Daarin werden de ge meenten verzocht geen taken af te stoten, omdat sportverenigingen het nooit zouden kunnen bolwer ken. Vier jaar later is de voorspel ling uitgekomen. In Leiderdorp kampen zeven van de elf sportvere nigingen, die het sinds 1985 ook gro tendeels zelf moeten opknappen, met tekorten op de begroting en hebben de contributies aanzienlijk moeten verhogen. Ideologie De nadelen van privatisering zijn soms zo groot dat het nut van ver schillende operaties sterk moet worden betwijfeld. In veel gevallen is er sprake van kwaliteitsverlies, hogere prijzen voor consumenten en slechtere arbeidsvoorwaarden. Dat laatste geldt bijvoorbeeld ook voor de werknemers bij de Alphen- se Kunstuitleen, die in tegenstelling tot hun voorgangers bij de gemeen te geen pensioenregeling hebben. Voqr de gebruikers van de uitleen is de prijs sinds de overgang ook om hoog gegaan. Daarmee dringt zich de vraag op in hoeverre ideologische factoren op de achtergrond een rol spelen. Het rapport Schakel is tenslotte het produkt van een regering, die zich laat kenschetsen door begrippen als 'deregulering' en 'meer markt, min der overheid': de 'collectieve sector' stond voor bureaucratie, ondoelma tigheid en geldverkwisting en moest daarom gekortwiekt worden; het bedrijfsleven zou tal van over heidstaken doelmatiger en goedko per kunnen uitvoeren. Een blik in de uitpuilende dos siers van de VNG leert dat de mees te privatiseringen inderdaad plaats vinden in Noord-Brabant en Lim burg, provincies waar traditioneel het regeringsgezinde CDA sterk is. In 'rode' regio's hebben veel ge meentebesturen privatisering in hun beleidsplan afgewezen. Ook binnen de regio hangt de 'privatise ringsbereidheid' sterk af van de kleur van het college. Leiden met zijn PvdA-bestuur is, zoals gezegd, niet erg voor privatisering. Alphen en Katwijk, waar het CDA de touw tjes in handen heeft, zijn minder af wijzend. Links bestuur Dat alles neemt niet weg dat geen gemeente aan bezuinigingen ont komt. En met een 'reorganisatie' kun je ook een eind komen als je 'privatisering' afwijst. Volgens het rapport van de commissie-Schakel privatiseren gemeenten dan ook niet zozeer uit een idee over hoe de maatschappij eruit moet zien (het ideologische motief), maar uitslui tend om het bestuur effectiever te maken (het zakelijke motief). Ook het afwegen van de nadelen tegen de voordelen is een strikt za kelijke aangelegenheid, meent de commissie. Schakel: "Hoewel link se besturen traditioneel geloven in een sterke en actieve overheid, pri vatiseert een 'rood' gemeentebe stuur in Rotterdam toch veel. Het zelfde geldt voor Groningen met eveneens een PvdA-college". De verhuizing heeft de Kunstuitleen in Alphen aan den Rhijn meer verbeterd dan de privatisering ervan. In de veronderstelde ambtenarencultuur plaats moeten maken voor een meer za kelijke aanpak. schijnlijk louter positieve kanten. Koren op de molen van de staats commissie Stimulering Privatise ring Lagere Overheden die in april opdrachtgever staatssecretaris Evenhuis (economische zaken) haar eindrapport aanbood. "Er is een toenemende 'privatiseringsbereid heid' bij de gemeenten", meent de commissie, die in 1986 werd inge steld om de gemeenten tot privati seren aan te zetten voor een doelma tiger en goedkoper bestuur. Als voorzitter werd benoemd de oud-politicus en oud-burgemeester Schakel. Om de gemeentebesturen te masseren, zoals hij desgevraagd toegeeft. "Ik heb er op toegezien dat het rapport zo is geformuleerd, dat de gemeenten, die altijd een beetje allergisch zijn voor de bemoeizucht van het rijk, er zich niet aan kunnen storen". Schakel is enthousiast over zijn zojuist beëindigde taak: "In zulk een klimaat hand- en spandien sten te mogen verrichten is een vreugdevolle bezigheid". De wens lijkt hier de vader van de gedachte: zo mild is het privatise ringsklimaat nu ook weer niet. In Katwijk staan inderdaad vier priva tiseringsprojecten op stapel (onder andere de boomkwekerijen en het huizenbezit) en is de gemeente ook positief over de zachte drang van de commissie Schakel om te privatise ren: "Kijk, deze regering heeft een beleidsvisie en het is dus logisch dat je die als gemeente meeneemt in je nadenken over je eigen beleid". Maar daar staat tegenover dat veel gemeentebesturen in hun be leidsvoornemen hebben aangekon digd in principe niet te privatiseren, zoals bijvoorbeeld Leiden. Wethou der Bordewijk (financiën en perso neelszaken): "Niet privatiseren, ten zij... een heleboel dingen. Misschien doen we het wel eens, maar dan met vele mitsen en maren". Tekenend voor dat beleid is dat in de gemeen telijke nota over privatisering van openbaar groen, nadrukkelijk Spraakverwarring Er moet nadrukkelijk een kantteke ning worden gezet bij het eerder ge noemde hoge cijfer van 60 procent ijverig privatiserende gemeenten. Wat het CBS privatiseren noemt, is voor de gemeenten zelf vaak slechts 'samenwerking met het bedrijfsle ven'. Er heerst op dit gebied een ba- bylonische spraakverwarring. Bo vendien is het niet altijd even mooi wat er onder de vlag van privatise ring aan maatregelen wordt uitge dacht. Voor het verschijnsel privatise ren worden in gemeentelijke nota's en rapporten ook tientallen ver schillende andere termen gebruikt zoals: afstoten, uitbesteden, verzelf standigen, overlaten, saneren, reor ganiseren, bezuinigen en zelfs 'civic culture', het naar elkaar toegroeien van overheid en bedrijfsleven. Lei- moderne ruimte heeft de (foto Manno Bloupot) derdorp spreekt van privatisering bij de verkoop van een parkeergara ge. Leiden doet hetzelfde bij de ver huur van 'snippers groen', maar zet het begrip dan ook terecht tussen aanhalingstekens. In beginsel is privatisering alleen maar een verschuiving van activi teiten van gemeente naar bedrijfsle ven. Zo verdwenen er bij de Kunst uitleen in Alphen twee ambtenaren, waarvoor twee banen bij de stich ting terugkwamen. Vanaf 1982 gingen op deze manier bijna 20.000 banen van de gemeen telijke overheid over naar particu liere bedrijven. Tegenwoordig schoffelen in een aantal gemeenten hoveniersbedrijven de gemeente plantsoenen, verzorgen cateringbe drijven in de kantines de lunch van de ambtenaren, berekenen accoun tantsbureaus de gemeentefinanci- ën, halen particulieren het huisvuil op. beschermen bewakingsdien sten het stadhuis en exploiteren re- MADRID Een jonge vrouw van onbestemde leeftijd, vuil en met wondjes op haar armen, probeert met een steen haar blijkbaar slecht zittend kunstgebit 'passender' te maken. Haar geduld is snel uitge- door Ruud de Wit put, want met een paar rake klap pen slaat ze het gebit in gruzelemen ten. Ze kijkt even verbaasd in het rond met haar lege mond en barst vervolgens in huilen uit. Niemand besteedt echter aandacht aan haar, net zomin als de honder den andere drugsverslaafden in het centrum van Madrid door de Span jaarden een blik waardig worden gegund. Toch behoren ze tot het straatbeeld van de Spaanse steden, zoals de blinde lotenverkopers en de krantenkioskhouders. En net zoals in de rest van West-Europa worden ze verantwoordelijk gesteld voor de vele inbraken in auto's en andere vormen van kruimeldiefstal. Spanje kan er allang niet meer omheen dat het een ernstig drugs probleem heeft. Onlangs nog kon men in alle kranten lezen dat er we derom in het centrum van de hoofd stad vier jongeren aan een overdo sis op straat waren overleden en dat een vijfde verslaafde in coma in een ziekenhuis lag. Alleen dit jaar al be draagt in Madrid het aantal dodelij ke slachtoffers aan een overdosis of complicaties als gevolg van drugs gebruik minstens 45 personen. Het officiële cijfer voor heel Spanje over 1988 was 270. De drugsproblematiek in Madrid is in menig opzicht met die van Am sterdam, Londen, Rome en andere Europese hoofdsteden te vergelij ken. De verslaafden zijn over het al gemeen tussen de 20 en 40 jaar oud, hebben geen werk, opleiding of enig ander perspectief op een toe komst en kunnen niet terugvallen op hun familie. Zeker in een land als Spanje, dat een hechte familieband kent, en waar hulpbehoeftigen op de steun van hun omgeving kunnen rekenen, is het gebrek aan toleran tie ten opzichte van de verslaafde opvallend. Dit outcast-karakter blijkt bij voorbeeld uit wat er in de wijk San Roque bij Cadiz gebeurt, waar de in woners een burgerwacht hebben geformeerd om drugssmokkelaars, -handelaars en -gebruikers te we- Het grootste probleem ligt voor Spanje, net zoals in de rest van Eu ropa en de Verenigde Staten, bij de landen waarde drugs geproduceerd worden en bij de kartels die verant woordelijk zijn voor de illegale aan voer. Dat geldt voor Spanje nog meer dan voor de rest van Europa, omdat het gemakkelijk toeganke lijk is voor de hasj-aanvoer vanuit Afrika, maar ook wijd open staat voor de bendes die vanuit Zuid- en Midden-Amerika opereren. Om die reden wordt er door de rest van de Europese Gemeenschap dan ook bij de Spaanse regering op aange drongen om, met het oog op 1992, een visumplicht voor die landen in te voeren; iets waar Spanje gezien de historische banden die het met dat deel van de wereld heeft nog weinig voor voelt. Maar dat er toch ook op dat gebied iets moet gebeu ren, is inmiddels tot in de hoogste regeringskringen doorgedrongen. Inmiddels hebben besprekingen plaatsgevonden tussen hoge ambte naren uit Spanje, Italië en de Vere nigde Staten over een nieuwe stra tegie met betrekking tot de interna tionale drugsproduktie en drugs handel. Veel is daar vooralsnog niet uitgekomen, maar in september zal er een nieuwe ontmoeting plaats vinden nu met de drie belangrijk ste Zuidamerikaanse drugs produ cerende landen Peru, Colombia en Bolivia om te kijken hoe het drugsprobleem bij de wortel kan worden aangepakt. De Zuidafrikaanse Raad van Kerken heeft het vijfjarenplan van de regerende Nasionale Partij verworpen. Daarin krijgt de niet-blanke meerderheid van de Zuidafrikaanse bevol king een beperkte vorm van po litieke zeggenschap. De raad vindt dat de regering-Botha haar politieke en morele recht matigheid volledig heeft ver speeld. De crisis in Zuidafrika neeemt volgens de Raad zienderogen toe. Sinds 1984 zijn ruim 51.000 perso nen gevangen genomen. De afge lopen tien jaar werden 1070 perso nen opgehangen, terwijl 280 ter dood veroordeelden op het von nis wachten. Voor het vierde ach tereenvolgende jaar werd de noodtoestand uitgeroepen. Ruim 30 geweldloze organisaties wer den de afgelopen anderhalf jaar verboden en 800 personen 'ge- banned', als gevolg waarvan "hun huizen in een gevangenis zijn ver anderd". De raad verwijst verder naar de geheimzinnige wijze waarop anti- apartheidsactivisten verdwijnen of worden vermoord. Fel hekelt de raad de pogingen om via ver giftiging of andere methoden van chemische oorlogsvoering ge weldloze leiders ter dood te bren gen. Eerder deze maand maakte ds. Frank Chikane, secretaris van de raad, bekend dat onbekenden hebben geprobeerd hem met pes ticide te vermoorden. In het kerk gebouw, waarin de raad deze week vergaderde, bleek vantevo- ren gif te zijn gestrooid. De raad doet in de verklaring een beroep op alle Zuidafrikanen de strijd voor een vreedzame be ëindiging van de apartheid te ver hevigen. De blanke bevolking wordt opgeroepen kleur te be kennen en zich bij de anti-apart heidsbeweging aan te sluiten. Enquête Hillegom De kerk is een 'willekeurig con sumptie-artikel' geworden. Deze indruk heeft ds. T. Verbeek, her vormd predikant in Hillegom, op grond van een enquête die het af gelopen halfjaar onder de 'oudere jongeren' (25 tot 40 jaar) van zijn gemeente is gehouden. Het on derzoek vond plaats omdat de kerkeraad benieuwd was waarom zo weinig jonge gezinnen de kerk diensten bezoeken. De uitkomsten zijn 'natuurlijk schokkend'. Verbeek: "Veel meer jonge mensen en gezinnen dan we dachten hebben inmiddels af gehaakt wat hun geloofs- en ker kelijk leven betreft". Van de 207 benaderde personen bleken zo'n 23 personen actief in het kerke- werk en ongeveer een kwart van de ondervraagden stelt een per soonlijk gesprek vanuit de kerk op prijs. Terwijl 113 van de ondervraag den positief aptwoordt op de vraag naar de belangstelling van het geloof, blijkt slechts een klei ne minderheid regelmatig de kerkdiensten te bezoeken. Ver beek noemt ter illustratie een ant woord van iemand die het goed vindt dat de kerk er is, maar daar aan toevoegt dat de kerk voor hem persoonlijk er alleen hoeft te zijn 'als ik haar nodig heb'. Het is een gegeven, aldus Ver beek, dat het ritme om regelmatig de eredienst mee te vieren mak kelijker is afgeleerd dan aange leerd. Voor de kerk is het nu de vraag hoe mensen bereikt kun nen worden. "Eenvoudigweg vanuit het kerkblad schrijven dat ze naar de kerk mo.eten komen heeft geen zin". Zij die een per soonlijk bezoek op prijs stellen, zullen in ieder geval bezocht wor den. Radiopastoraat Het succes van het radiopasto raat van de IKON, dat gisteren het dertigjarig bestaan vierde, is volgens radiopastor Hans Stolp geen teken van zwakte van de plaatselijke kerk. Vele mensen blijken behoefte te hebben aan anoniem pastoraat. Zij willen de pastor, aan wie ze hun problemen hebben voorgelegd, niet de vol gende dag in de supermarkt te genkomen, aldus Stolp. Het radiopastoraat, een 'doch teronderneming' van de IKON, is jarenlang verbonden geweest met de naam Alje Klamer. Kla- mer werd in 1959 de eerste radio- pastor en vervulde die functie tot zijn dood in 1986. De reden voor de instelling van het radiopasto raat waren de vele reacties op de radiokerkdiensten, die de IKON niet zelf kon opvangen. Via de ra dio en later de televisie kwam Klamer in contact met vele dui zenden die binnen hun eigen ker ken of daarbuiten vaak geen ge hoor vonden. Zo was Klamer een der eersten die binnen de kerken het taboe op homoseksualiteit doorbraken. Het radiopastoraat heeft ook op andere terreinen een initiërende functie vervuld. Zo is de werk groep Herkenning, die kinderen van NSB-ers en andere Nederlan ders die in de oorlog fout waren, met elkaar in contact brengt, ooit uit het radiopastoraat ontstaan. Stoel van Balke De afwijzing door de Groningse theologische faculteit van dr. Wim Balke om zijn opvattingen over Zuidafrika als bijzonder hoogleraar kerkgeschiedenis brengt niet alleen de synode van de Hervormde Kerk, maar ook het ministerie van onderwijs in ernstige verlegenheid. Gebleken is namelijk dat het ministerie de bijzondere leerstoel heeft aange boden, op voorwaarde dat Balke benoemd zou worden. Het ministerie deed het aanbod aan de Hervormde Kerk omdat de functie als topambtenaar die dr. Balke onder minister Deetman bekleedt, tengevolge van een re organisatie komt te vervallen. In plaats van een dure wachtgeldre geling te treffen, werd overeenge komen dr. Balke met fondsen van het ministerie aan een bijzonder hoogleraarschap te helpen. In overleg viel de keuze op een bijzondere leerstoel voor de ge schiedenis van de Reformatie en de Contra-Reformatie aan de Gro ninger theologische faculteit, om dat daar juist een staats-hoogle- raar kerkgeschiedenis (prof. Knetsch) afscheid zou nemen. Het is voor de eerste maal dat hoogleraarsbenoeming afketst op de opvattingen van de betreffen de persoon over Zuidafrika. Rome en Polen. Paus Johan nes Paulus II heeft besloten een diplomatiek vertegenwoordiger naar Polen te zenden waarmee de weg wordt bereidt voor het aan gaan van volledige diplomatieke betrekkingen tussen Warschau en de Heilige Stoel. Daarmee zou Polen het eerste land in het War schaupact zijn dat volledige be trekkingen met het Vaticaan aan knoopt. De betrekkingen werden in 1945 op initiatief van de com munistische machthebbers ver broken. Baard in gevangenis. De di recties van de gevangenissen in de Amerikaanse staat Arizona mogen de gevangenen verbieden hun baard te laten staan. De di recties mogen een verzoek van gevangenen die om godsdiensti ge redenen hun baard willen laten staan, zoals orthodoxe joden, naast zich neerleggen. Dat heeft een districtsrechtbank in Floren ce bfpaald. Directies moeten er volgens de rechter er zeker van zijn dat zij bij oproer de gedeti neerden snel kunnen identifice ren, terwijl tevens het gevaar be staat dat gevangenen met baar den na een ontsnapping hun baard onverwijld afscheren om herkenning te bemoeilijken. Beroepen Hervormde Kerk: beroepen te Buitenpost M.T.P.M. Oomens Ëpe, te Burum en Munnekezijl T. Hoekstra kand. Heerenveen; aan genomen de benoeming voor pas toraat te Wijhe (part-time) A.W.F. Waardenburg Diepenheim. Gereformeerde Kerken: aange nomen de benoeming als toerus tingspredikant te Rwanda drs. H. van der Burg Ten Post, naar Nu- mansdorp drs. P. Silvis kand. Nederlandse Geref. Kerken: be dankt voor 's-Gravenhage J.H. Veefkind Krommenie. Christelijke Geref. Kerken: be dankt voor Amsterdam: dr. G.C. den Hertog Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 2