De auto als valse milieuvriend
Mannen moeten inschikken
en dat vergt heel wat 9
Nieuwe Afrikaner
lijkt onstuitbaar
Gerda Verburg eerste vrouw in bestuur CNV
Beunhazerij van belangenorganisaties Bovag en RAI
PAGINA 2
ZATERDAG 1 JULI 1989
,s>'
UTRECHT Motivatie voor haar vakbondswerk vindt ze
onder meer bij Gideon, de figuur uit het oude testament die
met een groep van vierhonderd mannen het enorme vijan
delijke leger van de Midianieten versloeg. "Gideon heeft la
ten zien hoe hij met zijn kleine bende ongelooflijke dingen
kon doen". Strijdbaarheid past in de christelijke cultuur,
vindt Gerda Verburg. En strijdbaar is zij.
door
Nel van Bemmel
CNV, een echte mannenbond.
"Daar kwam ik in zo'n situatie waar
ik bekeken werd met een blik van:
wat zal dat grietje te vertellen heb
ben. Dat is wel eens lastig, maar het
zorgt er ook voor dat er extra goed
naar je geluisterd wordt. En als je
dan zorgt dat je wat zinnigs te zeg
gen hebt, word je wel serieus geno
men. Later worden ze dan juist trots
op je".
Kritisch
Driejaar geleden werd ze voorzitter
van de jongerenorganisatie van het
CNV, de WJ-CNV. Die functie zal ze
vervullen tot ze met ingang van het
nieuwe jaar bestuurslid van de vak
centrale wordt. In de drie jaar van
Verburgs voorzitterschap is de jon
gerenorganisatie herhaaldelijk naar
buiten getreden met opvallend kri-
Gerda Verburg, 31 jaar, werd deze
week gekozen als eerste vrouw in
het bestuur van de vakcentrale
CNV. Opereren in een mannenwe
reld is haar niet vreemd. Als vierde
in een gezin van zeven jongens en
drie meisjes deed ze weerbaarheid
op. "We hadden thuis een grote ron
de tafel in de keuken waar we met
zijn allen aan aten. Daar discussi
eerden we over allerlei onderwer
pen; maar er werd ook onderhan
deld over de verdeling van het
werk. We voerden allemaal een be
langenstrijd om zo gunstig mogelij
ke klussen binnen te halen".
Werk was er genoeg. Het gezin
Verburg had een boerderij met
kaasmakerij in Zwammerdam, bij
Alphen aan den Rijn. Behalve de ei
gen kinderen waren er altijd andere
kinderen over de vloer, zoals Ger-
da's gehandicapte pleegzusjes. Van
af 's morgens zeven uur werd de he
le familie ingeschakeld.
'Eerlijk delen' is een van de be
langrijke zaken die ze van huis uit
meekreeg. Ze leerde organiseren,
en kreeg veel ruimte om nieuwe
dingen te ondernemen. Als twaalf
jarige genoot ze voldoende vertrou
wen van haar vader om met paard
en wagen een klas met vijfentwintig
oudere scholieren te mogen rondrij
den.
Vader en moeder Verburg waren
lid van de Anti Revolutionaire Par
tij, later als gereformeerde 'bloed
groep' opgegaan in het CDA. Een
uitgesproken politiek klimaat heer
ste er thuis niet. Wel was iedereen
actief in de kerk of het verenigings
leven. Verburg: "Een belangrijke
opvatting waarmee wij werden
groot gebracht was: wij hebben het
goed, dat hebben we niet aan ons
zelf te danken, dus als we kunnen
moeten we onze mogelijkheden
voor anderen beschikbaar stellen".
Onrecht
Als rode draad door haar leven
noemt ze dat ze niet tegen onrecht
kan. Op de havo ondernam ze al ac
tie tegen leraren die in haar ogen
hun macht misbruikten. Na de havo
volgde ze op de sociale academie de
opleiding personeelswerk en ar
beidsverhoudingen, omdat zij vond
dat werk zeer bepalend is voor de
rest van iemands leven. Ze wilde
werken uit het idee dat werknemers
niet volstrekt afhankelijk van werk
gevers moeten zijn.
Haar vakbondscarrière begon in
1982. Toen werd ze jongerenwerk
ster bij de Hout- en Bouwbond ben gevoerd", zegt Gerda Verburg.
tisch commentaar op het 'weinig
verheffend sociaal beleid', zoals
Verburg dat noemt, van de CDA-
ministers op het terrein van jonge
ren en jeugdwerkloosheid.
Lid zijn van het CDA mag voor
CNV-bestuurders gebruikelijk zijn,
Verburg is het niet: "Ik schaam me
voor het beleid dat de CDA-minis-
ters in de afgelopen kabinetsperio
de hebben gevoerd", zegt ze. Ze is
lid van geen enkele politieke partij.
"Ik ben nog geen echte PvdA'er,
maar ik vind wel dat de PvdA na de
verkiezingen moet gaan regeren".
Welke portefeuille ze krijgt als be
stuurslid van de vakcentrale, is nog
niet afgesproken. Wel is duidelijk
dat er een nieuwe vice-voorzitter
moet komen, en daarvoor heeft ze
belangstelling. Onderwerpen waar
ze zich voor wil inzetten zijn een
eerlijke verdeling van de werkgele
genheid, het herstel van de koppe
ling tussen lonen en uitkeringen en
de bescherming van de uitkeringen
bij een eventuele gelijkschakeling
in EG-verband.
Afspiegeling
Bovendien wil ze in het CNV-be-
stuur een ambassadeursfunctie
/ervullen. "Ik vind
dat we op de arbeidsmarkt zo veel
mogelijk naar een gelijke verdeling
van het werk tussen mannen en
vrouwen moeten. Het CNV-bestuur
moet dat proces stimuleren, probe
ren meer vrouwelijke leden te krij
gen en streven naar een afspiege
ling van de maatschappelijke ver
houdingen in besturen en commis
sies. Sinds een jaar of drie,
het die kant op en komen er
wen in de vakbeweging met de no
dige ervaring voor sleutelposities.
Als vrouwen zich daarvoor kandi
daat gaan stellen, betekent dat wel
dat mannen moeten inschikken. En
daarvoor is de komende tijd nog
heel wat strijd nodig".
\A00l
Vrouwenprotest tegen minister De Koning, die weigerde sociale uitkerin
gen voor vrouwen gelijk te trekken met die voor mannen, "Ik schaam me
het beleid dat de CD A-ministers in de afgelopen kabinetsperiode heb-
(foto ANP)
JOHANNESBURG - Het T-shirt
omspant een kolossale bierbuik,
zodat de tekst even opvallend is
als neonreclame op een winkel
pui: Boeremagü. De eigenaar
grijnst en knipoogt; nader com
mentaar is overbodig.
Hier, op de Market in Johanne
sburg, verzamelpunt van het al
ternatieve volkje, botsten we te
gen een onversneden vertegen
woordiger van de Nieuwe Afrika
ners, Zuidafrika's nieuwste en
drukbesproken fenomeen.
door
Peter van Nuijsenburg
Boeken worden over hem volge
schreven, serieuze tijdschriften
wijden filosofische verhandelin
gen aan zijn betekenis voor het
Afrikaner nationalisme en politi
ci breken zich het hoofd over hoe
ze hem voor hun karretje kunnen
spannen. Elke publikatie werpt
een nieuw licht op het Verschijn
sel, zodat de verwarring groot is.
Bestaat hij echt, de Alternatieve
Afrikaner, of is hij net als de Yup
pie een door handige pr-jongens
tot leven gewekt fantoom?
Psychologen, sociologen, als
mede psychosociologen betogen
om strijd dat zich binnen het Afri-
kanerdom een 'culturele revolu
tie' voltrekt. Heilige huisjes wor
den bestormd, oude zekerheden
op de mestvaalt gestort en menig
cartoonist heeft het symbool bij
uitstek van het Boerevolk, de os-
sewagen, al voorzien van grafitti
en een turbo-motor.
Boerepunk
Van de gedaanten die de Nieuwe
Afrikaner tot nu toe heeft aange
nomen is de Boerepunk de aar
digste. De afgelopen weken toer
de het puikje van de Boerepunk-
groepen door het land en be
nauwde gezagdragers trokken al
gauw de vergelijking met de oud
testamentische sprinkhanen
plaag. De groepjes die onder het
motto 'Vogelvrij' tot groot en
thousiasme van de Afrikaner-
jeugd op het podium klommen,
werden uit de bolwerken van het
Afrikaner conservatisme ge
weerd.
Het repertoire van Johannes
Kerkorrel en de Gereformeerde
Bluesband of Bernoldus Nie
mand en het Swar Gevaar Orkes
kan zelfs door de grootste blauw
kous niet aanstootgevend ge
noemd worden. Zelfspot en milde
satire voeren de boventoon, maar
de staatsomroep, die voortsjokt
aan de leiband van de regerende
Nationale Partij, weigert perti
nent nummers van Kerkorrels lp
'Eet kreef te draaien.
De opstand tegen de gevestigde
orde is evenmin als bij ons in de
jaren zestig het monopolie van de
jeugd. Vrijwel alle generaties, van
tieners tot vijftigplussers, zijn in
rep en roer. De ouderling heeft de
bevrijdingstheologie ontdekt, de
huisvrouw emancipeert tegen de
klippen op en de zakenman leest
het huisorgaan van de Nieuwe
Afrikaner, het Vrije Weekblad.
Bargoens
Een Amerikaanse psycholoog die
fortuinen verdient door de Afri
kaner ziel te peilen en daarover in
een pseudo-wetenschappelijk
bargoens te berichten, weet dat
we getuige zijn van de Derde Trek
van de Afrikaners. De Eerste Trek
vond plaats in de eerste helft van
de vorige eeuw, toen de Voortrek
kers de Kaapprovincie verlieten
uit onvrede over het Engelse be
stuur. Het is de belangrijkste ge
beurtenis in de Afrikaner mytho
logie.
De Tweede Trek vond plaats in
het begin van de jaren dertig, toen
de Boeren de armoede van het
platteland ontvluchtten en naar
de stad trokken. Dat is het begin
van de politieke en economische
emancipatie van de Afrikaner die
bekroond werd door de zege van
de Nationale Partij in de verkie
zingen van 1948.
De Derde Trek, is in tegenstel
ling tot beide voorafgaande, in de
eerste plaats een 'mentaal pro
ces'. De Afrikaners bevrijden zich
uit hun 'laager', waarin ze zich
hadden verschanst tegen de bui
tenwereld. Ze zullen zich op den
duur niet wezenlijk onderschei
den van Engelstaligen en zwar
ten, de oude aartsvijanden, met
wie ze dezelfde waarden en aspi
raties zullen delen.
Lusaka
Dat klinkt haast te mooi om ooit
waar te kunnen zijn. In elk geval
zijn vooral de Afrikaner intellec
tuelen aan een gewetensonder
zoek begonnen die hen niet zel
den tot een Vierde Trek beweegt,
die naar Lusaka in Zambia, waar
het hoofdkwartier van de zwarte
bevrijdingsbeweging ANC zetelt.
De reizen naar Lusaka worden
goedmoedig 'safari's' genoemd,
maar kunnen, beschreef een deel
nemer zijn ervaring, nog het best
vergeleken worden met de tocht
van Paulus naar Damascus. De
Lusaka-gangers gaan op pad om
het Licht te zien en als het even
kan van hun schuldgevoelens
verlost te worden. Dat levert
lorris genante vertoningen op van
zelfverloochening.
Maar feit is dat de Nieuwe Afri
kaners de laatste jaren de gelede
ren van anti-apartheidsbeweging
danig versterkt hebben. Zelfs stu
denten van de universiteit vati
Stellenbosch, van oudsher de
kraamkamer van het Afrikaner
nationalisme, hebben onlangs het
vliegtuig naar Lusaka genomen.
Het beste bewijs dat de Nieuwe
Afrikaner serieus wordt geno
men, is dat hij politiek als een fac
tor van belang wojdt beschouwd.
Hij is afkomstig uit een milieu,
waar de portretten van Afrikaner
helden als Kruger, Malan en Ver
woerd met goud omlijst werden.
Maar de tijd is voorbij dat zijn
trouw aan de Nationale Partij
even vanzelfsprekend was als zijn
zondagse bezoek aan de Neder-
duits-Gereformeerde kerk.
Wieg
De liberalen hebben hun Engelse
krijtstreepkostuum in de kast ge
hangen en proberen uit alle
macht Nieuwe Afrikaners aan te
trekken. Nieuwe Afrikaners ston
den aan de wieg van de nieuwe
Democratische Partij, of zijn er
als adviseurs bij betrokken. De
Nationalisten haalden hun neus
op over het baltsgedrag van de
Democraten. De enigen die kie
zers uit hun kamp konden weg
lokken waren de Konservatieven.
De meer 'verligte' Afrikaners zou
den op de Nationalisten blijven
stemmen.
Want dat stond buiten kijf: de
Democraten waren geen partij
voor de Nationalisten. Tot bij een
tussentijdse verkiezing in Lin
den, een wijk in Johannesburg en
sinds mensenheugenis een Natio
nalistisch domein, de Democra
ten royaal aan het langste eind
trokken. De Nationalisten moe
ten nu voor het eerst ook reke
ning houden met een afkalving
naar links.
De Nieuwe Afrikaner zal de Na
tionale Partij bij deze verkiezin
gen nog niet uit het zadel lichten.
Maar Boeremag heeft als begrip
nu al een nieuwe lading gekregen.
In grote advertenties roepen
Bovag en RAI de automobilist
op de brochure 'Over de auto
en het milieu' aan te vragen.
In het pamflet zou de
waarheid staan over de
bijdrage van de
personenwagen aan de
milieuvervuiling. Volgens de
belangenorganisaties valt dat
hard mee en wordt de auto
bovendien steeds
'milieuvriendelijker'. Maar
milieudeskundigen zetten een
vraagteken bij de in de
brochure gepresenteerde
feiten.
door
Wim Breedveld
AMSTERDAM - De Bovag liegt
niet, maar verzuimt wel de mensen
de waarheid voor te houden. Als
milieu-informant gedraagt deze be
langenorganisatie van de autobran
che zich als een beunhaas. Dat kan
geconcludeerd worden uit reacties
van het Rijksinstituut voor Volks
gezondheid en Milieu (RIVM) en de
Stichting Natuur en Milieu op de
Bovag brochure 'Over de auto en
het milieu'.
Volgens Hans Eerens van de afde
ling luchtkwaliteit van het RIVM in
De Bilt staan er in deze brochure
"geen echte fouten". Maar de auto
mobilist wordt wel gemanipuleerd
door de manier, waarop verschillen
de feiten door de Bovag gebracht
worden.
Het belangrijkste feit dat de Bo
vag naar voren brengt is dat het
wegverkeer voor negen procent bij
draagt aan de Nederlandse uitstoot,
die zure regen veroorzaakt. De tota
le uitstoot zou voor 60 procent uit
het buitenland komen; de Neder
landse uitstoot draagt voor 40 pro
cent bij, waarvan de veeteelt (am
moniak) de helft veroorzaakt.
Dat is maar een deel van de waar
heid over de uitstoot door het weg
verkeer. Er bestaat namelijk ook zo
iets als een import en export van
schadelijke stoffen. De cijfers leren,
dat het Nederlandse wegverkeer
100 kiloton stikstofoxiden uitstoot,
die ook in eigen land zure regen ver
oorzaakt. Öaamaast komt 175 kilo-
ton stikstofoxiden uit het buiten
land, waarvan ook een aanzienlijk
aandeel van het buitenlandse weg
verkeer. Het wegverkeer in Neder
land zorgt bovendien nog eens voor
een uitstoot van 450 kiloton, die niet
in eigen land, maar in het buiten
land (België, Frankrijk en Duits
land) terecht komt.
Een ander gegeven is, dat de 60
procent import-vervuiling een getal
is, dat als gemiddelde geldt voor het
hele land. In gebieden met een gro
tere autodichtheid (Zuid-Holland)
ligt het aandeel van het Nederland
se wegverkeer aanzienlijk hoger.
Gemiddeld zorgt het wegverkeer
(nationaal en internationaal) vol
gens het RIVM sinds 1980 voor 19-
21 procent van de luchtvervuiling.
Broeikas
Het aandeel van het verkeer in de
smog-vorming door onder andere
de uitstoot van koolwaterstoffen is
44 procent waar het de trage kool
waterstoffen betreft (die pas na een
paar dagen bijdragen aan de smog-
vorming). Waar het de snelle kool
waterstoffen betreft (zij vormen
binnen twee uur smog), is de auto
voor 80 procent de schuldige, aldus
het RIVM. De bijdrage van de auto
aan het broeikas-effect is 18 procent
door de uitstoot van co2 (koolstof
dioxide).
In de brochure van de Bovag
wordt een aanval gedaan op niet ge
noemde organisaties of bronnen,
die de auto als milieu-vervuiler
nummer één afschilderen. Wie dat
dan wel zouden zijn wordt niet ge
meld. 'Gelukkig is dat maar een ver
haaltje', schrijft de Bovag over de
anonieme vijand. ,Wie de waarheid
wil weten over auto's en het milieu
kan zich maar beter tot de feiten be
perken'.
Die feiten blijken bij de Bovag te
bestaan uit een aantal verwachtin
gen. Zoals de hoop dat bij een toe
nemend aantal auto's en een toene
mend aantal gereden kilometers, er
toch minder milieu-schade veroor
zaakt zal worden. Dit door toepas
sing van de drieweg-katalysator. De
waarheid is dat terugdringen van de
uitstoot met 75 procent, alleen mo
gelijk is voor personenauto's met de
katalysator. Buiten beschouwing
blijven dan de dieselwagens
(vrachtauto's, bussen en personen
wagens op diesel), die door hun an
dere verbrandingsproces niet met
een katalysator kunnen worden uit
gerust.
Hoofdschuldige
Volgens Jan Franssen van de Stich
ting Natuur en Milieu is het aandeel
van de dieselmotor aanzienlijk. Per
sonenwagens zorgden voor een uit
stoot van stikstofoxide, blijkens on
derzoekcijfers uit 1987, van 174 kilo
ton. Daarvan was 17 kiloton afkom
stig van diesel personenwagens. De
vrachtwagens en bussen stootten
samen 111 kiloton stikstofoxide uit.
Dat zijn cijfers, die nauwelijks te be
ïnvloeden zijn.
Jan Franssen: "De auto is wel de
gelijk hoofdschuldige aan de smog-
vorming en heeft een belangrijk
aandeel in de verzuring. En als de
auto wat de verzuring betreft niet de
De Bovag-brochure: halve waarheid.
hoofdschuldige genoemd kan wor
den, dan is dat omdat het verkeer
een nek-aan-nek race rijdt met de
landbouw. In de landbouw zijn de
mogelijkheden tot verlaging van de
uitstoot in de toekomst echter veel
groter". Als gepleit wordt voor het
behoud van de auto voor de econo
mische functie, wordt er niet bij ver
teld dat nog steeds een-derde van de
autokilometers worden verreden
voor de lol of het gemak, de recrea
tieve kilometers. Twee-derde is
woon-werkverkeer, het winkelen
en het ware economische verkeer.
Ook Jan Franssen geeft aan, dat
de 40/60 verhouding voor eigen uit
stoot en buitenlandse uitstoot een
gemiddelde is. Dit kan regionaal en
naar de tijd sterk veranderen. Zeker
in de zomerperiode is de auto
hoofdschuldige aan de smog-vor
ming. En in een autodicht gebied
meer dan elders.
Bovag-directeur mr P. Nouwen,
reageert telefonisch uit zijn auto.
Hij is op weg van Waalre naar
Leeuwarden: "Eigenlijk levert
slechts één zin in de brochure een
gevaar op voor de lezer. Dat is waar
staat, dat de toename van het aantal
auto's en het autogebruik geen be
dreiging voor het milieu hoeven te
vormen. Dat is te ongenuanceerd en
te kort".
Volgens Nouwen werken Bovag,
de RAI en de ANWB in de stichting
Weg juist heel constructief mee aan
de vermindering van de milieuver
vuiling. Onder andere door een be
leid dat is gericht op vermindering
van de groei van het autogebruik.
Er zullen, volgens Nouwen, maar
weinig buitenlandse zusterorgani
saties zijn die een dergelijke positie
ve houding jegens het milieu aanne-
Beschuldigingen
"U moet de reactie van de Bovag,
zoals die in deze brochure naar vo
ren komt, vooral zien als een reactie
op de vaak ongenuanceerde be
schuldigingen aan het adres van de
personenauto en de automobilist.
Het is ook een reactie tegen het stre
ven om een groot deel van de
milieukosten eenzijdig op de auto
mobilist af te wentelen. De Bovag is
bereid mee te werken aan de ver
mindering van de groei van de per
sonenauto van 72 tot 48 procent,
zoals in het Milieubeleidsplan
staat".
Volgens Nouwen is de tekst en de
toonzetting niet altijd even geluk
kig. Ter verdediging van de Bovag
tekent hij aan, dat ook deze organi
satie mee wil werken aan beïnvloe
ding van de automobilist om de au
to verstandiger te gebruiken en
meer de fiets en de bus te pakken.
Woordvoerder Glasius van de
RAI, met wie de Bovag de brochure
heeft uitgebracht, zegt dat er bij zijn
organisatie maar weinig kritiek op
het pamflet is gekomen: "Eén brief
voor en één brief tegen. Alle gehan
teerde cijfers zijn afkomstig uit het
Milieu Beleids Plan. We hebben het
probleem geschetst en oplossingen
aangegeven, de schonere auto. Dat
er niet al te veel over smog-vorming
in staat, komt omdat dit probleem
pas zeer kort actueel werd".
Dat de toometting milieuorgani
saties in het verkeerde keelgat is ge
schoten, kan Glasius zich wel voor
stellen: "Dat gebeurt ons ook wel.
Als een commissaris van de konin
gin ineens op de fiets naar de minis
ter gaat om over de smog te praten,
dan is dat ook toonzetting. Zeker als
vervolgens niets tegen de auto,
maar wel tegen bedrijven wat wordt
ondernomen. Als dan ook een kabi
net valt over reiskostenforfait
wat een marginale oplossing kan
bieden dan is dat ook toonzetting.
Voor ons is er geen aanleiding iets
aan de brochure te veranderen. Or
ganisaties die vinden dat de auto
moet verdwijnen, denken wij niet te
kunnen overtuigen van onze posi
tieve bedoelingen".
