Bruine golf uit Beieren dreigt
Bondsrepubliek te overspoelen
Amsterdam verliest greep op de toerist
Reportage
Tijdstip wettelijke maatregelen tegen Republikaner nadert snel
5Synodebesluit zal tucht niet kunnen stoppen
PAGINA 2
DONDERDAG 22 JUNI 1989
BONN (GPD) "Bent u een
nazi, meneer Schönhuber?",
vraagt Duitslands grootste
boulevardkrant Bild met
reusachtige letters. "Wie mij
als nazi bestempelt zeg ik:
Jullie armen van geest, jullie
hebben geen idee van de ge
schiedenis. Ik leef bijna 50
jaar in deze democratie en
ben een van de meest onder
scheiden inwoners van
Beieren. Geen normaal den
kend mens zal op het idee
komen mij in die hoek te wil
len schoppen".
De 66-jarige ex-SS-er en
voorzitter van de Republi
keinen, Franz Schönhuber,
is sinds de Europese verkie
zingen de meest besproken
man van Westduitsland. Na
de regionale verkiezingssuc
cessen in West-Berlijn en
Hessen, haalde zijn partij
ruim zeven procent bij de
Europese verkiezingen. In
zijn 'stamland' Beieren kwa
men de 'Reps' op 15 procent,
met als absolute dieptepun
ten de geboorstestad van de
nazi-topper Hermann Goe-
ring, Rosenheim (22,1 pro
cent), en de dorpen Kolber-
moor (29,1) en Hinterkichen
(50 procent).
door
Hans Hoogendijk
Het was een middelbare aardbeving
op de kiezersschaal die naar bene
den en naar boven open is. Voor
Schönhuber is de toekomst glashel
der: "Wij worden de derde partij in
het land". Terwijl de traditionele
grote partijen bijna radeloos zoeken
naar middelen om de bruine vloed
in te dammen, voorspelt de leider
van de Reps: "In Beieren komen we
volgend jaar bij de deelstaatsverkie
zingen boven de 20 procent". En:
"Bondskanselier wil ik niet wor
den, daarvoor ben ik te oud, maar
de kans dat een Republikein dat
eens wordt, wordt natuurlijk met de
dag groter". Schönhuber gaat er
prat op steeds meer contacten te
hebben met leidende christen-de
mocraten. "Overal, maar vooral in
Beieren. Veel burgemeesters zullen
hun baan kwijtraken, tenzij wij hen
tolereren of coalities aangaan".
Is Franz Schönhuber de nieuwe
'Fuhrer' of alleen maar de 'correc
tor' zoals hij zich zelf omschrijft?
Bild weet het antwoord net zo min
als de serieuze kranten en de tv-zen-
ders die speciale programma's aan
het Beierse fenomeen wijden.
Schönhuber, in 1923 geboren op
het Beierse platteland, ziet zich als
de enige die aanspraak kan maken
op het rechtse erfgoed van de vorig
jaar overleden ongekroonde koning
van Beieren, Franz Josef Strauss.
Ruim drie jaar geleden werd hij
voorzitter van de zieltogende Repu
blikeinen, nadat hij zijn baan als tv-
presentator was kwijtgeraakt. Met
een vorstelijk pensioen werd hij de
laan uitgestuurd, omdat hij onder
de titel 'Ik was erbij' een openhartig
boek had geschreven over zijn tijd
als SS'er. Dat kon zelfs in Beieren
niet.
Uit wrok tegen de heersende poli
tieke elite, die hem uit haar midden
had verstoten, ging hij in de poli
tiek. Hij richtte zich op het uiterst
rechtse, nog net legale spectrum. In
het begin wilde het niet zo erg luk
ken, maar nadat Strauss als klan
tenbinder voor extreem rechts was
weggevallen, greep Schönhuber
zijn kans. Zijn kruistocht tegen de
traditionele politici bleek aan te
slaan.
Rattenvanger
Gepokt en gemazeld in de journalis
tiek trok hij alle registers open en
als een moderne rattenvanger ging
hij op kiezersjacht. Hij verzamelt
proteststemmers en ontevreden
marginale groepen. Boeren, die
huis en hof dreigen te verliezen
door het agrarische beleid van de
EG, politiemensen die het zat zijn
bij elke demonstratie als kop van jut
te worden gebruikt, woningzoeken
den, die menen dat 'hun' huizen
naar Duitsers uit Polen, Rusland en
de DDR gaan of worden toegewe
zen aan asylanten en verder nog stu
denten en jonge academici, die
weer nationaal willen denken.
Ze scharen zich in steeds groteren
getale achter Schönhuber omdat hij
hen geeft waartoe ze alleen niet in
staat zijn: een gevoel van macht, een
gevoel dat 'die daar boven' niet on
gestraft hun zorgen, angsten en ver
langens kunnen negeren. Schönhu
ber: "Ik zeg hardop wat miljoenen
denken". Zijn aanhang: "We heb
ben ze in Bonn een poepje laten rui
ken", "We willen Duitsers in Duits
land zijn", "Waarom zitten al die
buitenlanders in onze huizen?" en
"Ik wil niet dat mijn kind straks de
enige Duitser in een klas vol Turken
Uiterst geraffineerd vertolkt deze
Beierse demagoog al die gevoelens
op een manier, dat zijn aanhang zich
niet langer schaamt voor deze (voor
oordelen. Schönhuber over de bui
tenlanders: "Wij zijn geen vreemde
lingenhaters. We willen alleen de
stroom indammen. Wij willen het
Zwitserse rotatiemodel en niemand
Zal toch durven beweren dat de
Zwitsers nazi's zijn. Dan zou Wil
helm Teil een van de voorvaderen
van Himmler zijn".
"Wij zijn ook niet tegen asielzoe
kers, maar we weten dat 97 procent
van de asylanten economische
vluchtelingen zijn, dat honderddui
zenden binnenstromen als de Duit
se douane niet langer de Duitse
grenzen bewaakt. Ze komen met
drugs, ze roven en stelen of doen
niets. Maar wij zijn niet de sociale
Franz Schönhuber"Bondskanselier wil ik niet worden, daarvoor ben ik te oud"
dienst voor het hele Middellandse-
Zeegebied."
"En als dominees, pastoors, poli
tici en vakbondsbestuurders zeg
gen Lieve burgers, open jullie deu
ren voor die arme mensen, dan roe
pen wij: Voor elk van jullie een
asielzoeker thuis, voor elke staats
secretaris twee, voor elke minister
drie en voor de minister-president
vijf. En de rest in de kerken, kloos
ters en vakbondshuizen".
De duizenden fans onderstrepen
bij elke bijeenkomst hun instem
ming door met hun bierkruiken op
de tafels te rammen. "Ik een vreem
delingenhater? Ik heb een huis aan
de Turkse kust en de Turkse hervor
mer Kemal Ataturk is een van de
grootste persoonlijkheden die de
geschiedenis heeft voortgebracht".
Hij prijst het saamhorigheidsgevoel
van de Turken, maar "hier horen ze
niet thuis. Nooit zal de vlag van de
islam boven Duitsland wapperen".
Bezettingsmacht
Het is allemaal even simpel als doel
treffend en een tegenbetoog, dat de
Duitse economie zonder buitenlan
ders in elkaar zou storten en dat de
drugs hoofdzakelijk via luchtha
vens worden binngesmokkeld, die
ook na de Europese eenwording
vast in Duitse hand blijven, vergen
een minstens vijf keer zo lang be
toog.
(Foto ANP)
Antisemitisme beweert Schönhu
ber te vuur en te zwaard te willen
bestrijden. "Na de oorlog was ik ge
trouwd met een halve jodin", maar
dan komt het: "Als Duitser heb ik
intussen ongeveer het gevoel dat de
Centrale Raad der joden de vijfde
bezettingsmacht in ons vaderland
"Ik weiger mij als een zandzak te
gedragen als Heinz Galinski mij
aanvalt. Hij is niet alleen voorzitter
van de Joodse Raad, maar ook lid
van de SPD. Ik ben een vrij mens en
ik wil van Spinoza genieten als filo
soof, van Mandelstamm als dichter,
van Mendelssohn als componist,
van Chagall als schilder. Maar ik
weiger Galinski aardig te moeten
vinden". Gefundenes Fressen voor
zijn aanhang: Reps mogen voortaan
zelf bepalen welke joden zij aardig
vinden.
Law and order. Ook al zo'n thema
waar hij volle punten scoort. Een
zeer groot deel van zijn aanhang
stamt uit lagere politierangen, het
leger en de 'Bundesgrenzschutz'.
Schönhuber: "Wij zijn de kracht die
weer orde in Duitsland zal schep
pen". Van de rechtspraak in zijn
huidige vorm moet de Republikein
se leider niet veel hebben, zeker niet
als het over re-socialisatie gaat van
bijvoorbeeld zedenmisdadigers.
Schönhuber veegt psychopaten
en psychiaters op een hoop: "Wij
willen niet dat zij deze criminelen
weer op onze vrouwen en kinderen
loslaten". "Kop afhakken, ophan
gen", brult de zaal in opperste ver
ontwaardiging. Hun leider: "Uit
ethische en morele overwegingen
ben ik tegen de doodstraf'. Nie
mand vraagt: "Wat moet er dan ge
beuren, meneer Schönhuber?"
Auschwitz
Uiteraard staat hij altijd uitvoerig
stil bij zijn oorlogsverleden. Is
Schönhuber een nazi? "Ik was tien
jaar toen de nazi's aan de macht
kwamen. Ik las indianenboeken en
niet Mein Kampf. Toen ik 19 was,
ging ik als vrijwilliger naar het elite
corps, de Waffen SS".
Daar zegt Schönhuber alleen
maar eerlijke, oprechte gelovige
idealisten te hebben gevonden en
hij beroept zich op de CSU-minister
voor informatie. Hans Klein, die on
langs zei dat de Waffen-SS geen gru
weldaden heeft begaan, maar een
strijdende eenheid was. De leugen
is dus geautoriseerd door' Kohls
hoogste woordvoerder.
Schönhuber: "In het buitenland
verlangen ze dat wij schoon schip
maken met het verleden. In 'Ik was
erbij' heb ik dat gedaan, maar heb ik
daarom een nazi-verleden? Heeft de
SPD-burgemeester van Dortmund,
die Obersturmbahnführer bij de
Waffen SS was, geen nazi-verleden,
omdat hij zwijgt? Ik ken hele rijen
staatssecretarissen, burgemeesters,
ambassadeurs en ga maar door die
bij de Waffen SS waren. Hebben die
allemaal geen nazi-verleden, omdat
ze hebben gezwegen en ik wel, om
dat ik praat? Tijdens de oorlog was
80 procent besmet met de nazi-ba
cil. Na 1945 was 90 procent ineens
verzetsstrijder."
'De Duitsers moeten eens ophou
den met deze leugens. Zo lang na de
oorlog moet er eindelijk eens een
streep worden gezet onder onze her
opvoeding. Wij willen Auschwitz
natuurlijk niet vergeten, maar net
zo min het idealisme en de opoffe
ringszin van de mensen die aan de
nationale revolutie geloofden en
door de machthebbers in het Derde
Rijk schandalig zijn misbruikt".
En of het nog niet genoeg is,
vraagt Schönhuber retorisch: Heeft
de geschiedenis niet meer Hitiers
opgeleverd? Wat te denken van het
uitmoorden van de indianen, de sla
vernij van de negers, het opsluiten
van Zuidafrikaanse boeren in con
centratiekampen aan het begin van
deze eeuw?
In een tijd waarin nationale ge
voelens en het verlangen eindelijk
eens af te zijn van de Hitlertijd, een
steeds belangrijker plaats innemen
in het denken van veel Duitsers,
biedt Schönhuber hen een alibi: zo
erg was het allemaal niet en "wir
sind wieder was".
Hij balanceert voortdurend op
het randje van het toelaatbare, zon
der werkelijk over de schreef te
gaan. Deze opportunist provoceert,
verkoopt halve waarheden, biedt
vrijwel nergens oplossingen en dat
maakt het voor de traditionele par
tijen zo moeilijk hem effectief te be
strijden. Zijn pleidooien tegen bui
tenlanders, voor een herenigd be
wapend, maar neutraal Duitsland,
zijn aanvallen op de oude partijen
en de goedkope kreten over de Eu
ropese Gemeenschap gaan erin als
koek.
"Wij zijn de nieuwe patriotten",
roept Schönhuber, "Wij zijn niet
christelijk, we zijn niet sociaal en
wij zijn niet liberaal, maar we zijn
wel eerlijk. We moeten er weer trots
op mogen zijn Duitsers te zijn".
Achterkamertjes
Miljoenen van zijn landgenoten
denken er precies zo over. Franz
Schönhuber heeft rechts-radicaal
denken weer 'salonfahig' gemaakt.
Wat zich een jaar geleden nog in
groezelige achterkamertjes vol nazi
relikwieën afspeelde, wordt nu
open en bloot voor de microfoon ge
zegd.
Zelfs ambtenaren, die de eed op
de grondwet hebben moeten afleg
gen, hoeven nog niet bevreesd te
zijn voor hun carrière: de Republi
keinen worden als rechts-radicaal
en niet als rechts-extremistisch in
geschat en dus niet in de gaten ge
houden door de Binnenlandse Vei
ligheidsdienst.
Nog niet, maar nu de christen-de
mocraten hebben ontdekt dat de
opkomende bruine vloed niet ver
baal kan worden ingedamd, zijn
wettelijke maatregelen te verwach
ten. Dat tijdstip nadert snel.
Zeker na de massa-bijeenkomst
in de Olympia-hal in München,
waar 8000 mensen vijf mark hadden
betaald om hun leider te horen. Na
afloop riep een Rep-functionaris:
"Beste vrienden, verlaat deze hal
niet overhaast. Eén uitgang is al ge
blokkeerd door links extremisti
sche chaoten. De ander is nog rede
lijk vrij. Ik ro^p onze mannen, voor
al de jongeren, op: laat niet toe dat
jullie vrouwen en meisjes buiten in
elkaar worden geslagen. Wehrt
euch. (Verzet jullie - red)".
Het doet heel sterk denken aan de
opkomst van de nazi's in de tijd van
de Republiek van Weimar toen tien
tallen knokploegen van links en
rechts elkaar naar het leven ston
den. Franz Schönhuber deed in
München alsof hij het appel van zijn
vazal niet hoorde, hij signeerde boe
ken met de titel 'Ik was erbij'. Een
opportunist, die zijn oren en ogen
wijd open heeft, maar ze weet te
sluiten als het nodig is. Duitsland en
de wereld zullen nog veel van hem
horen.
AMSTERDAM Toerisme is over
tien jaar de belangrijkste bedrijfs
tak in de wereld, zo voorspellen des
kundigen. Om de boot niet te mis
sen, gaat Amsterdam eefi toeris
tisch offensief inzetten.
door
Huub Klompenhouwer
De hoofdstad heeft het afgelopen
jaar niet geprofiteerd van de Eu
ropese groei in de toeristensector.
Het internationale bezoek aan Am
sterdam is in 1988 zelfs licht gedaald
in vergelijking met de peildatum
1983. In Europa blijkt in diezelfde
vergelijking het toeristenverkeer
met 17 procent te zijn gestegen, zo
blijkt een rapport over de toekomst
van het toerisme voor Amsterdam,
dat deze week is verschenen.
In het onderzoek worden voor
stellen gedaan voor een nieuw be
leid in de jaren negentig. Zo wordt
gepleit voor verbetering van de
kwaliteit van Amsterdam als win
kelstad met internationale allure,
uitbreiding van het aantal hotelka
mers in de goedkopere prijsklasse,
een vakantiebungalowpark aan de
rand van de stad, nieuwe kampeer-
voorzieningen en verbetering van
bestaande attracties. Ook zal er een
onderzoek gedaan worden naar het
imago van de hoofdstad bij de bui
tenlandse touroperators.
Amsterdam is in Europa als toe
ristische stad gezakt van de vierde
naar de zevende plaats. Toch is het
afgelopen jaar de totale toeristische
omzet in de hoofdstad tot boven de
anderhalf miljard gulden gestegen.
Maar dat kan veel beter, aangezien
uit onderzoek is gebleken dat toe
risten uit veraf gelegen landen Am
sterdam op zijn hoogst als onder
deel van een rondreis aandoen en
dus maar zeer kort in de hoofdstad
verblijven. Evenementen als Sail en
het Holland Festival zouden daarin
verandering kunnen brengen.
Met het oog op toeristen uit nabu
rige landen is het van belang om het
winkelbestand in Amsterdam op te
waarderen. Ook de bestaande at
tracties moeten worden aangepast
aan de eisen des tijds. Zo heeft het
wassenbeeldenmuseum Madame
Tussaud al plannen tot modernise
ring. En ook bij het Anne Frankhuis
leven deze plannen.
Op het gebied van de hotelvoor
zieningen heeft Amsterdam niet
stilgezeten. Het aantal hotelbedden
is met meer dan 1.000 bedden toege
nomen tot 11.500 bedden. Maar be
halve de uitbreiding met vooral
bedden in de dure hotels, hebben
ook veel budgethotels de kwaliteit
van hun kamers opgeschroefd en
daarmee hun prijzen verhoogd.
De explosieve groei van de dure
hotels heeft geleid tot een prijzen
slag, terwijl er nu tegelijk een drin
gende behoefte is ontstaan aan ho
telkamers in de goedkoopste cate
gorieën. Zo blijkt het aantal hotel
kamers in tweesterren hotels meer
dan gehalveerd te zijn. Onderzocht
wordt of er mogelijkheden zijn een
vakantiebungalowpark of een ap
partementencentrum voor toeris
ten te ontwikkelen. Tenslotte
streeft men naar een (nieuwe) cam
ping voor kort-kampeerders.
Het belang van congressen is
groot voor Amsterdam. Bezoekers
die tijdens een congres kennisma
ken met de hoofdstad komen vaak
later terug als toerist. Bovendien is
de gemiddelde verblijfduur van een
congresganger in Amsterdam vijf
dagen. De gemiddelde toerist ver
blijft slechts twee dagen in Amster
dam. De hoofdstad wil dan ook de
congresmogelijkheden uitbreiden.
De bouw van kleinere congrescen
tra in of bij de hotels, zoals nu ge
beurt bij Krasnapolsky, wordt toe
gejuicht.
De plannen rond de IJ-oevers
waar ook een zalencentrum van
5.000 tot 10.000 m2 gerealiseerd
wordt, wekt bij de onderzoekers het
vertrouwen dat Amsterdam zijn ze
vende positie op de wereldranglijst
van meest geprefereerde congres-
steden kan handhaven. Zy signale
ren echter een gebrek aan accom
modatie voor grootschalige pop
concerten en andere massale evene
menten. De bouw van een evene
mentenhal bij het nieuw te bouwen
stadion in Amsterdam Zuidoost zou
een oplossing kunnen bieden.
Amsterdam is geen dure stad.
Tenminste, internationaal gezien.
Toch is ook hier door de gestegen
prijzen van de hotels en restaurants
sprake van een negatieve ontwikke
ling voor het toerisme. Bij het bere
kenen en vergelijken van het
prijspeil voor de toerist en met na
me de hotelgast, spelen de hotelprij-
zen en de restaurants een dominan
te rol. Eenvijfde van een groep on
dervraagde hotelgasten noemde het
prijspeil te hoog.
Heel voorzichtig is de staatssecre
taris weer eens gevraagd om de win
kelopeningstijden wat te verrui
men, zodat Amsterdam ook aan het
begin van de avonds wat aantrekke
lijker wordt om te winkelen. Uit het
onderzoek onder de toeristen bleek
vooral de wens tot winkelen op zon
dag en 's avonds.
Hervormde gemeenten die
homoseksuelen willen weren
van het avondmaal, zullen door
het synodebesluit van afgelo
pen vrijdag niet te stoppen zijn.
Dat is de overtuiging van mr.
Gert van Maanen uit Voorburg,
juridisch adviseur van de regio
nale commissie van opzicht in
de provincie Zuid-Holland.
"Deze gemeenten zullen zeg
gen dat bij homoseksualiteit niet
alleen de levenswandel van de be
trokkenen in het geding is, maar
ook het belijden der kerk. En in
dat geval weegt het betreffende
kerkorde-artikel zwaarder dan
deze synode-uitspraak", aldus
Van Maanen.
De uitspraak van de hervormde
synode dat maatregelen van ker
kelijke tucht vanwege homo
seksuele geaardheid en leefwijze
van de hand moeten worden ge
wezen, stelt niet alleen orthodoxe
hervormden, maar ook kerkjuris
ten voor grote problemen. De
hamvraag is of de uitspraak dui
delijk genoeg is om feitelijke
tuchtoefening in plaatselijke ge
meenten tegen te houden.
Van Maanen meent dus van
niet. Hij legt uit dat veel ortho
doxe gemeenten, te vinden in bij
voorbeeld de Gereformeerde
Bond, hun afwijzing van homo
seksualiteit baseren op passages
uit de Bijbel. "Zij zullen zich dus
beroepen op wat de hervormde
kerkorde zegt over het 'weren van
wat het belijden weerspreekt'. En
aangezien de synode-uitspraak
van vorige week niet in de kerkor
de is opgenomen, zal aan de syno
de-uitspraak weinig rechtskracht
worden toegekend".
Wil de synode dus tucht in deze
kwestie helemaal uitsluiten, dan
zal de uitspraak op de een of an
dere manier in de kerkorde ver
werkt moeten worden, en daar is
een verzwaarde procedure voor
nodig, met een uitgebreide raad
pleging van kerkeraden en clas-
De algemeen secretaris van de
Gereformeerde Bond in de Her
vormde Kerk, ir. Jan van der
Graaf, schrijft deze week in het
orgaan van de Bond dat er in de
Nederlandse Hervormde Kerk
van hogerhand nooit een verbod
op tuchtuitoefening is geweest.
Met het synodebesluit is volgens
hem dan ook een wissel omge
gaan.
De enige weg om de schade van
het synodebesluit terug te drin
gen, is volgens Van der Graaf dat
er langs kerkordelijke weg be
zwaar wordt aangetekend omdat
hier de meerdere vergadering
heeft geheerst over de mindere.
"De motie kan niet meer onge
daan worden gemaakt. Wel zijn
velen erdoor in gewetensnood ge
raakt", aldus Van der Graaf.
De algemeen secretaris van de
Gereformeerde Bond keert zich
ertegen uit de Hervormde Kerk te
treden. Hoewel het voor her
vormd-gereformeerden (de Bon
ders) moeilijker in de Hervormde
Kerk wordt, zullen zij niet, zoals
indertijd Abraham Kuyper, een
program van afscheiding maken,
aldus Van der Graaf.
De bijeenkomst van de twintig
hervormde synodeleden, die ver
ontrust zijn over het besluit inza
ke homoseksualiteit, is met een
week uitgesteld, in afwachting
van wat het synodebestuur gaat
doen.
Onderzoeksgeld
Vier procent van al het geld dat
in Nederland besteed wordt aan
wetenschappelijk onderzoek en
ontwikkeling, moet bestemd
worden voor de bezinning op
ethische en maatschappelijke as
pecten van technologische ont
wikkelingen.
Die suggestie hebben ongeveer
driehonderd vakwetenschappers
en een groot aantal kerkelijke en
niet-kerkelijke instellingen en or
ganisaties van allerlei disciplines
voorgelegd aan het parlement.
Een petitie werd daartoe aange
boden aan de vaste kamercom
missie voor het wetenschapsbe
leid.
De maatschappelijke bezin
ning op nieuwe technologische
ontwikkelingen loopt volgens de
ondertekenaars achter bij de sti
mulering van technologische ver
nieuwingen. Een voorbeeld daar
van is wat zich afspeelt inzake
biotechnologie.
Allerlei onderzoek wordt ver
richt zonder dat de wenselijkheid
ervan en de mogelijke nevenef
fecten in brede kring besproken
zijn. De ondertekenaars van de
petitie vinden dat verkeerd om
dat veel onderzoek grote invloed
kan gaan hebben op onze samen
leving en op het natuurlijke even
wicht.
Bezinning moet niet achteraf,
maar vooraf plaatsvinden, en de
kosten kunnen het best gedragen
worden door diegenen die zelf de
technische ontwikkelingen op
gang brengen en financieren. In
de petitie wordt het parlement ge
vraagd een wet op de begeleiden
ethische bezinning tot stand te
brengen. De petitie is een initia
tief van het Multidisciplinair Cen
trum voor Kerk en Samenleving
(MCKS), dat in het leven is geroe
pen door verschillende kerken.
Pas volgend jaar begint de
bouw van een nieuw Karmelites-
senklooster in Auschwitz. Kardi
naal Macharski van Kraków, in
welk bisdom het voormalige con
centratiekamp ligt, heeft dit laten
weten aan Théo Klein, die na
mens de joodse gemeenschap de
onderhandelingen met het Vati-
caan heeft gevoerd.
"Twee jaar geleden was dit
goed nieuws geweest", zo rea
geerde Klein, oud-voorzitter van
het Europees Joods Congres. "Nu
betekent het dat de Rooms-Ka-
tholieke Kerk niet in staat was
haar belofte na te komen". In fe
bruari 1987 spraken beide partij
en af dat het ldooster binnen twee
jaar zou worden ontruimd.
Klein kondigde aan dat de jo
den zullen blijven protesteren zo
lang de Karmelitessen er nog zijn.
"Het gaat ons er alleen om dat het
gebruik van een gebouw dat aan
de massavernietiging van joden
herinnert, in de oorspronkelijke
staat wordt teruggebracht".
Hij noemde het schokkend dat
na de afspraak tussen de RK Kerk
en de joodse gemeenschap de
Karmelitessen nog een zeven me
ter hoog kruis hebben opgericht.
Klein noemde dit een provocatie.
Arie Brouwers. De leiders
van zeven grote kerken zijn "bij
na unaniem" van mening dat dr.
Arie Brouwer moet aftreden als
secretaris van de Amerikaanse
Raad van Kerken (NCC). Brou
wer, die bij zijn aantreden in 1985
de opdracht had de NCC te reor
ganiseren, ondervond daarbij
grote weerstand van de afdeling
voor werelddiakonaat. In het
NCC-bestuur bestond vorige
maand tijdens een discussie over
de crisis in de NCC geen meerder
heid voor Brouwer.
Zwarte kerk. Een Ameri
kaanse priester wil "uit protest te
gen de gebrekkige behartiging
van de belangen van zwarte ka
tholieken" een eigen kerk stich
ten. De zwarte priester vindt dat
in de Rooms-Katholieke Kerk
nauwelyks oog is voor de "spiri
tuele en culturele behoeften van
zwarte gelovigen van Afrikaanse
afkomst".
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Harskamp A. Vlietstra jr. Melis
sant, te Lemmer Tj. Sijtsema
Heerde; toegelaten tot de evange
liebediening mevr. E. Kerst Oos
terpark 6-S 1091 AC Amsterdam,
toegelaten tot de evangeliebedie
ning en beroepbaar J. Post Jan
Steenlaan 43 6717 TA Ede, A. C.
van der Steenhoven Waterpoort
18 5226 AX Heusden, G. J. Vene-
ma Banstraat 13/3 1071 JV Am
sterdam; aangenomen het beroep
als geestelijk verzorger in het
Huis van Bewaring te Rotterdam
J. de Pagter Beesd.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Numansdorp drs. P. Silvis
kand. aldaar; beroepbaarstelling
drs. P. Silvis.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Berkenwoude, te Bors-
sele, te Boskoop, te Leerdam, te
Meeuwen, te Poortvliet en te Rhe-
nen G. M. de Leeuw kand. Rotter
dam, te Gorinchem, te Krimpen
aan den IJssel, te Puttershoek en
te Spijkenisse P. Melis kand. 's-
Gravenzande.
