'Ik had dichter willen zijn
Tiendaags festival
met veel spektakel
'Dolores': exotisch en lichtvoetig
Guus Vleugel stelt cabaretbloemlezmg samen
Klankparade
in Kerkrade
Geest van
Bach hele
avond
aanwezig
ZATERDAG 17 JUNI 1989
PAGINA 37
AMSTERDAM - In het
boek 'Zij kon het lonken niet
laten' heeft cabaretschrijver
Guus Vleugel een aantal
liedteksten verzameld uit de
periode 1945 tot heden. Zo
iets lijkt heel vervelend (hoe
kan cabaret nu leuk zijn op
papier?) maar het boek is
verrassend geestig gewor
den.
door
Margriet Hunfeld
POEZIE - Een dichtersmiddag
zondag in de Burcht. Deelnemers:
Gonzalo Millan Arrate (Chili), Syl
via Hubers (Utrecht). Kees Snik
kers (Leiden) en Leo van Zanen
(Leiden). Aanvang 14.30 uur.
'ANK'
Eens kende ik een meisje, en haar voornaam luidde Ank
Ze woonde heel gerieflijk, ze werkte op een bank
Haar uiterlijk was goed verzorgdhaar silhouet was rank
Haar tierenheid was goeder en haar moedigheid was lank
Toen kwam ze in contact met de gewoontedrinker Hank
Nu is ze uitgezakt en ze verspreidt een scherpe stank
Geen doel meer in het leven en geen brood meer op de plank
En mensen, dat komt alles ongetwijfeld van de drank
Horloges lopen achter en atleten lopen mank
En Groenevelt is rood maar bet Oranjehuis is blank
Mijn buur houdt honden uit de slaap met klagelijk gejank
Een Duitser wordt malade en een Fransman voelt zich krank
Gazellen worden moddervet en varkens worden slank
Een vlieg lijdt soms aan kanker maar een vlieger heeft geen kank
Een panter is vaak pienter maar een pienk is nooit een pank
En mensen, dat komt alles ongetwijfeld door de drank
Ik drink niet voor de aardigheid, dat zeg ik vrij en frank
ik drink wel voor het middaguur en tegen wil en dank
Ik wiegel en ik waggel en ik zw ijmel en ik zwank
Van havenkroeg naar dorpscafé, van Brest naar Wilder\rank
De tranen stromen langs mijn wang, en daarna langs mijn flank
Ik zie geen sprankje hoop meer. ja niet eens een hoopje sprank
En uit mijn keelgat komt nog slechts een kloeierige klank
En dat komt ongedrankeld van de twijf....
(Drs. P.. 1979 - Uit de bloemlezing 'Zij kon het lonken niet laten")
Teatro Fantastico
ROTTERDAM (ANP) - Het Rotter
damse festival Teatro Fantastico.
dat van vrijdag 30 juni tot en met
zondag 9 juli wordt gehouden in het
Museumpark in Rotterdam, laat in
de tien dagen dat het festival duurt
ruim honderd verschillende thea
tervoorstellingen zien. Het gaat
daarbij om een grote variëteit van
voorstellingen muziek, toneel,
spektakelstukken, cabaret en kin
dertoneel. De voorstellingen spelen
zich af in vijftien tenten, maar ook
in de buitenlucht wordt opgetre
den.
Teatro Fantastico wordt dit jaar
voor de derde keer gehouden. De af
gelopen jaren liep het aantal bezoe
kers in de tienduizenden. Naast het
bijwonen van tal van voorstellingen
die van 's middags tot 's avonds laat
worden vertoond, kunrien bezoe
kers ook in culinair opzicht aan hun
trekken komen. In een grote restau-
KERKRADE (ANP) - Mr. Pieter van
Vollenhoven en minister Brinkman
van WVC zullen op 30 juni in het
sportstadion in Kerkrade de officië
le opening van het elfde Wereldmu-
ziekconcours verrichten. Dit ge
beurt tijdens een massale manifes
tatie van honderden muzikanten,
leden van zangkoren en schoolkin
deren. Een en ander is woensdag
door het bestuur van de stichting
WMC in Kerkrade bekendgemaakt.
Het evenement speciaal gericht
op de blaasmuziek wordt om de vier
jaar gehouden en duurt dit keer tot
en met 23 juli. Grote publiektrek-
kers zijn tijdens de weekeinden de
concertwedstrijden in de Rodahal
en de mars- en showwedstrijden in
het sportstadion. Aan beide onder
delen werken meer dan tienduizend
leden mee van 227 harmonieën, fan
fares, brassbands, mandoline- en
accordeonorkesten uit dertig lan
den.
Hun prestaties worden door in
ternationaal samengestelde jury's
beoordeeld. Bij de concert wedstrij
den gelden vier categorieën daar
het WMC boven de eerste, tweede
en derde divisie nog een concertaf
deling kent voor topkorpsen.
Naast de amateurmuziekbeoefe
naars treden in Kerkrade ook be
roepsmusici op tijdens een aparte
cyclus galaconcerten. Het Konink
lijk Concertgebouworkest uit Am
sterdam opent deze reeks op zater
dag 1 juli.
Aan nevenevenementen ver
meldt het uitgebreide programma
onder andere een internationaal
concours voor dirigenten, een jazz-
parade, optredens van folkloristi
sche dansgroepen, kunsttentoon
stellingen afgestemd op de piuziek
en kamermuziekuitvoeringen plus
nog een internationale taptoe.
De Stichting WMC verwacht
meer dan 200.000 betalende bezoe
kers. De kosten belopen 2,7 miljoen
gulden, waarvan negen ton uit over
heidssubsidies bestaat, één miljoen
uit entreegelden en acht ton aan
sponsorbijdragen van bedrijven.
Christus-film
mag in Israel
worden vertoond
JERUZALEM(AP) De omstre
den film 'The last temptation of
Christ' mag toch in Israel worden
vertoond. Het Israëlische Hoogge
rechtshof bepaalde deze week dat
er onvoldoende argumenten zijn
om de film te verbieden, en haalde
daarmee een streep door een eerde
re uitspraak van de Israëlische film-
keuringsdienst die de film wel uit
de bioscopen wilde weren.
Volgens het hof is de door sommi
ge christenen als beledigend erva
ren strekking van de film geen vol
doende reden tot een verbod, omdat
het christendom een pluralistisch
geloof is. Daarnaast memoreerde
het hof dat in een overwegend
rooms-katholiek land als Italië de
film normaal wordt vertoond en dat
de kans klein is dat veel christenen
de film van de Amerikaanse regis
seur Martin Scoresese. gebaseerd
op een roman van de Griekse schrij
ver Katzantzakis, in Israël zullen
rant-tent kan van twaalf tot twaalf
een maaltijd worden gebruikt,
waarbij niet alleen goedkoop (dag
schotel), maar ook zeer duur (kreeft)
gegeten kan worden. Verder wor
den op verschillende andere plaat
sen handzame hapjes verkocht met
lekkernijen uit Japan, Thailand,
Spanje, Turkije en het Caraibisch
gebied.
De voorstellingen variëren van
een langdurig spektakelstuk onder
de naam 'De ongelukkige liefde van
ridder Gorgalon', dat op de slot-
avond in de Rozentuin van het Mu
seumpark wordt opgevoerd tot de
slechts eén minuut durende voor
stelling van De Stijle Want, die tel
kens slechts voor eén persoon
wordt opgevoerd.
Aan kindertoneel wordt dit jaar
meer aandacht besteed dan de afge
lopenjaren. Vooral het eerste week
einde zijn er diverse voorstellingen
voor kinderen door Eva Bal's Speel-
theater uit Gent. Op de twee zonda
gen die het festival telt wordt er
voor kinderen een brunch georgani
seerd in de Rozentuin achter muse
um Boymans-Van Beuningen, het
geheel musicaal begeleid door een
orkest bestaande uit kinderen.
AMSTERDAM - Een pagina
groot portret van Bach. Op de
overliggende bladzijde het pro
gramma waarin verschillende
interpretaties van Bachs muziek
staan aangekondigd. Van een
door Frans Briiggen gerecon
strueerd blokfluitconcert van
Bach zelf via Hindemith (1927)
en Strawinsky (1938) naar
'Eclipse' voor drie blokfluiten
van Kees Boeke (1982).
Aanleiding tot dit gezamenlij
ke concert van Schonberg En
semble en XVIIIe Eeuws Orkest
is - volgens de toelichting - de
gelijksoortige mentaliteit van
beide ensembles: de avontuur
lijke muzikale instelling die
men nodig heeft bij zowel het
spelen van hedendaagse muziek
als bij 'net authentiek uitvoeren
van 18e eeuwse werken.
Een mooi voorbeeld van
'Bach' was de orkestratie (1935)
door Anton Webern van Bachs
Ricercare a 6 (uit Das Musikali-
sches Opfer). Webern verander
de weliswaar geen enkele noot
aan Bachs compositie, maar
door een geraffineerd gebruik
van moderne instrumenten
kwam er als het ware een heel
nieuw stuk boven water. Ook
heel nieuw, maar dan Bach (zon
der haakjes) werd gepresen
teerd o m. door Frans Bruggen:
aan de hand van een klavecim
belconcert en twee cantates re
construeerde hi j op authentieke
wijze een blokfluitconcert dat
Bach misschien wel helemaal
nooit geschreven heeft.
Niet authentiek is de negen
tiende eeuwse concertzaal waar
de klank van Bruggens orkest
toch wat flets klinkt. De toewij
ding en tederheid waarmee de
strijkers hun instrumenten beje
genen, gaat wat verloren in de
zaal. Nooit wordt je opgenomen,
ondergedompeld in de klank.
Dat kan dan ook de reden zijn
waarom het gereconstrueerde
concert voor sopraanfluit en
strijkers, hoe voortreffelijk en
muzikantesk ook gespeeld, mij
niet wezenlijk raakte.
Vleugel werkte er een halfjaar aan
en ondervond in die periode nogal
wat problemen op het glibberige
pad van de ironie. De bundel werd
zelfs enige tijd uit de handel geno
men. er had een kort geding plaats
en er moesten discussies worden
gevoerd met diverse bekende
schrijvers over het opnemen van
hun werk in de bloemlezing.
Tot de 'dwarsliggers' behoorden
Sieto Hoving, Drs P. en Kees Van
kooten en Wim de Bie. Drs. P. stem
de uiteindelijk toch toe, maar Van
Kooten en De Bie bleven bij hun
weigering vanwege, aldus Vleugel,
een "hoogst respectabele reden, na
melijk: ordinaire geldzucht".
Door al deze toestanden is 'Zij
kon het lonken niet laten' inmiddels
een veelbesproken uitgave gewor
den. "Maar," zo zegt Vleugel, "het is
niet de eerste keer dat ik beruchte
dingen doe. Altijd als ergens een rel-
sfeer omheen zit denk ik: Ah, we
zijn weer thuis!"
Guus Vleugel praat heel ontspan
nen, bijna spinnend, over z'n boek.
"Nee hoor, de artiesten hebben he
lemaal niet gezeurd en gezanikt",
zegt hij tot mijn verbazing. "Het was
alleen Martie Verdenius die het niet
eens was met mijn keuze van haar
lied 'Alleen mannen'. Zij wilde in
plaats daarvan haar 'Versje voor
Vrouwen'. Dat is nou net het soort
liedje dat ik er niet in wilde hebben,
want het is zo tuttig, een soort
scheurkalender filosofietje, en heel
slecht geschreven. Toch heeft ze het
nu voor elkaar gekregen dat het is
opgenomen". En spottend voegt hij
eraan toe: "Gelukkig op een soort
inlegvel, dus het kan er uit val-
len...".
Hij begint te lachen: "Ik mag haar
trouwens graag, hoor, Martie, ze is
tachtig moet je nagaan en nog heel
pittig. Behalve dat ze geen smaak
heeft, vind ik het verder een enig
Vakmensen
Toch kan het niet alleen ironie zijn,
wanneer u schrijft dat het cabaret
volgens u 'in het geheel geen be
staansrecht meer heeft'.
Vleugel: "Wat moet er nog gezegd
worden in deze tijd? De mensen die
nu aan het woord zijn, zijn grote
vakmensen, daar bestaat geen twij
fel over. Maar de vorm. het op een
bepaalde manier politiek durven
zijn, die mis ik. Gaat wel weer ko
men, denk ik. Het heeft met de tijd
te maken. En deze jaren, ja, dat zijn
toch weer de jaren waar je je als ca
baretschrijver beter bij gaat voelen.
Voor mij althans geldt dat zeker.
Ik heb in de jaren zeventig enorm
in de lappenmand gezeten. Kon
niets meer. Niet schrijven, niet
functioneren. Dat kwam door de
tijd. Die softe sfeer hè, vond ik ver
schrikkelijk. Ik miste de scherpte,
de energie, het cynisme. En die is er
nu weer, goddank. We durven weer
hard te zijn, onze kracht te tonen en
Dolores', zomerprojekl van Maccus/De
Zwarte Hand. Samenstelhng/eindregie: Pie
ter Loef. Met: Loek Beumer, Greet Vos. Pe
ter Reijn, Bert Stegeman, Henk Elich, Keim-
pe de Jong, John Buysman en Tineke
Rosing. Gezien op 16 juni in de boottent op
het Havenplein. Aldaar nog vanavond te
LEIDEN - 'Dolores' is het soort
zomerproject dat zich niet ge
makkelijk in een paar woorden
laat vangen. Op de programma
folder staat: "Dolores is een tropi
sche verrassing in een Hollandse
verpakking". Misschien wat leuk-
doenerig, maar het klopt toch
wel. Het zijn Nederlanders die
met op Latijns-Amerika geïnspi
reerde scènes, liedjes, poezie en
vooral muziek Zuidamerikaanse
sfeerbeelden creëren.
Soms zit de sfeertekening vol
exotische hartstocht, soms ook
worden gevoelens van verdriet,
armoede en verzet aangesproken.
Dat alles zit niet in een strak re
gieschema. Geen verbindende
verhaallijn, geen herkenbare ca
baretformule of iets dergelijks.
De uiteenlopende programma
onderdelen lijken vrij willekeurig
in elkaar over te gaan. Elk onder
deel apart is dan wel niet altijd
even duidelijk. Daar gaat het
waarschijnlijk ook niet om. Als
toeschouwer dien je je door de
krap een uur durende voorstel
ling gewoon even mee te laten
voeren.
L)e acteurs beschikken over
voldoende overtuigingskracht
om de aandacht vast te houden.
Ze behoren tot twee professione
le theatergezelschappen in Zuid-
Holland (Maccus en De Zwarte
Hand), die speciaal voor dit zo
merproject een samenwerkings
verband zijn aangegaan. Dolores
is niet aan eén enkele lokatie ge
bonden. Soms wordt de voorstel
ling in een theater, soms in een
tent gespeeld. In plaatsen als
Delft, Gouda en Leiden maakt
men zelfs van een zogenaamde
boottent gebruik. De acteurs
staan op de boot, de toeschou
wers zitten op de kade. Het geheel
wordt omsloten door een kleine
tent, waardoor er een sfeertje van
circus- en kermisromantiek ont
staat.
Hoewel de naam dat misschien
suggereert, gaat 'Dolores' niet
over één persoon. Uiteenlopende
emoties bepalen de inhoud van
Dolores. De presentatie mikt over
't algemeen op lichtvoetigheid.
Vandaar ook wordt Dolores als fa
milievoorstelling vanaf 12 jaar
aangekondigd.
WIJNAND ZEILSTRA
ressant vind aan deze tijd is de ont
ideologisering. We moeten weer iets
opbouwen. Kijk, we hebben het als
maar over welvaart en zo, maar er is
iets aan het gisten, voel ik".
'Cultuur'
"En dan is er nog het heel ambiva
lente van onze cultuur. Je hebt het
cultuurpessimisme, waarbij men
zegt: de populaire cultuur heeft al
les aangevreten. Maar tegelijkertijd
is er nog nooit zoveel 'cultuur' ge
weest als nu. Je kunt iedere avond
ergens naar toe, er komen meer boe
ken uit dan ooit. Ik vind het bijzon
der interessant om die vreemde dis
crepantie te volgen, mijn eigen hou
ding daarbij te bepalen. Wij praten
allemaal over de elitaire boeken van
Eco en van Annie Solal-Cohen,
maar wij hebben ze geen van allen
gelezen. Dat vind ik zo geestig!"
Hij vervolgt: "Ik schrijf tegen
woordig theaterrecensies en inter
views voor de Haagse Post, ik heb
twee toneelprodukties gemaakt
met mijn partner Ton Vorsten-
bosch, die het komend seizoen in
première gaan en ik zal mij het vol-
Gezellig
Hij vervolgt: "Ik heb natuurlijk ont
zettend moeten zoeken naar dingen
die ik leuk vond. Dat gaf het meeste
werk. Maar ik had daar een mede
werker voor, een aardige, jonge
neerlandicus en dat maakte het alle
maal wél gezellig. En ik kende al
veel. Ik heb veel mensen gevolgd.
Annie M.G. Schmidt, een goede
vriendin van me, Wim Kan, Drs. P.,
Robert Long. Alleen Van Kooten en
De Bie hebben me teleurgesteld
met hun weigering om enkele van
hun teksten te mogen gebruiken.
Dat heeft me geïrriteerd, dus die
heb ik een kat gegeven. Moet kun
nen, vind ik. Ze worden altijd zo
enorm gespaard, worden altijd zó
lief gevonden. En ach, dat zijn ze
ook wel, maar ik vond eigenlijk: ze
geven mij een kat, geef ik er hun
ook een!"
In uw voorwoord schrijft u: Toen
Annie (M.G. Schmidt) en ik het de
den was het leuker - vééel leuker'.
Dat is ingegeven door de weerstan
den die u ondervond?
Vleugel: "Dat is een grapje. Ik
heb mijn voorwoord zeer ironisch
bedoeld. Meer in de traditie van het
cabaret, dan van de bloemlezing.
Het is een heel persoonlijke bloem
lezing geworden. Eigenzinnig zeg
gen ze tegenwoordig. Het is een
beetje het model van hoe wij met
Lurelei in de jaren zestig een caba
ret opzetten. Die sfeer. Ik heb de
liedjes verdeeld in eigenaardige,
ironische hoofdstukjes, zoals 'Lief
de en Lust', 'Algemeen Leed', 'Bij
zonder Leed'. Allemaal ironisch
dus.
Het voorwoord nu, is in dezelfde
sfeer geschreven. Zo'n beetje als
een oudere cabaretschrijver dat
doet. Met aan het einde dan die op
merking over Annie: vooral be
doeld als kat naar de jonge genera
tie. Maar het is allemaal wél voor de
goede verstaander. Met een dubbe
le bodem dus. Zo deden wij dat
vroeger ook met Lurelei: quasi-def-
tige inleidingen in het programma
boekje, waarin we wel wat zeiden,
maar eigenlijk was het onzin. In dat
licht moetje het zien... Ik hoop dat
het te volgen is wat ik allemaal zit
uit te kramen".
Dan: Annie vond het overigens
een heel leuke opmerking over de
manier waarop wij 'het' deden. Gut
Guus, zei ze, het zou de titel van een
liedje kunnen zijn".
Guus Vleugel: 'Ik heb het gevoel dat ik vooral sqhrijfvoor de mensen die ik leuk vind".
daar voel ik me intens gelukkig bij.
Ik ben tenslotte een cabaretschrij
ver, een satiricus.
Ik heb altijd gezegd: cabaret
schrijf ik om mezelf aan het lachen
te maken, om mezelf over bepaalde
droefgeestigheden heen te tillen.
Maar ik kreeg daar ook nog groot
succes mee. Het Grote Landelijke
Succes en vreemd genoeg was ik
daar helemaal niet blij mee. Ik had
oorspronkelijk dichter willen zijn.
Poëzie willen schrijven. Die inspira
tie had ik niet meer. Bovendien
vond ik het niet interessant óm te
voldoen aan de wensen van het pu
bliek, daarom ben ik indertijd ge
stopt. Toen kwam daar nog die pe
riode van enorme diepte overheen.
De jaren zeventig: absoluut mijn
tijd niet, ik vónd het een slodderige
tijd, ik zakte daarin weg. De vorme
loosheid en het gelul van die jaren
stonden me erg tegen. Sinds 1978
ben ik daar uitgekrabbeld: de tijd
werd weer 'up', ik dus ook".
"En nu zit ik in een andere fase
van mijn leven. Hoewel er niets
meer over is van het grote publieks
succes, geniet ik meer. Wat ik inte-
gend jaar uitsluitend wijden aan het
schrijven van een boek. Dat zal een
sabbatical year worden, waarin het
vervolg moet ontstaan op mijn ro
man 'Een valse nicht'. Ik heb nu het
gevoel dat ik vooral schrijf voor de
mensen die ik leuk vind".
"Wat ik het aardigst vind in mijn
cabaretbloemlezing? Ach, dat is
moeilijk te zeggen. Drs. P. vind ik
bijzonder goed, maar ook een
schrijver als Hans Dorrestijn vind
ik verrassend. En de teksten van
Frans Halsema, met wie ik in 1980
nog heb gewerkt, waardeer ik zeer".
Dan. alweer met een stem die het
midden houdt tussen spot en zacht
moedigheid: "Hebt u daar wel eens
van gehoord, mevrouw, van Frans
Halsema?" En ernstig, alsof hij elke
mogelijkheid van hoon wil uitslui
ten: "En natuurlijk ben ik een trou
we fan van Annie. Ik wil je wel ver
klappen dat mijn partner Ton altijd
heel leuk wordt als 'ie een borrel op
heeft. Dan gaat hij namelijk zingen
Zijn favoriet is het lied 'Ik ben er
nog' van Annie M.G. Schmidt met
de regel: Er zit nog leven in de ouwe
kat!"
Peinzerig: "Ik? Ik ben helemaal
niet zo leuk als ik een borrel op heb.
O gut nee. Want ik ga dan vreselijk
hard doorslaan en dan ben ik errèg
langdradig. Zingen doe ik dan dus
niet, nee. Maar mijn grootste, per
soonlijke vijand, de depressiviteit,
is er gelukkig niet meer, want dit is
tóch een heel anti-depressieve tijd.
Dat is heel goed voor mij. Ik kan
weer lachen!"
LANDKAARTEN In het Haagse Museon is van 16 juni tot 11 september
een tentoonstelling van Nederlandse handgetekende landkaarten uit de
periode 1550-1800. Er zijn negentig kaarten te zien uit de verzameling van
Bodel Nijenhuis. De verzameling is ondergebracht in de bibliotheek van
de Rijksuniversiteit in Leiden.
Zuidelijk temperamant in 'Dolores', gisteravond (en vanavond) op het
Havenplein. «foto Carlos Flores Naveal
Een hedendaags 'Branden-
burgs Concert' schreef Stra
winsky met zijn 'Dumbarton
Oaks Concert'. Op merkwaardi
ge wijze wist Bruggen hier de
contrapuntische structuur van
Bach in een heldere uitvoering
aan de oppervlakte te brengen.
De meest eigentijdse 'Bach' was
de oneindige canon van Kees
Boeke die telkens op een toon
hoger herhaald wordt. Aanvan
kelijk ligt de canon onder het
bereik van de drie blokfluiten
(Boeke, van Hauwe en Brug
gen). Langzamerhand stijgt hij
de hoorbare hoogte in totdat hij
weer uit het gehoor verdwijnt.
De geest van Bach was in ie
der geval weer eens een hele
avond en op velerlei mameren
bespeurbaar en zo hoort het
ook.
MONICA SCHIKS.
