James Bond vol wraaklust in 'Licence to kill'
Racistische beerput
Gerrit van Dijk zet unieke animatiefilm-produktie op
Gefrustreerde Duitse gouvernante
VRIJDAG 23 JUNI 1989
PAGINA 23
BIOSCOPEN
'Licence to kill'; regie- John Glen; hoofdrollen:
Timothy Dalton, David Hedison, Priscilla Bar
nes, Larey loweel; theaters: Lido, Leiden, Eu
ro, Alphen
Probeert de boef te ontsnappen met
een sportvliegtuigje? Geen nood. Je
laat je uit een helikopter zakken,
haakt een kabel om de staart van
het vluchttoestel en neemt het vlie
gend en wel op sleeptouw.
Met deze stunt wordt meteen al
aan het begin van 'Licence to kill'
de toon gezet voor de zestiende Ja
mes Bond-film: sensatie met een
knipoog. Vanaf de begane grond
wordt het tafereel gadegeslagen
door een bruidje en haar gasten. Zij
wacht al uren op de bruidegom,
maar die zal weldra aan een para
chute uit de helikopter neerdalen,
evenals geheim agent 007, die im
mers als getuige zou optreden.
Zo valt alles op z'n plaats in dit
nieuwe Bond-avontuur, het vijfde
in successie geregisseerd door John
Glen en voor de tweede keer met Ti
mothy Dalton in de hoofdrol. Zelfs
de luxe aansteker met inscriptie,
die Bond van zijn bevriende Ameri
kaanse collega Felix Leiter (David
Hedison) en diens bruid Delia (Pris
cilla Barnes) krijgt, zal nog een zeef
belangrijk attribuut blijken.
Het geluk is voor Felix en Delia
slechts van zeer korte duur. Nog in
de huwelijksnacht wordt Delia ver
moord en Felix gedeeltelijk aan een
witte haai ten prooi gegeven. Waar
mee het verhaal pas echt begint,
want Bond weet wie hier achter zit
en is vastbesloten zijn vrienden te
wreken, al wordt hem dat hoogst
persoonlijk verboden door zijn baas
'M' (Robert Brown), die zelfs zijn be
voegdheid tot doden (licence to kill)
intrekt.
Zo lijkt dit Bond-verhaal (het eer
ste zonder een originele Ian Fle
ming-titel) te gaan afwijken van het
bekende patroon. Geen 007 in Hare
Majesteits dienst contra een gek die
over de wereld wil heersen, maar
een persoonlijke wraak-actie tegen
een ordinaire drugsbaron. Gelukkig
hebben de schrijvers Michael G.
Wilson en Richard Maibaum met de
scenario's voor vier eerdere Bond
films voldoende ervaring opgedaan,
om de held niet op die manier te la
ten afgaan. Er komt wel degelijk
Larey Lowell en Timothy Dalton in 'Licence to kill'.
een wereldwijd complot aan het onder water en in gezelschap van nooit een andere is geweest. In Ro-
licht. Een liefdadigheidsshow op de onverschrokken hoezepoezen (Ca- bert Davi heeft hij een sterke tegen-
televisie dient als dekmantel. Politi- rey Lowell en Talisa Soto). speler, een specialist in slechterik-
ci zijn corrupt ("Nemen liever zilver Timothy Dalton slaagt er met zijn ken, zoals al te zien was in 'Raw
dan lood aan"). En Bond raakt als tweede verschijning als 007 in al deal' en 'Die hard',
vanouds verzeild in science-fiction- niet meer als 'de nieuwe James 'Licence to kill' is voor een be-
achtige entourages, boven zowel als Bond' over te komen. Het is alsof er langrijk deel in Mexico opgenomen,
(foto GPD)
dus ook aan exotica weer geen ge
brek. Eigenlijk is er niets nieuws te
melden, hetgeen de beste aanbeve
ling is die er voor een Bond-film valt
te bedenken.
RIJK VAN ROTTERDAM
'Mississippi burning'
'Mississippi burning'; regie: Alan Parker;
hoofdrollen: Gene Hackman en William Dafoe;
theater: Lido, Leiden
Twee films over racisme volgden el
kaar in de Nederlandse bioscopen
snel op. Costa Gavras toonde in 'Be
trayed' de verborgen rassenhaat in
Amerika en Alan Parker verfilmde
in 'Mississippi burning' de moord
op drie activisten van de burger-
rechten-beweging. Met flink veel
vertraging is deze laatste film deze
week voor het eerst in de Leidse
bioscoop te zien.
Laatstgenoemd verhaal is op
waarheid gebaseerd. Twee blanke
en een zwarte jongen werden in
1964 doodgeschoten door politie
agenten in Mississippi. De Ku Klux
Klan was in die jaren nog opper
machtig in deze staat. De plaatselij
ke bevolking probeerde de rassen
scheiding tussen blank en zwart zo
lang mogelijk in stand te houden.
De plotselinge verdwijning van
de drie jongens veroorzaakte grote
opschudding in heel Amerika. De
FBI kwam er aan te pas - waar
schijnlijk vooral vanwege de twee
blanke slachtoffers - en het hele ge
bied werd uitgekamd. De opspo
ringsactie had succes. De drie lijken
werden gevonden en zeven mannen
belandden in de gevangenis.
Alan Parker voert in 'Mississippi
burning' twee FBI-leden op als de
hoofdpersonen. William Dafoe is de
idealistische leider van het onder
zoek en Gene Hackman is zijn colle
ga. Net aangekomen in Yessup
county, de plaats des onheils, ont
dekt het tweetal een beerput van
onderdrukking en racisme. De
moord 'volgens het boekje' oplos
sen, zoals Dafoe dat wil, is een on
mogelijke karwei. Zwarte getuigen
durven hun mond niet open te doen
uit angst voor represailles van hun
blanke plaatsgenoten. Huizen en
kerken van zwarten worden in gro
ten getale in brand gestoken en ver
klikkers worden zonder pardon op
gehangen. De autoriteiten in het
dorpje zijn öf lid van de Ku Klux
Klan öf doen alsof hun neus bloedt.
De veelgehoorde kritiek dat Alan
Parker in 'Mississippi burning' de
verkeerde helden eert is ten dele te
recht. Jammer genoeg gaan de
hoofdrollen weer naar twee blan
ken. Dat in films over onderdruk
king van kleurlingen meestal blan
ken de hoofdrol hebben (zoals ook
het geval is in 'Betrayed', 'Cry free
dom' en 'A world apart') is een te
ken aan de wand. Regisseurs dur
ven het blijkbaar nog steeds niet
aan de belangrijkste rol aan eeri ne
ger te geven.
Maar 'Mississippi burning' laat
toch ook de keerzijde van het ver
haal zien. Net als in 1964 het geval
was is de leider van het FBI-onder-
zoek in de film niet helemaal zuiver
van de graad. Van communisten
moest deze inspecteur namelijk
niks hebben, die bedreigde en ach
tervolgde hij wel.
Alan Parker toont de kijker ver
der schokkende beelden van open
lijk racisme ('Zwarte wassen zich
nooit, ze stinken') en geweld (op
hanging, mishandeling). De toege
stroomde pers interviewt de dorps
bewoners: 'Ik ben tegen rassenver
menging. Negers, joden en commu
nisten zijn een gevaar voor de Ame
rikaanse cultuur'.
Parker heeft in 'Mississippi bur
ning' fictie en werkelijkheid op een
kanppe manier met elkaar gecom
bineerd. Het fictieve gedeelte legt
misschien wat al te veel de nadruk
op het blanke verzet maar de onop
gesmukte weergave van het racis
me in de jaren zestig maakt veel in
druk.
ERNA STRAATSMA
Gene Hackman (links) en William Dafoe in Mississippi burning'.
'El verano de la senora Forbes'; regie: Jaime
Humberto Hermesillo; hoofdrol: Hanna Schy-
gulla; theater: Kijkhuis, Leiden
Hanna Schygulla werd bekend
door een serie optredens in films
van regisseur Rainer Werner Fass-
binder. In 'El verano de la senora
Forbes' van Jaime Humberto Her
mesillo (naar een verhaal van Ga
briel Garcia Marquez) is Schygulla
te zien in een Mexicaanse omge
ving. Ze is een Spaanssprekende
Duitse gouvernante die op twee et
ters van kinderen moet passen. De
verwende jongetjes worden gedrild
door oppas, bij wie orde en discipli
ne voorop staan. Maar de kinderen
ontdekken dat hun oppas 's nachts
een ander leven leidt. Dan grijpt ze
naar de tequila, bakt taarten en leest
hardop gedichten voor.
De gouvernante is een vreselijk
gefrustreerde vrouw, denk je in eer
ste instantie. Ze lijkt het slachtoffer
te zijn van een verkeerde opvoe
ding. Ze heeft iets mysterieus, haar
afkomst blijft onbekend, maar er
moet vroeger wel iets helemaal mis
zijn gegaan. Maar tegen het einde
van het verhaal heb je als kijker al
leen nog medelijden rriet de Duitse
gouvernante. Het mysterie wordt
niet opgehelderd. 'El verano de la
senora Forbes' bevat een aantal
mooie erotische eetscènes, is als
verhaal aardig opgebouwd maar
mist als noodlot-tragedie de nodige
diepgang. Senora Forbes blijft een
wat vaag, merkwaardig figuur.
E.S.
HAARLEM (GPD) - Gerrit van
Dijk bereidt een unieke filmpro-
duktie voor. De Europese Gemeen
schap heeft de Haarlemse animatie-
filmer een startsubsidie van 20.000
Ecu's (zo'n 50.000 gulden) gegeven
om een begin te maken met een pro
ject waaraan kopstukken uit de te
kenfilmindustrie hun medewer
king zullen verlenen. De onderne
ming zal uiteindelijk zo'n drie jaar
in beslag nemen en in totaal uit
groeien tot een voorlopig geschat
budget van 4,5 miljoen gulden.
Achtergrond van de produktie is
de groeiende wens van de lidstaten
van de EG om een buffer op te wer
pen tegen de allesoverheersende
Amerikaanse tv-produkties en film
industrie. Binnen de EG 'wordt
hardop gedacht om Europese sta
tions te verplichten om voor 50 pro
cent Europese tv-produkties te ver
tonen. Een eerste aanzet daartoe be
treft de bekendmaking van de Fran
se minister van cultuur, Jack Lang,
afgelopen week in Annécy, dat in
totaal negen grote animatiefilms op
Europese schaal worden gesubsidi
eerd.
Van Dijk heeft enkele jaren gele
den een oude hartewens ingediend
als thema voor zo'n grote produktie.
Hij wil al heel lang een film maken
op basis van de Zeven Hoofdzon
den. "Ieder land zou je in dit project
een zonde moeten geven als aanlei
ding voor een animatiefilm. Dat zou
een aardige film op kunnen leveren
als je het geheel strak begeleidt met
een scenarioschrijver uit weer een
ander Europees land, en een ge
luidsband uit weer een ander land.
Bij elkaar heb je dan de eerste echte
Europese animatiefilm met een
lengte van zo'n anderhalf uur die de
bioscoop in gaat".
"In die Zeven Hoofdzonden kun
je alles kwijt: geweld, seks, drugs
rock n' roll. Het gaat om begrippen
als: afgunst, wraak, trots, gulzig
heid, luiheid, gierigheid en lust.
Daar heb ik nog twee zonden bijbe-
dacht omdat Europa meer lidstaten
telt, en dat zijn het Ontstaan van alle
kwaad, en de typisch Europese zon
de van de Verdeeldheid."
Van Dijk heeft de toppers uit het
vak al bereid gevonden aan het pro
ject mee te doen. In oktober zullen
Nicple van Goethem (België), Rai-
mund Krume (Westduitsland), An-
dré Lindon (Frankrijk), Gino Manu-
li (Italië), Adrian Hickey (Ierland),
Francesco Orlanza (Portugal), Jorge
Amoros (Spanje) en Janek Hastrup
(Denemarken) in Haarlem samen
komen voor een uitgebreide bijeen
komst over de voortgang van het
project. Naar Van Dijks smaak zou
Engeland de scenarioschrijver en
Griekenland de componist moeten
leveren. Voor wat de laatste betreft
is er contact geweest met Mikis
Theodorakis. Voor het script is het
begerige oog gevallen op Dennis
Potter (The Singing Detective).
De Haarlemse filmer gelooft niet
dat de combinatie van verschillen
de tekentechnieken bezwaarlijk zal
zijn. "Bijvoorbeeld: ikzelf doe na
mens Nederland uiteraard de gie
righeid. De lust situeer ik in Italië,
hahaha. Gierigheid laat geen ruimte
voor kleur. Daar doe je in visueel
opzicht je voordeel mee. De Gulzig
heid zal juist heel vettig moeten
worden getekend, en met een over
daad aan geluid op het doek worden
gegooid. Via de scenarioschrijver
kun je er dan naderhand een geheel
van maken".
Grote Amerikaanse animatiefilm
producenten zijn nu al bevreesd
voor de gevolgen van de Europese
houding. Zo heeft Walt Disney al
een deel van zijn produktie naar Ier
land verplaatst, en Hanna Barbera
naar Polen, om de beperkende
maatregel te kunnen ontduiken. Ze
hopen zo ook in de toekomst onbe
perkt toegang te hebben tot Eu
ropese schermen.
(OP)NIEUW
'Licence to kill' - Lido. Leiden en Euro,
Alphen
'Mississippi burning" - Lido. Leiden
Voorschoten
BLIJVERS
'My stepmother is an alien' - Kim Ba-
singer als buitenaardse schoonheid in
Amerikaans gezin - Lido, Leiden en
Euro, Alphen
'Twins' - Arnold Schwarzenegger
maakt zijn debuut in een komedie met
Danny Devito - City, Katwijk en
Greenway, Voorschoten
'Working girl' - Secretaresse Melanie
Griffith grijpt naar de macht - Green
way, Voorschoten
'Betrayed' - beklemmend verhaal over
verborgen racisme in Amerika -
Greenway, Voorschoten
'The naked gun' - moderne slapstick
uit de archieven van de tv-serie 'Police
squad' - Luxor, Leiden en Euro, Al-
Dangerous liaisons' - verdorven adel
speelt duivels liefdesspel - Lido, Lei-
'Her alibi' - derderangs detective
schrijver verliefd op moordenares - Ci
ty, Katwijk
'Rain man' - Dustin Hoffman kreeg
een Oscar voor zijn rol van hoogbe
gaafde autistische man - Lido, Leiden
'Gorillas in the mist' - Sigourney Wea
ver als apenredster in het oerwoud -
Greenway, Voorschoten
'The bear' - 'acterende' beren in senti
mentele natuurfilm van Jean Jacques
Annaud - Trianon, Leiden
'9'/2 weeks' - Kim Basinger en Mickey
Rourke hebben benauwende relatie -
Trianon, Leiden
'New wave hookers' - Rex, Leiden
'Jungle book' - Greenway, Voorscho
ten en City, Katwijk
'Avontuur met een staartje' - Green
way, Voorschoten
'Lady en de Vagebond' - Lido, Leiden
en Euro, Alphen
DEN HAAG
'My stepmother is an alien' - Asta
(463500), al.
'Dead bang' - Asta, 12 jr.
'Tequila sunrise' - Asta, al.
'Homeboy' - Babylon (471656), al.
'Dangerous liaisons'- Babylon, al.
'Mississippi burning' - Babylon, 12 jr.
'Twins' - Cineac (630637), al.
'Pet's sematary - Cineac, 16 jr.
'A cry in the dark' - Metropole, al.
'Licence to kill' - Metropole, al.
'The naked gun' - Metropole, al.
'The januarv man' - Metropole, al.
'A fish called Wanda' - Odeon (462400),
al.
'Licence to kill' - Odeon, al.
'Working girl' - Odeon, al.
'The naked gun' - Odeon, al
'Another woman' - Studio (656402), 16
AMSTERDAM
'A cry in the dark' - Alfa (278806), al.
'Loos' - Alfa. 16 jr.
'Bagdad café' - Alfa, 16 jr.
'Homeboy' - Alfa, al.
'Dangerous liaisons' - Alhambra
(233192), al.
'The accused' - Alhambra, 16 jr.
'Tequila sunrise' - Bellevue Cinerama
(234876), al.
'Dead bang' - Cinerama, 12 jr.
'Dangerous liaisons' - Calypso
(234876), al.
'Mississippi burning' - Calypso, 12 jr.
'Moments of love' - Cinecenter, 16 jr.
'Another woman' - Cinecenter, al.
'Frantic' - Cinecenter. al.
'My stepmother is an alien' - Cinema,
al.
'Licence to kill' - Cinema, al.
'Pet sematary' - City (234579), 16 jr.
'The naked gun' - City, al.
'Working girl' - City, al.
'Twins' - City, 16 jr.
'A fish called Wanda' - City, al.
'De pop' - City, 16 jr.
'Manhunter' - City, 12 jr.
'Vincent' - Kriterion, 16 jr.
'Chinatown' - Kriterion, 16 jr.
'Family viewing' - Kriterion, 16 jr.
'A formal faucett' - Parisien. 18 jr.
'Lüsterne Engel' - Parisien, 18 jr.
'El verano de la senora Forbes' - The
Movies (245790), 16 jr.
'Milagro en Roma'The Movies, 16 jr.
'La lectrice' - The Movies, 16 jr.
'My stepmother is an alien' - Tuschins-
ki (262633), al.
'Licence'to kill' - Tuschinski, al.
'The accidental tourist' - Tuschinski,
al.
'De stam van de holebeer' - Tuschins
ki, al.
'The january man' - Tuschinski, al.
'Rain man' - Tuschinski, al.
'Her alibi' - Tuschinski Cineac
(243639), al.
'Mijn vader uDont in Rio' - De Uitkijk,
TELEVISIE
Zo'n beetje alle meiden-idolen
van dit moment spelen mee in
'The outsiders'. Patrick Swayze,
Rob Lowe, Matt Dillon en Tom
Cruise zijn de bekendste namen.
Ze zijn leden van de 'Greasers', de
aartsvijanden van de 'Soes'. De
twee jeugdbendes in Oklahoma
maken ruzie om een meisje (zater
dag, Nederland 2, 22.10 uur).
Bille August kreeg eerder dit
jaar een Oscar voor 'Pelle de ver
overaar'. De Deense filmer maak
te drie jaar geleden 'Twist and
shout' ('Tro hab och kaerlighed').
Deze gelijknamige plaat van The
Beatles is dè hit in de disco waar
drie tieners elkaar vaak ontmoe
ten. De puberteit verloopt voor
hen niet zonder problemen. Anna
raakt zwanger en moet abortus
plegen (zaterdag, Nederland 2,
23.50 uur).
Audrey Hepburn moet in 'My
fair lady* flink oefenen op de uit
spraak van 'The rain in Spain'.
Van de filmversie is een driedeli
ge miniserie gemaakt. Maandag is
deel twee te zien. Eliza Doolittle
doet haar best om een echte dame
te worden (maandag, Nederland
1, 20.17 uur).
Veel mensen herinneren zich
van 'Ten' alleen nog het uiterlijk
en vooral het (vlechtjes)kapsel
van Bo Derek. De niet meer zo
jonge, getrouwde componist Ge
orge Webber (Dudley Moore) pro
beert alles om haar versieren. De
bekende midlife-crisis dus
(maandag, BRT 2, 20.00 uur).
Een echte playboy verliest in
'Ninotchka' zijn hart aan een
Russische dame (Greta Garbo).
Zij is een communistische koe
rier die kroonjuwelen moet ver-
'Crazy love' is de Belgische
verfilming van een boek van
Bukowski. Josse de Pauw speelt
Harry Voss die in zijn tienerjaren
wordt gekweld door een gezicht
dat helemaal onder de puisten zit.
Meisjes verafschuwen hem.
Steeds vaker grijpt hij naar de
drank. De necrofiele scène aan
het slot van de film is taboe-door
brekend en tegelijkertijd heel
ontroerend. Prachtig spel van
Josse de Pauw (donderdag, BRT
2, 21.30 uur).
FILMHUIZEN
Dennis Potter schrijft het script
voor de nieuwe film van Gerrit van
Dijk. (foto GPD)
Marcello Mastroianni is in 'La
terrazza' een man in de nadagen
van zijn carrière. Hij ontdekt dat
ouder worden gepaard gaat met
verlies van creativiteit. In tegen
stelling tot zijn vrouw verliest hij
de greep op de realiteit (Kijkhuis,
t/m woensdag, 20.30 uur).
'In de ban van de ring' is een
verfilming van de roman van Tol
kien: 'The Lordpof the rings'. Het
is een fantastische vertelling over
kosmische principes" (Kijkhuis,
dinsdag, 19.30 en 22.15 uur).
'Betty Blue' was de derde film
van de jonge Franse cineast Jean-
Jacques Beineix. Het gaat daarin
om een vrij koortsige relatie tus
sen kluizenaar Zorg en de mooie
Betty. Het meisje is jong, naïef en
sensueel. Ze bezit een soort wilde
natuurkracht die zich soms in
eens uit in hysterie en extreem
gewelddadig en destructief ge
drag. Wanneer ze ontdekt dat
haar geliefde vele schriften heeft
volgeschreven stelt zij zich als
taak om hem als groot schrijver
geaccepteerd te krijgen. Haar im
pulsieve passie gaat echter niet
gepaard met enige realiteitszin en
de film moet dan ook-dramatisch
eindigen (Kijkhuis, woensdag,
20.00 en 22.15 uur).
De maagdenbloeddrinkende
'Dracula' verhuist in Andy War
hols versie naar Italië. Hij hoopt
daar vele maagden te vinden. De
vampier denkt zijn slag te kunnen
slaan door in te trekken bij mar
kies De Fiori. Deze dame is in het
bezit van vier mooie huwelijksrij-
pe dochters. Jammer voor Dracu
la maar de knecht heeft al twee
van de vier jongedames ont-
maagd. Zodra hij achter de identi
teit van de bezoeker komt ont
staat er een ware race tussen de
bloedbehoeftige Dracula en de
knecht die het beste met de jonge
vrouwen voor heeft... (Filmhuis
LVC, vandaag en morgen, 21.15
uur).
