'Goederenvervoer per spoor moet Europees' Verbod op ivoorhandel zal olifant nog niet redden Commercieel directeur Klaassen van de NS: 'Snel nieuwe spoorlijnen nodig' EXCLUSIV: 30% MEER KASTRUIMTE noort Rabbijnen zien geen ruimte voor media-collega PAGINA 2 VRIJDAG 23 JUNI 1989 UTRECHT De Nederlandse goederenspoorwegen moe ten de Europese goederenspoorwegen worden. En het liefst zo snel mogelijk. Volgens commercieel directeur van NS Goederenvervoer L.G. Klaassen is dit een zaak van levens belang. "Als Europese Spoorwegen kunnen wij ons veel flexibeler opstellen en dat is nodig om ons in de concurren tiestrijd tegen het wegvervoer en de scheepvaart staande te houden", zegt hij. Er is nog toekomst voor het goederenvervoer per trein, nu het wegvervoer zijn grenzen heeft bereikt en de goede renstroom blijft groeien. Maar alleen in Europees verband. (foto gpd> Rotterdamse haven verwacht transportexplosie ROTTERDAM - De nationale overheid moet veel grotere bedragen uittrekken voor investeringen in railverbindingen vanuit de Rotterdamse haven naar het Europese achterland. Gebeurt dat niet, dan dreigt de Rotterdamse haven "gewurgd" te worden. De nu geplande investeringen zijn "absoluut onvol doende". Dat zei dr. ir. G.J. Wormmeester gisteren bij een bijeenkomst ter gelegenheid van de fusie van drie Rotterdamse overslagbedrijven. Wormmeester is president-directeur van de nieuwe onderneming, Europe Combined Terminals (ECT). "Het- klinkt overdreven, maar er moeten zo snel mogelijk specia le goederensporen komen vanuit de haven naar de grens. Anders hangt ons grote ellende boven het hoofd", aldus Wormmeester. Hij verwacht de komende jaren een enorme "ex plosie" van transport, mede door het wegvallen van de grenzen in Europa in 1992. De capaciteit van we gen en water is niet toereikend om die explosie op te vangen. Alleen railverbindingen bieden een uitweg, aldus Wormmeester. In ECT zijn twee grote stukgoedbedrijven Müller Thomsen en Quick Dispatch en het 'oude' ECT, het grootste containeroverslagbedrijf ter wereld, samen gegaan. De onderneming telt 2.400 werknemers en zal de komende drie jaar circa 650 miljoen gulden in vesteren in modernisering. door Pien Wildeman Na bijna honderd jaar spoorwegen in Nederland werd in 1937 de NV Nederlandse Spoorwegen opge richt. De laatste overgebleven spoorwegmaatschappijen gingen samen. "De tijd is nu, 50 jaar later, rijp voor het bundelen van de krachten in heel Europa. In 1995 mag de NS goederenvervoer als zelfstandige onderneming niet meer bestaan", vindt Klaassen. Op dit moment bestaat er al een samenwerkingsverband tussen de Europese spoorwegmaatschappij en op het gebied van containerver voer. De verschillende landen wer ken samen onder de naam 'Inter- container'. Vanuit Basel wordt het internationale containervervoer per spoor gecoördineerd. Klaassen is ervan overtuigd dat de spoorwegen achter blijven bij het wegvervoer wanneer niet snel het gehele railtransport in Europees verband wordt geregeld. Vooral met het oog op 1993 wanneer de Eu ropese grenzen vervagen en de weg vervoerders, die al een stuk flexibe ler zijn dan de spoorwegen, nog flexibeler worden, zijn de Europese goederenspoorwegen een 'must'. Monopoliepositie Het goederenvervoer per trein is net als het personenvervoer 150 jaar oud. In de eerste trein die in 1839 van Amsterdam naar Haarlem ver trok, reden al goederenwagons mee. Maar in die tijd werden er na tuurlijk in verhouding veel minder goederen vervoerd dan nu en wat er werd vervoerd ging per trekschuit of met 'paard en wagen'. Van alle goederen die per zeeschip Neder land bereikten, kwam maar een heel klein deel terecht in het bin nenland, de rest bleef in de haven steden. Het binnenlands goederen vervoer stond in de kinderschoe- ADVERTENTIE u I let Exclusiv-systeem bestaat uit standaardkomponenten, waarmee maatwerk-kastruimte wordt gecreëerd. Door toepassing van (kamerhoge) schuifpanelen (met of zonder spiegels), ontstaat een strak geheel en wordt de 1 beschikbare ruimte optimaal benut (geen uitdraairuimte nodig, zoals bij j gewone deuren). De indeling van de kast bepaalt u volledig zelf Èxdusiv schuifpanelen'zijn'ook een efficiënte oplossing voor het faceliften van bestaande kastenwanden, Exdusiv, exclusief bij Noort Interieur. De goederentrein nam dan ook in het vervoer halverwege de negen tiende eeuw vrijwel een monopolie positie in, waardoor de overheid zich gedwongen voelde een vinger in de pap te houden. Die vinger van de overheid zit nog steeds in de 'NS- goedervervoer-pap', hoewel er in 1984 wel heel veel is veranderd. Na 1945, in de tijd van de weder opbouw, ontpopt de binnenvaart zich als geduchte concurrent van de trein. Van wegvervoer - nu de groot ste concurrent van de NS - was toen nog nauwelijks sprake. Pas rond 1950 begint transport over de weg op te komen. Zo nieuw en revolutio nair goederenvervoer per trein in 1850 was, zo nieuw was het wegver voer in 1950. Klaassen: "In die jaren werd het voor het eerst echt belangrijk om ons op bepaalde goederen te rich ten. Het wegtransport nam al snel de kleinere goederen en de goede ren bestemd voor plaatsen waar boot en trein niet kunnen komen, voor zijn rekening. De grote goede renstromen, .de bulkgoederen zoals graan, kolen, ijzererts, zand en grind, kan het wegvervoer niet aan en dat zijn de goederen waarop het spoor en de scheepvaart zich moes ten en nog steeds moeten concen treren". Maar de NS leden erg onder de con currentie en konden alleen met steeds meer financiële steun het hoofd boven water houden. "Nu bij na tien jaar geleden hing het voort bestaan van NS goederenvervoer aan een zijden draadje. In 1981, stel de Smit-Kroes toen nog staatssecre taris van Verkeer en Waterstaat, de vraag of het nog wel zin had als overheid de NS te 'onderhouden'. In de jaren zestig werd voor het laatst winst gemaakt", vertelt Klaassen. Het jaarlijks groter wordende ver lies werd door de overheid elk jaar opnieuw aangevuld tot nul, zodat het bedrijfsresultaat jaren nul be droeg. Voor de mensen die er werk ten geen grote stimulans om er voor te zorgen dat het tekort het volgen de jaar kleiner zou worden. Zodat de resultaten steeds slechter wer den en er niet efficiënt meer werd gewerkt. De overheid besloot een onderzoek te laten verrichten naar de toekomstmogelijkheden van het goederenvervoer. De uitslag van dat onderzoek was doorslaggevend voor het voortbestaan van het rail- transport. Het grootste nadeel voor de spoorwegen, iets waar de wegver voerders in mindere mate en bin nenschippers bijna helemaal niet mee te maken hebben, zijn de kos ten van de infrastructuur. De Spoorwegen draaien voor honderd procent voor de kosten van hun ei gen lijnennet op. Logisch natuur lijk, want zij zijn ook de enige ge bruiker. Aan de andere kant ook kant niet eerlijk, omdat de concur renten die kosten nauwelijks ken- In het eerste deel van het onder zoek werd na lang puzzelen vastge steld dat het zware wegvervoer voor 90 procent van de kosten opdraai den van het onderhoud van de door hun veroorzaakte schade aan de in frastructuur. De binnenvaart be taalt praktisch niets aan de infra structuur, omdat de Rijn-oeversta- ten met elkaar hebben afgesproken de waterwegen met sluizen en brug gen, uit belasting-gelden te onder houden. Nadelig Het spoor zit dus in een nadelig po sitie. Smit-Kroes wilde op dit punt wel iets tegemoet komen en besloot mee te betalen aan de infrastruc tuur. Daarnaast zijn in het onder zoek de kosten die werden toege schreven aan het goederenvervoer opnieuw bekeken. Er werd een nieuwe splitsing gemaakt tussen de kosten voor passagiers- en goede- Met de stelling 'het personenver voer is onmisbaar, het goederenver voer niet' in het achterhoofd, werd besloten alleen de extra kosten die worden gemaakt in rekening van het goederenvervoer te brengen: het aannemen van extra machinis ten, het kopen van goederenwagons en -locomotieven, een deel van het onderhoud en de aanleg van de in frastructuur. Die nieuwe manier van berekenen wierp een heel ander en veel positiever licht op de finan ciën van het goederenvervoer, hoe wel de cijfers 'in de min' leven. De resultaten van het totale on derzoek bleken redelijk positief. NS goederenvervoer mocht blijven le ven, op voorwaarde dat het zichzelf draaiende kon houden. Klaassen: "Hiervoor moest het goederenvervoer eerst onder de ge le reizigersdeken kruipen en zich beter profileren. We hadden nauwe lijks een eigen gezicht. In 1984 werd het goederenvervoer van de ene op de andere dag losgekoppeld en stonden we eigen benen. Ons voor naamste doel was winstmaximali satie". Van onder tot boven is de organi satie op de kop gezet. Kleine goede renstations in Drachten, Winscho ten, Steen wijk, Uithoorn en Mijd recht, waar soms nog maar vijftien treinen per jaar kwamen, werden gesloten. Van de ruim 120 goede renstations in Nederland zijn er 80 overgebleven. Maar ook intern wer den drastische maatregelen geno men, zoals het veranderen van de ta riefstructuur, in de strijd voor meer lading. Kolen Kolen is vanaf het prille begin tot aan de sluiting van de Limburgse kolenmijnen in 1969 de kurk ge weest waarop het het railtransport dreef. Voor de NS waren de sluiting van de mijnen een klap die zij nooit helemaal te boven zijn gekomen. Met de mijnsluiting verloor het be drijf 6,6 ton goederen per jaar en dit is nooit door andere goederen ge compenseerd. Nu vervoeren de Nederlandse Spoorwegen jaarlijks 20 miljoen ton goederen. De belangrijkste goede ren zijn ijzererts (3 miljoen ton), che- mie-produkten (3 miljoen ton) en kalk (1 miljoen ton). De NS vervoe ren nog steeds kolen en andere vast brandstoffen, maar dit transport be helst jaarlijks nog maar 500.000 ton. Ook in het railvervoer wint con tainer terrein. In het afgelopen jaar zijn er 220.000 containers (3 miljoen ton) door de NS vervoerd. Van het totale goederenpakket is de helft gerelateerd aan Rotterdam. Het grootste deel van de goederen is be stemd voor of afkomstig van zee schepen en de rest - zeker geen on belangrijk deel - is bestemd voor of afkomstig van de daar gevestigde industrie. Bestaansrecht Volgens Klaasen blijft er zeker be staansrecht voor NS goederenver voer. "Het wegvervoer heeft zijn grenzen bereikt. Er kunnen onmo gelijk nog veel meer vrachtwagens op de Europese wegen bij. Maar de goederenstroom blijft groeien en een deel van de lading zal moeten uitwijken naar trein of binnenschip. Bovendien is vervoer per schip en cent onderzoek dat Kenya slechts een kleine 60 gulden per vierkante kilometer aan het Isavo nationale park besteedt. In dit reservaat leven de meeste van de in Kenya resteren de 15.000 tot 18.000 olifanten. Isavo heeft zeer te lijden onder de activiteiten van stropers. Vorige week schoten parkwachters daar twee stropers dood. In een ander parx, het kleinere Amboseli Natio nale Park, waarvoor bijna 520 gul den per vierkante kilometer wordt uitgetrokken, is het stropen bijna verdwenen. De Londense Professor Davis Price heeft uitgerekend dat in het geval van een verbod westerse lan den Afrika jaarlijks ten minste 225 miljoen gulden hulp zouden moe ten geven. Deze hulp zou moeten dienen om het verlies aan inkom sten uit de ivoorhandel op te vangen en regeringen het mogelijk te ma ken stroperij te bestrijden. Volgens natuurbeschermers is het geen pro bleem dit financiële offer voor de olifant te brengen. In het westen zijn er naar hun mening voldoende financiële middelen voor projecten om het grootste landdier op aarde te redden. per trein minder schadelijk voor het milieu dan vervoer over de weg en dat is in deze tijd een heel belang rijk argument om voor trein of schip te kiezen", zegt Klaassen. Nu is drie procent van het binnen landse vervoer in handen van de NS en volgens Klaasen zal dit percenta ge binnen enkele jaren groeien tot 10. "We moeten daarvoor nog wel een groot probleem overwinnen, het gebrek aan capaciteit. Maar dat lukt ons wel", aldus een redelijk op timistische Klaassen. Terwijl natuurbeschermers twis ten over de zin van een verbod, is ie dereen het erover eens dat het aan tal olifanten zo snel afneemt dat zonder drastische maatregelen het dier tegen het einde van de eeuw bijna volledig zal zijn verdwenen. Voorstanders van een verbod wil len het dier in heel Afrika bescher men. Tegenstanders streven een be perkter doel na. Zij willen de dieren alleen beschermen in een aantal re servaten. Veiling "Mensen en olifanten, dat gaat niet goed samen. Het is volstrekt on voorstelbaar dat grote dieren, zoals neushoorn, olifant en buffalo, bui ten wildparken voor altijd be schermd kunnen worden", aldus Johan Kloppers, het hoofd van na tuurbehoud van het Kruger Natio naal Park in Zuidafrika. Martin en Parker zijn beiden voorstander van een systeem waar bij Afrikaanse landen op een jaar lijkse veiling een beperkte hoeveel heid ivoor kunnen verkopen. Al leen op die manier zou naar hun me ning in de toekomst nog ivoor ver handeld mogen worden. (Reuter) NAIROBI - De druk voor een inter nationaal verbod op de handel in ivoor om de Afrikaanse olifant te redden wordt steeds groter, maar het is zeer de vraag of zo n maatre gel de diersoort nog zal kunnen red den. Natuurbeschermers en bezorg de Afrikaanse staten verschillen van mening over de zin van een ver bod. Nederland besloot deze week geen vergunningen meer te geven voor de invoer van ivoor van de Afrikaanse olifant. Voorstanders van een verbod, on der wie het hoofd van de Kenyaanse natuurbescherming, Richard Lea key, zeggen dat de olifantenpopula tie van Afrika wordt gedecimeerd door stropers die op een gemakke lijke manier geld willen verdienen. De ivoorprijzen zijn de afgelopen 20 jaar verdrievoudigd. Voor een ki lo ivoor moet nu ongeveer 450 gul den worden betaald. Stropers, ge wapend met automatische geweren en kettingzagen, slachten jaarlijks ongeveer 80.000 olifanten af. Leakey en zijn medestanders zijn van mening dat een verbod tot een sterke daling van de ivoorprijs en het wegvallen van de ivoormarkt zal leiden. Zij hopen dat daardoor de Stropers slachten jaarlijks ongeveer 80.000 olifanten af met met automa tische geweren en kettingzagen. Ze ontvangen 450 gulden per kilo i olifantenjacht niet langer lucratief dat i o ap) waardevolle handelswaar zal zijn. Tegenstanders van een verbod zien andere oorzaken voor de jacht op de olifant. Volgens hen zorgen de strijd tussen mens en dier over grond, het ontbreken van effectieve controles en Afrika's enorme armoede ervoor 3 die tot bijna iedere prijs verkocht kan worden. Zij willen dat de inter nationale gemeenschap geen ver bod treft, maar meer gaat doen om de ivoorhandel te controleren. De sterke toename van de bevol king van Afrika - iedere 20 jaar ver dubbelt de bevolking - zal vrijwel zeker een drastische vermindering van het natuurlijk leefgebied van de olifanten en andere wilde dieren tot gevolg hebben. Tegenstanders van een verbod zien daarom meer in het beschermen van de olifanten en an dere bedreigde diersoorten, zoals de neushoorn, in wildparken en na tuurreservaten. "De internationale ivoorhandel is nauwelijks van belang voor het vraagstuk van de bescherming van de olifant in Afrika", aldus Rowan Martin, de directeur van de afdeling onderzoek van het ministerie van natuurbescherming in Zimbabwe. "De handel is voor het grootste deel passief en gebruikt alleen wat Afri ka produceert". Het werkelijke pro bleem vormt volgens Martin de kos ten van natuurbehoud. Hij becijfer de dat regeringen in Afrika ten min ste 450 gulden per vierkante kilo meter moeten uitgeven om de na tuur in hun nationale parken af doende te beschermen. De in Kenya werkzame olifanten- deskundige Ian Parker kwam in vergelijkbaar onderzoek op een ge lijk bedrag uit. Weinig landen in Afrika geven dat geld aan natuurbe houd uit. Parker schreef in een re De rabbijnen van de Joodse Gemeenten zien geen ruimte voor een rabbijn die als 'spreek buis voor het Nederlandse jo dendom' zal functioneren. Het is de bedoeling dat de raad van Nederlands Israëlitisch Kerk genootschap (NIK) komende zondag rabbijn mr. drs. Raph Evers (35) in die functie be noemt. In de huidige media-gerichte maatschappij is er behoefte aan een vaste spreekbuis, aldus het bestuur van het NIK, dat erkent dat ook de rabbijnen zich inspan nen om "de stem van traditionele jodendom" te laten horen. Het zal voor het eerst zijn dat een rabbijn niet door een gemeente maar door het NIK wordt benoemd en dat er een media-rabbijn komt. De gezamenlijke rabbijnen, verenigd in het Opperrabbinaat voor Nederland, vragen zich af of rabbijn Evers na zijn benoeming wel deel van hun college kan uit maken, zo meldt deze week het Nieuw Israëlitisch Weekblad. Rabbijn L. B. van de Kamp te Amsterdam zegt desgevraagd dat de overige rabbijnen zich "loyaal maar afwachtend" zullen opstel len. Overigens zijn hun bezwaren "beslist niet" tegen de persoon van rabbijn Evers gericht. Op Rotterdam na hebben alle Joodse Gemeenten in Nederland een rabbijn. Het is volgens hem daarom heel moeilijk hierin een rabbijn zonder gemeente in te passen. Ook de Joodse Gemeente in Amsterdam heeft om gelijklui dende redenen bezwaar tegen de benoeming aangetekend. Het NIK-bestuur hoopt verder dat Evers, door bekendheid te ge ven aan het orthodox-joodse standpunt, voor een toeneming van het ledental kan zorgen. Er zijn in Nederland 33 Joodse Ge meenten. Behalve Amsterdam, Rotterdam en Den Haag hebben de meeste gemeenten omstreeks zeventig leden. Godsdienstzaken SU Joeri Nikolajevi Christoradnov (60) is benoemd tot staatssecreta ris voor godsdienstzaken in de Sovjetunie. Hij volgt Konstantin Chartsjev op. Christoradnov was president van de nationaliteiten kamer van de Opperste Sovjet, die na de opheffing van de Op perste Sovjet werd opgeheven. In het nieuwe Volkscongres, dat in de plaats van de Opperste Sovjet is gekomen, heeft hij geen zitting meer. Hij staat bekend als een planningsdeskundige op eco nomisch en financieel gebied. Bij het altijd welingelichte Engelse instituut Keston College is niets bekend over zijn houding ten op zichte van de godsdienst. Chartsjev, die in november 1984 de leiding van het gods dienstministerie in de atheïsti sche staat kreeg, veranderde on der invloed van glasnost en pe- restroika van een typische sovjet apparatsjik in een uitgesproken aanhanger van Gorbatsjovs herv- omringsplannen. De nieuwe on der zijn verantwoordelijkheid ontworpen godsdienstwet bleek zowel binnen de communistische partij als bij de Russisch-Ortho- doxe Kerk weerstanden op te roe pen. Student en geloof Onder studenten stijgt het aan tal dat niet weet of er een God is, terwijl de linkse ideologie steeds minder weet te inspireren. Deze conclusies trekt de organisatie Evangelisatie Nederlandse Stu denten (ENS) op grond van een jaarlijkse enquête, die dit maal onder 606 studenten en kamerbe- wonders in vier universiteitsste den is gehouden. Het onderzoek vond het afgelo pen studieseizoen plaats in Lei den, Utrecht, Rotterdam en En schede. De ENS, die zes jaar gele den met de enquêtes begon, sig naleert dat de algemene houding tegenover het christelijk geloof nu meer wordt getekend door een vriendelijk niet-weten, dan door een actief verzet, zoals dat vooral in de jaren zeventig was te vin den. Het ik-gerichte denken neemt volgens de ENS, een onderdeel van het Instituut voor Evangeli satie in Doorn, intussen steeds meer toe. Van de ondervraagden antwoordde 44 procent op de vraag naar de zin van het leven, dat zij uitsluitend voor zichzelf le ven. Slechts zes procent van de ondervraagden had alleen ande ren op het oog. Geestelijke zorg Het kabinet zal bezien of er re gelingen nodig zijn, die de geeste lijke verzorging binnen de bejaar den- en gezondheidszorg en het welzijnswerk moeten veiligstel len. Volgens het CIO (Interkerke lijk Contact in Overheidszaken) en het Humanistisch Verbond H V) is in veel instellingen de aan dacht voor het levensbeschouwe lijke zeer marginaal geworden. Deze bereidheid is gisteren uit gesproken tijdens een overleg tussen een kabinetsdelegatie en vertegenwoordigers van het HV en CIO (waarin achttien kerkge nootschappen zijn vertegenwoor digd). Aanleiding vormde het voorlopige regeringsstandpunt over het rapport van de commis sie Hirsch Ballin, die voorstellen heeft gedaan voor nieuwe criteria voor steun onder meer de geeste lijke verzorging. Een van de punten van kritiek van de humanisten en kerken was, dat het kabinet er ten on rechte van uitgaat dat in veel in stellingen de geestelijke verzor ging goed is geregeld. De aan dacht voor het religieuze zou, me de door de bezuinigingen, in ern stige mate in het gedrang komen. Wanneer dat werkelijk het geval is, aldus de kabinetsvertegen woordigers, zullen er voorschrif ten dienen te komen. Ds. P. C. Koster. In de gere formeerde Triomfatorkerk in Katwijk aan Zee vangt zondag morgen om half tien de afscheids- dienst van ds. P. C. Koster aan. Het vertrek van ds. Koster, die sinds 1981 aan de kerk in Katwijk was verbonden, hangt samen met het feit dat hij onlangs een beroep heeft aangenomen naar de gere formeerde kerk van Maaswijk. Torchrun. De Torchrun, de internationale fakkelestafette van evangelicale jongeren die vorige week in ons land plaatsvond, heeft vele honderden jongeren enthousiast gemaakt, maar de be langstelling van de ouderen was teleurstellend. Volgens de Neder landse stichting Torchrun was er daardoor niet echt sprake van de oudere generatie die letterlijk de fakkel overdracht op de jeugd. De lopers, aldus Annelies Barth van de stichting in Arnhem, zijn des ondanks 'geweldig gemotiveerd'. De Torchrun vindt over heel de wereld plaats en zal eindigen op de evangelische wereldzendings- conferentie in Manila, die volgen de maand plaatsvindt. Beroepen Hervormde Kerk: aangenomen voor bijstand in het pastoraat te Wijk bij Duurstede (part-time) H. Rijksen Welsum, tevens geeste lijk verzorger van verpleeghuis Oudshoorn in Alphen aan den Rijn, naar Hoofddorp H. Jansen te Heukelum; bedankt voor Zwammerdam J.G. Barnhoorn Strijen; toegelaten tot de evange liebediening J. de Haan Dorps straat 11 2435 AJ Zevenhoven tel. 01723-9229, mevr. M.M.M. Koel- man-Tevonderen Kuinder 24 3068 LC Rotterdam tel. 010- 4209979; toegelaten tot de evange liebediening en beroepbaar A.P. Knorth Spanjaardstraat 6A 4472 AR 's-Heer Hendrikskinderen, G.J. Robbemond Achterweg 2 3248 AA Melissant. Gereformeerde Kerken: beroe pen te Den Helder drs. C. Corpo- raal Enschede; aangenomen naar Hoogeveen mevr. drs. G. Rol wo nende aldaar. Geref. Kerken vrijgemaakt: be roepen te Baflo i.c.m. Warffum drs. J.R. Geersing kand. Kampen. Gereformeerde Gemeenten: be roepen te Aagtekerke, te Hoog eveen, te Middelharnis en te Ud- del G.M. de Leeuw kand. Rotter dam, te Alblasserdam, te 's-Gra- venzande, te Haarlem, te Rilland- Bath, te Oud-Beijerland en te Zoetermeer P. Melis kand. 's-Gra- venzande, te Katwijk aan Zee W. Hage De Valk-Wekerom.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 2