Israëlische ingenieur maakt rummikub
tot meest verkochte gezelschapsspel
SssssR mmmmmmmt:
Zonnen op tafel dank zij Rimini
Comeback woordspel boggle
Boeiende wereldreis per spel
SPELLETJES
Rummikub: creatief combineren
Biggen a!s
je beetje
melig bent
Getipt voor de vakantie
VRIJDAG 30 JUNI 1989
PAGINA 19
Al negen jaar lang speelt een panel onder leiding van Anthony Verhulst alle nieuwe
spellen die in Nederland op de markt verschijnen.
Op deze pagina de beoordeling van spellen speciaal met het oog op de vakantie.
De kans is groot dat in de
vakantiebagage van
duizenden Nederlandse
families rummikub zit. Want
van geen gezelschapsspel
worden zo veel exemplaren
verkocht en dat al sinds
1983. Er gingen al een paar
miljoen stuks over de
toonbank. Treffend is ook dat
van rummikub in Nederland
meer sets worden verkocht
dan in de rest van de wereld
samen. De man achter dit
fenomenale succes is Adar
Golad. Hij weet zich nog goed
te herinneren hoe moeilijk het
was om rummikub aan de man
te brengen.
door
Anthony Verhulst
Adar komt uit Israël waar hij stu
deerde voor werktuigbouwkundig
ingenieur. Spellen werden door
hem nooit gespeeld, totdat hij een
reis maakte door de Sinai-woestijn
met een vriend en zijn vrouw Mar-
greet. De vriend had voor de lange,
stille avonden een spel meegeno
men. Het heette rummikub. Mar-
greet vond het erg leuk en bedacht
dat het een fantastisch spel voor
haar moeder zou zijn, die vaak
scrabble speelde. Er werd dus een
spel gekocht en door Margreet mee
genomen naar Holland. Niet alleen
haar moeder raakte enthousiast,
maar ook diens vriendinnen. Deze
bestelden een exemplaar. Op haar
volgende trip nam Margreet maar
liefst 20 spellen mee.
Auto verkocht
De toen nog studerende Adar zag
handel in rummikub en ging naar de
uitvinder en fabrikant Ephraim
Hertzano. Deze liet weten alle be
langrijke Nederlandse spellenfabri-
kanten al op bezoek gehad te heb
ben, maar geen van hen zag brood
in het spel. Adar echter plaatste een
order voor 80 spellen en verstuurde
deze per post naar Nederland.
Na zijn diploma gehaald te heb
ben, besloot Adar Golad om het nóg
groter aan te pakken. Bij gebrek aan
geld verkocht hij zijn auto om 500
sets rummikub te kunnen betalen.
Samen reisden hij en zijn vrouw
vervolgens naar Nederland, in de
vaste overtuiging binnen drie
maanden binnen te zijn. Adar (37)
zegt er nu over: "Ik dacht, wat goed
is voor mijn schoonmoeder, is goed
voor iedereen".
Het snelle succes bleef echter uit,
want winkeliers en inkopers.van ke
tens weigerden het spel op te ne
men. Er was slechts één uitzonde
ring. De Bijenkorf. Adar: "Als ook
de Bijenkorf nee had gezegd, was ik
terug gegaan naar Israël".
Acht maanden lang had Golad
slechts deze ene klant. Om de wei
nig bemoedigende situatie te door
breken, besloot hij om samen met
zijn vrouw en andere familieleden
het spel rechtstreeks naar de consu
ment te brengen. Rummikub werd
gedemonstreerd op braderieën, in
winkelcentra, op parkeerplaatsen,
op campings en in bungalowparken
van Sporthuis Centrum. Soms kwa
men er maar twee mensen op een
hele avond, maar de Golads hielden
vol.
Naar de top
Eind 1981, begin 1982 had het spel
een zodanige bekendheid gekregen,
dat er vraag naar kwam. Bepaalde
winkeliers namen het dan ook op.
De verkrijgbaarheid bleef echter
minimaal. Zo kreeg een winkeltje,
tevens postagentschap in Den Haag
mensen uit het hele land voor rum
mikub. In 1983 konden ook de
speelgoedketens en andere organi
saties niet meer om het Israëlische
spel heen. En meteen in dat jaar
werd rummikub het meest verkoch
te spel van Nederland. Die positie
heeft het sindsdien niet meer prijs
gegeven. Volgens Adar Golad zijn
er inmiddels een paar miljoen spel
len verkocht. De vraag naar het spel
is groter dan die van scrabble en mo
nopoly samen. Adar: „In Amerika
werden van rummikub wel eens
100.000 sets verkocht. Het week
blad Time heeft daar toen een arti
kel aan gewijd. De Nederlandse om
zet bedraagt echter beduidend
meer dan 100.000 spellen per jaar -
en dat jaar in, jaar uit".
De vraag naar het spel nam in be
paalde seizoenen zo sterk toe dat tot
twee keer toe een hele Jumbo-jet
moest worden afgehuurd om de
sets tijdig in de winkels te krijgen.
Waaraan het succes te danken is?
Volgens de uit Hattem opererende
Golad heeft dit niet alleen te maken
met de aard van het spel, dat ge
schikt is voor jong en oud, maar ook
met de goede, degelijke speelstuk
ken en de grote service. Op rummi
kub wordt een garantie gegeven van
zeven jaar. Wie in die periode speel
stukken kwijt raakt, krijgt ze tegen
alleen een portovergoeding toege
zonden. Nederlanders hebben het
spel kennelijk ook aan mensen in
het buitenland cadeau gegeven,
want Golad kreeg aanvragen voor
speelstukken en handleidingen uit
onder andere Brazilië en Rusland.
Imitaties bestreden
Een schaduwzijde van het succes
waren de goedkope imitaties die
plotseling op de markt verschenen.
De meeste zijn inmiddels verdwe
nen, mede omdat Golads firma Go
liath een reeks processen heeft ge
voerd. Van de zeven werden er zes
gewonnen; het laatste is nog niet be
slist en loopt sinds 1985. Adar
maakt zich kwaad over de imitaties.
Niet alleen bleken vaak onderdelen
van de namaakspellen verkeerd te
zijn, maar soms ook had men de met
veel zorg geschreven handleiding
van Rummikub klakkeloos gefoto
kopieerd. Zal er ooit een eind ko
men aan de groei van rummikub?
Dat ongetwijfeld, aldus Adar Golad.
Maar hij heeft meer pijlen op zijn
boog. Naast de gewone versie werd
inmiddels ook een woord-rummi-
kub gelanceerd, waarvan er binnen
een jaar 50.000 werden verkocht.
Voorts voert hij een ander spel dat
een stijgende populariteit geniet,
tri-domino's, terwijl nieuwe titels
worden overwogen. Voorlopig ech
ter neemt de belangstelling voor
rummikub nog steeds toe. Er be
staan nu ook clubs en voor het vier
de landelijke kampioenschap in
Wijk aan Zee (26 en 27 augustus)
wordt een recordaantal deelnemers
verwacht.
Rummi
kub is er in
heel luxu-
Het spel Rummikub bestaat uit 106
stenen. Twee daarvan zijn jokers.
Op de andere stenen staat een getal.
Er zijn vier reeksen van 1 tot en met
13, verdeeld over vier kleuren. Bij
het begin ontvangen de deelnemers
(2,3 of 4) ieder 14 stenen.
Doel van het spel is om deze zo
snel en slim mogelijk kwijt te raken.
Wie dat als eerste lukt, ontvangt alle
punten die de tegenstanders nog
hebben staan, terwijl de verliezers
hun punten negatief krijgen geno
teerd. Degene die aan de beurt is
moet of stenen uitleggen of een
steen bijtrekken van de reststapel.
Dat uitleggen kan alleen in bepaal
de combinaties.
Men onderscheidt 'series' (3 of 4
stenen met hetzelfde cijfer en ieder
een andere kleur) en 'rijtjes' (min
stens 3 opeenvolgende getallen van
dezelfde kleur). Een speler mag pas
beginnen met uitleggen als hij mini
maal 30 punten heeft verzameld. De
jokers kunnen voor elke willekeuri
ge steen worden gebruikt.
Een speler die series of rijtjes op
tafel heeft liggen, mag ook stenen
bij uitgelegde combinaties van an
dere plaatsen. Hij kan ze zelfs ten ei
gen bate ombouwen. In iedere
beurt moet dus creatief worden ge
combineerd en dat binnen twee
minuten.
Rummikub bestaat in diverse uit
voeringen. De kleinste en goed
koopste kost 11 a 15, de duurste
en meest luxueuze ongeveer ƒ45.
De versie met letters, woord-Rum-
mikub, kost zo'n 35. Door impor
teur Golad (05206-43093) worden
ook een handleidingboekje (ƒ8),
een timer, een scoreblok en een
speelkleed gevoerd.
"Het klassieke biggen werd 3000
jaar geleden voor het eerst beoe
fend in de lieflijk glooiende heu
vels van het beroemde Biggalo-
nië". Zo begint de handleiding
die Ernst van Altena voor het
opnieuw uitgebracht spel big
gen schreef. Hij vervolgt met uit
te leggen hoe men vroeger big
getjes in de lucht gooide, waar
bij punten werden gegeven voor
de wijze waarop ze neerkwa
men. Welnu, vandaag de dag be
staat biggen uit twee kleine plas
tic biggetjes, verpakt in een etui
van hard plastic. In het etui pas
sen ook twee ballpoints en een
scoreblokje.
Je speelt het spel met twee of
meer personen. Om beurten
gooit men de twee varkentjes,
en hoe ze terecht komen bepaalt
de score. Een dubbele rug
landing (ofwel '8 varkenspoot
jes') levert bijvoorbeeld 20 pun
ten op. Wie als eerste 100 punten
bereikt wordt de winnaar.
Biggen is natuurlijk geen seri
eus spel. Sterker nog, het is puur
flauwekul. Je moet er echt voor
in een melige bui zijn. Misschien
ook is het geschikt om aan de
tapkast te spelen in het cafe.
De adviesprijs die MB (030-
891434) vraagt:14,95, is geen
bedrag waarmee de consument
echt zwijnt. Maar de uitvoering
van dit dobbelspelletje is wel
zeer verzorgd.
Wie deze zomer de wereld wil berei- Er zijn ook kompasvakken
zen, kan dat zonder strandfiles of kompaskaarten. De speler die daar-
drukke balies op een luchthaven, 0p belandt, respectievelijk mpp nit-
want Een reis om de wereld in 80
dagenboekje in de speelgoedzaak
en je beleeft hem thuis. Het is een
gezelschapsspel dat bestemd is
voor 2 tot 6 personen. Het uitklap
bare, kartonnen speelbord toont
een lichtblauw veld met een circuit
van zeshoekige vakjes. Dit begint
en eindigt in Londen. Gezien de
spelnaam zou het logisch zijn ge
weest om met 80 vakjes te werken,
maar het zijn er 56: een gemiste
kans.
'De reis om de wereld in 80 dagen'
is geen gebruikelijk racespel dat a la
ganzeborden met dobbelstenen
wordt gespeeld. Om beurten name
lijk zetten de spelers hun pion voor
uit na een zogeheten reiskaart
leveren.
Deze moet hetzelfde ver
voermiddel tonen als aangegeven
via de kompassteen op het bord. Er
zijn vier van deze transportmidde
len: boot, koets, olifant en trein. In
dien de kompassteen op het vakje
'trein' ligt, kun je met een-treinreis
kaartje nèt zoveel plaatsen vooruit
als het getal op dat kaartje. Reis
kaarten worden bij de start onder de
spelers verdeeld. Ze kunnen ook
onderweg worden opgepakt,
meestal in plaats van een zet.
Ook via andere vakken en kaarten
kan het spelverloop beinvloed
den. Door slim te zetten en ge
bruik te maken van onderweg ver
diende bonussen kun je zelfs in
een enkele beurt 10 tot 20 vakjes
vooruit springen. Wie het lukt om in
zijn beurt al zijn kaarten uit te spe
len (iedereen begint met 5), mag een
sprong maken van 5 extra vakjes, en
krijgt 5 nieuwe kaarten. Je moet er
wel voor zorgen om bij de finish niet
meer dan 2 kaarten over te hebben.
Tr~. Positiefoordeel
te Iedereen kan alleen degene hinde
ren die na hem volgt: met een spe- hadden wij op de kanskaarten, die
ciale kaart is het mogelijk de volg- ons inziens een veel te kleine letter
speler 3 vakjes terug te sturen, hebben, terwijl de teksten weinig
Kanskaarten zijn ook aanwezig, verrassing bieden. Het spel duurt
met zowel positieve als negatieve ongeveer een uur; kinderen vanaf
Waarheen je ook gaat en waar je ook verblijft, vakantietijd is spellen-
tijd. Hier volgen tips voor een tiental leuke spellen. Ze zijn klein ver
pakt, zodat ze weinig ruimte vragen in koffer of tas.
REIS-VTER OP 'N RIJ
Voor twee spelers. Wie krijgt het eerst vier van zijn schijven op een ho
rizontale. verticale of diagonale ry? Compacte óitvoering van een te
recht heel populair spel. Adviesprijs 12,50 (MB).
MENS ERGER JE NIET
Het bekende racespel voor twee tot vier spelers. Iedereen probeert als
eerste zijn pionnen in de thuisvakken té krijgen, daarbij vaak door an
deren gehinderd. Miniatuurformaat van 4x4 cm. Adviesprijs ƒ6,95
(Jumbo).
SHOGUN
Kleine versie van een beroemd denkspel-voor-twee. De steeds wisse
lende cijfers in iedere steen die bewogen werd geven aan hoeveel vak
jes deze mag worden verplaatst. Taktiek en geluk gaan hand in hand.
Adviesprijs 34,95 (Ravensburger).
ROLWOORD
Een platte houder met letterstenen wordt op de handpalm gewreven,
waarna de spelers (aantal onbeperkt) snel 10 woorden moet bedenken
met de bovenliggende letters. Adviesprijs J 12,50 (MB).
MONOPOLY
Ook van dit beroemde onroerend-goedspel bestaat een reisversie. Deze
zit niet verpakt in een de bekende rechthoekige doos, maar in een klei
nere vierkante. Twee tot vier personen. Adviesprijs 39,95 (Parker).
VLUCHTWEG
Leuk tussendoorspel (10 a 20 minuten) voor twee spelers. Uit losse
kaartjes ontstaat een netwerk van wegen waarlangs boeven moeten
zien te ontsnappen aan agenten. Vanaf 7 a 8 jaar. Adviesprijs ƒ9,95
(Jumbo).
REIS-W.IE IS HET?
Twee spelers moeten zo snel mogelijk de identiteit zien te raden van
een persoon die de tegenstander op een kaartje heeft staan. Dit gebeurt
via portretjes en vragen. Snel spel dat jonge kindererf (vanaf 7) erg leuk
vinden. Adviesprijs 19,50 (MB).
REISSCRABBLE
Een nieuwe, fraaie reisuitvoering van een fameus woordspel. De letter-
blokjes worden vastgeklemd op het speelbord, zodat het spel tussen
tijds kan worden onderbroken. Adviesprijs 37,95 (Jumbo).
ALLE NEGEN
Vlug te leren dobbelspelletjes voor twee of meer personen (vanaf 8
jaar). Het duurt 10 a 15 minuten en zit in een plat rond doosje van bin
nenzakformaat. Adviesprijs 12,50 (MB).
sueei Kreeg ue reis om ae wereia in
80 dagen' een voldoende. Kritiek Mengvorm van domino en puzzelen
hadden wn on de kanskaarten. die
opdrachten.
Het panel moest e\
aan het spelmechanisme, maar
heeft dit reis- en racespel toch met
plezier gespeeld. Wij vonden ook
dat het spel na een of twee keer spe
len wint aan raffinement. De tame
lijk uitvoerige handleiding is helder
11 jaar kunnen meedoen. De
richtprijs van fabrikant Ravensbur-
ger (033-611445) ligt rond de 44 gul-
gen Zonnende figuurtjes zijn het onder
werp van Rimini, een gezelschaps-
Het kan een idee zijn om de 'te- sPel voor jong en oud (vanaf 8 jaar),
rugzet'-kaarten niet alleen te laten Het vierkante kartonnen speelbord
i speler, i
Na jaren van de markt te zijn geweest is
boggle weer volop verkrijgbaar. Dat is goed
nieuws voor de liefhebbers van woordspel
len, want boggle behoort tot de betere in de
ze categorie.
Het spel bestaat uit 16 houten letterste
nen, die in een deksel worden geschud en
in een plateau vallen. Zodra dit gebeurd is.
wordt een zandloper omgedraaid. Deze
loopt een minuut of drie. In die tijd probe
ren de spelers (2 of meer) zoveel mogelijk
woorden te vormen van letters die tegen el
kaar liggen, met zowel de platte vlakken als
de hoeken. De spelling van ieder woord
moet gelijk zijn aan de volgorde van de let
ters. Ieder woord dient tenminste 3 letters
te bevatten. Hoe meer letters een woord
telt. des te meer punten het oplevert,
Om boggle goed te kunnen spelen, moet
je snel en vindingrijk woorden ontdekken.
De aangegeven leeftijdsgrens van 8 jaar is
daarom aan de lage kant: ongveer 12 jaar
lijkt beter. In principe kun je boggle met
een onbeperkt aantal personen spelen, wat
het ook geschikt maakt voor grotere groe
pen die even een uurtje willen verdrijven.
Fabrikant Parker (020-760505) hanteert
een adviesprijs van 24,95.
bevat 81 vierkante vakjes dii
een strand voorstellen. Aan de zij
kanten is naast elk vakje een boven-
of benedenlijf afgebeeld van een
zonnende dame of heer. Voorts zijn
er op het bord 9 vakjes 'ingevuld'
met ook aan de 4 zijkanten een bo
ven- of benedenlijf. Het is de bedoe
ling dat de spelers (2 tot 4) de licha
men completeren via losse kaartjes.
Bij het begin van het spel krijgt
iedere speler een houten rekje waar
op 5 kaartjes worden geplaatst. Om
beurten legt iedereen vervolgens 2
kaartjes af en pakt 2 nieuwe. Hoe
meer badgasten met één kaartje
compleet worden gemaakt, des te
hoger het aantal verdiende punten.
Een volledige badgast levert 1 punt
op, maar bij vier stijgt dit tot 16.
Twee kaartjes met parasols kunnen
als jokers worden ingezet. Het spel
eindigt als alle kaartjes zijn opge
pakt en niemand meer kan zetten.
Degene met de meeste punten wint.
Het spellenpanel vond Rimini
een sympathieke creatie, een soort
mengvorm van domino en puzze
len. Alleen al uit de korte handlei
ding blijkt dat het heel eenvoudig te
spelen is. Een spelletje duurt ruim
een half uur. Wij vonden dat lang
genoeg, want het turen naar kleine
lijfjes is niet iets om een hele avond
te doen. De uitvoering oogt correct
Rimini, en combinatie van domino en puzzelen.
Naast de andere speelstukken heeft Het spel krijgt wat meer evenwicht
Jumbo (020-267141) ook een score- als de parasolkaartjes verwijderd
blok bijgesloten. Voor 27,95 haalt worden. Want wie er toevallig twee
u het zonnetje spel in huis. heeft, wint vrijwel altijd.
Adar Golad:"Wat goed
mijn schoonmoeder, is goed voor iedereen'
(Foto i
