Alleen in Italië staat de krant
vol van de Euroverkiezingen
m
Voor God en vaderland in Europa
Achtergrond
fa fa 5.1 miljoen,
fa a fa Bondsrepubliek Duitsland
60.2 miljoen. 5&8%
fa
fa fa
Hervormden houden opnieuw statuut voor SoW tegen
WOENSDAG 7 JUNI 1989
DEN HAAG - Europa leeft niet. De kiezers, die volgende week een
nieuw Europees parlement moeten benoemen, blijken niet of nauwe
lijks geïnteresseerd in de komende stembusslag. Zelfs in ons land, dat
altijd erg 'Europa-minded' is geweest, lijkt de belangstelling tot een
minimum gedaald. Vier jaar geleden trokken de verkiezingen iets
meer dan de helft van de kiezers. Dat zou dit keer nog wel iets minder
kunnen zijn.
In Nederland valt het nog wel mee, omdat de Europese verkiezings
strijd geheel in het teken is komen te staan van de nationale stembus
slag van september. Maar veel aandacht voor Europese zaken, laat
staan voor de Europese lijsttrekkers, is er dan ook niet. Het draait om
Lubbers. Kok, Voorhoeve en Van Mierlo.
In landen waar deze extra impuls ontbreekt, is het nog veel slechter
gesteld. Alleen in Italië staan de kranten vol over Europa. Maar daar
lijkt de interesse erg oppervlakkig. De grote publiciteitsgolf die het
project 'Europa 1992' kreeg, heeft nergens geleid heeft tot meer inte
resse voor het 'Europese circus'. Ook in Italië lijkt het jaartal '92' hele
maal niets te betekenen.
Frankrijk
Als op 18 juni naar verwachting
maar een handvol Franse kiezers
naar de Europese stembus gaat is
het de vraag of ze weten wat de ware
inzet ervan is. Iedereen weet dat het
gaat om het 'wegvagen van de gren
zen' en dat 'iedereen voortaan kan
werken waar hij maar wil'.
Maar het debat waarin de ware
consequenties van het nieuwe Eu
ropa duidelijk aan de orde konden
komen is verloren gegaan in het
klassieke, Franse partijgekrakeel
van de politici en hun strijd om de
macht. Met name is in de conserva
tieve oppositie het opstellen van de
lijst voor de Europese verkiezingen
uitgelopen op gecompliceerd elle
bogenwerk. Dat resulteerde tenslot
te in twee afzonderlijke lijsten.
Toch zal geen enkele Fransman
het verschil tussen de ene lijst en de
andere kunnen opnoemen, even
min als hij verschil ziet tussen deze
lijsten en bijvoorbeeld de socialisti
sche. Wat de aanvoerders van deze
drie lijsten gemeen hebben is een
opvallend groot enthousiasme voor
de dingen die komen gaan zonder
dat ze uitleggen waarom ze zo opti-
misch zijn.
Behalve de communisten en de
ultra-rechtse aanhang van Natio-
naalfrontleider Jean-Marie le Pen,
die ieder op hun manier fel tegen
het 'nieuwe Europa' gekant zijn,
spelen de andere politieke partijen
het spel van de Europese verkiezin
gen alsof het om een zuiver binnen
landse aangelegenheid zou gaan.
De socialistische oud-premier Fabi-
us, die op het ogenblik president is
van de Assemblee, werd aangewe
zen als de lijsttrekker der socialis
ten.
Oud-president Giscard d'Estaing
staat nummer een op de lijst van de
rechtse partijen en hij kreeg de
steun van oud-premier en Gaullis
tenleider Chirac. Van deze rechtse
'coalitie' heeft zich echter een groep
LIDSTATEN 1
EUROPESE GEMEENSCHAP
aarta irrwonere en Ce
Nederland
14.7 miljoen, 50,5%
Verenigd Koninkrijk
56.6 milloen. 32j6% Ay
Ierland
3.7 miljoen. 47j6%
België
10.0 miljoen. 772%
van zogenaamde vernieuwers afge
splitst, die wordt aangevoerd door
de oud-presidente van het Europe
se parlement Simone Veil.
Volgens een reeks recente opinie
onderzoeken geven de lijsten-Fabi-
us en -Giscard elkaar niet veel toe:
ze behalen steeds weer rond de 28%.
Madame Veil en haar aanhang kwa
men tot 12%. Terzijde van deze
stroom kwam het tegen 'Europa' ge
kante Nationaal Front tot 10% en
de communisten niet verder van 7%.
Uit deze cijfers valt wellicht op te
maken dat de meerderheid der
Fransen bereid is het avontuur van
samenwerking te wagen.
Volgens een recent publieks-onder-
zoek op een der Franse TV-stations
zou 53% 'zich iedere dag meer Euro
peaan voelen'. Dat neemt niet weg
dat andere onderzoeken wijzen op
toenemende angst van heel wat
Fransen voor de toekomst. Vooral
onder socialistische kiezers neemt
deze onzekerheid toe. Een in dit ver
band veel gehoorde opmerking
over de EG-nieuwe stijl is bijvoor
beeld: 'Een Europa voor wie? Voor
de multinationals zeker'.
Groot-Brittannië
de Britten vóór het Sociale Hand
vest zoals dat door de Europese
Commissie is opgesteld. En is meer
dan 70 procent van de bevolking
voorstander van grotere Europese
eenheid. Als dit opinieonderzoek
een juiste graadmeter is geweest
van de Europese stemming in
Groot-Brittannië, dan ziet het er
niet erg gunstig uit voor premier
Margaret Thatcher, die de laatste
dagen weer heel goed duidelijk
maakt wat zij wel en niet wil van de
Europese Gemeenschap.
De open markt van 1992? Zeker!
Een snel en vlot grensverkeer om de
handel te bevorderen? Natuurlijk.
Maar andere consequenties van het
Britse lidmaatschap ziet zij niet zit
ten. Bijvoorbeeld het inbrengen
van het pond sterling in het Europe
se monetaire systeem blijft zij afwij
zen. Daarover wordt op het eiland
zelf overigens verschillend gedacht.
Zelfs in het kabinet zijn er naaste
medewerkers die hierover met haar
van mening verschillen.
Die schikken zich echter naar
haar ijzeren wil. Zij laat daarbij geen
ruimte laat voor andere Europese
ontwikkelingen, die een logisch ge
volg zijn van het destijds door
Groot-Brittannië gekozen lidmaat
schap. Daar is bijvoorbeeld het nu
gewonnen verzet van Groot-Brit
tannië tegen het streven van Brus
sel om elk kind in de Gemeenschap
ten minste twee andere Europese
talen te laten leren.
Volgens de opiniepeiling van
Brussel is het aantal Britse voor
standers van een meer verenigd
West-Europa van 61 procent tot 70
procent gestegen. In de totale Ge
meenschap is een gemiddelde van
80 procent gemeten, zodat het ver
schil nogal mee lijkt te vallen.
In zekere zin blijft Groot-Brittan
nië een buitenbeentje. Bij de vorige
Europese verkiezingen in 1984 was
Groot-Brittannië met een opkomst
van 32,5 procent het allerlaagste van
de Gemeenschap. Maar het onmbe-
STRAATSBURG - Buiten de poor-'
ten van het Palais de l'Europe is hij
een volstrekte onbekende, maar
binnen heeft hij een goede naam als
parlementariër opgebouwd. Ir.
Leen van der Waal (60) wordt door
zijn collega's omschreven als een
hardwerkende, kundige en minza
me vertegenwoordiger van het re
formatorische deel van het Neder
landse volk. In de verkiezingscam
pagne voor het Europees Parlement
zal Van der Waal als enige niet delen
in de euforie rond '1992'. De
SGP/GPV/RPF-lijsttrekker blijft
letterlijk pal staan voor God en Va
derland.
door
Peter de Vries
Het merendeel van de 518 euro
parlementariërs heeft zich georga
niseerd langs de klassieke scheids
lijnen van het socialisme, liberalis
me en christen-democratie. Van der
Waal is geen lid van zo'n fractie. Sa
men met veertien andere eenlingen,
waaronder de markante Ierse domi
nee Ian Paisley, behoort hij tot de
groep van de 'niet-ingeschrevenen':
vijftien gideonsbendes van eenza
me strijders voor eigen idealen.
Zelfs onderling maken ze alleen
maar afspraken over de verdeling
van spreektijden en kamers.
Vijf jaar geleden debuteerde de
uit Ridderkerk afkomstige Leen
Leen van der Waal. (foto gpdi
van der Waal in de politiek, toen hij
zijn entrée maakte in het Europees
Parlement (EP). Het ontbreken van
politieke ervaring in Tweede Ka
mer heeft de werktuigbouwkundig
ingenieur van SGP-origine "nooit
als een handicap ervaren: het echte
politieke metiér staat in de Tweede
Kamer meer op de voorgrond dan
hier in het Europees Parlement."
Het gaat binnen de Europese Ge
meenschap, zegt Van der Waal,
meer om "technische betrokken
heid bij onderwerpen", waarbij zijn
eigen interesse vooral uitgaat naar
begrotingskwesties en het vervoer.
Daarbij put hij ruimschoots uit de
ervaringen die hij in het bedrijfsle
ven opdeed, als manager bij Esso
Nederland. Die afkomst verraadt
zich nog steeds in de zakelijke toon
waarop hij praat over het Europees
Parlement.
Zijn confessionele achtergrond
getrouw, geeft Van der Waal altijd
acte de présence bij levensbeschou
welijke onderwerpen (als geneti
sche manipulatie) op de agenda van
het EP. Daarnaast is hij een vaste
bezoeker van de debatten over 'in
stitutionele' kwesties: hoe ver moet
de Europese eenwording doorzet
ten, en hoeveel macht moeten de
Brusselse en Straatsburgse institu
ten naar zich toe trekken.
Van der Waal toont zich daarbij
niet geïmponeerd door het magi
sche 1992-project. Maar hij weigert
zich te laten indelen bij de (meren
deels uit Denen bestaande) anti-Eu-
ropese stroming in het parlement:
"Wij accepteren de politieke reali
teit van Europese verdragen. De
Europese eenwording en het ver
vallen van de binnengrenzen bie
den kansen, die het bedrijfsleven
vooral moet benutten. De EG-lan-
den moeten ook samenwerken bij
grensoverschrijdende zaken, die
een lidstaat niet in zijn eentje kan
oplossen. Het milieu, de criminali
teit, dat zijn bij uitstek europese on
derwerpen. Maar wij trekken een
Het gebouw van de Europees parlement in Straatsburg.
grens als het gaat om de cultuur van
een land en om het afstaan van be
voegdheden".
De combinatie van kleine christe
lijke partijen voelt zich "door de re
formatie extra betrokken bij de
wordingsgeschiedenis van Neder
land". De samenwerking van de 12
EG-landen moet niet leiden tot een
Europese Politieke Unie, maar
dient beperkt te blijven tot een
"veel lichtere constructie van sa
menwerking tussen souvereine lid
staten". Van der Waal zal in de cam
pagne als enige niet pleiten voor uit
breiding van de macht van zijn ei
gen parlement.
Van der Waal zegt "niet te willen
dramatiseren; Europa wordt geen
grijze eenheidscultuur. Maar ik wil
wel de vraag stellen wat de voorde
len zijn van zo'n europese super
staat, zeker in een tijd waarin juist
gestreefd wordt naar een maximum
aan decentralisatie".
"Het gaat ons niet om de folklore,
maar om de identiteit van een land:
de taal, monarchie, religie, geschie
denis, de sociale voorzieningen, het
onderwijs, en het kiesstelsel van
een land. Dat moeten nationale
kwesties blijven. U velt er wellicht
een ander normatief oordeel over,
maar wij vrezen dat de secularisatie
in Nederland versneld zal worden
door een proces van schaalvergro
ting".
i de
hagen over Europa groeit. Tijdens
een tussentijdse verkiezing in de
cember in het Europese kiesdistrict
van Hampshire kwam zelfs slechts
14 procent van de kiesgerechtigden
opdagen.
Dat op zich al belooft niet veel
goeds voor de dunne centrum
rechtse meerderheid in Straats
burg, waar de Britten 81 zetels heb
ben. Met 45 zetels hebben de Tories
er 13 meer dan Labour. Maar ge
sterkt door recente opiniepeilingen
hoopt Labour dit verschil op 15 juni
sterk terug te brengen.
Westduitsland
De grote verkiezingsborden staan
weer overal in Westduitsland. Met
leuzen, die kraak noch smaak heb
ben, werven CDU, CSU, SPD, FDP,
Groenen en andere partijen voor
Europa. Op 18 juni mogen 45 mil
joen kiesgrechtigden 81 Westduitse
Europarlementariërs kiezen. Of ze
het doen is zeer de vraag. Opiniepei
lingen hebben uitgewezen dat
slechts 43,8 procent van de kiezers
wil gaan stemmen voor Europa. Dat
is nog 13,8 procent minder dan het
dieptepunt van 1984.
Na de Europese euforie van de ja
ren zestig hebben de Duitsers het
geioof in de Europese eenwording
verloren. Maar juist die onverschil
ligheid baart de grote partijen zor
gen. Blijven de vaste kiezers van
CDU-CSU, FDP en SPD thuis, dan
stijgen de kansen voor de outsiders
★EUROPESE i
VERKIEZINGEN
(foto GPD)
links en rechts van het politieke
centrum. Zij kunnen zonder risico
voor het politiek overleven uittes
ten hoe ze er in de Bondsrepubliek
voor staan.
Verlies van de 'oude' partijen zal
echter grote binnenlandse conse
quenties hebben. Vandaar dat de
partijstrategen van de grote partijen
met enorme financiële en personele
inzet een mobiliseringscampagne
zijn begonnen: in totaal wordt tegen
de honderd miljoen gulden uitgege-
problemen die de
CDU-CSU met het nieuwe rechts-
extremistische fenomeen Schonhu-
ber heeft, maken de campagne voor
de sociaal-democraten wat gemak
kelijker. De SPD heeft de wind mee
en slechter dan vier jaar geleden
kan de partij niet scoren.
De liberale FDP houdt, zoals ge
bruikelijk, veel kleine, bescheiden
partijbijeenkomsten waarop na
tuurlijk hun nog altijd onbetwiste
stemmentrekker Hans Dietrich Ge-
nscher optreedt. De FDP zal al lang
blij zijn als de smaad van vier jaar
geleden ongedaan kan worden ge
maakt. Toen, net na de overstap van
de coalitie met de SPD naar de CDU
van Kohl, zakte de partij onder de
kiesdrempel van vijf procent.
De Groenen zijn zeker van hun
zaak, maar ze strijden voor een an
der Europa dan de EG. "Wij willen
grensoverschrijdende samenwer
king op alle gebieden om de natio
nale geborneerdheid te overwin
nen". Op de Groene plakkaten ui
teraard verder zonnebloemen ("Eu
ropa heeft Groen nodig"), vrouwen-
politiek ("niet zo bescheiden, mada
me") en vredespolitiek ("geen ge
duld meer").
Italië
"Er is geen land binnen de EG dat
zo 'Europa minded' is als Italië",
zegt Urbano Aletti, een belangrijke
effectenhandelaar op de beurs in
Milaan. En meneer Aletti heeft ge
lijk. Of het nu politici zijn, intellec
tuelen, of zakenmensen. Allemaal
krijgen ze een weke blik in de ogen
als het over 'Europa' gaat.
Europa is in Italië verheven ide
aal, dat als een vlag wordt meege
dragen. Het woord alleen al heeft
iets hogers, iets zuivers. Niet voor
niks worden bijvoorbeeld de jour
naaluitzendingen op het derde net
van de radio, steevast in- en uitge
leid door de 9de van Beethoven, het
beroemde 'Ode an der Freude'. De
Ode is het officieuze Europese
volkslied.
Maar ook onder de gewone bur
gers leeft het idee dat Europa iets
belangrijks is. De opkomst bij Eu
ropese verkiezingen is tot nu toe in
elk geval steeds acht tot tien pro
cent hoger geweest dan in de andere
EG landen. Nu de nieuwe verkiezin
gen voor de deur staan, wordt in de
Italiaanse media uitbundig gepraat
over het belang van een verenigd
Europa, en over de voortrekkersrol
v^n Italië daarbij.
Graag benadrukt men in Italië
hoe bijvoorbeeld mevrouw That
cher keer op keer het proces van de
eenwording van Europa remt. Zij
lijkt steeds haar eigen belang voor
op te stellen. Ook ontbreekt het niet
aan opmerkingen over de Duitsers,
die uit zouden zijn op de economi
sche suprematie. Italië ziet zichzelf
dus graag als de schatbewaarder, en
de promotor van de echte Europese
idealen.
Voor een deel komt dit zelfbeeld
van de Italianen voort uit een goed
moedig soort provincialisme. Zo
iets als: ook wij willen behoren tot
het grote geheel. Maar er bestaat in
Italië ook een werkelijke traditie
van Europese denkers. Het zijn
mensen die zich geheel en al heb
ben ingezet voor de idealen van een
verenigd Europa. Daartoe behoort
een van de grondleggers van de Eu
ropese gemeenschap, de vorig jaar
overleden politicus Altiero Spinelli.
Nog steeds hoort hij bij de meest be
wonderde en gerespecteerde men
sen van Italië.
Sinds Italië een paar jaar geleden
het op vier na rijkste land van de
wereld werd, is er echter een nieuw
aspect bijgekomen. Italië, en met
name de Italiaanse industrie denkt
profijt te kunnen trekken uit het
nieuwe Europa, en daarmee een lei
derspositie te verwerven op de Eu
ropese markt.
Niet voor niks kunnen de grote
Italiaanse ondernemers haast niet
meer wachten tot het moment waar
op in 1992 de grenzen opengaan. De
lijvige Italiaanse bureaucratie, en
talloze nutteloze regeltjes en proce
dures die van overheidswege wor
den opgelegd, vormen volgens veel
industriëlen een obstakel en een
rem in de concurrentiestrijd met
niet-Italiaanse bedrijven.
Daarbij komt nog de schrikbaren
de ineffiëntie van de publieke sec
tor, zoals telefoons die niet werken,
post die niet aankomt, en de douane
waar de zaken zich wekenlang op
hopen. Veel Italiaanse onderne
mers popelen daarom van verlan
gen, om dit soort obstakels te kun
nen omzeilen, en in '92 hun hoofd
kwartieren over te plaatsen naar an
dere EG-landen.
Veel meer dan 'idealen' en 'pra
ten' over een verenigd Europa, is
het niet in Italië. Zo is Italië bijvoor
beeld sinds jaar en dag het land dat
altijd als laatste de EG-richtlijnen
doorvoert. Een voorbeeld hiervan is
de percentages giftige stoffen die
zijn toegestaan in het drinkwater. In
1980 werd daarover een EG-richt-
lijn vastgelegd. In 1989 sjoemelt de
Italiaanse regering nog steeds met
de percentages, die hier per wetsde-
creet tien keer hoger zijn dan wat de
EG als 'maximaal toelaatbare giftig
heids-graad' voorschrijft.
Dit bericht kwam tot stand met me
dewerking van Louis Burgers, Rudolph
Bakker (Parijs), Hayc Thomas (Lon
den), Hans Hoogcndijk (Bonn) en Mar-
jon van Royen (Rome).
Het wil maar niet vlotten met
de komst van een 'werkorde' of
'statuut' dat als aanzet moet
dienen voor het Samen op Weg-
proces van hervormden en gere
formeerden. Opnieuw is het de
hervormde wederhelft die op de
rem trapt. Het hervormd syno-
debestuur heeft het ontwerp
statuut afgewezen; eerst moet
er duidelijke overeenstemming
komen over de grondlijnen van
de toekomstige kerk.
Dit blijkt uit een brief die het
hervormde synodebestuur naar
de gereformeerde tegenhanger en
de raad van deputaten (bestuur)
van Samen op Weg heeft ge
stuurd. De tekst is verspreid on
der de hervormde synodeleden,
die volgende week bijeenkomen.
Tijdens de laatste gecombineerde
zitting van beide synodes hielden
de hervormden een stemming
over het statuut tegen om eerst
advies in te winnen.
Toen op aandrang van de gere
formeerde afgevaardigde ds. P.
Schravendeel toch gestemd
werd, verwierp de hervormde sy
node met een uiterst geringe
meerderheid de instelling van
een statuut. De gereformeerden
waren unaniem voor. Deze gang
van zaken was voor de gerefor
meerde synode aanleiding om de
hervormde broeders en zusters
op te roepen het Samen op Weg-
proces niet onnodig te vertragen.
Op grond van het ingewonnen
advies komt het hervormde be
stuur tot de slotsom dat een sta
tuut dat pas gaandeweg het SoW-
proces verder wordt 'ingevuld'
aldus de strekking van het voor
stel in strijd is met de bestaan
de hervormde kerkorde. Qie gaat
namelijk uit van een samenhan
gend beeld van het kerk-zijn.
Wanneer dat beeld er ten aanzien
van de herenigde kerk (nog) niet
is, kan ook geen richting worden
gegeven aan de groei.
De hervormden willen daarom
eerst overeenstemming bereiken
over een aantal principes van het
kerk-zijn, zoals de verhouding
tussen landelijke kerk en plaatse
lijke gemeenten, de kwestie van
het lidmaatschap, de ambten, de
ambtelijke vergaderingen, de be
lijdende functie van de kerk, de
tucht en de kwestie bestuur-be-
heer.
Omdat over verschillende van
deze kwesties voorlopig geen
overeenstemming mogelijk lijkt,
schuift het hervormde synodebe
stuur met zijn brief de kerkorde-
lijke procedure voor de toekom
stige herenigde kerk op de lange
baan.
Het bestuur heeft er ook be
zwaar tegen om naast de twee be
staande kerkorden een statuut te
erkennen dat voor bepaalde ge
meenten wel en voor andere niet
geldig is. "Het lijkt ons dat op de
ze wijze onnodig een zeer
verwarrend geheel van kerkorde-
lijke regels ontstaat". Het her
vormde synodebestuur wil niet
dat de eenheid van de kerk be
dreigd wordt door een statuut dat
op onderdelen strijdig zou kun
nen zijn met de kerkorde. Daar
om zouden in een statuut alleen
bepalingen opgenomen mogen
worden die meteen al voor beide
kerken in hun geheel gelding krij
gen.
'Geen vooruitgang'
"Bar en boos. Er is geen enkele
vooruitgang". Zo reageert drs.
Gea Zijlstra van het kerkelijk an-
ti-discriminatieplatform op het
rapport van de hervormde com
missie inzake homoseksualiteit.
De commissie vraagt kerkeraden
terughoudend te zijn met tucht
maatregelen tegen homoseksue
len.
"Ze mogen wel discrimineren,
maar moeten het terughoudend
doen", smaalt Zijlstra. Het heeft
haar nog meer gestoken dat de sy
node volgende week dit rapport
achter gesloten deuren behan
delt. Secretaris-generaal dr. K.
Blei verdedigde onlangs deze be
slissing door de terwijzen naar de
behandeling van het vorige ho
mo-rapport 'Verwarring en her
kenning' in 1983, waarbij dingen
gezegd werden, die erg kwetsend
waren. "Die redenering is zo
kwetsend voor de betrokkenen.
Alsof wij beschermd moeten wor
den door het hervormd synode
bestuur. Dat kunnen we zelf wel".
Zijlstra was gisteren in Drieber
gen een van de spreeksters op een
werkdag getiteld 'De mantel der
liefde' over het wetsontwerp ge
lijke behandeling. Daarbij hekel
de zij de reacties uit kerkelijke
kring op de wetsontwerpen gelij
ke behandeling van het kabinet
en van de PvdA. Volgens de Gere
formeerde Kerken zou er zonder
zo'n wet een gunstiger klimaat
ontstaan om discriminatie tegen
te gaan. Er zou dan een proces
van meningsvorming kunnen
plaatsvinden. Dat standpunt ver
sluiert de belangentegenstellin
gen, aldus Zijlstra. Die bedekken
ze met de mantel der liefde.
"Maar zo'n aanpak helpt niets".
Anglicaanse kritiek
De anglicaanse synode in Zui
delijk Afrika heeft het oordeel
van de bisschoppen gevraagd
over economische sancties tegen
het apartheidsbewind. Het be
sluit van de synode betekent vol
gens de woordvoerder van de
kerk een'gedeeltelijke ondersteu
ning van het pleidooi van aarts
bisschop Desmond Tutu van
Kaapstad voor economische
sancties.
In het besluit worden twee mo
gelijke sancties genoemd: opzeg
ging van de luchtvaartverdragen
met Zuidafrika en een weigering
van buitenlandse banken mee te
werken aan een regeling voor de
buitenlandse schuld van Zuid
afrika.
Anglicaanse bisschoppen be
horen tot de felste critici van de
apartheid, maar hun houding
heeft nooit de onvoorwaardelijke
steun van de priesters en parochi
anen gekregen. De synode wees
een oproep tot directe sancties af.
Zij voelt meer voor een bezinning
op gerichte economische sancties
die specifieke behoeften van de
Zuidafrikaanse regering direct
raken.
Tutu toonde zich verheugd
over de beslissing. "Het is on
denkbaar dat dit enkele jaren ge
leden zou zijn gebeurd".
'Oecumene stagneert'
De Lutherse Kerk in Denemar
ken heeft paus Johannes Paulus
II gisteren koel ontvangen. Tij
dens een gebedsdienst in Roskil-
de mocht de paus niet het woord
voeren. Verder hekelde de luther
se bisschop van Kopenhagen, Ole
Bertelson, de huidige stagnatie in
de oecumene.
"Er is geen behoefte aan mooie
woorden en opgewekte gezichten
van kerkleiders. Er is immers
sprake van trage communicatie
tussen de kerken en van een ge
brek aan bereidheid om compro
missen te sluiten. Kortom de oe
cumene stagneert". Hij bekriti
seerde het feit dat dë R.-K. Kerk
de veroordeling van de protes
tantse leer nooit, heeft herroepen.
Tijdens een aansluitende ont
moeting met de lutherse bis
schoppen wees de paus op het ge
meenschappelijk erfgoed van lu
theranen en rooms-katholieken,
"ondanks de verbittering als ge
volg van de kerkscheuring, on
danks alle veroordelingen". Met
het oog op de eenheid der christe
nen "hebben allen gezondigd".
Velen zien de veroordeling van
Maarten Luther door de R.-K.
Kerk als de hindernis voor de oe
cumene. Inderdaad hebben die
gebeurtenissen en de ban van Lu
ther diepe wonden geslagen. Na
450 jaar zijn die nog steeds niet
geheeld, zo zei de paus.
IV «i
Viering trouwbelofte. In de
gereformeerde Petrakerk in Den
Haag zal deze maand een kerkelij
ke viering plaatsvinden van de
trouwbelofte van twee vrienden,
waarvan de een lid is van de her
vormde en de ander van de angli
caanse kerk. De kerkeraad vond
dat de kerk de twee "in hun
kwetsbare positie" niet teleur
mocht stellen.
Moker. De kerkelijke omroep
Moker besteedt in de uitzending
van morgenavond (zeven uur tot
half acht) aandacht aan de 'roze
zondag', het afscheid van studen
tenpastor Herman Wiersinga en
Max Havelaar-koffie. Ontvangst
via FM 105.7 en kabel FM 88.1.
M.inWn,
