Vliegramp verbroedert
Hongkong- Chinezen in de val
Toenemende angst voor 1997 na bloedbad in Peking
Surinaamse bevolkingsgroepen kunnen
begrafenisrituelen nog niet uitvoeren
ZATERDAG 17 JUNI 1989
EXTRA
PAGINA 27
Grafkelders in aanbouw op de Rk-begraafplaats in Paramaribo. Op de achtergrond vindt een begrafenis plaats
van een van de doden van de vliegramp. (foto ap>
De vliegramp in Suriname heeft niet
alleen maar rampspoed opgeleverd.
De onderlinge verschillen tussen de
bevolkingsgroepen van het land
vielen door de ramp geheel weg.
Nooit eerder voelden Surinamers
zich zozeer deel van één natie als in
het verdriet dat vrijwel iedereen trof.
"Het is te hopen dat die
eensgezindheid behouden blijft".
door Bert van den Hoed
Aan het eind van een donkere weg
in Kwatta aan de rand van Paramari
bo zitten op een onderveranda zestig
mensen op een klapstoeltje. Hon
derden krekels, een blaffend hondje
en een zingende imam verdringen
de stilte van de avond. De zesde ach
tereenvolgende rouwdienst van de
Hindoestaans-islamitische familie
Rostamkhan is net begonnen.
Familie, vrienden, kennissen en buren
rouwen om de dood van de jonge vrouw
des huizes en haar vijfjarige dochtertje
Farzie. beiden om het leven gekomen bij
de vliegramp op 7 juni. Elke avond is het
grote gezelschap twee uur bijeen tenein
de de nabestaanden bij te staan bij het
hervatten van het normale leven. De ziel
van de doden verkeert reeds bi j Allah. De
dienst is dan ook niet voor de doden be
stemd, enkel om de achtergebleven fa
milie te sterken.
De familie Rostamkhan leeft in grote
onzekerheid. De lichamen van moeder
en kind zijn nog niet geïdentificeerd zo
dat de rituele voorbereidingen op hun
begrafenis niet op traditionele manier
kunnen worden afgewerkt. Hun stoffelij
ke resten kunnen niet worden gewassen
of gebaad. De familie kan niet bij de li
chamen waken en het is volstrekt ondui
delijk hoelang de periode van rouw nog
zal gaan duren.
Zenuwslopend
H. Maklabux, een oom van de overlede
nen, voert na afloop van de dienst het
woord voor de familie. Maklabux tuurt
vanaf de bovenveranda de duisternis, in.
Op de onderveranda wordt inmiddels
druk gepraat. Een rouwdienst is vooral
ook een sociale vergadering. Als een van
de kinderen een plastic bekertje met ga-
zeuse heeft geserveerd, zegt Maklabux:
"Mijn nicht was een vrouw om wie alles
in het huis draaide. Haar man bracht de
centjes binnen, zij deed de rest. We moe
ten de familie dus extra bijstaan. Als het
lichaam is begraven gaan we nog acht da
gen door met deze diensten. Maar we we
ten niet wanneer de begrafenis is. Het is
een zenuwslopende toestand".
Alle nabestaanden van de nog niet geï
dentificeerde overledenen verdoen de
tijd met wachten. Via de televisie wordt
hen op het hart gedrukt niet te informe
ren naar de vorderingen van het indenti-
ficatieteam maar geduld uit te oefenen
tot er een oproep komt. Maar die is tot
nog toe steeds uitgebleven.
Niet alleen in Kwatta heerst onrust. In
het luxueuze hotel Torarica ijsbeert Syl
via. de weduwe van Ajax' tweede keeper
Lloyd Doesburg van de lounge naar de
hal en terug. "We zitten hier nu al vanaf
zaterdag te wachten. Ik verveel me zo
ontzettend. Je hoort helemaal niks, je
durft het hotel niet uit omdat je bang
bent een telefoontje te missen. Het enige
nieuws dat ik krijg komt uit Nederland.
De kinderen zijn bij mijn moeder onder
gebracht. Ze worden geweldig opgevan
gen. Net hoorde ik dat ze door Aron Win
ter en Richard Witschge zijn meegeno
men uit varen. Zoiets doetje nou goed".
Massagraf
Hoeveel het er zullen zijn is onduidelijk,
maar steeds aannemelijker wordt dat
niet-geidentificeerde doden in een mas
sagraf zullen moeten worden begraven
Uiterst behoedzaam en in bedekte ter
men worden de nabestaanden op die mo
gelijkheid voorbereid. De psycholoog
drs. Van Kanten tijdens een van de praat
programma's 'Hoe nu verder': "We moe
ten niet wachten met afscheid nemen tot
de lichamen er zijn, afscheid is een pro
ces van losmaken en daar moeten we nu
al mee beginnen".
Het is een van de uitspraken waaraan
psychologe drs. Lilian Ferrier, coordina
tor van de psychologische hulpverlening
aan de nabestaanden, zich heeft ge
stoord. "Veel Surinamers willen de stof
felijke resten zien", zegt ze. "dat heeft
een functie. Hoewel iedereen er op ver
trouwt dat de ziel van de dode bij God is,
is het laatste eerbetoon belangrijk en een
wezenlijk deel van de rouwbewerking.
Ook als de identificatie niet honderd pro
cent is, vind ik vanuit mijn discipline dat
er toch moet worden begraven. Ik hoor
van veel mensen dat ze hopen in elk ge
val iets van het lichaam te krijgen, al is
het maar een been. Ik vind datje die mo
gelijkheid niet moet uitsluiten".
Volgens mevr. Ferrier blijkt ook nu dat
coördinatie niet het grootste talent is van
de Surinaamse samenleving. "Je moet in
dit soort zaken psychologische bijstand
op elkaar afstemmen. Daar is niet vol
doende aandacht voor. Het had vooraf
beter moeten worden doorgepraat"
Niettemin heerst er in Suriname op
perste tevredenheid over de eendracht
waarmee de hulpverlening na de ramp
ter hand werd genomen. Lilian Ferrier:
"Wat ik als geweldig heb ervaren is dat
meteen van alle kanten professionele
hulp kwam. Ik was er zelf ook verbaasd
over. We hebben hier de traditie om voor
dat we iets doen, eerst een commissie in
te stellen die de zaak in onderzoek
neemt. Maar daar was nu geen sprake
van, dat kon natuurlijk ook niet. Toch is
het nog nooit vertoond. De onderlinge
verschillen vielen geheel weg. Het ging
nu eens niet om militairen, armen of rij
ken, maar om Surinamers, een ongeken
de ervaring. Nooit eerder trof een ramp
van deze omvang de Surinaamse samen
leving en nooit eerder voelden Surina
mers zich in die eerste dagen deel van
één natie".
Verschillen
In de DC-8 van SLM zaten vooral Creo
len. Javanen en Hindoestanen. Rooms-
katholieken. protestanten, Hindoes en
moslims zijn door hetzelfde noodlot ge
troffen. De verwerking van dat verdriet
is wel onderhevig aan grote verschillen.
Degenen die hun doden wel kunnen be
graven zijn haast bevoorrecht te noe
men, want wie nog niet kan beschikken
over de lichamen van zijn dierbaren kan
in geestelijke nood raken. De uitzonder
lijke omstandigheden maken dat ritue
len en oude tradities niet of moeilijk kun
nen Worden uitgevoerd.
Hindoe's bijvoorbeeld mogen in de pe
riode tussen het overlijden en de begra
fenis of crematie in eigen huis geen vuur
maken. Hindoestaanse nabestaanden
kunnen in die tijd zelf geen eten koken
en worden bediend door buren of fami
lie. Maar als de begrafenis te lang op zich
laat wachten gaat dat problemen geven
en omdat het hier niet gaat om religieuze
wetten, maar om oude gebruiken zal het
voor nabestaanden moeilijk zijn als ze
niet op deze tradities kunnen terugval
len.
Dr. Joop Vernooij, een Nederlandse
pater die negentien jaar in Suriname
woont, voorziet voor de Creolen ook de
nodige problemen. "Bij begrafenissen
zetten ze allerlei dingen in de kist: lapjes,
kledingstukken en draden ter lengte van
de overledene. Ze praten ook tegen het li
chaam. Doen het de groeten van anderen
of zeggen no meki grap: maak geen grap
jes, doe ons geen kwaad. Het lichaam
wordt langs het huis gedragen, dan ma
ken ze er even een rondje mee. Na de
duisternis moet het licht weer schijnen.
Er wordt dan ook gegeten, zo'n bijeen
komst kan een hele dag duren. Ik ver
wacht dat het voor een aantal creolen
moeilijk zal worden als het lichaam niet
kan worden geïdentificeerd. Ze zijn heel
lichamelijk bezig met deze rituelen te be
leven".
Javanen kennen een lang reglement
van regels voor hoe het stoffelijk over
schot moet worden gebaad en behan
deld. Mensen uit de naaste omgeving
blijven een hele avond bij het lichaam
zitten. Zij zitten daar om te voorkomen
dat huisdieren over het lijk springen. De
overlevering waarschuwt dat als dat ge
beurt, het lichaam weer tot leven komt.
Het bijt degene die het dichtst bijzit en
de dood is dan het onherroepelijk ge
volg.
Bij de rouwdiensten die deze week veel
vuldig m Paramaribo zijn gehouden
stonden voorgangers van alle religieuze
groeperingen broederlijk achter de kan
sel. Predikanten van de evangelische
broedergemeente verleenden het woord
aan pandieten van Hindoes. De Javaanse
moulvi loste de rooms-katholieke pries
ter af. Dat was in Suriname nog nooit
vertoond, maar het beviel goed.
Om die reden wordt de ramp niet uit
sluitend als negatief ervaren. Het is een
les", zegt Hindoe-moslim H. Maklabux
"De dood kijkt er met naar of iemand
zwart, bruin of geel is. De dood kijkt al
leen of het tijd is voor je om afscheid te
nemen. Ik denk zeker dat door de vlie
gramp de Surinaamse gemeenschap
dichter bij elkaar is gekomen".
Mevr. Ferrier ontwaart temidden van
alle rampspoed ook een spoortje hoop:
"In medische kring wordt plotseling het
belang van psychologische begeleiding
ingezien. Ze merken nu dat het werkt.
Hopelijk werkt dat straks door in de op
leiding. Ik hoop dat deze catastrofe ook
zal leiden tot iets anders. Het gaat steeds
slechter met Suriname. En misschien
moesten we zo'n dal in gaan om daarna te
proberen er weer bovenop te komen. Ik
kan me niet voorstellen dat je zoiets
goeds als de huidige eensgezindheid
weer overboord gooit".
De verbroedering komt net op tijd,
zeggen veel Surinamers. De politieke en
economische misere is groot. Twee jaar
na de verkiezingen in 1987. waarbij leger
leider Bouterse een verpletterende ne
derlaag leed. hebben de Surinamers het
vertrouwen in de burgerregering alweer
verloren. Het gebrek aan deviezen zorgt
voor algehele schaarste. Een pak koffie
in de aanbieding kost inplaats van 55 nu
32 gulden. De inkomens zijn laag. de
werkloosheid hoog. Ontwikkeling van
industriële- en landbouwprojecten komt
niet of nauwelijks van de grond. Met Ne
derland is nog steeds geen overeenstem
ming bereikt over de manier waarop de
ontwikkelingsgelden moeten worden
uitbetaald.
Hindoe-pandiet (geestelijke) en radio-
journalist Ramdeb Raghoebier legt met
furieus temperament een verband tus
sen de vliegramp en de malaise in Suri
name. "Er is in het land onrechtvaardig
heid. oneerlijkheid en onvrede", zegt hij.
"De goden zijn ontevreden over ons. Ne
derland biedt na de ramp opeens wel fi
nanciële steun. Surinamers omhelzen el
kaar. Maar waarom is dat niet gebeurd in
tijd van vrede. Waarom moet het volk
eerst een shock ondergaan voordat het
verbroedert".
"De ramp is een les van de goden:
mens. er is niets van jou". Nee, het is
geen straf. Het zou verkeerd zijn dat te
beweren als er zoveel mensen zijn omge
komen Het is een goddelijk toeval, geen
vloek. Er is een gebrek aan spiritualiteit
in Nederland en in Suriname. Er wordt
uitsluitend in materie gedacht. Neder
land heeft Suriname in 1975 niet onaf
hankelijk gemaakt maar weggesmeten.
Suriname was nog niet rijp voor de onaf
hankelijkheid. Er was geen politieke ver
broedering, geen eensgezindheid. Ne
derland wist dat, maar wilde van ons af'.
De pandiet wil zijn volk graag als een
familie gezegend zien. "Wat er nu ge
beurt, waardeer ik ten zeerste. Maar blijft
het in goede dagen? We hebben bauxiet,
rijst, vis. mangrove. Maar de wijsheid,
rechtvaardigheid en eerlijkheid ontbre
ken".
Doem
Joop Vernooij behoort evenmin tot de
optimisten als het gaat om de toekomst
van Suriname. "Er hangt een doem over
dit land. De eerste anderhalf jaar onder
Bouterse was er even een periode van en
thousiasme, maar toen kreeg je de execu
ties en ging het weer mis. We zijn nu be
hoorlijk in de greep van de eenheid. En je
hoopt natuurlijk dat er iets van blijft han
gen. Maar ik betwijfel het, Er zijn meer
van dit soort overrompelende momenten
geweest: de onafhankelijkheid in '75, de
staatsgreep in '80, de moorden van '82 en
de verkiezingen van '87. Daar is niets van
overgebleven En waarom zou dat nu an
ders zijn".
Het hier-gaat-nooit-iets-goed-imago
van Suriname begint de werkzaamheden
bij de identificatie nu ook al parten te
spelen. Na de aanvankelijke euforie over
de spontane medewerking van jonge me
dische studenten en andere vrijwilligers
bij het zeer zware identificatiewerk, be
ginnen de eerste irritaties op te spelen.
Terwijl honderden familieleden elke mi
nuut aftellen en wachten op berichten,
lagen de werkzaamheden woensdag
voor een belangrijk deel stil. De Suri
naamse medewerkers vertrokken eens
gezind naar de Anthony Nesty-hal, waar
een langdurige nationale plechtigheid
werd gehouden. De hal was allerminst
vol. Veel nabestaanden bleven thuis, bij
de telefoon. De nationale eenheid begon
hun al weer danig op de zenuwen te wer-
Na het bloedbad in Peking zien de
Hongkong-Chinezen met angst en
vreze het jaar 1997 tegemoet. Dan
wordt de Britse kroonkolonie
teruggegeven aan China en dat is na
de gebeurtenissen op het Tian An
Menplein bepaald geen prettig
vooruitzicht. Velen willen voor die tijd
dan ook weg, slechts een beperkte
groep kan naar Groot-Brittanië. De
rest rolt noodgedwongen mee met de
gebeurtenissen in China.
door Louis Burgers
De tere stem van Chai Ling drong
door tot in de diepste spelonken van
Hongkong. Af en toe onderbroken
door huilbuien, snikte zij voor radio
en televisie een veertig minuten du
rend verslag van de laatste nacht
van de demonstraties op het Tian An
Menplein.
Voor de bijna zes miljoen inwoners van
Hongkong waren de gebeurtenissen op
die vierde juni 1989 nooit zo dichtbij ge
weest. Twee. drie keer moesten de Chi
nees- en Engelstalige televisiezenders
het verslag van deze leidster van de stu
dentenbeweging uitzenden. En later ver
scheen haar op een cassettebandje inge
sproken tekst ook nog in druk.
"Maar ondertussen was Changan bou
levard al bedekt met bloed. De moorde
naars gebruikten tanks, machinepisto
len, lange messen en traangas om het
volk aan te vallen", schreef zij. "Zij be
schoten mensen die alleen maar zongen
of een steen vasthielden De meesten
bloedden uit wonden in de borst. Alle
studenten die terugkwamen, zaten onder
het bloed van de gewonden".
Dat, zo meldde zij, gebeurde al om tien
uur 's avonds, zes uur voordat het leger
het plein zelf bestormde. Haar verslag
ging door tot het bittere einde van de te
rugtocht naar de universiteit. De kolon-
ne studenten kwam telkens opnieuw on
der geweervuur, en werd steeds kleiner
Chai is nu ondergedoken. Haar collega's
zijn gedood, gearresteerd of (als ze geluk
hebben) net als Chai ver weg.
Druppel
Chai's verhaal was voor velen in Hong
kong de druppel die de emmer doet over
lopen. Al direct na het bloedbad op het
Tian An Menplein raakte Hongkong in
paniek. Demonstraties, die tot dat mo
ment (het ging immers goed in Peking)
gedisciplineerd verliepen, werden ge
welddadig. Een massale staking legde
het leven in de kroonkolonie vrijwel stil.
Die eerste paniek duurde een week.
Nu is Hongkong alleen nog maar be
zorgd. Maar deze emoties mengen zich
met gevoelens van angst. Er heerst vrees
voor wat er vanaf 1997 wanneer Hong
kong aan China wordt teruggegeven
gaat gebeuren. Kan een staat die zo met
de eigen burgers omgaat wel vertrouwd
worden wanneer internationale afspra
ken moeten worden nageleefd?
Veel Hongkong-Chinézen hebben die
vraag voor zichzelf al beantwoord. Zij in
vesteren hun spaarcenten in Canada,
Australië, Europa en de Verenigde Sta
ten. Anderen willen direct weg, het kan
niet schelen waarheen. Alle in aanmer
king komende landen melden een grote
stijging in het aantal visumaanvragen,
Singapore voorop met meer dan 400 pro
cent groei.
De weinigen die nog vertrouwen heb
ben in de eerlijke bedoelingen van de
Britse regering van mevrouw Thatcher
voelen zich bedrogen. Woedend reage
ren de vertegenwoordigers van Hong
kong op publicaties uit Londen dat
slechts een beperkte groep (niet meer
dan 230.000) ambtenaren, oud-ambtena
ren en rijke inwoners kan rekenen op een
echt Brits paspoort.
Ruim drie miljoen inwoners beschik
ken over het paspoort van een Brits af
hankelijk gebied, dat toelating tot Enge
land uitsluit. Voor hen spreekt gouver
neur Wilson wanneer hij tegenover het
Britse parlement het recht verdedigt van
alle onderdanen in Hongkong. Allen
moeten de keus krijgen m Engeland te
blijven na 1997, zegt hij.
Wat vooral steekt is dat de inwoners
van het nabijgelegen Macau naar het
moederland Portugal kunnen verhuizen.
Ook die kolonie wordt voor het einde van
de eeuw teruggegeven aan China. Als on
derdanen van een EG-land hebben de
honderdduizenden mwoners zelfs het
recht om zonder meer in Groot-Brittan-
nie te gaan wonen.
"Engeland heeft een grote morele ver
antwoordelijkheid tegenover de inwo
ners van Hongkong. Wanneer het slechtst
denkbare gebeurt heeft Groot-Brittanie
verplichtingen, ongeacht wat nu gezegd
wordt", aldus Wilson. Het voorstel van
mevrouw Thatcher om het jaarlijkse
quota te verhogen, verwerpt hij als 'on
voldoende'
Verklaring
Het bloedbad in Peking plaatst Hong
kong voor de tweede keer in vijfjaar voor
het blok. In 1984 tekenen Groot-Brittan-
nië en China immers hun 'gemeenschap
pelijke verklaring', waarin de overdracht
geregeld werd. Onzekerheid, het vallen
van de beurskoersen en een run op de
banken waren het gevolg.
Die onzekerheid ebde al vrij snel weg.
De 'oude garde' in Peking leek van China
snel een moderne maatschappij te willen
maken en m het moderne China was
voor Hongkong een plek gereserveerd
als voornaamste centrum in het zuiden,
en als bron van harde valuta.
Het leek te lukken: Hongkong's voor
naamste handelspartner is China, de
(communistische) Bank of China had net
het hoogste gebouw in de kolonie ge
bouwd, en andere banken volgden. De
stad leek op een bijenkorf, de ene wol
kenkrabber was nog niet opgeleverd of
de andere verrees.
Van het oude Hongkong, de stad die
een hoofdrol speelt in Richard Mason's
Wereld van Suzie Wong is nog maar wei
nig ovér. Alleen hier en daar, zoals in de
wijk Wanchai, kunnen de smalle, stin
kende steegjes worden gevonden die het
leven van Suzie Wong bepaalden. De on
zekerheid over wat er na 1997 zal gebeu
ren, verdween. Maar, zoals de gebeurte
nissen van dit jaar aantonen, ze blijft
dicht onder de oppervlakte hangen.
De Britse kroonkolonie reageerde als
door een wesp gestoken, toen de studen
tendemonstraties in Peking echt los
barstten. Voor het eerst toonden de in
woners politiek bewustzijn. Vier weken
achter elkaar demonstreerden ze, in
steeds toenemende aantallen. Vóór de
mocratie in China, tegen dictatuur.
Angstig werd het nieuws gevolgd. El
ke dreiging riep reacties op, elke kans
dat de studenten zouden winnen werd
luidkeels besproken. Actiegroepen ver
zamelden geld om naar Peking te sturen.
Hongkong gaf bloed, voor het geval dat..
Hongkong leefde, en voor het eerst niet
meer alleen voor geldverdienen.
Harder
Tot de doodsklap op 4 juni. Een week la
ter gaat het leven alweer gewoon zijn
gang, alsof er niets is gebeurd. Na die bij-
na-algemene staking van 7 juni wordt het
stiller rond de ondersteunende acties
Het gaat er nu om, indien nodig, een vei
lig heenkomen te kunnen zoeken voor
1997.
Bezoekende parlementariërs uit Whi
tehall beloven veel, maar zeggen weinig
toe. "Wij wonen hier. Wat wij willen zijn
geen lieve woordjes, wij willen actie. We
hebben tot nu toe al voldoende woorden
gehoord", kregen twee Labour politici
afgelopen zondag tot hun verbazing te
horen van inwoners te horen.
De Britse minister van buitenlandse
zaken, Geoffrey Howe, die volgende
maand op bezoek komt, kan een nog veel
hardere reactie verwachten. Londen zal
in de komende weken duidelijk moeten
maken dat het de belangen van Hong
kong ernstig neemt.
In de stad zelf wordt ook nagedacht
over wat er nu moet gebeuren. Aan de
overdracht in 1997 valt niet te tornen,
maar voor die tijd kunnen er misschien
wel een aantal veranderingen worden
doorgevoerd. Hongkong heeft geen echt
parlement, omdat het een kolonie is. Via
een getrapt kiessysteem is er wel enige
inspraak. Dit systeem, vinden sommi
gen, moet zo snel mogelijk worden uitge
bouwd tot een echte democratie. Ieder
een moet kunnen stemmen.
Volksrepresentanten als Martin Lee
Chu-ming stellen daarnaast voor om het
territorium een eigen troepenmacht te
geven. Dan hoeft Peking's beruchte
volksbevrijdingsleger in 1997 niet de
taak van de Britse gurkha's over te ne
men. Hij wil dat Londen een nieuw ak
koord met China afsluit. "Margaret That
cher heeft gezegd dat een afspraak een
afspraak is. Een van de grootste grappen
die ik gehoord heb. Iedereen in Hong
kong weet dat de overeenkomst door de
Chinese regering niet nagekomen zal
worden". Lee wil daarom dat Hongkong,
Macau en bijvoorbeeld Taiwan samen
een federatie aangaan. Deze zou dan
weer met China moeten worden verbon
den.
Intussen gaat het leven door. Hong
kong weet dat haar toekomst in China
ligt. Nu al richt de economie zich voor
het grootste deel op het Rijk in het Mid
den. Honderdduizenden in Kanton,
maar ook verder landinwaarts werken
voor bedrijven uit-Hongkong. De stad is
ook de toegangspoort voor talrijke wes
terse en Japanse bedrijven naar China.
Er zijn ongeveer 150 Nederlandse bedrij
ven in de kolonie. Drinkwater, voedsel,
groente en fruit, eieren, het komt voor
een groot deel uit China. Zonder China
kan Hongkong niet leven,
Met een zekere opluchting wordt gere
ageerd als blijkt dat Kanton, net over de
grens, relatief rustig blijft. De Zuidchine
zen zelf zijn er ook blij om. De laatste ja
ren hebben zij zich immers wat van het
juk van Peking weten te bevrijden.
Bescheiden
De Nederlandse inbreng is bescheiden.
Onze handel met de kroonkolonie be
draagt ongeveer 800 miljoen gulden per
jaar, aldus landbouwattaché drs. R.H.
Schaap. Het valt op dat Hongkong de
vierde importeur van Nederlandse eie
ren is. De totale landbouwexport be
draagt 150 miljoen gulden per jaar. Het
Nederlandse bedrijfsleven staan dus
geen grote verliezen te wachten, mocht
het in Hongkong verkeerd aflopen. Op
dit moment vermindert het toerisme, en
de daaraan verwante handel in luxe goe
deren. Dat geldt ook voor de onroerend
goedmarkt.
Wie wil er immers investeren in een
Hongkong, dat mogelijk straks in het ge
heel geen 'bijzondere status' meer heeft?
In de gemeenschappelijke verklaring
van China en Groot-Brittannië is toege
zegd dat Hongkong vanaf 1997 nog vijf
tigjaar beperkt zelfbestuur krijgt. Dat is
het één land, twee systemen-idee dat
Hongkong in 1984 over de streep moest
trekken. In dat jaar is dat gelukt.
Nu, vijf jaar later, voelen de Hong
kong-Chinezen zich opnieuw een speel
bal. Zij rollen mee met de gebeurtenis
sen in China. En in Londen wordt hun
stem nauwelijks gehoord. Ze moeten
maar afwachten wat er uitrolt. In elk ge
val kunnen ze zelf niet meetrappen.
Felle demonstratie van Hongkong-Chinezen. De angst voor 1997 heeft toege
slagen. ,foto ANP)
