Leidsch Dagblad | 1989 | 15 juni 1989 | pagina 23

fb

PvdA wil meer op
defensie bezuinigen

Atmosfeer binnenshuis is vaak ongezond

WELKE VROUWEN
HEBBEN ALSNOG RECHT
OPEEN
AAW-UITKERING?

aagd!

'Vooral christenen hebben vooroordeel'

DONDERDAG 15 JUNI 1989

PAGINA 23

AMSTERDAM (GPD) De PvdA wil meer bezuinigen op defensie. Het partijcongres dat
op 6 juli bijeenkomt om het verkiezingsprogram vast te stellen, krijgt het voorstel de de
fensieuitgaven in de periode 1990-1994 met 5 procent te verlagen. In het ontwerp-program
staat dat in die jaren de uitgaven voor defensie in Europees verband met 5 procent moet
worden verlaagd, maar dat de nationale defensieuitgaven bevroren moeten worden.

Volgens PvdA-voorzitter Marianne
Sint bestaat er binnen de partij bre
de steun voor het voorstel ook de
defensieuitgaven in Nederland met
5 procent te verlagen. Zij verwacht,
dat het amendement door het con
gres zal worden aangenomen. Dit
kan betekenen, dat defensie een be
langrijk struikelblok kan worden
bij de besprekingen voor de kabi
netsformatie tussen PvdA en CDA.

Sint ontkent dat de aanscherping
van de defensieparagraaf iets te ma
ken heeft met de kritiek uit de hoek
van klein links op de PvdA. „Wij la
ten ons bij de bepaling van onze
standpunten niet leiden door de op
vattingen van klein links", zei ze op
de verkiezingsbijeenkomst in Am
sterdam.

De recente uitlatingen van WD-
fractieleider Voorhoeve over het
minderhedenbeleid vindt Sint on

behoorlijk. Voorhoeve zei begin de
ze week dat het minderhedenbeleid
de vreemdelingen in ons land
'slechts afhankelijk heeft gemaakt'.
Hij reageerde daarmee op het ver
schijnen van het rapport van de We
tenschappelijke Raad voor het Re
geringsbeleid, waarin de situatie
van minderheden in ons land uit
zichtloos wordt genoemd en waarin
voor drastische maatregelen wordt
gepleit. „Het rapport deelt een dik
ke onvoldoende uit aan CDA en
WD. Duidelijker kan het niet", al
dus Sint, die zei zeer boos te zijn op
Voorhoeve.

„Het zou CDA en WD sieren de
conclusie van de wetenschappelij
ke raad, dat extra geld en extra
maatregelen onontkoombaar zijn,
over te nemen", meende Sint. Ook
Voorhoeve's opmerking dat Neder

land een scherper toelatingsbeleid
moet voeren voor vreemdelingen
heeft Sint op het verkeerde been ge
zet. „Het toelatingsbeleid is lang
niet zo ruimhartig als Voorhoeve
doet voorkomen", aldus de partij
voorzitter.

Partijvoorzitter Wim Kok acht de
kans dat de PvdA in de regering
komt buitengewoon groot. Kok re
fereerde aan een opiniepeiling van
het dagblad Trouw, waaruit blijkt
dat 56 procent van de PvdA in een
regering wil. „De WD mag geen re
geringsverantwoordelijkheid dra
gen, want de WD is en blijft een
bron van instabiliteit", aldus Kok,
die zei het te betreuren dat de libe
ralen hun sociale gezicht verliezen.
Zij zijn 'teruggevallen op traditio
neel conservatisme om de achter
ban vast te houden'.

ADVERTENTIE

De Algemene Arbeidsongeschiktheidswet (AAW) is kortgeleden veranderd. Dit houdt verband met
het gewijzigde uitkeringsrecht voor vrouwen. Daarom is het voor vrouwen, belangrijk om
te weten of zij alsnog recht hebben op een uitkering.

U kunt in aanmerking komen als u arbeidsongeschikt bent geworden vóór 1 januari 1979 en

óf in het verleden een AAW-uitkering hebt aangevraagd die werd afgewezen omdat u
gehuwd was en niet aan de voorwaarden voldeed

óf in het verleden als ongehuwde vrouw een AAW-uitkering had die werd ingetrokken
omdat u trouwde

óf een lagere uitkering kreeg omdat u getrouwd was en vóór de arbeidsongeschiktheid
part-time werkte.

Wat moet u doen? Wanneer u denkt aan de voorwaarden te voldoen, kunt u een uitkering
aanvragen door zo spoedig mogelijk een 'meldingsformulier AAW' in te vullen, in ieder geval
vóór 1 juli 1990. Het formulier is opgenomen in de folder 'Hoe gaat dat met de AAW',
die voor u klaar ligt bij de postkantoren^ de districtskantoren van het GAK en de
vestigingen van de Bedrijfsverenigingen,
die de aanvragen in behandeling nemen.

Geslaagd aan het Bonaventuracollege
voor gymnasium:

E. Backhuijs, J. van Best, M. Beukering,

H. de Boer, J. Broekhuis, K. Droogh, B.
van der Geest, M. Geradts, C. van der
Ham, I. van der Heijden, C. Hoogeveen,
J. de Klerck, M. van der Kolk, D. Kriek.
M. van der Krogt, M. van der Krogt, C.
Moonen, S. Nauta, A. Rotteveel, A. SiC-
val, M. van Son, A. Timan, M. Vijverberg.

D. Vollering, B. van der Zeeuw, L. Zeijle-
maker, M. van der Zwet

Voor Atheneum:

I. van Amsterdam, S. Bakker, S. Bernar-
don, D. Bes, M. Bijleveld, M. Blansjaar.
L. de Bont, O. Bosman, E. van Breugel, I.
Broekhuis, G. de Clerck, D. van Diepen,
R. Doeswijk, C. Donders, M. van Doorn,

E. Droogh, M. Elstgeest, R. Fase, L. van
der Fits, R. Frohwein, E. Gios, J. Groot,
E. de Groot, M. Groothuis, G. de Haas, E.
la Haye, M. van Heiningen, C. Holtgrefe,
K. Hoogenboom, C. Huisman, T. Janson,

D. Janssen, J. de Jong P. de Jong, N.
Klein, M. Koek. G. van der Krogt. S. van
der Kruijk, M. van Leeuwen, P. Minnee,

E. Molenaar, N. Nieuwenhuizen, P. van
Noort, D. Peters, F. Pijnse van der Aa. A.
Pont, E. van der Post, R. Preenen, G.
Ramsden, M. Rijnbeek, M. Schinkel, R.
Schouten, M. Schrama, W. Schrijvers, Y.
Spadon, B. Spiegeler. R. Strijk, C. Stuit,
P. Toor, S. Venselaar, L. Veselka, G. Vo
gelaar, E. Weijers, J. Wenting, G. van der
Wereld, M. Wisse, S. van Zaal, K. Zoet, P.
Zwetsloot.

Voor havo:

S. Akkerman, M. Ammerlaan, P. Ammer-
laan, S. Baak, A. Bakker, Y. van den
Berg, K. van der Blom A. Boers, B. Bos
man, A. van der Burg, F. Crijns, I. Ditt-
mer, J. Ellis, S. van Es, E. Fasseur, S. Ger-
rese, S. Gerritsen, B. Goddijn, B. Gor
dijn, D. la Grand, C. de Haas, C. Harkes,
H. Hoogduin, M. Jacobs, R. Kaizer, J.
Kalkers. R. van Kasterop, M. Kerkvliet,
G. Klijn, M. Laterveer, L. van Leeuwen,

F. van der Maden, T. Mallee, J. Mantel. D.
Mark, K. van der Mark, P. van Marwijk,
K. Moerkerk, K. de Nie, E. van Nierop, J.
Oudshoorn, T. Pielaet, M. Platzbecker,
M. Pouw, R. Prangers, M. Rijnsburger, I.
Schellingerhout, R. Schreuder, M. Sies,

F. Slingerland, V. Smits, P. Spek, J.
Straathof, D. Thur, P. van Tricht, S. Turk,
M. van der Veer, M. van der Veer, E. van
Velzen, E. Verdegaal, F. Vermeulen, M.
Vermeulen, S. Versaevel, J. van der Wal-
le, M. van de Water, F. Welvaart, S. van
der Werf, M. van der Werff, M. van Wes
ting, P. Wobbe, A. van der Zon, P. van der
Zwaan, D. Bartels, M. Bollen, A. Bonnet,
K. Borremans, J. Bouwmeester, W.
Brink, J. Bruines, A. Burggraaf, P. Bus,
W. van Cleef, E. vamn Diemen, M. Eps-
kamp, R. Fase, R. Franken, R. Gianotten,

D. van Graas, S. Groothuis, B. de Haas, C.
van Hees, M. den Hollander, R. Hoog
duin, S. Horstink, M. Hu, A. Hugens, S.
Hulscher, C. Jongmans, F. Kalisvaart, M.
Kasper, A. Keller, A. Koek, T. Korenhoff,

E. van der Kraan, A. van der Kroft, I. Lan-
gezaal, I. van Leeuwen, W. van Leeuwen,

G. van der Meer, R. Meijer, P. van Parid
on, R. Pex, R. de Pijper, A. van de Poel, S.
van der Poel, S. Raaphorst, N. Ramasray,
D. Reedijk, S. Rijkers, S. Sardjoepersad,
Y. Schellekens, S. Strijk, W. van Teylin-
gen, E. van Thull, C. Tilma, A. van der
Valk, L. van der Velde, J. van Velsen, M.
Vermij, M. Vermij, K. Versteegen, S. van
der Vet, H. Vink, C. Wesselman, P. Wil
denberg, C. Witsenburg, R. van Zaanen.
Voor mavo:

G. Alkemade, N. Allouch, D. Bakker, J.
Berg, J. v.d. Berg, I. van den Bergen, S.
van de Born, B. Cremers, M. Devilee, A.
van Doorn, H. Ebbink, M. Elfferich, L.
Fakkel, R. Fasel, S. Gottenbos, K. la
Grand, M. Heemskerk, M. Janson, M. de
Jong, P. de Jong, B. Jooren, N. Verplanc-
ke, D. Kooter, K. v.d. Kuil, A. Kulk, M.
v.d. Laar, S. Landino, N. van Leeuwen,
W. Lucas, J. Luyten, A. v.d. Maat, M. Ma
ris, S. van Marwijk, C. Mooren, M. Mul
der, P. Niezen, A. Onderwater, S. Paarde-
kooper, P. v.d. Ploeg, I. Reijers, P. van
Rijn, P. Roessen, S. Rolfes, M. v.d. Salm,
L. v.d. Sanden, R. v.d. Sanden, J. Schou
ten, E. Smeink, K. Snel, J. van Steenber
gen, J. Steenvoorden, J. Tyrk, S. Turk, P.
Turk, D. Verheugd, S. Verkleij, F. Ver
steegen, B. Schmal, M. de Winter, M.
Zwetsloot, R. van Zwieten, D. de Bruyn,
M. Aarts, R. Blansjaar, E. Breedeveld, R.
Burgerhout, F. Deutekom, K. Dirkse, E.
Eijsackers, P. Gallert, M. Heemskerk, S.
Hogenboom, R. Juffermans, F. Klein, L.
Kraan, L. Lemmers, R. v.d. Mark, M. v.d.
Meer, E. Meijer, C. Olijerhoek, B. Staats,
L. van Triet, M. v.d. Veer, M. v. Velsen, P.
Vincenten, H. v.d. Werff, B. Zonderop, D.
Zandbergen.

Aan dc Chr. mavo - Rijnsburg zijn ge
slaagd:

W. Beekhuis, D. Blom, G. Bosman, N.
Brussee, M. van Delft, F. van Delft, M.
van Delft, M. van Delft, C. Driebergen, M.
Driebergen, R. den Duik, C. van Duyne,
K. van Egmond, H. v.d. Eijkel, H. Glasbe
ren, K. v.d. Gugten, A. Heemskerk, A.
den Heijer, N. den Heijer, E. Hoogduin,
H. van Iterson, J. van Iterson, J. Jonkers,

A. Kellner, J. v.d. Krogt, D. Kromhout, L.
v.d Kwaak, A. v.d. Meij. A. v.d. Meij, C.
v.d. Meij, H. v.d. Meij, B. de Mooij. G. de
Mooij, J. de Mooij, S. de Mooij. N. Mul
der, A. van Nieuwkoop, C. Noort, C. de
Rover, J. Schaddé van Dooren, M. Schra
ma, C. Smit, R. Stamper, M. Strootman,
K. Tijsterman, R. Vianen, E. v.d. Vijver,
W. v.d. Vijver. R. Vletter, M. Vliegent-
hart, P. van Vliet, P. Westra, J. van Wijk,

B. Winkelman, E. Wolthaus, R. Wolthaus,
M. Zandbergen, H. Betgen, M. van Dijk,
P. van Duijvenvoorde, G. v.d. Eijkel, B.
Grimbergen, S. Imthorn, J. Ooms, M.

J. de Nooijer, J. Oskam, H. v.d. Plas, P.
Spierenburg, S. v.d. Vijver, K. van
Amersfoort. D. Dekker, D. Hoetmer, F.
Plug, A. Verhaar, L. Lindhout, W.

Aan dc MVO S.G. Lisse slaagden voor
LEAO:

P. Biervliet, R. Meijer, E. Chaudron, P.
Hoogendam, Y. Keijzers, M. Konneman,
Y. van Leyden, R. Pijpers, C. van Snip-
penberg, N. van Stein, E. de Vries, R.
Warmerdam, A. Yildiz, B. Bakker, G.
Diersman, E. Dissel, A. van Eeuwijk, S.
Hartman, S. Hilliger, L. van Hoven, A.
Imthorn, S. Koster, C. de Lange, J. Meij
er, P. Meijer. C. Miedema, M. Paardekoo-
per, D. Randsdorp, B. Roks, A. Smidt, M.
Vink, S. Witteman, B. van Es, C. Harden-
berg, M. Stroomer, S. van Voorst, H.
Man, S. Boekhoven, C. Christiaanse D.
Dofferhoff, F. Noya, A. Bakker, A. Frank,
N. Heemskerk. H. Meijer.

Voor LHNO: ts. van der Voort, A. van
den Broek, N. Chellaf, C. Dekker, G. de
Groot, E. van der Lans, M. van der Lans,
E. van de Reep, N. Rozendaal, C. Ruig-
rok, H. Vledder, E. van der Voorn, B.
Waasdorp, A. van der Wolf, C. van der
Zande, S. Blokker, M. Brakel, E. Busch-
man, M. Duivenvoorden, S. Duivenvoor
den, T. Faas, M. Hoogenbosch, S. Jong
man, E. Koot, T. Lagendijk, R. van Noort,
C. Opelaar, P. van Rooijen, I. Ruigrok, B.
Schenk, P. Slobbe, J. van Stein, D. van
Steijn, B. Vermeer, S. Warmerdam, L.
Wessels, S. Weijers, W. Weijers, S. van der
Wolf, K. van 't Wout, M. Zuiderduin, C.
Vester, L. Wijninga, B. Guttmann, H.
Kaptein, R. Kolman, L. Meijer, E. van de

3raam, M. Dobbe. V. van
Elen, M. Geerlings. P. Heemskerk, A.
Hulsebosch, W. van der Voort, H. van der
Kraan, C. Jansen, N. van Kesteren, H. Ol-
sen, D. Ruigrok, P. van Zoen, K. Berg
man, A, van der Hulst, A. van Kesteren,
A. Kortekaas, M. van der Luijt, N. van der
Wilden. C. Regeer. S van Soest. A. Ver
sluis, I. de Groot, T Amenkour. M.
Griekspoor, J. Reeb, C. Rotteveel, C. Ver
kerk. H. "Winkelaar. P. van der Aart. P.
Duwel, S. Faas, A. Landman. B. van der
Linden. N. van der Meer. G. Mosk. T.
Timmers, T. Warmerdam, E. van de
Weerd, Y. Wesseling, M. Penning. E.

voorden, J. Jansen, G. Strik, N. Aoulad-
sellam, A. Luijten, E. Duijnhoven, E. Sik-
king.

'olgcndc leerling*

D. v.d. Akker, Nancy Anker. A. Baars, S.
v.d. Beek. R. de Boer, M. Boot, M. Brus-
sche, C. de Bruyckere, E. van de Burg, E.
Cambier, M. van Deijk, B. van Delft, S.
van Diggelen, M. Ehlert, D. Eibers, M.
Farber, A. Goosens, G. Groeneweg, L.
Hardeman. S. den Hollander. R. Holver-
da, R. Honsbeek, D. Hurrelbrinck, L. IJs-
kes, W. de Jongh, A. Kolderman. B. van
Kommer, D. Kooreman, W. Kraan, R.
Landwier, S. van Leeuwen. F. Logten-
berg, M. Lont, R. Meeboer, E. v.d. Meij-
den, L. Middelkoop, C. Mostert, S.
Oortwijn, M. van Oosten, S. Piek, R. van
der Ploeg, R. Pcmmee, N. Prins, Y. Ras
ser, W. van Ravens, B. van Rooden, C.
Schrama, L. ciuger, S. Stikkelorum, S.
Tijdeman, I. Yerboon, J. Wayenberg, E.
Zierikzee, D. van de Zon.

Geslaagd aan het College Leeuwen
horst in Noordwijkerhout voor het ha
vo-diploma:

M. van der Steen, A. van den Berg, K.
Boskamp, M. Zuurmond, P. Barnhoorn,
N. van Biemen, P. Both. I. Brederode, C.
Deurman, M. Dofferhoff, M. Driessen, S.
Eichelsheim, S. Frijlink, E. Gans, H.
Heemskerk, L. Hoogeveen, E. Hornung,

H. Koppenaal, M. Koudenburg, N. de
Leeuw, S. van Leeuwen, W. Luijckx, N.
Malek, D. de Monye, E. Noppe, D. van
der Poel, M. de Ridder, T. van Schie, R.
Siemerink, N. Steehouwer, F. Steenvoor
de, L. van Utrecht, M. Verwer, H. Wever,
M. de Winter, M. Adriaanse, H. van Belle,

E. Bergman, M. Bloem, J. Dofferhoff, E.
van der Eist, R. Geerlings, P. Heems
kerk, A. Hogervorst, F. Hogervorst, L.
van der Holst. A. van der Hulst, S. Mul
der, L. van Parera, N. Pennings, G. Pluij-
maekers, J. Verwer, A. van der Voort, I.
van der Voort, M. Warmerdam, S. War
merdam, B. Willemse, F. van der Zon, S.
van Zutphen, M. Pieters, G. van der Hoe
ven, A. Zwetsloot.

Geslaagd voor het VWO-diploma: J.

Gans, H. Alkemade, R. van den Berg, G.
Blom, L. Boellaard, J. van Driel, M.
Haaksma, M. Haasbroek, E. Hermans, W.
Hesselink,,C. Hogervorst, E. Hoogeveen,

I. van Koppen, E. Peschier, N. Pot, J. van
Rooijen, K. de Ruijter, C. Stuifbergen, D.
van 't Wout, F. Zonneveld, L. Balk, M.
van Beelen, D. Beijersbergen, H. Cozijn,
J. van Denzen, A. van Dijk, P. Duiven
voorde, P. Edelaar, J. Floor, H. Geer
lings, I. de Groot, M. Halet, W. Janssen,
H. Kroon, P. van der Meer, P. Nulkes, D.
Pennings, G. Roest, M. Smit, S. Verkade,
M. van der Vlugt, A. de Vries. K. Vrolijk,
A. Wilson, G. van den Berg, R. van der
Geer.

Geslaagd aan De Nieuwe Vaart voor
Leao: M. van Dam, R. Dohle, S. Kage-
naar, M. Reijneveld, R. Torken, R. van
Velzen, M. Altuntas, B. Filippo, C. Fok
ker, N. Hakimi, A. Meskers. B. Vrijbloed,
W. van Asch, D. van Hoven, M. Laterveer,
M. Mulder, J. Vis, S. van den Broek, B.
van der Eisen, E. van Huis, K. Leüering,
S. Leüering, I. Rijsbergen, I. Turk, L.

Pol, I. Boelhouwer. Y. Leuverink, A. Ot
to, S. van der Steen, A. Verver. E. Bonte,
M. Boom, N. Gertenaar, S. Gordijn, M.

Janssen, A. Klom, P Koelewijn, D. Pe-
dük, N. de Romijn, A. van der Scheer, G.
van der Smissen, E. van Strien, A. Swa-
gers, C. Wansink, C. Wouters, P. Blok, A.
van der Heyden, M. Bakker. S. Blote, D.
Boeff, M. Brouwer, I. den Daas, S. Groe
nendijk. B. de Groot, N. van Haalem. F.
Hoogenboom. S. Hoogeveen. P van
Loon. A. Mulder. I Neuteboom. J. Ou-
werkerk. D. Snoeren. A. Tisseur, B Ver
boon, A. Byou, E. Bharosa. F. Afdad, B.
Bakker, S. Beraich.M. Dohle, D. van Es,
R. Ganpat, H. Heppan. S. IJzerman, K.
Meertens, B. Moenen. S. Plug. Z. Sari, J.
Siebert. A. Thorn, M. Viele. W. Verbrug-
gen, C. van den Hoogen. J. van der Lin
den. M. Bijl. S. Gouw. C. Jeekel, M. Min-
ke, M. Neuteboom, S. de Nobel, I. Pijnna-
ken, M. de Vreede, H. Yuce, K. Boz. M.
Felter, E. Filippo, M. Groenewegen, R.
Lasschuyt, R. Laterveer, R. Verhoeven,
M. van Weeren, R. van der Weyden. B.
Yazici, M. Bekooy, H. Chen, N. de Graaf,
M. Sierat, R. Bekooy, M. Ebbens, E. Hil-
lebrand, R. van der Hoorn, J. van der
Klaauw, S. Robbertsen. R. van den Berg,
K. Dreef, D. Kluivers, S. Schreuder. M.
Beekman. M. Dadi, J. Koot. R. van 't
Zand, R. Piket, A. Majolée, M. Wanrooij,
D. Catal. L. Verver. M. van Dijk, M Hoek
stra, D Verhorik. S. Aarts, N. Vermond,
I. Guldemond. I. Hoogeveen. Jenny Ka-
ramoy, S. Oosterveer, M. van Schoonder-
woerd den Bezemer, M. Schreuder, M.
van Strien, W. Verver, S. Wortman, M.
van der Zeeuw, A. Arentsen, Y. Baars. A.
Faas, B. Gübler, M. van der Hoogt, D. Im-
mink, C. Neyda, S. Sweers, B. Verhorik,'
S. Wansink, G. Warshavsky, J. Werk, S.-
van de Vaart. J. van Rosse, W.
Griekspoor. S. Arjun, A. van den Berg, A.
van de Klein, M. Pennings, M. Philipsen,
S. Ramharakh, M. Haneveld, S. Stolwijk,
B. Hagen, H. Yilmaz. I. Rasser. K. Teb-
bens. J. de Jong. S. Sevgic, S. Arjun, R.
van den Berg. Y. Broer, B. de Graaf. W.
van Oosten. J. Velthuyzen, C. Oosterom,
D. de Tombe. F. IJzerman. C. Boven-
deert, W. Jost, R. van der Tuin. C. Stok-
kel, M. van Leeuwen. W. van Polanen, S.
Does, E. de Klerk, A. Voogt, S. van Veen,
M. Angenent, S. Heeren. S. de Ruvter, E.
van Schayk, A. van Valderen, E. van Iter
son, D. Smakman, S. Zoetemelk, M. den
Ambtman, E. van der Geest, I. van Geijls-,
wijk, A. de Reede, M. Straathof, L. Zand
bergen, H. Bonder, A. Haagen, P, den Ei
sen, P. den Eisen, M. van Rijn, L. van der
Krogt, P. Omtzigt, S. Wolvers, P. van
Diest, S. Berg, H. v.d. Akker. C. van Kem
pen. K. Kerkvliet. M. Rotteveel. P. van
den Berg. F. Pieterse. S. Gijsman. L. van
Vliet. S. Switzar, E. Bonder, P. Franken.
D. van Gils, S. Pattinaja, V. Sopacua. B.
Snell, A. Hithane, J. van Mal, O. Arends,
M. Vergeer, A. de Lange, D. Lausberg, L.
Looyestijn, A. Blom, B. Riethoven. N.
Simsek. S. de Beer, Y. Hooft, M. Schutte.
J. Slingerland, J. Evertse, M. Sterenberg,
K. Boers, M. Zwartjes, H. Vink. M. Vree
burg, P. Dompeling, N. de Jager, P. Bulk,
M. van Herk, A. Kortekaas, A. Dompe
ling, A. Sluimer, W. v.d. Linden, C. v.d.
Kaay, A. van den Houten. C. Lemmers, J.
van Veen, J. de Best, M. Witkop, P.
Snaar, M. Bank, P. Feyaerts, G. Heems
kerk, M. Hoeree, M. v.d. Nouweland, J.
Bruning, M. Koelewijn, C. Engel, A. v.d.
Mark, S. van Velzen, K. Vonk, I. Mank. Y
Geerlings, S. Hulsker.

Voor LHNO: M. Berg, M. Bodrij, I. van
Eygen, A. Honsbeek. M. Kraayeveld, A.
Pattiapon, E. Siepman, S. Siere, C. van
der Velde. E. van Westrienen, M. Blom. J.
Colpa, I. Fakkel. D. Güner, O. Marcelis.
T. Mizee, A. Ruytenbeek. S. Ruwaard, A.
Schreuder, W. Uylenbroek. E. Vlietstra,
P. Dompeling, C. van der Wal. M. v.d.
Hulst, I. Borreman, C. Keijzer. F. Le-
varht, M. Los, M. Volwater, L. Woelkens.

Voor LTS: T. Beekman, A. van den
Bos, H. Breuker, R. van Duuren, L. Ge
radts, P. de Graaf, R de Jong, F. Marce
lis, A. van der Meel, R Ouwerkerk, S.
Terwiel, R. Weerheijm, M. Philippo, J.
Brandt, E. Riezenkamp, E. de Vogel, O.
Abed, R. Radhoe, S. Bacaj. R. Hoek, S.
Middleton, R. Wessels, A. Schreuder, J.
Sira, A. Luyckx, J. Zuiderduin, R. Zui
derduin, R. van Rooyen, E. Dobbe, R. de
Roode, M. Schaafsma

Restaurant LA GRAND feliciteert alle geslaagden met hun behaalde diploma.
Onbeperkt spare-ribs17,50.

LA GRAND ook na tienen gezellig uit eten. Herengracht 100 - Leiden - tel. [phone]

FEDERATIE VAN BEDRIJFSVERENIGINGEN

Postbus 8300,1005 CA Amsterdam.

NIJMEGEN (GPD) - "Christenen
zijn autoritairder dan andere men
sen. Ze willen graag ondergeschikt
zijn aan een hogere instantie of een
transcedente macht. Daarvoor gaan
ze naar de kerk, om onderworpen te
worden aan de wetten en de regels
die daar gelden. Ze kijken neer op

minderheden, juist omdat ze afwij
ken van wat ze zelf zijn. Minderhe
den hebben andere normen en
waarden. Op grond daarvan zetten
christenen zich af tegen minder
heidsgroepen".

Dat zegt de Nijmeegse socioloog

Ouderzoeker: roken en open haarden belangrijkste boosdoeners

BILTHOVEN Het roken binnen
skamers en stoken van open haar
den is vaak een ongezonde bezig
heid, zo blijkt uit een studie van het
Rijksinstituut voor de Volksge
zondheid en Milieuhygiëne (RIVM)
in Bilthoven. Metingen tonen aan
dat de lucht binnenshuis dikwijls
een veel te hoge concentratie scha
delijke stoffen bevat, waardoor
mensen een verhoogd risico lopen
kanker te krijgen.

door

Carel Wiemers/ANP

Onder leiding van de toxicoloog
Slooff verrichtte het instituut in op
dracht van het ministerie van
milieubeheer een onderzoek naar
de bronnen, de verspreiding en ge
zondheidseffecten van een tiental
polycyclische aromatische koolwa
terstoffen (PAK). Deze groep, die
enkele honderden verbindingen
telt, vraagt extra aandacht omdat ze
kankerverwekkende is.

De uitstoot van PAK in de lucht
door verbranding bedraagt bijna
134 ton per jaaii Het overgrote deel
is afkomstig van allesbranders
(ruim 113 ton). Bij het stoken van
open haarden komt 18,5 ton PAK
vrij. De uitstoot van andere verwar-
mings- en .verbrandingsprocessen
zijn gering: twee ton per jaar.

Ofschoon allesbranders de mees
te PAK uitstoten, dragen zij in veel
mindere mate bij aan de concentra
tie van deze stoffen in de binnen-
lucht dan open haarden. Via de
schoorsteen verdwijnt de grootste

Roken is voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor een vaak verpest
klimaat binnenshuis of op kantoor. Het levert per jaar ongeveer tien extra
kankergevallen op. <foto GPD>

hoeveelheid PAK naar buiten waar
ze worden vèrspreid. De schadelij
ke stoffen die bij de verbranding
van hout in de open baard vrijko
men, blijven in de kamer hangen.
Zeer hoge concentraties PAK in de
binnenlucht worden veroorzaakt
door het stoken van Icopower (ge
perst kantoorafval) en haardblok-
ken.

Als gevolg van een slechte lucht-
afvoer, gebruik van slechte brand
stof en beperkte ventilatie door iso
latie van de woning blijven de PAK
in vele gevallen lang binnenshuis

aanwezig. Mede door de aanwezig
heid van rook uit sigaretten en ta
bak komen de concentraties van de
schadelijke stoffen dikwijls boven
het maximaal toelaatbare niveau.
Gezamenlijk leiden de PAK's vol
gens Sloofft tot ongeveer vijftien
extra kankergevallen per jaar, waar
van tien als gevolg van het inade
men van tabaksrook (passief ro
ken). „Roken is dus de grootste
boosdoener", aldus de toxicoloog.

Het RIVM raadt de regering dan
ook aan verdergaande maatregelen
te nemen die zijn gericht op het sti

muleren van het stoppen met roken
en het beschermen van niet-rokers.
Over het gebruik van een open
haard is volgens Slooff meer voor
lichting nodig. Een ventilator voor
de afvoer van de verbrandingsgas
sen kan voor een verbetering zor
gen. Ook het gebruik van kleinere
houtblokken kan de uitstoot van
PAK beperken.

Verder verdient het aanbeveling
in allesbranders kolen te gebruiken.
Daarmee kan de uitworp van de
schadelijke stoffen, afhankelijk van
het soort steenkool, met 99 procent
worden beperkt. Bovendien is de
verbrandingswarmte vier keer zo
groot als die van hout. Het gebruik
van kolen in een open haard is al
leen mogelijk met een zogenoemde
inzethaard. Dan is een verminde
ring van de uitstoot van PAK met
negentig procent mogelijk.

De bestrijding van de vervuiling
van het binnenmilieu verdient vol
gens de RIVM-deskundigen veel
meer aandacht dan tot nu toe het ge
val is. Alle aandacht is gericht op de
luchtverontreiniging buiten. De ge
zondheidsrisico's van een vervuilde
binnenlucht worden onderschat.

Over het buitenmilieu constateert
het onderzoekinstituut dat de be
staande normen en richtwaarden
voor PAK dikwijls worden over
schreden. In de bodem is de con
centratie op sommige lokaties zo
hoog dat de grond als chemisch af
val gedefinieerd moet worden.
Overschrijding van de norm voor
oppervlaktewater vindt op diverse
lokaties plaats, terwijl de ad\
men voor de bodem

In de buitenlucht beweegt het
jaargemiddelde van de concentratie
zich rond de ontwerp-richtwaarde.
In geïndustrialiseerde en stedelijke
gebieden vindt wel, maar in lande
lijke gebieden (met uitzondering
van het zuiden) niet overschrijding
plaats.

De belangrijkste bronnen van PAK
in de buitenlucht zijn de industrie
en het verkeer. De stoffen komen
vrij bij de verwerking van alumini
um, cokesproduktie, ongecontro
leerde kabelverbranding en hout
verduurzaming- en conservering.
Berekeningen geven aanwijzingen
dat nabij belangrijke industriële
bronnen, alsook bij het vliegveld
Schiphol, het maximum toelaat
baar niveau op jaarbasis wel wordt
overschreden.

De geschatte extra bijdragen van
deze bronnen aan het aantal kan
kergevallen door blootstelling aan
PAK in de buitenlucht is volgens
jaar. „Daarbij moet worden opge-
merkt dat deze schatting zeker met
betrekking tot Schiphol onzeker is
en de bijdrage hoger of lager kan
zijn", aldus de onderzoek.

De mogelijkheden de uitstoot van
PAK uit deze bronnen te verminde
ren, zijn volgens de onderzoekers
beperkt. Technische maatregelen
bij de bestaande processen hebben
slechts een gering rendement en
kosten de betrokken bedrijven veel
geld. Het RIVM ziet eigenlijk alleen
iets in het gebruik van LPG door
stadsbussen en taxi's.

drs. R. Eisinga, die samen met colle
ga-socioloog drs. P. Scheepers het
onderzoek schreef Etnocentrisme
in Nederland, waarop beiden vrij
dag promoveren aan de Katholieke
Universiteit van Nijmegen. Uit dat
onderzoek komt met name de inci
dentele kerkbezoeker naar voren
als een autoriteitsgevoelig persoon,
die zich gemakkelijk identificeert
met kerkelijk gezag.

Verder werd uit het onderzoek
duidelijk dat een op de vijf Neder
landers sterk nationalistische trek
ken vertoont en zich negatief op
stelt tegenover etnische minderhe
den. Onder deze twintig procent
van de Nederlandse bevolking zit
ten vooral kleine zelfstandigen, in
cidentele kerkgangers, laagopgelei
den, ouderen en rechtse kiezers.

"We hadden dat percentage wel
verwacht, maar nu is het onomsto
telijk bewezen", aldus Scheepers,
die verwacht dat vooroordelen ten
opzichte van minderheden in de
toekomst alleen maar toe zullen ne
men. "Met Europa '92 voor de deur
is er beslist een voedingsbodem

Vooral de kritische geluiden te
genover de kerk hebben inmiddels
aardig wat tongen los gemaakt. Zo
verklaarde dominee Van der Zee
van de Raad van Kerken ontdaan te
zijn over de uitkomsten van het on
derzoek. Eisinga wijst op een door
slaggevend verschil in betrokken
heid dat de leden hebben met het
kerkelijk instituut. "Mensen die ac
tief zijn in kerkbesturen en paro
chies en dergelijke zijn relatief tole
rant tegenover minderheden. Dat
kan echter niet gezegd worden van
de randfiguren. Zij kunnen ook een
hekel hebben aan een katholieke
Surinamer, gewoon omdat het een
Surinamer is. Dat hij ook katholiek
is, net als hen, doet er dan niet meer
toe".

Etnocentrisme

Het promotie-onderzoek van beide
sociologen is het eerste fundamen
tele onderzoek naar de houding van
Nederlanders tegenover etnische
minderheden. Het maakt deel uit
van een grootschalig onderzoek, ge
titeld "Sociaal-culturele ontwikke
lingen in Nederland". De relatie tus
sen kerkelijkheid en het zogenaam
de etnocentrisme hebben ze daar
mee onderzocht. Scheepers hier
over: "Nederlanders die etnocen

trisch zijn, geven duidelijk af op et
nische minderheden, maar staan
weer zeer positief tegenover alles
wat Nederlands is. Die houding zijn
we in meerdere mate tegengeko
men bij kleine zelfstandigen. Zij lij
den aan wat wij status-angst noe
men. Ze zijn bang voor de toekomst
en bang om achteruit te gaan. Alles
wat afwijkt, past niet in hun straatje
en verwerpen ze daarom".

Hoge concentraies van etnocen
trisme, blijkt uit het onderzoek, ko
men voor op het platteland en daar
waar geen etnische minderheden
voorkomen. "Provincies als
Overijssel en Drenthe zijn typische
gebieden waar kleine zelfstandigen
wonen, zoals boeren, die een hekel
hebben aan minderheden, zonder
er ook maar ooit contact mee gehad
te hebben. Een verklaring daar
voor? Onbekend maakt onbemind.
De kleine zelfstandige vreest con
currentie als de dood. Hij is vaak
sterk betrokken bij activiteiten in
zijn directe omgeving. Nieuwe ele
menten worden dan snel als storend
en bedreigend ervaren", aldus
Scheepers.

Rechts

Opvallend is dat deze kleine zelf
standigen hun heil vaak zoeken bij
kleine conventionele politieke par
tijen. Uit het onderzoek blijkt dat
bewoners van het platteland vaak
rechts stemmen. Volgens Schee
pers zijn deze partijen sterk christe
lijk georiënteerd en hebben ze een
hekel aan minderheden. Ook veel
ouderen zouden zich bij deze ideeen
kunnen vinden. Een reden die hier
voor door beide sociologen wordt
aangedragen, is de relatief lage op
leiding van ouderen. "Hogeropge-
leiden zijn toleranter tegenover et
nische minderheden. Zij zijn vaker
op de hoogte van diverse zeden en
gewoonten, die deze mensen heb
ben. Een structurele opleiding,
waarbij aandacht uitgaat naar deze
gewoonten, zou een oplossing kun
nen zijn om het etnocentrisme te
gen te gaan", aldus de onderzoe
kers, die beiden van mening zijn dat
racisme niet uit te bannen is. Eisin
ga: "De mens wil zich van nature af
zetten tegenover een ander". Schee
pers wijst op een andere bron voor
vooroordelen jegens minderheden:
"Mensen die in een benarde sociale
positie zitten, hebben recht van
spreken".