'Vernietiging Europa reëel risico
Onzeker lot bootvluchtelingen
Achtergrond
Hoofd godsdienstzaken Sovjetunie krijgt nieuwe fiinctie
Onderzoeker De Wijk veegt vloer aan met NAVO-strategie
PAGINA 2
WOENSDAG 14 JUNI 1989
LEIDEN - Tijdens de NAVO-
top in Brussel zat hij even in
de knijp en vreesde Rob de
Wijk (34) zijn proefschrift te
moeten herschrijven. Hij kon
gerust zijn. Het even verras
sende als doortastende optre
den van George Bush ten spijt,
is er niets veranderd in de mi
litaire verhouding van West
tot Oost. De Amerikaanse pre
sident leverde "politiek vak
werk" door Gorbatsjov van
repliek te dienen en tegelij
kertijd het NAVO-brandje
rond de Lance-raket te blus
sen, maar zijn ontwapenings
voorstel houdt geen koerswij
ziging in. "De NAVO streeft
nog steeds naar minder, maar
betere wapens. Daarmee
blijft de militaire dreiging
voor het Warschaupact on
veranderd. Een politieke stra
tegie, die past bij de ontspan
ning, ontbreekt".
door
Wim Fortuyn
Het gevaar zit 'm volgens De Wijk
in de sinds 1967 aanvaarde strategie
van de 'flexibility in respons', het
aangepaste antwoord. Die behelst
aanvallen tot diep in het Oostblok
om vijandelijke aanvalssystemen
onklaar te maken en een beweeglij
ke vorm van oorlogsvoering. Doel is
via bliksemsnelle, agressieve acties
het numeriek sterkere Warschau
pact te verslaan.
De aanzet voor dat beleid werd
begin jaren '60 gegeven door de
Amerikaanse minister van defensie
McNamara, die dacht door 'selec
tief gebruik van kernwapens te
kunnen voorkomen dat een nucle
aire wereldoorlog zou ontstaan. Op
dat patroon is sindsdien voortge
borduurd, met name in de jaren '70
onder het toeziend oog van Kissin
ger, de veiligheidsadviseur van
Nixon, en Schlesinger, zijn minister
van defensie. Europa werd de voor
uitgeschoven post van waaruit het
aangepaste antwoord moest wor
den gegeven.
Voor Rob de Wijk (hij promoveert
vandaag op zijn stellingen aan de
Leidse universiteit) staat vast dat
het idee van de flexibility in respons
en een beperkte kernoorlog slechts
risico's oplevert. "De nadruk ligt op
nucleaire aanvallen op militaire
doelen in de diepte. Dat is uitermate
bedreigend voor het Oostblok. In
Hongkong wil af van ruim 40.000 Vietnamezen
HONGKONG Alleen al in Hong
kong zijn er nu ruim 42.000 Vietna
mese vluchtelingen. Bijna dagelijks
komen er 500 bij. Ze worden ergens
in de Zuidchinese Zee opgepikt,
hongerig, angstig en vaak ziek. Bij
na zonder uitzondering zwalken ze
rond in gammele bootjes, die ze
voor veel geld hebben gekocht. Ze
zijn beroofd; de vrouwen en meisjes
veelal verkracht. Anderen worden
vermoord door zeeschuimers om
hun schamele bezittingen. De lijken
gaan overboord.
door Louis Burgers
In Hongkong is hun leven in ieder
geval veilig. Maar hun bootjes lig
gen ver van de bewoonde wereld af
gemeerd bij de Soko-eilanden. Ve
len zijn ondergebracht in lekke ten
ten op het verlaten vliegveld van
Sek Kong. Weer anderen zijn geluk
kiger; zij wonen in overvolle kam
pen. Overal is er strikte bewaking
door politie en Ghurka-troepen.
De regering van de Britse kroon
kolonie ziet de 'boat people" liever
vandaag dan morgen vertrekken.
Het zijn er teveel, naast al die dui
zenden economische vluchtelingen
uit China die jaarlijks proberen de
grens over te komen. Met bijna zes
miljoen mensen op een vlekje aan
de rand van het 'Land van het Mid
den' is de kolonie toch al overvol.
Ook de bevolking heeft maar één
wens: de vluchtelingen moeten zo
snel mogelijk weg. De mensen zijn
het zat nog langer een groot deel
van de kosten voor de opvang van
de Vietnamezen te betalen. Dat
klinkt hard, maar het stond zater
dag letterlijk in de Engelstalige
South China Morning Post. Het was
ook de teneur van televisiereporta
ges, zoals die onder de veelzeggen
de titel 'The tide must turn' (De
stroom moet keren).
In Genève begon gisteren een in
ternationale VN-conferentie, onder
auspiciën van de Hoge Commissa
ris voor de Vluchtelingen, over het
probleem van de bootvluchtelin
gen. Hongkong stuurde zijn gouver
neur, Sir David Wilson. Hij weet dat
hij met resultaten - lees 'geld en toe
zeggingen' - thuis moet komen.
Volksvertegenwoordigers heb
ben al laten weten niet langer mid
delen beschikbaar te willen stellen
voor de opvang van de vluchtelin
gen. Eri steeds luider klinkt de op
roep om Hongkong gewoon te slui--
ten voor nieuwe vluchtelingen.
"Indien wij de afgelopen weken
Peking niet hadden gehad, dan was
de kwestie van de bootvluchtelin
gen voor onze ogen ontploft. Dan
zouden de mensen nu door de stra
ten marcheren tegen de komst van
vluchtelingen. Zij zouden
dat het bestuur maatregelen
aldus de afgevaargdi-
ge Hui Yin-fat, een van de felste cri
tici.
De bevolking van Hongkong
weet dat geen enkel westers land
het zou aanvaarden wanneer de
'boat people' worden teruggezon
den. Maar alleen door hard en lang
durig aan de bel te trekken, kan er
wat worden bereikt.
De bijeenkomst van deze week
houdt zich overigens niet alleen be
zig met de problemen van Hong
kong. Steeds meer Vietnamezen
steken over naar de Filipijnen. Sa
men met kleinere groepen in andere
landen gaat het om in totaal 90.000
bootvluchtelingen. Dan zijn er nog
75.000 Laotianen in Thailand, en
eveneens 300.000 Cambodjanen.
Maar het probleem van de Hong-
kong-Vietnamezen is het meest
dringend.
De conferentie wil drie zaken re
gelen. Allereerst moet het principe
van het recht van eerste asiel in
Zuidoost-Azië opnieuw worden in
gevoerd. Daardoor wordt de druk
van de vluchtelingen beter over de
verschillende landen verdeeld. Te
gelijkertijd moet het Westen toezeg
gen meer immigranten uit de vluch
telingenkampen toe te laten.
Daarnaast moet er in de toekomst
een verschil gemaakt worden tus
sen 'echte (lees: politieke) vluchte
lingen en economische. De laatsten
worden teruggezonden naar het
land van herkomst. Tien jaar gele
den werd elke Vietnamese vluchte
ling nog als een politiek vervolgde
beschouwd. De grote aantallen van
de laatste jaren maakt een splitsing
noodzakelijk.
In het geval van de Vietnamezen
betekent het dat een groot deel van
nieuwkomers direct terug zou wor
den gezonden. Deskundigen van de
VN geloven dat zij vaak 'slechts' een
beter bestaan zoeken. Zij hoeven
niet bang te zijn voor vervolging in
Vietnam, zeggen de westerse lan
den.
In Hongkong gaan al stemmen op
om deze nieuwe regels niet alleen te
laten gelden voor nieuwe immi
granten. Ook de al in de kroonkolo
nie aanwezige Vietnamezen moeten
opnieuw worden beoordeeld. Tot
nu toe blijkt nog geen tien procent
te voldoen aan de omschrijving 'er
kend vluchteling'. De VS verwach
ten dat onder andere groepen rond
de helft zich zal kwalificeren.
Dat zou betekenen dat de komen
de jaren talloze vluchtelingen naar
Vietnam worden teruggestuurd. Of
de internationale gemeenschap zo
ver wil gaan, moet' worden afge
wacht. Maar de kans daarop lijkt
niet erg groot. De mogelijkheid be
staat dat Hongkong alsnog zal be
sluiten zelf dan maar de uitwijzing
door te voeren. Voor de Vietname
zen in Hongkong breekt een zware
tijd aan.
i Hongkong 500 bootvluchtelingen. Vaak zijn ze onderweg beroofd en zijn de vrouwen
De voorzitter van de raad voor
godsdienstzaken van de Sovjet-
regering, Konstantin Chartsjev,
krijgt een andere functie.
Chartsjev heeft er naar ge
streefd dat de kerken en andere
godsdienstige gemeenschappen
minder in hun activiteiten wor
den beperkt. Het wordt niet uit
gesloten dat hij slachtoffer is
geworden van een coalitie van
conservatieve krachten binnen
de communistische partij èn de
orthodoxe kerk.
Volgens Nikolai Mukhin, hoofd
van de afdeling buitenlandse be
trekkingen van de raad, heeft
Chartsjev zijn verandering van
baan aan zijn medewerkers mee
gedeeld. Hij heeft niet gezegd
•waar hij gaat werken, maar vol
gens waarnemers wordt
Chartsjev, die uit de diplomatieke
dienst afkomstig is, ambassadeur
in een Afrikaans land.
Chartsjev werd hoofd van de
raad kort voordat Michail Gor
batsjov in 1985 aan de macht
kwam. In die jaren heeft hij ge
poogd een soepeler beleid ten op
zichte van de diverse religieuze
groeperingen te bewerkstelligen.
De raad werkte een nieuwe gods
dienstwet uit die de kerken en
godsdienstige gemeenschappen
meer vrijheid geeft.
Volgens Mukhin is de vervan
ging van Chartsjev "een heel nor
male gang van zaken", die niets
met fundamentele veranderingen
in het beleid van de Sovjetunie te
maken heeft. Maar in Moskou
verluidt dat Chartsjev teleurge
steld is over het verzet van con
servatieve partijfunctionarissen
tegen een nieuwe godsdienstwet.
Zij zouden Chartsjev ook verwij
ten dat hij te veel op de voorgrond
dringt.
Ook zouden binnen de leiding
van de Russisch-Orthodoxe Kerk
bezwaren tegen de voorzitter van
de raad bestaan. Chartsjevs idee
ën over een interne democratise
ring van de kerken zouden te ver
gaan voor sommige kerkleiders
die vrezen voor het verlies van
hun functie.
Vlaamse EO
Evangelische christenen in
Vlaanderen hebben de Christelij
ke Vlaamse Omroep (CVO) opge
richt. Deze nieuwe omroep hoopt
binnenkort, na toestemming van
het Vlaamse ministerie van cul
tuur. maandelijks een televisie
programma via de kabel uit te
zenden.
De evangelische omroep van
Vlaamse bodem is een bundeling
van media-initiatieven van de
Evangelische Alliantie Vlaande
ren (een belangenorganisatie van
zeventig evangelische gemeen
ten) en de Broederschap van
Pinkstergemeenten.
De Nederlandse stichting
Christelijke Media Projecten,
nauw verwant aan de Evangeli
sche Omroep, heeft zich voorlo
pig garant gesteld voor tweeder
de van de kosten. De rest moet
worden bijeengebracht uit leden
gelden of bijdragen van bedrijven
en christelijke organisaties.
Op de zogenoemde publieke
zenders van de BRT is zendtijd
beschikbaar voor de verschillen
de godsdiensten en de humanisti-
- sche beweging. Het zeer beperkte
aantal televisie-uren voor protes
tantse uitzendingen deed de
evangelische initiatiefnemers op
zoek gaan naar andere mogelijk
heden om regelmatiger op het
scherm te komen.
Bovendien wordt de zendtijd
voor protestanten integraal toe
gekend aan slechts ëen kerkge
nootschap, de Verenigde Protes
tantse Kerk in België (VPKB).
Deze kerk telt in Vlaanderen on
geveer dertig gemeenten. Vele
VPKB-leden van evangelicale
signatuur zijn bij het initiatief
voor een nieuwe omroep betrok
ken.
Studentenpastoraat
De rooms-katholieke bisschop
pen hebben besloten dat er in elk
bisdom een instelling voor het
studentenpastoraat moet komen.
Verder gaan zij over tot de vor
ming van een landelijke advies
groep waarvan de samenstelling
nog moet worden bekendge
maakt. Dit is aan het einde van de
bisschoppenconferentie in
Amersfoort meegedeeld.
De bisschoppen hebben een
advies van een commissie onder
leiding van de voorzitter van het
College van Bestuur van de Rijks
universiteit Utrecht, drs. J.G.F.
Veldhuis, terzijde gelegd. Deze
commissie drong bij de bisschop
pen aan op een nieuwe visie op de
identiteit van het studentenpas
toraat en ontraadde ten sterkste
de oprichting van instellingen per
bisdom. Zij meende dat kon wor
den volstaan met de al bestaande
besturen van de studentenparo
chies.
De voorzitter van het Landelijk
Beraad van R.-K. Studentenpas
tores, drs. H. van Breukelen uit
Leiden, toont zich "verbaasd en
zelfs geergerd" over het besluit
van de bisschoppen. Niet alleen
steekt het hem dat het advies van
de commissie-Veldhuis is gene
geerd, maar ook meent hij dat de
bisschoppen zijn gezwicht voor
de "clericale, heel eng Nederland
se" opvattingen van kardinaal Si-
monis en bisschop Gijsen van
Roermond. Deze bisschoppen
menen dat het studentenpasto
raat geen aparte taak van de kerk
is en dat studenten maar naar de
parochiekerk moeten gaan.
Op Schiphol zijn vanochtend 31
jongeren uit Canada en de Vere
nigde Staten geland om deel te
nemen aan het zogenoemde 'Der
de Generatie Project', het laatste
onderdeel van het feest rond hon
derd jaar gereformeerd jeugd
werk in Nederland.
Het project heeft als doel Ne
derlandse jongeren en jeugd uit
de grootste emigratie-landen met
elkaar in contact te brengen. Vol
gen coördinator Cees Anker zul
len ook nog jongeren uit Brazilië,
Nieuw-Zeeland, Argentinië en
Australië volgen. In al deze lan
den is volgens hem 'veelal bloei
end gereformeerd jeugdwerk' op
gezet.
Centrale vraag bij de uitwisse
ling zal zijn wat het geloof in Je
zus Christus voor ieder persoon
lijk betekent. Daarbij wordt het
thema van de jubilerende jeugd
bond, 'Geloof in het leven', als uit
gangspunt genomen. Na een ver
blijf bij gastgezinnen in verschil
lende steden in Nederland, zullen
de deelnemers een conferentie
bijwonen in Ysselsteyn (Lim
burg).
Europese bisschoppen. De
Nederlandse bisschoppen heb
ben de aartsbisschop van
Utrecht, kardinaal Simonis, be
noemd tot hun vertegenwoordi
ger in de Raad van Europese Bis
schoppenconferenties (CCEE).
Hij volgt bisschop Móller van
Groningen op, die sinds de op
richting in 1972 in de CCEE zit
ting heeft gehad. In de CCEE wer
ken de bisschoppenconferenties
in Europa samen.
Religie. Onder de titel 'Reli
gie relevant?' wordt in het Hen
drik Kraemer Instituut in Oegst-
geest een cursus gegeven over re
ligie en geloof in de Derde We
reld. Tijdens een serie bijeenkom
sten in het najaar wordt onder an
dere ingegaan op de grondslagen
van de islam, de plaats van het
christendom in Zuid-Amerika en
de religies in de Afrikaanse sa
menleving. De kosten van de cur
sus bedragen honderd gulden.
Voor informatie kan rnen bellen,
tel. 071-177777.
Beroepen
Hervormde Kerk: bedankt voor
Hazerswoude C. D. Zonnenberg
Benschop.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Nagele in combinatie
met Tollebeek (parttime) drs. J.
W. Overvliet kand. Kampen; be
roepbaarstelling drs. J. W. Over
vliet kand. Kampen.
Oud-Gereformeerde Gemeen
ten: beroepen te Rijssen (Oranje
kerk) als lerend ouderling D.
Monster Puttershoek; beroep
baar als lerend ouderling T. Klok
Laarweg 32 6732 DH Harskamp
tel. 08383-6391, D. Monster Laan
van Heemstede 16 3297 AJ Put
tershoek tel. 01856-1376.
tijden van crisis zal dat leiden tot
een zenuwenoorlog, waarbij het ge
makkelijk uit de hand kan lopen.
Immers, het is van het grootste be
lang dat je de vijand, dus je eigen
uitschakeling, vóór bent. De eerste
klap is in dit geval letterlijk een
daalder waard".
Eerste klap
De strategie van het aangepaste ant
woord is in strijd met de belangrijk
ste doelstelling van de NAVO: het
voorkomen van oorlog, is de con
clusie van De Wijk. Ze staat ook
haaks op het streven de strijd snel te
beëindigen op een zo laag mogelijk
niveau van geweld, als die eenmaal
is ontbrand. "Het aantal bedreigin
gen is dan zo groot, dat het niet
meer binnen het menselijk vermo
gen ligt dat nog te overzien. Als het
Warschaupact het zekere voor het
onzekere neemt, betekent dat een
omvangrijke aanval op NAVO-doe-
len. Dat betekent in feite de vernie
tiging van Europa".
Hij geeft grif toe dat zijn theorie is
gebaseerd op "academische koffie-
dikkijkerij". Er is nu eenmaal nog
nooit een kernwapenoorlog ge
voerd onder dreiging van de huidi
ge NAVO-strategie. Duidelijk is
evenwel, dat je moet beschikken
over een enorm en veelzijdig wa-
penpotentieel, wil je elke denkbare
uitdaging kunnen beantwoorden.
"Flexibiliteit is onzin", vindt De
Wijk. "Technisch en ook financieel
niet haalbaar. We weten het niet, het
is nog nooit geprobeerd. Maar als je
de vijandelijke wapens onschade
lijk wilt maken, moet het allemaal
wel in één klap werken. En we heb
ben aan de space shuttle gezien hoe
snel er iets mis kan gaan".
Als er op het slagveld met kern
wapens wordt gesmeten, kan er van
een beheerste situatie kan geen
sprake meer zijn. De Wijk: "Geloof
maar dat er paniek ontstaat, chaos,
als die paddestoel eenmaal opstijgt.
Het zal verlammend werken. Com
mandosystemen vallen uit door de
magnetische impuls die een kernre
actie voortbrengt; goede communi
catie is niet meer mogelijk".
Anders gezegd, de NAVO-strategie
is gebaseerd op de illusie van tech
nische perfectie, met als toppunt kunnen we het betalen. Er is geen
het Amerikaanse ruimteverdedi- veiligheidsconcept op grond waar-
gingsprogramma SDI (dat volgens van ze kunnen bepalen of ze die wa-
De Wijk overigens langzaam wordt pens wel willen hebben, of ze wel
afgeschreven). De huidige plannen passen bij de ontspanning
om te moderniseren, onder het mot- Dat politieke onvermogen voert
to 'minder, maar beter', getuigen De Wijk terug op het gegeven dat de
dat geloof in de tech- NAVO is opgebouwd uit zestien de-
niek. Wat daarbij vooral zorgen mocratieën, die het nooit eens zijn
baart, is dat het wapentuig puur en dus op een gegeven moment de
vanuit militair oogpunt wordt ont- rijen maar sluiten omwille van de
wikkeld zonder rekening te houden eenheid. "Je ziet het aan het com
met de politieke effecten.
"Defensiebeleid heeft twee po
ten: je hebt het materiaal de man
netjes, de raketten, de tanks en je
hebt de politiek. Aan beleid op dat
laatste punt ontbreekt het, terwijl Ook het compromis ten
-het daar eigenlijk moet beginnen, de Lance-raket (uitstel van ae mo-
Als NAVO-bevelhebber Saceur dernisering in afwachting van on-
raketten wil hebben, stellen derhandelingen met de Sovjetunie)
prehensive concept, het allesomvat-
typisch
Nietszeggend
de politici vaak maar
vraag:
s volgens De Wijk een staaltje
kunnen we ze betalen. Ze vragen zich
(foto Holvast)
nietszeggendheid. Op het oog heb
ben de Duitsers in Brussel een suc
cesje geboekt. Maar de Britse pre
mier Thatcher, onvoorwaardelijk
op de hand van de Amerikanen, be
nadrukte onmiddellijk dat de mo
dernisering overeind was gebleven.
"Zelfs Schmelling, en dan hebben
we het toch over de adviseur vgn
Kohl, zei dat de NAVO-top was mis
lukt".
Europa, verdeeld en wel, wacht af
als het aankomt op het ontwikkelen
van nieuwe NAVO-plannen. En ook
de gekozen politici in de Verenigde
Staten missen vaak de kennis om de
voorstellen van de experts op waar
de te schatten. De Wijk: "Nixon had
als bijnaam the great neglector, de
grote veronachtzamen Die tekende
stukken zonder de inhoud te ken
nen. Reagan wilde op een gegeven
moment zelfs niet meer geïnfor
meerd worden over kernwapens en
Weinburger, zijn minister van de
fensie, kon nog geen grasmaaier
van een raket onderscheiden".
Dus is het uiteindelijk een klein
groepje Amerikaanse specialisten,
zoals Paul Nitze, dat in feite het be
leid bepaalt. Gevolg is dat de Ameri
kaanse perspectieven en belangen
overheersen. De strategie is gericht
op het bepoerken van de strijd te
beperken tot Europa. De angst voor
een Europees slagveld, vlak voor de
laatste NAVO-top nog ondubbelzin
nig naar voren gebracht door de
Bondsrepubliek Duitsland, beves
tigt dat alleen maar.
Er zijn Europese politici die juist
de dreiging van een kernoorlog tus
sen de twee supermogendheden
zien als kern van de afschrikking.
Zij willen af van de flexibility in res
pons, maar slagen er niet in het
NAVO-beleid in die richting om te
buigen. Dat moet anders, vindt Rob
de Wijk, want doorgaan op de inge
slagen weg is gevaarlijk en zinloos.
Crisisbeheersing
De strategie van het aangepaste ant
woord kan niet worden waarge
maakt, is zo ingewikkeld dat ze poli
tiek niet te hanteren is en staat ver
mindering van het aantal wapens in
de weg. Nu het Warschaupact onder
leiding van Gorbatsjov duidelijk
maakt een minder op confrontatie
gerichte koers te willen varen, moet
de politiek het heft weer in handen
Crisisbeheersing. Dat is waar vol
gens De Wijk alles om moet draaien.
Om te voorkomen dat het in span
nende tijden uit de hand kan lopen,
moet de NAVO zorgen voor een on
dubbelzinnig en puur defensief sig
naal in de richting van het Oostblok.
Niet de militaire, maar de politieke
boodschap moet voorop staan. Dus
geen offensieve plannen meer op
militaire doelen, diep in de Sovjetu
nie, die aanvallen kunnen uitlbk-
ken. En geen dreiging van atoom
wapens op het slagveld.
Dat heeft ook andere voordelen.
Het mes kan diep in het Europese
wapenarsenaal van de NAVO en dat
komt goed uit, want de defensie
budgetten staan onder druk. Om te
beginnen kunnen de atoomkanon
nen weg, evenals de huidige nucle
aire vliegtuigbommen. De Lance-
raket hoeft wat De Wijk betreft ook
niet vervangen, maar hij vindt wel
dat de Sovjetunie dan de eigen kor-
te-afstandsraketten (Frog, Scud en
SS-21) moet terugtrekken. Op con
ventioneel gebied kan bijvoorbeeld
het aantal tanks worden gehalveerd
tot 10.000.
Van de huidige 4j600 NAVO-kern-
wapens in Europa hoeft de NAVO
er in de visie van De Wijk niet meer
dan 1000 te handhaven. Voor de nu
cleaire afschrikking kan worden
volstaan met een nucleaire grondra-
ket met een bereik van 400 kilome
ter, die wordt gekoppeld aan de F-
16.
De Wijk: "Die zijn alleen voor het
-uiterste geval, dus als de strijd met
geen enkel ander middel kan wor
den beëindigd. Vliegtuigen zijn
langzaam, je kunt ze zien aankomen
en dat is voor het Warschaupact een
stuk minder bedreigend. Maar ze
geven wel een heel krachtig politiek
signaal. Ze kunnen dan op alle
NAVO-vliegvelden worden gesta-
tionneerd, zodat niet alleen West-
duitsland risico's loopt".
Puinhoop
Helemaal afzien van atoomdreiging
gaat De Wijk een stap te ver. De we
reld is te vol van onzekerheden om
er op te vertrouwen dat de stap naar
ontspanning tussen Oost en West
definitief is gezet. "Vergeet niet, de
Europese geschiedenis is doorspekt
met conflicten. Het, is een gierende
puinhoop in het Oostblok. De com
munistische wereld verkeert in een
absolute crisis. Je ziet het nu weer
aan China, maar ook in de Sovjetu
nie gebeurt van alles. We beoorde
len Gorbatsov hier op zijn buiten
landse beleid, maar in eigen land
zijn de mensen uiterst ontevreden
over zijn beleid. Het is buitenge
woon interessant wat er allemaal
gebeurt, ook in Polen, maar ik ben
er nog helemaal niet gerust op".
