m
'Als ik toestel van SLM zie
krijg ik al pijn in m'n buik
Passagiers verwachtten rustige landing
Verbeek zet vraagtekens bij verenigd Europa
jamo sw-2
Boosheid en verslagenheid bij Suiïnamers in Amsterdam
DC - 8 VERONGELUKT
'Feministische theologie vormt satanische verleiding
AMSTERDAM Voor en in het gebouw van de Surinaam
se Luchtvaart Maatschappij SLM aan de Weteringschans in
Amsterdam deed het gisteravond even denken aan klein
Paramaribo. In groten getale, alle rangen en standen, en
dwars door alle etnische groeperingen heen, zochten fami
lieleden, vrienden en kennissen van de slachtoffers van de
vliegramp bij Paramaribo troost in eikaars nabijheid.
door
Leonie van Bladel
Er heerst een sfeer van verslagen
heid en verbijstering. Het SLM-per-
soneel doet stilletjes zijn werk. De
namen op de lijsten met overlede
nen worden voortdurend veran
derd. Vrouwen huilen. Een Suri
naamse merkt op: "Er was vaak ver
traging. Je denkt altijd wel zo iets,
maar je denkt God is met me". Er
wordt schande van gesproken dat
Suriname met tweedehands vlieg
tuigen vliegt. "Het is een wonder
dat het met eerder is gebeurd".
deviezen voor wapens". Een werk
nemer van de SLM vindt het tijd
worden om zich te weren: "U denkt
toch niet dat de Rijksluchtvaart
dienst een toestel laat opstijgen als
het niet in orde is". Er wordt weinig
geloof gehecht aan zijn woorden.
"Die zwarte doos zal wel naar de
Memre Boekoe kazerne gaan, en
Terwijl aan de ene balie Surinamers daar zeggen ze dat hij beschadigd is.
zekerheid willen hebben over de en- We zullen de waarheid nooit horen,
kele familieleden die het hebben nooit",
overleefd, worden iets verderop de
Zenuwachtig
Een Surinaamse, begeleid door
haar Nederlandse buurman, zit ze
nuwachtig in een hoekje. Haar man
heeft het overleefd. In het Acade
misch Ziekenhuis in Paramaribo no^ 6lssen-
geven ze hem zestig procent kans.
ingeschreven die naar Pa
ramaribo worden vervoerd om de
identificatie van de slachtoffers te
verrichten.
Het ongeloof over de oorzaak van
de rarnp wordt intussen hardop ge
uit. "Mevrouw, uw huis is beter ver
licht dan die landingsbaan op Zand
erij. Als ik dat geel van de SLM zie
krijg ik al diarree. Dat toestel maakt trainer van de FC Bijlmer, ziet er be
de raarste geluiden. Fouten kunnen rustend uit. "Steve had zoveel plan-
gebeuren, maar dit is niet accepta- nen, en net een droomcontract ge-
bel. Een onderhoudsbeurt bij de kregen met Roda JC. Het was een
KLM is ze te duur, maar er zijn wel leuke jongen. Sportief en be
schaafd. We zullen hem in ere hou
den. Hij is een voorbeeld voor de
jeugd in de Bijlmer".
In de neergestorte DC 8, die de
droeg van de Surinaamse we
reldkampioen zwemmen op de 100
meter Anthony Nesty, zat heel wat
Surinaams talent, zowel op voetbal
als op cultureel gebied.
Enkele van de omgekomen voet
ballers van Surinaamse origine zijn
in Nederland geboren, en gingen
het eerst naar 'Swietie Sranan'.
Ze waren opgetogen, en wilden
de andere kant
waartoe ze
voetbalveld.
Dat gold ook voor de Kawina-
bassadeur Ramkisoor stilletjes bin
nen. Ook de in Surinaamse kring
geliefde dominee Dielingen kijkt
waar hij vertroosting kan bieden.
Een vrouw praat hardop voor zich
uit: "Echt waar, ik dacht dat Surina
me zulke rampen bespaard zouden
blijven. We hebben al niets meer".
De behoefte om dit leed met elkaar
te delen is groot. Om half een wordt
het buiten het SLM-gebouw wat
stiller, maar binnen wil men het al
lerlaatste detail weten.
Om een uur Nederlandse tijd zijn
er berichten dat de zwarte doos is
gevonden, maar naar de echte oor
zaak van de ramp blijft het voorals-
SLM-directeur Lachmising vertelt tijdens t
tver het ongeval met de DC-8
persconferentie gisteravond in Amsterdam het laatste
BRAZILIË
PARAMARIBO - Het lijkt alsof de
piloot van het verongelukte SLM-
vliegtuig geprobeerd heeft het toe
stel op het laatste moment
grond te zetten op
de twintig haalden de stad niet
en in het Academisch Ziekenhuis
overleden er nog eens drie. De ber
de gers praten na over het kleine jonge-
11e bos- tje» dat ongedeerd uit de chaos
de weinige plekken waar in Surina
me in de vrije natuur gezwommen
kan worden.
Er i:
weg. Een vleugel ligt over de weg kwam lopen e
heen, de rest van de brokstukken kwispelend uit de resten van het ba-
ligt her en der verspreid in het bos, gageruim klauterde .^Arbeiders
SLM kan dat niet. Er zijn
•'twee vliegtuigen, waarvan er
voor een revisiebeurt in
geen Surinamer die niet snel Luxemburg aan de grond staat. De
nagaat of er familie of bekenden neergestorte DC-8 had zo'n revisie
tien meter van de weg. Een het bauxietbedrijf Suralco probe-
groep van honderd militairen,
brandweerlieden en douaniers legt
i de slachtoffers i
met zwaar materieel de cockpit zich, dat
om te keren waar de piloten nog
moeten zitten.
Getuigen
hen zegt: Het enige wat -j 4 t»/t i
De eerste ministers en president Machteloos
Shankar arriveren uit de stad. le
de lichamen
lange rijen
Een
we kunnen doen is zo netjes moge
lijk opruimen". En dat gebeurt.
het hondje dat met het ongelukkige vliegtuig
den. En dan blijkt weer hoe klein de
bevolking is en hoe goed men el
kaar kent. Paramaribo realiseert
nicht, een huisarts, een
directeur van een bekend bedrijf,
een hoge ambtenaar omgekomen
zijn.
band 'De Draver boys' met
kwam in één klap om het leven.
De dichter Ronald Sion, die voor
het Multi Etnische Podium voor het
eerst naar Nederland was gekomen,
werd gisteravond betreurd door de
organisator van dat evenement.
Komen en gaan
De telefoon gaat zonder ophouden.
Het blijft een komen en gaan van
Surinamers. Voor het SLM-gebouw
staan de auto's kris kras gepar
keerd. De Amsterdamse politie laat
het toe. Rond de klok van tien uur
worden broodjes aangeboden. Het
personeel is rustig en dienstbaar.
Om elf uur komt de Surinaamse am-
de oceaan laten Zorgvuldig worden persoonlijke dereen huilt. Men wijst elkaar op de
staat zijn op het bezittingen bij elkaar geraapt. Ie-
dereen is hevig geëmotioneerd
Zichtbaar
wat
familiebezoek had moeten worden,
i'dat de paVs'agïe"rTzïeh fen geslaagde zakenreis een vakan-
worden. Eerst op de SLM natuur-
beurt net gehad.
Anderen maken zich kwaad over
de manier waarop de informatie
over de vliegramp wordt vrijgege
ven. Officieel krijgt niemand iets te
horen. SLM-directeur Atta Mungra
mag de verzamelde pers met be
traande ogen melden dat alleen pre
sident Shankar informatie mag ver
schaffen. En de president ging na
terugkeer van Zanderij in vergade-
'mnpt "Hg met de regering, die na afloop
lijk, die verweten wordt te vliegen
met afgeschreven toestellen en be
de bevolking condoleerde
nationale rouw afkondig
de. Maar wie de ramp heeft
£jlL,uuacu 13 uai faooagicio z.iv.n T d wrakstukkpn lipppn mei aigescnreven toestellen en oe- rT J
&S& ™°_rbf„re£.'?? ,f,e" M jaarde piloten. "De d.rectie moet op w°rd n'et bekendgemaakt.
door
zakjes met 'Hollandse' snoepjes,
beschadigde sigaren, Schiphol-
shoppingtassen.
Twee uur na de ramp zijn er nog
Marie Annet van Grunsven
Een voetballer stierf terwijl hij be
zig was zijn shirt aan te trekken.
Vreemd genoeg zijn sommige licha- door chaotische reportages
intact gebleven. Andere zijn slaggevers die hun ogen niet gelo-
reclameboodschappen uitzenden of
niets aan de hand is. Maar een
ar een schakelen de stations over
op stemmige muziek, afgewisseld
onherkenbaar verminkt. Middenin
de rommel ligt een voetbal. Brand
weerlieden blussen wat na als ei
brokstukken beginnen te roken.
op Zanderij zijn aangeko
men. De bevolking wordt gevraagd
alleen contact op te nemen met het
door de politie ingerichte c
regelmatig met de SLM reist. Het journalisten
imago van de 'National Carrier' was vermoed dat de inzittenden de
al niet best omdat er bijna wekelijks slachtoffers hebben gezien. "Heeft
berichten over vertragingen in het
vliegschema worden omgeroepen.
Grotere maatschappijen lossen pro
blemen achter de schermen op en
zetten bij pech een ander toestel in.
•die gezien?
onbekende naam wordt genoemd.
"We weten niet wie we gezien heb
ben", is het antwoord, "maar ieder
een die daar nu nog is, is dood".
De meeste gewonden zijn naar de trum en niet het voorbeeld
stad gebracht met particuliere auto
busjes die bij het vliegveld op klan
ten stonden te wachten
de plaats van het onheil
verslaggevers te volgen. Iedereen in
Suriname weet waar het toestel is
snel op neergestort, vlakbij het populaire
Vijf recreatie-oord Colakreek. Eén van
De Jamo subwoofer-oplossinq.
muziekweerqave
die weinis
praai s
ruimte kost
GRONINGEN - PPR-lid Herman
Verbeek is lijsttrekker van de Re
genboog-fractie, waarin PPR, CPN
en PSP samenwerken bij de Euro
verkiezingen. Verbeek is 53 jaar en
is sinds 1977 politiek in touw. In dat
jaar werd hij voorzitter van de PPR,
in 1981 werd hij in die functie her
kozen en in 1984 maakte hij de over
stap naar het Europees Parlement,
waar hij na 2,5 jaar zijn zetel opgaf
voor Nel van Dijk van de CPN.
door
Wim Bisschop
Verbeek is ook bij de komende EP-
verkiezingen niet zeker van een per
manente zetel. Als de Regenboog
fractie 1 of 2 zetels haalt, zal hij maar
een halve periode Europarlementa
riër zijn, omdat in het eerste geval
de CPN-afgevaardigde hem opvolgt
en bij 2 zetels zal de PSP afgevaar
digde ook een halve periode zitting
nemen, terwijl de CPN dan de rit
uitzit.
Herman Verbeek.
pastor actief was geweest met jon
gerengroepen. Sinds zijn zetel in
het EP vult hij het grootste deel van
zijn tijd met politiek, maar daar
naast schrijft hij veel.
Boek
Dit voorjaar is een boek van hem
verschenen 'In Boeren Handen',
waarin hij een pleidooi voert voor
een agrarisch beleid waarbij boeren
hogere prijzen krijgen voor hun
produkten en niet genoodzaakt zijn
om roofbouw te plegen op hun
grond of hun dieren.
De lijsttrekker van de Regen
boogfractie heeft grote bedenkin
gen bij de Europese integratie. De
vrije markt wordt naar zijn oordeel
een gevecht van allen tegen allen.
De versnelde groei waar de voor
standers veel nadruk op leggen,
maakt i
EUROPESE
iaar zijn mening het risico
economische stagnatie, die
veel groter in omvang kan worden
de^stad"Groningen'^rènlang'Vls dan tot dusver 8edacht- sterke
VERKIEZINGEN
-X-
groei staat naar zijn oordeel ook
haaks op herstel van het milieu.
Hoewel Verbeek een generalist is,
bemoeit hij zich intensief met agra
rische zaken. Naast zijn werk als
parlementariër legt hij vele kilome
ters af om spreekbeurten te houden
en in boerenkringen is hij een alom
bekend tegenstander van het beleid
van minister Braks. Hij vindt dat
Braks zich laat meesleuren door de
profeten voor de vrije markt.
Priester-schrijver
Het werk op al die spreekbeurten,
waar hij zijn opvattingen uitdraagt,
is voor Verbeek, een priester-schrij
ver-politicus, vaak interessanter
dan het Europees Parlement, dat
geen bevoegdheden heeft. Boven
dien houdt hij als rooms-katholiek
priester een deel van zijn kerkelijke
werk aan, want in een stil moment
wenkt op in de verte nog het per
spectief van een meelevende paro
chie. Hij heeft wel een boodschap,
maar geen politieke machtsambi
ties.
Een hard punt voor zijn fractie,
die zeer gereserveerd staat tegen
over de 'Euro-euforie', is dat minis
ters een mandaat van de Tweede
Kamer moeten hebben als ze op Eu
ropees niveau besluiten moeten ne
men. Zolang het Europees Parle
ment de bewindslieden niet kan
corrigeren, moeten de nationale
parlementen volgens hem de be
voegdheid hebben om aan te geven
hoever een minister in Europees
verband kan gaan.
Subwoofersysteem voor betere geluidsweergave! Een baskast,
de subwoofer, ergens in de kamer, en 2 kleine (slechts 20
cm hoog) boxjes op de boekenplank of aan de muur geven
u meet luisferplezier
Nu met gratis muurbeugels.
e»v«upiuiiK ui uuu ue wuut geven
SePprij§&95;
De feministische theologie is
de grote bedreiging voor de
kerk. "De bevrijdingstheologie
is een verbastering van het
evangelie, de feministische
theologie is er een overtreffen
de trap van, een regelrechte
aanval op God". Dit schrijft de
invloedrijke algemeen secreta
ris van de Gereformeerde Bond
in de Hervormde Kerk, ir. J. van
der Graaf, in 'de Waarheids
vriend' van deze week.
"De feministische theologie
richt de aanval rechtstreeks op
God, in die zin dat het Godsbeeld,
waarin God Zich in de Schriften
Zélf openbaart, bestormd wordt".
God openbaart zich in de bijbel
als mannelijk, als Vader, zo
schrijft Van der Graaf in het
bondsorgaan. Hij verwijst naar de
uitspraak van Christus: 'Wie Mij
heeft gezien, heeft de Vader ge
zien'. Dat Godsbeeld moet er nu
aan geloven.
De feministische theologie
meent dat God ook best als moe
der mag worden voorgesteld. Ter
wijl de mensen naar of in Gods
beeld zijn geschapen, modelleren
we intussen zelf God naar óns
beeld en ónze gelijkenis. "Hier is
sprake van een omkering van
waarden, hier is sprake van een
satanische verleiding".
Een kerk die zich in de naam
van een vrouw-god aandient, be
lijdt een heidense God en is niet
dan i
meer de 'kerk des Heeren', de
kerk van de God en Vader van on
ze Heere Jezus Christus, de kerk
waarvan Christus het Hoofd en
i wij de leden zijn".
;n eenmaal op dat spoor
geen houden meer aan,
meent Van der Graaf. Hij ver
wijst naar vermeend seksistisch
taalgebruik, niet alleen in kerk en
theologie maar ook in de bijbel.
Het zal wel niet lang meer duren
en er komt een vrouwenbijbel,
waarin alle aanduidingen voor
God in vrouwelijke vorm zijn ge
steld. Het zal (nog) moeilijker in
de kerk worden als steeds meer
ambtelijke posten door vrouwen
zullen worden bezet en boven
dien feministisch zullen worden
ingekleurd.
Tot slot waarschuwt hij tegen
het gevaar dat men van de weer
omstuit gaat afdingen op de
rechtvaardige plaats die de vrouw
volgens de bijbel in kerk en ge
meente inneemt, en op de hoge
plaats, die zij juist in de haar van
God geschonken gaven heeft.
Zulk reactiedenken zien we, als
we ons niet vergissen, ook opdui
ken, zo schrijft Van der Graaf.
De Gereformeerde Bond, die
ongeveer een kwart van de meele
vende hervormden omvat, heeft
in de studie 'Man en vrouw in bij
bels perspectief van 1985 zich
nogmaals tegen de vrouw in het
ambt uitgesproken. De belissing
van de hervormde synode in de
jaren vijftig om de vrouw in het
ambt toe te laten, is volgens de
Bond onbijbels geweest.
'Afwijzing geen ramp'
"De afwijzing door het her
vormd synodebestuur van het
statuut voor Samen op Weg is
geen ramp. We gaan gewoon wat
anders proberen. Iedereen was
wel even aangeslagen, maar met
z'n allen krabbelen we weer over
eind. Ik ben te pragmatisch om
lang bij ellende te blijven stil
staan".
Zo reageert de praeses van de
Gereformeerde synode, ds. E.
Overeem, op het afwijzend be
sluit van het hervormd synodebe
stuur ten aanzien van het statuut
als aanzet voor een een kerkorde
van de herenigde kerk. Volgens
het hervormd bestuur moet er
eerst overeenstemming over de
grondlijnen van de toekomstige
kerk zijn voordat zo'n statuut kan
worden aanvaard.
De synodebestuurders van bei
de kerken en de raad van deputa-
ten (bestuur) van het Samen op
Weg-proces hebben inmiddels
besloten dat de kerkordecommis
sies van beide kerken achter ge
sloten deuren de grondlijnen van
een nieuwe kerkorde moeten
trachten vast te stellen. "Sommi
gen zeggen 'dat lukt nooit', maar
zo pessismistisch ben ik niet", al
dus Overeem.
De hervormde kerkorde is bij
dat overleg het uitgangspunt, ter
wijl de gereformeerde kerkorde
materiaal aanlevert. Ook moet
worden gekeken naar wat in het
Samen op Weg-proces inmiddels
op dit terrein is bereikt. Voor deze
oplossing ("niet het ei van Colum
bus") is echter wel de toestem
ming van beide synodes nodig, al
dus de gereformeerde synode-
praeses.
Vorig jaar typeerde Overeem
de stand van zaken in het Samen
op Weg-proces reeds als een mid-
life-crisis.
Pastorale werkers
Het aantal pastorale werk(st)ers
in de parochies van het bisdom
Den Bosch mag de komende ja
ren niet groeien. Sommige vaca
tures kunnen daarom pas worden
ingevuld, als elders een plaats
wordt ingeleverd. Pastorale werk
(st)ers moeten vooral op bovenpa-
rochieel niveau werken.
Dat is een van de hoofdpunten
van het beleidsplan 'Bouwen
rond de Hoeksteen', dat bisschop
J. G. ter Schure van Den Bosch
gisteren heeft gepresenteerd. Een
te groot aantal (niet-gewijde) pas
torale werkers zou het evenwicht
tussen gewijde en niet-gewijde
bedienaren verstoren. Het gewij
de ambt van de priester is en blijft
uitgangspunt voor de opbouw
van het pastoraat. Bovendien is
een betaalde diaken of pastoraal
werk(st)er pas financieel moge
lijk bij 21.000 gelovigen, aldus de
redenering.
Voorzitter P. Denneman van de
Vereniging van Pastoraal Wer
kenden (VPW) vindt dat het bis
dom uitgaat van de "kromme re
denering" dat pastoraal werken
den en priesters eikaars concur
renten zijn. Het denkt kennelijk
dat pastoraal werkers "een run op
de sacramenten" willen doen, al
dus Denneman in een reactie.
Bij de VPW zijn bijna 300 van
de ongeveer 700 priesters, di
akens en pastoraal werk(st)ers in
het bisdom aangesloten. Denne
man, pastor in een Tilburgse pa
rochie, is niet verbaasd over het
voornemen van bisschop Ter
Schure en zijn staf. Sinds novem
ber vorig jaar is geen aanvraag
voor een pastoraal werk(st)er ge
honoreerd, ook al is het geld be
schikbaar. Het bisdombestuur
creëert volgens Denneman "heel
bewust" een tekort aan gekwalifi
ceerde theologen in de parochies
"in de hoop dat het aantal pries
terroepingen toeneemt".
Kirchentag. De Kirchentag
in de BRD heeft zich ontwikkeld
tot een "doelbewuste protes
tantse beweging voor de burger
rechten", zo sprak voorzitter Hel
mut Simon gisteren bij de ope
ning van de tweejaarlijkse mani
festatie in West-Berlijn. Varder
zei hij blij te zijn dat de contacten
tussen de Kirchentag-bewegin-
gen in de beide Duitslanden zijn
versterkt, maar "we mogen niet
terugvallen in groot-Duitse dro
men". Ongeveer tweeduizend
van de kleine 150.000 bezoekers
komen uit de DDR.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Genemuiden (toezegging) H.
Westerhout Goedereede, te Rijk-
Rijsenhout H. W. van Veldhuizen,
kand. Gorinchem; bedankt voor
Leerdam drs. W. P. van der Hoe
ven Amerongen; toegelaten tot de
evangeliebediening N. C. Veld
huis, Zwanenveld 23-28, 6538 NW
Nijmegen; toegelaten tot de evan
geliebediening en beroepbaar J.
G. van Boogaard, Burgemeester
Patijnlaan 138, 3705CJ Zeist, me
vr. E. Hagen, Lammermarkt 53a,
2312CM Leiden, mevr. F. Hemri-
ca, Begijnhof 5b, 1012 WS Am
sterdam, W. T. Hoekstra, 11 No-
vemberlaan 50a, 1040 Brussel
(België), J. B. Kamp, Sluiterweg
2, 8075BC Elspeet, E. van der
Meer, Marconistraat 176, 1223 BZ
Hilversum. H. G. Schuurman,
Spaarne 17, 8032 AC Zwolle.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Hoogeveen mevr. drs. G.
Rol pastoraal medewerker al
daar; aangenomen naar Voor
schoten B. Ledegang Renkum en
Heelsum.
