Revolutie wordt minutieus herkauwd
De tennisarm
EEKUUR
De Fransen trekken deze
zomer alle registers oven
door Barbara Thiel, arts
ZATERDAG 17 JUNI 1989
EXTRA
PAGINA 35
De gloednieuwe Opéra de la Bastille zal vanwege financiële tegenvallers
nauwelijks betrokken kunnen worden in de Bicentinaire-feesten.
levensverhaal van Jean Chouan. De lei
der en inspirator van het verzet in de
Vendée.
Toch zijn de festiviteiten in verband met
de Bicentenaire over het algemeen nau
welijks grimmig te noemen. De meeste
activiteiten zijn eerder ludiek, of specta
culair. Leuk voor toeristen en dagjes
fransen. Zo rijdt er van 15 mei tot 14 juli
door heel Frankrijk een Bicentenaire-
trein. Dat is een rijdende tentoonstelling
van 27 wagons, die ongeveer 86 steden
aandoet. Natuurlijk is er ook een revolu
tieboot. Deze vaart al sinds februari en
tot oktober over de Franse binnenwate
ren. De bemanning verzorgt dagelijks
muzikale theateruitvoeringen op het
schip. In juli trekken afgevaardigden uit
Marseille in originele kostuums te paard
naar Versailles. Dit Bicentenaire-promo-
tieteam hoopt vóór 1 augustus ook de
hoofdstad nog even aan te doen.
Filmcaravan
Voor Filmliefhebbers trekt er een film-
karavaan kriskras door Frankrijk. Tij
dens dit rondreizende festival worden
vijftien Films over de revolutie vertoond.
Er .hoort bovendien een tentoonstelling
met Filmposters en foto's bij. In Rouen
vindt een van de 'grands moments' van
het jaar plaats. Daar liggen van 9 tot 16 ju
li in de havens de Voiles de la Liberté,
grote, tweehonderd jaar oude zeilsche
pen, die uit de hele wereld afkomstig
zijn. De vloot zal tot Le Havre de Seine
afvaren. Bijna net zo spectaculair wordt
Fratemité 89 in Gouin (Moselle). Tussen
26 juli en 6 augustus zullen daar dagelijks
789 heteluchtballonnen de lucht in gaan.
Het schijnt dat de Fransen hiermee een
absoluut record vestigen.
'Look-2000'
Toch gebeurt het merendeel, net zoals
200 jaar geleden, in Parijs. De stad is er
bijna klaar voor. In de afgelopen jaren is
er met het oog op dit belangrijke jubile
umjaar hard aan gewerkt om de stad een
"look 2000" te geven. Mitterrand heeft
niet voor niets de bijnaam Mitter-an-
chamon gekregen. Giscard d'Estaing
had overigens al het voorbeeld gegeven.
Hij was namelijk de geestelijke vader
van het huidige Musée d'Orsay (het oude
station dat zo indrukwekkend is omge
bouwd tot museum voor de negentiende
eeuw) en van het Institut du Monde Ara-
be, een cultureel centrum dat een brug
moet slaan tussen de Westerse en de Ara
bische wereld.
Het instituut ligt aan Seine, ter hoogte
van het lie St.-Louis. Vooral de gevels
zijn een bezienswaardigheid: de vensters
zijn afgeschermd met zilverkleurige la
mellen, die afhankelijk van de lichtval
open- of dichtschuiven. Giscard d'E
staing was bovendien verantwoordelijk
voor de wedergeboorte van de wijk les
Halles, toen nog de krater van Parijs. On
der zijn bewind werd een begin gemaakt
met de bouw van een weelderig winkel-
De moderne glazen piramide op de binnenplaats van het klassieke Lou
vre bleek een schot in de roos: de bezoekers stromen toe.
complex dat inmiddels is uitgegroeid tot
het domein voor de gegoede burgerij, de
z.g. beaubourgeois van Parijs.
Maar hoe mooi de culturele erfenis van
d'Estaing ook is, Mitterrand is nog een
stapje verder gegaan. Tijdens zijn regeer
periode zijn maar liefst vier mega-projec-
ten bedacht en uitgevoerd. Eerste in die
rij is het Pare de la Villette, het 30.000
hectare grote Cité des Sciences, bij het
Canal St.-Martin. Nog maar vijfjaar gele
den stonden hier de resten van de negen
tiende eeuwse slachthuizen. Een trooste
loos gezicht. De wijk is nu echter omge
toverd tot een indrukwekkend en speels
museumpark. Het is een gigantisch we
tenschapsmuseum!, waar allerlei geavan
ceerde technieken op originele wijze
worden gedemonstreerd. Er staat een
magische toverbal, de Géode. Dat is een
soort Filmtheater met een halfronde bio
scoopzaal; de bezoeker wordt er als het
ware opgeslokt door film en geluid. Even
verderop kunnen kinderen in het Inven-
torium zelf experimenten doen. Er is een
filmclub, een Planetarium en in het
hoofdgebouw zijn steeds wisselende ten
toonstellingen over bijvoorbeeld geauto
matiseerd beeldhouwwerk, licht, of
menselijk bloed.
Piramide
Een ander prestige-object van Mitter
rand is de glazen piramide op de binnen
plaats van het Louvre. Voor velen was
het wel even slikken, zo'n hypermodern
'gedrocht' bij het zo klassieke Louvre.
Maar de tijd heeft bewezen dat het ont
werp van de Chinees-Amerikaanse ar
chitect Pei juist een schot in de roos was.
Sinds de opening van de piramide in fe
bruari 1989 is het bezoekersaantal bij het
Louvre verdubbeld.
Het ziet er (nog) niet naar uit dat ook de
Opéra de la Bastille zo'n financieel suc
ces gaat worden. Dit derde grote project
van Mitterrand had eigenlijk dit jaar vol
tooid moeten zijn. Maar het heeft alle
maal wat tegen gezeten. Hoofdschuldige,
in het drama van de Bastille is Daniël Ba-
renboim. Hij heeft er als directeur van de
Bastille voor gezorgd dat de bouwkosten
volledig uit de hand zijn gelopen. Baren-
boim is nu weg, maar het geld ook. De
Opéra dreigt heel wat minder prestigieus
te worden, want de autoriteiten hebben
besloten het gebouw van zo veel moge
lijk overbodige franje te ontdoen. Dit ui
teraard tot woede van de architect, Char
les Ott. Hoe het ook zij, de Opéra de la
Bastille zal nauwelijks betrokken kun
nen worden bij de Bicentenairefeesten.
De grote zaal zal waarschijnlijk wel vol
gens plan op 13 juli officieel worden in
gewijd met een concert. Maar daarna
gaan de deuren weer snel dicht voor het
publiek. En dat had Mitterrand zich heel
anders voorgesteld.
Wel naar wens verliep de bouw van de
Grande Arche de la Révolution in la Dé-
fense, het laatste pronkstuk van de presi
dent. Dat 120 meter hoge gebouw in de
nieuwbouwwijk ten westen van Parijs
zal op 26 augustus officieel worden ge
opend. Het pand is onder meer bestemd
voor de Internationale Stichting van de
Mensenrechten. Tot januari 1990 zal er in
het gebouw een expositie te zien zijn
over de Parijse opstanden in 1789.
Men moet zich de Grande Arche voor
stellen als twee triomfbogen van glas, die
dwars op elkaar staan. Een soort uitge
holde kubus dus. De boog moet de idea
len van de revolutie symboliseren. Daar
om zal het gebouw bij de opening in het
teken staan van de Verklaring van de
Rechten van de Mens (die vond plaats op
26 augustus 1789). Er zal die dag een gro
te mensenrechten-manifestatie plaats
vinden die 's avonds wordt afgesloten
met een popconcert waarvan 400 arties
ten meewerken.
Zwaartepunt
De inwijding van de Opéra de la Bastille
en het feest bij de Grande Arche zijn nog
maar twee van de vele festiviteiten die
deze zomer in Parijs worden gehouden.
Uiteraard ligt het zwaartepunt van de
viering van de Bicentenaire op en rond
14 juli. Er is op de dertiende een non-stop
klassiek concert op de Place de la Bastil
le. Het traditionele militaire défilé op de
veertiende wordt dit jaar bijgewoond
door allerlei staatshoofden. 'Toevallig'
valt de nationale feestdag dit jaar samen
met een topconferentie van de zeven
rijkste landen in Parijs. Het défilé wordt
's avonds gevolgd door een immense op
tocht met als thema de Marseillaise. En
op de avond van de vijftiende juli wordt
een revolutionair vuurwerk afgestoken.
Ook belangrijk zijn 25 en 26 augustus.
Op die dagen wordt de verklaring van de
mensenrechten herdacht. Op de 25ste
trekt er een carnavalsoptocht van 4000
mensen uit 15 landen over de Champs-
Elysées. De dag erna gaat de koorddan
ser Philippe Petit proberen om over een
schuin, 110 meter lang koord vanaf het
Trocadéro naar de eerste verdieping
57 meter hoog van de Eiffeltoren te lo
pen. Als hij hierin slaagt zal hij bij aan
komst een uitgave van de Verklaring van
de Rechten van de Mens en van de Bur
ger aan burgemeester Chirac overhandi
gen.
Veel Fransen zullen ongetwijfeld op
zien tegen alle drukte deze zomer. Want
ook buiten de grote feestdagen om kry-
gen musea, theaters, kunstsalons, con
certen en straatfeesten de kleuren van de
revolutie. Trouwens, niet alleen de cultu
rele sector profiteert van de Bicentenai
re. Ook de middenstanders hebben het
jubileum aangegrepen om oude produk-
ten weer wat nieuw elan te geven. Etala
ges hangen vol met vlaggetjes, overal lig
gen petjes, schriften, pennen, kaarten en
t-shirts met het Bicentenaire-logo erop.
Verzamelaars kunnen hun lol op. Er is
Tricolore-zeep, een parfum met de naam
en de geur van Marianne, Bicentenaire-
Champagne van Canard-Duchêne, een
Revolutie-pop en de musicus Eric
Lippmann heeft een Bicentenaire-lied
gecomponeerd.
Ook de media genieten. Ze helpen alle
maal mee om de Bicentenaire-koorts
langzaam op te voeren. Al maanden is
het feest een hot item in alle mogelijke
kranten en tijdschriften, op radio en tele
visie. Nu is het wachten op de Grote Da
gen. En feesten zullen ze in Frankrijk.
Bij het Frans Nationaal Verkeersbureau, Prin
ce en fete" verkrijgbaar. Hierin staat het Bicente-
naire-teestprogramma voor heel Frankrijk. Wie al
leen Parijs aandoet kan de gids "I
Frankrijk viert dit jaar feest. Op 14 juli
is het tweehonderd jaar geleden dat
in Parijs de revolutie uitbrak. Vooral
in de zomermaanden juli en augustus
trekken de Fransen alle registers
open. Tentoonstellingen, concerten,
straatfeesten, openluchtspektakels,
alles staat in het teken van de z.g
Bicentenaire. Toch is er van een
ongedwongen feeststemming nog
niet zo veel te merken.
Angélique van der Horst
Niet iedereen is namelijk zo blij met het
jubileumfeest. Historici zitten elkaar nog
steeds flink in de haren over de vraag of
de gebeurtenissen in 1789 en de jaren
daarna wel een feestje waard zijn. Pierre
Chaunu, professor aan de Sorbonne,
vindt het bijvoorbeeld ongepast om de
revolutie feestelijk té herdenken. Het
jaar 1789 was volgens Chaunu het begin
van een lange periode van chaos en ellen
de in Frankrijk. De balans van de revolu
tie was "uiteindelijk negatief'. Chaunu
doelt hierbij vooral op het schrikbewind
(la Terreur) van Robespierre tussen 1793
en 1794. Deze republikein pur sang liet
vermeende tegenstanders zonder par
don en zonder proces onthoofden. Tij
dens de laatste 45 dagen van zijn bewind
stierven maar liefst 1285 burgers in Pa
rijs onder de guillotine.
Uitgesproken voorstanders van de
herdenking zijn voornamelijk in linkse
kringen te vinden. Zo heeft Regis De-
bray, de voormalige adviseur van Mitter
rand, onlangs in het weekblad de Nouvel
Öbservateur gezegd: "Een land moet de
belangrijkste momenten in zijn geschie
denis herdenken. Alleen dieren herden
ken niets. Frankrijk is niet in 1789 ont
staan, dat weet iedereen wel. Maar in dat
jaar is wel de basis gelegd voor de huidi
ge Franse Republiek".
Vloek
Het getob over de vraag wat er eigenlijk
precies gevierd wordt, heeft er voor ge
zorgd dat veel Fransen nog niet echt in
de stemming zijn voor de Bicentenaire.
Daar komt nog bij dat de voorbereiding
van alle festiviteiten nogal stroef is verlo
pen. In 1986 stelde Mitterrand een feest
commissie aan, de Mission de la Commé-
moration du Bicentenaire de la Révolu
tion Frangaise.
Vanaf het begin waren er echter strub
belingen. In 1988 zouden eerst nog de
presidentsverkiezingen worden gehou-
den. Het leek verstandiger daarvan eerst
de uitslag af te wachten. Mitterrand noch
Chirac hadden er zin in een prestigieus
feest op poten te zetten als ze er zelf mis
schien niet eens het stralende middel
punt van zouden zijn.
De eerste voorzitter van de Mission,
Michel Baroin, moest het dan ook doen
met het krappe budget van 110 miljoen
francs. Een onmogelijke opgave. Na een
jaar, op 2 februari 1987, kwam Baroin
met de eerste resultaten van zijn geploe
ter: het logo, een korenaar met erboven
1789 en eronder 1989. Enkele dagen later
kwam Baroin om bij een vliegtuigonge
luk. Zijn opvolger heette Edgar Faure.
Deze kon zich niet zo vinden in het werk
van Baroin en liet een nieuw logo ont
werpen. Dat is het definitieve geworden:
drie blauw-wit-rode vogels. Symbool
van Frankrijk en van de begrippen Vrij
heid, Gelijkheid en Broederschap.
Er leek echter een vloek te rusten op
het ambt van voorzitter van de Mission,
want ook Faure mocht zijn werk niet af
maken. Hij overleed begin 1988. Zijn op
volger was de historicus Jean-Noël Jean-
neney. Inmiddels was Mitterrand herko
zen tot president. Het budget voor de fes
tiviteiten werd verdriedubbeld tot 325
miljoen francs. Jeanneney dunde de in
middels flink uitgedijde Mission uit tot
een klein, efficiënt bedrijf van een paar
man en ging aan de slag. In oktober 1988
kwam hij met een eerste programma.
Strubbelingen
De omvang van het feestprogramma
heeft bepaald niet geleden onder de
scepsis van de Fransen en ónder de
strubbelingen bij de voorbereidingen
van het feest. De Mission kon maar liefst
kiezen uit 4000 voorstellen voor activitei
ten. Ongeveer 500 zijn er goedgekeurd.
Vooral in de zomermaanden juli en au
gustus staat er heel wat te gebeuren.
Toeristen zullen er rekening mee moe
ten houden dat alles dan overgoten
wordt met een (soms wat ranzige) revolu
tionaire saus. In elke stad, in elk gehucht
zal wel een tentoonstelling te vinden zijn
over de lokale geschiedenis. Want hoe
stoffig de archieven na tweehonderd jaar
ook zijn, alles wat met de revolutie te ma
ken heeft, is per definitie weer actueel.
De roemruchte verhalen over soms lang
vergeten helden van de revolutie. De
honger, de onrust. Het dagelijks leven op
het platteland en in de steden. Alles
wordt nauwkeurig en gretig herkauwd.
Dit gebeurt natuurlijk niet alleen in de
musea, maar ook in het theater. Zelfs het
traditionele festival van Avignon (van 12
juli tot 3 augustus) staat dit jaar deels in
het teken van de Bicentenaire. Boven
dien hebben bijna alle klank- en lichtspe
len deze zomer de revolutie als onder
werp. Dit geldt onder meer voor Lille,
Meaux, Reims, Rennes, Riom, Marseille
en Lassay-le-Chateau. Ook het meest
spectaculaire openluchtspektakel van
Frankrijk, dat in le Puy-du-Fou (Vendée,
,ten zuiden van de Westelijke Loire), han
delt voor een groot deel over de revolu
tie. Dit ondanks het feit dat organisator
Philippe Villiers een uitgesproken te
genstander is van de Bicentenaire-fees-
ten.
De cinemascene in le Puy-du-Fou zal
daarom wel een anti-revolutionair karak
ter krijgen. Helemaal onbegrijpelijk is
dat niet. In de Vendée zijn ongeveer
150.000 streng katholieke royalisten in
de beginjaren van de revolutie op bar
baarse wijze uitgemoord. Wat de Ven-
déens nu nog steekt is het feit dat de
Franse regering nooit officieel heeft tóe-
gegeven dat dit brute, politieke moorden
waren. Ook het openluchtspel in Lassay-
le-Chateau (Mayenne, ten westen van Pa
rijs, van half juli tot half augustus) is
sterk anti-revolutionair. Het vertelt het
Elke tak van sport heeft z'n eigen blessu
res. Doordat vaak dezelfde beweging
steeds weer opnieuw wordt uitgevoerd is
er een grote kans op overbelasting van de
spieren. De daaruit voortvloeiende bles
sures worden dan ook vaak naar die
sport genoemd: de springers-knie, wer
pers-arm, golfers-elleboog en de tennis
arm. Over de laatste twee gaat deze ru
briek.
Spieren moeten beweging veroorzaken
en lopen daartoe altijd van het ene bot
naar het andere. Meestal is er als verbin
ding tussen spier en bot een pees, die ste
vig in het bot verankerd is. Omdat door
de spieren vaak grote krachten worden
ontwikkeld, moeten die pezen zeer 'trek
vast' zijn. Ze bestaan uit grote hoeveel
heden kleine vezels die op een speciale
manier in bundels gerangschikt zijn.
Als echter een pees wat al te vaak aan
grote belastingen wordt blootgesteld kan
hij toch geleidelijkaan beschadigd ra
ken. Dan gaat de normale structuur van
de pees verloren, onder meer door scheu
ren van de vezels. Als reactie ontstaat een
soort ontsteking die vooral gepaard gaat
met pijn, maar vaak ook met zwelling,
roodheid en warmte - een 'peesontste
king'. Zo'n peesontsteking kan bijvoor
beeld ontstaan in de achillespees bij atle
ten, of in de kniepees bij springers.
Bij tennis zijn het de spieren van de on
derarm die overbelast raken; dat kan
overigens ook gebeuren bij bijvoorbeeld
squash, tafeltennis, breien en ander werk
met steeds dezelfde bewegingen. Het gaat
dan om de spieren die de pols strekken
(de handrug omhoog brengen). Deze lo
pen van de handrug totaan de elleboog
en eindigen daar aan de knobbel die aan
de buitenkant naast de punt van de elle
boog zit.
Aan de andere kant van de elleboog-
punt zit ook een knobbel. Hier hechten de
polsbuigende spieren aan, en deze kun
nen overbelast raken bij bijvoorbeeld
golfen: de 'golfer's-elbow', zoals de Engel
sen het noemen. Overigens kan een
rechtshandige golfer links een tennisarm
krijgen, en krijgen toptennissers eerder
een golfers-elleboog dan een tennisarm.
De tennisarm is namelijk vooral een
beginnerskwaal. Door onvoldoende war-
ming-up en te snelle opbouw van de trai
ning kunnen de ongetrainde spieren
overbelast raken, en verder speelt een
verkeerde techniek - slaan vanuit de pols,
te hard slaan - een rol. Ook kan het racket
de oorzaak zijn: te stugge bespanning,
een te kleine of juist te grote greep waar
door het racket krampachtig moet wor
den vastgehouden.
De klachten ontstaan vaak sluipend, ze
zijn er bijvoorbeeld eerst alleen in het be
gin en verdwijnen weer, om later steeds
langer en ten slotte constant aanwezig te
zijn. Soms ontstaat direct heftige pijn
door een eenmalige zware belasting.
Zoals gezegd wordt de pijn veroorzaakt
door een soort ontsteking bij de aanhech
ting van de onderarmspieren aan de elle
boog, vooral als daarop wordt gedrukt.
Soms is er meer pijn verderop in de pees
of in de spier zelf: er zijn verschillende
soorten tennisarmen.
De pijn treedt verder uiteraard op bij
aanspannen van de spieren, en de kracht
lijkt verminderd. Dat is voelbaar als men
bovenhands iets probeert op te pakken (of
bij het oppakken van een glas), terwijl
het onderhands wel gaat. Bij de golfers
elleboog is dat net andersom. De pijn kan
van de elleboog uitstralen naar onder- of
bovenarm.
In lichte gevallen kan men de kwaal
eerst wel zelf behandelen. Om te beginnen
kan men de arm rust geven, zoveel dat er
net geen pijn optreedt. De spieren moeten
echter niet volledig in onbruik raken,
dan raken ze later weer sneller overbe
last. De klachten zijn verder vaak te ver
minderen door het dragen van een spe
ciaal tennisarm-bandje om de onderarm.
Dat neemt de spanning van de spieren af,
zodat minder hard aan de pees wordt ge
trokken. Dat bandje moet eerst de hele
dag, later alleen bij belastende bezighe
den worden gedragen. De bandjes zijn
wel duur.
Ook kan men zichzelf bij pijn behande
len door de pijnlijke plek te koelen met ijs
(een zak met ijsklontjes, of een 'cool-
pack', met een doek eronder) een paar
keer per dag, tien tot vijftien minuten.
Dat vermindert de pijn en verbetert de
doorbloeding. Na een paar dagen is
warmte ook goed voor de genezing. Men
kan de spier zelf masseren, om de span
ning te verminderen, en het is belangrijk
de spieren te rekken, want langere spie
ren zijn ook minder gespannen. Dat rek
ken doe je door de gestrekte afhangende
arm naar binnen te draaien en dan met
behulp van de andere hand de hand en
vingers naar buiten en boven te trekken.
De rek moet voelbaar maar net niet pijn
lijk zijn, enkele seconden worden volge
houden, en een paar keer per dag worden
herhaald.
Ergere gevallen komen in aanmerking
voor fysiotherapie. Daar gebeurt in feite
hetzelfde: de spieren worden gemasseerd,
met apparaten wordt de doorbloeding
bevorderd, er wordt geoefend om de
kracht van de spier te verbeteren en hem
te rekken. Verder zal er zogeheten 'diepe
frictie' worden uitgevoerd, waarbij ste
vig over de pijnlijke plaats worden ge
wreven met een speciale techniek; dat be
vordert de genezing en werkt pijnstil
lend.
Als fysiotherapie onvoldoende helpt
kan de dokter besluiten een injectie te ge
ven; soms gebeurt dat overigens al veel
eerder. Dan wordt een pijnstillend mid
del in de pijnlijke plaats gespoten, soms
gemengd met een middel dat de ontste
king remt. Dat werkt uiteraard hoofdza
kelijk pijnstillend (al kan de pijn soms
tijdelijk toenemen), en neemt de oorzaak
van de problemen niet weg.
In volkomen hopeloze gevallen kan ten
slotte worden besloten tot een operatie
waarbij de chirurg het beschadigde pees
weefsel verwijdert. Om verergeren en te
rugkomen van de klachten te voorkomen
is het dan nog nodig om de oorzaken weg
te nemen door een kritische blik te (laten)
werpen op de techniek, aandacht te beste
den aan het geleidelijk opvoeren van de
training, een goede warming-up en rek
ken van de spieren. Verder door te zorgen
voor een racket dat niet te strak bespan
nen is, bij voorkeur met darm, en met een
perfecte greep. En door te spelen met het
onderarm-bandje.
Met een goede aanpak is de tennisarm
een kwaal die zonder problemen geneest;
de kwaal is echter ook te voorkomen door
met beleid aan de sport te beginnen.
