Testament Iraanse leider rancuneus poggen pohl! Pools vakverbond Solidariteit wint, maar wat nu? iËS MERKEN Khomeini vervloeid: aantal landen Verdachte ontkent Palme te hebben neergeschoten Gewonden en doden bij onlusten in Oezbekistan President Kaunda van Zambia vergelijkt aids met atoombom 3T0 p onder dak bruynzeel DINSDAG 6 JUNI 1989 PAGINA 5 STOCKHOLM (AP) - In Stock holm is gisteren het proces begon nen tegen de 42-jarige Carl Gustaf Christer Pettersson, die wordt ver dacht van de moord op premier Olof Palme in 1986. Hij werd in decem ber vorig jaar aangehouden toen bleek dat hij niet over een sluitend alibi beschikte. "Ik heb premier Palme niet ge dood. Ik heb niet gepoogd me vrouw Palme te doden," zei Petters son gisteren voor de rechtbank. "De schietpartij was een schandalige misdaad die ik nooit zou hebben kunnen begaan". Palme werd op 28 februari 1986 van achteren neergeschoten toen hij met zijn vrouw uit een bioscoop TEHERAN (Rtr/UPI/AFP/AP) In zijn politieke testament heeft de zaterdag overleden kwam in Stockholm. De moorde- Iraanse geestelijk leider ayatollah Khomeini de moslims opgeroepen te vechten voor hun "aar .vl,Jichtte do°r ,een do^ele ZV" vrijheid en onafhankelijkheid. Ze moeten daarbij geen hulp van derden verwachten, aldus het testament, dat gisteren ten dele voorgelezen werd op de radio in Teheran. son ook poging tot moord ten laste wordt gelegd. "Het is beter eervol uit de geschie- in Khomeini's laatste wilsbeschik- denis geschrapt te worden door king. Alle tirannen moeten worden toedoén van criminelen als de Ame- vervloekt, aldus het testament. En rikanen en de Sovjets dan een ui- die vloek strekt zich ook uit over de terst comfortabel leven te leiden on- koninklijke familie van Saudiara- der de rode vlag van het Oosten of bië, "deze verraders van Gods hei de zwarte vlag van het Westen", al- ligdom". Saudiarabië steunde Iraq dus Khomeini in zijn testament, dat tijdens de acht jaar durende Gol- voor het laatst herzien zou zijn in foorlog met Iran. december 1987. Saudiarabië is volgens Arabische Behalve de leiders van de Sov- diplomaten op zijn beurt opgelucht jetunie en de VS krijgen ook de lei- dat Khomeini is overleden. Dit land ders van Saudiarabië, Iraq, Jorda- beschouwde Khomeini als een ge- nië, Marokko en Egypte ervan langs vaarlijke inspiratiebron voor funda- mentalistische opstanden. Pettersson werd op de eerste dag van het proces twee uur gehoord. Pettersson is verslaafd aan drugs en drank. In 1970 werd hij wegens doodslag - hij had tijdens een ruzie iemand met een mes neergestoken - veroordeeld. De man vertelde dat hij de avond van de moord de trein had genomen in de voorstad waar hij woont, om in het centrum amfetamines te kopen van een dealer. Hij zat twee een nachtclub, wa< fles drank nuttigde 23.15 uur terug naar huis. Hij enkele uren voor de moord r met walkie-talkies waren gesigna leerd. Rechter Geijerstam verbrak gis teren het vijf maanden durende offi ciële zwijgen over de naam van de verdachte, toen hij Petterssons naam noemde bij de opening van weer vrijgelaten. Hij werd echter het proces dat vermoedelijk zes we- weer opgepakt na een tip van vorig ken zal duren. Tot nog toe werd de najaar dat zijn alibi niet klopte. Op verdachte door de Zweedse media een videoband met andere mensen slechts aangeduid als 'de 42-jarige', werd hij door mevrouw Palme her- omdat de wet de bekendmaking de naam of zelfs initialen van beklaagde verbiedt. kend als de man die zij bij de bio-l scoop had zien staan. De advocaat Arne Liljeros voerde aan dat Pettersson juist altijd op Palme's sociaal-democratische par tij had gestemd. Bovendien ver moedde hij om nog andere redenen dat het om een politieke moord illusie ging. Hij dagvaardde daarom ook land ii I twee agenten van de veiligheidspo- en politieke moorden. Het proces, hij een halve litie, die over informatie zouden be- dat waarschijnlijk tot ver in juli zal de trein schikken ter ondersteuning van de duren, zal dan ook van nabij ge- theorie dat Palme's moord een in- volgd worden door miljoenen land- De moord op de populaire pre mier bracht de tekortkomingen van het Zweedse veiligheidsapparaat het licht en verbrijzelde ook de veel Zweden als zou hun zijn voor terrorisme Washington in een vraaggesprek op de televisie dat met Khomeini ook Volgens justitie heeft Pettersson voorbij, zodat hij uiteindelijk de islamitische republiek gestorven gezien dat Palme de bioscoop in vijf minuten is. Reza Pahlevi II, die zich na de ging, haalde hij daarna e dood van zijn vader tot sjah heeft en schoot hij de premier viel in slaap en reed zijn station ternationale samenzwering v Deze theorie had ook het uit-; middernacht gangspunt gevormd van het politie- t 23.201 genoten van de vermoorde premi< Vorige week werden twee leden de achtkoppige jury gewraakt, uitgeroepen, vindt "de constitutio- die de bioscoop verliet. Zijn advo- nele monarchie beslist de beste op lossing voor Iran, maar dat is aan het Iraanse volk om te beoordelen". caat betoogt dat Palme's dood politieke moord was die niet kan pistool thuis was. Palme werd om 23.20 uur onderzoek, dat zich vooral richtte omdat ze in een Stockholms dag toen doodgeschoten. op Kurdische organisaties. Liljeros blad hun mening over de moord op Pettersson werd in de maanden voerde voorts aan dat de politie nau- Palme ten beste hadden gegeven, na de moord net als andere grotere welijks naspeuringen had gedaan Hun onpartijdigheid werd door de en kleinere criminelen verhoord en naar verhalen dat bij de bioscoop verdediging betwist. Doden bij strijd tussen Brunswijlt en leger Suriname Ook westerse landen hopen dat met de dood van Khomeini een an dere wind zal waaien uit Iran. De Amerikaanse president Bush heeft meteen contact gezocht met Kho meini's opvolger, president Ali Khamenei, om hem te vragen zich in te zetten voor de vrijlating van Amerikanen die in Libanon zijn ge- PARAMARIBO (IPS) Bij ge- gijzeld. Dat zou de relatie tussen vechten tussen het Surinaamse re- Iran en de VS aanzienlijk kunnen geringsleger en de rebellen van verbeteren, aldus de Amerikaanse Ronnie Brunswijk zijn zeven rebel- president. len en een regeringssoldaat gesneu- Op de vraag of hij toenadering tot veld. Dat heeft een legerwoordvoer- Iran ging zoeken, antwoordde pre- der gisteren in Paramaribo gemeld, sident Bush kortweg: "Ze weten De gevechten speelden zich af in wat hen te doen staat. Iran is een ter- het zuidelijke district Afobakka roristische staat geweest. Zodra we waar de rebellen de strategische wa- merken dat Iran afstand neemt van terkrachtcentrale bezet hielden. De onderdrukking en extremisme, zul- commandant van de Surinaamse len we onze betrekkingen herzien", infanterie, Sital, meldde dat het ver- Ook Groot-Brittannië wil zo snel zet de centrale gisteren heeft veria- mogelijk de contacten mèt Iran een ten om een confrontatie met het le- andere wending geven en heeft gis- ger te vermijden. De rebellen leiten teren een beroep op de Iraanse lei- 26 werknemers van de bauxieton- ders gedaan het doodvonnis over de derneming Suralco vrq die sinds Britse schrijver Salman Rushdie in woensdag in gijzeling waren geno- te trekken. men- In Iran's buurlanden heeft Kho- Volgens de woordvoerder heeft meini's dood de hoop gewekt op het Surinaamse leger momenteel al-- een bestendiger vrede in het gebied le punten onder controle in een rond de Perzische Golf. Iran en Iraq straal van 20 kilometer van de wa- hebben vorig jaar augustus tot een terkrachtcentrale. Afobakka ligt staakt-het-vuren in hun achtjarige 100 km ten zuiden van de Surinaam- oorlog besloten, maar in de vredes- se hoofdstad Paramaribo. onderhandelingen zit nog steeds Brunswijk en zijn rebellen die weinig schot. Khomeini werd door sinds 1986 een guerrilla-oorlog voe- de krant beschreven als een 'rancu- ren tegen de regering in Paramari- neuze tiran' die 'onenigheid en ver- bo, hebben na een periode van rela- warring' in Iran heeft gesticht, tieve rust hun activiteiten weer op- Ook de Kuwayt Times sprak de gevoerd. De president Shankar rea- hoop uit dat de nieuwe machtheb- geerde gisteren op de gevechten bers in Iran nu de impasse in de vre- met de opmerking: "Ik hoop dat desonderhandelingen zullen door- veel mensen in Paramaribo nu dui- breken. De meeste behoudende delijk is geworden wat een gevaar Golfstaten stuurden beleefde con- de terroristen vormen". doleancetelegrammen naar Tehe- ran, maar onthielden zich verder van commentaar. Saudiarabië, dat Khomeini bepaald geen warm hart toedroeg vanwege de politiek op ruiende boodschap die hij de pel grims naar Mecca altijd meegaf, heeft zelfs geen telegram gestuurd. Oman was het enige land i rouwen om hun zaterdag overleden geestelijk leider ayatollah Khomeini. Razzia Naar schatting hebben nu 500.000 mensen aids en deskundigen vre zen dat dit aantal eind 1991 is ver dubbeld. Aangenomen wordt dat Bij grootscheepse razzia's in de Golf Samenwerkingsraad dat aan- Peruaanse hoofdstad Lima zijn de kondigde een officiële delegatie afgelopen dagen 15.000 mensen op- naar Khomeini's begrafenis te zul- gepakt. Meer dan 8000 militairen en len afvaardigen. Ook paus Johan- politieagenten waren betrokken bij nes Paulus II heeft een condolean- de klopjacht op de daders van de ceboodschap gestuurd, bloedige aanslag zaterdag op een In Israël wordt gehoopt dat er bus in Lima. Zeven inzittenden weer vriendschappelijke betrekkin- vonden daarbij de dood: De bus gen aangeknoopt kunnen worden maakte deel uit van de escorte van met Iran. De krant Hadashot de president, Alan Garcia. schreef zelfs dat gezocht wordt naar kanalen om een dialoog aan te gaan ■p 1 pi met president Khamenei. De voor- Oi Ol malige president van Iran, Bani De leider van de Rode Khmer, Pol Sadr, die sinds 1981 in Frankrijk in Pot, heeft zijn laatste leidinggeven- ballingschap leeft, liet gisteren we de functie opgegeven en beloofd ten dat hij er niet óver peinst weer dat hij niet zal deelnemen aan een een greep naar de macht in Teheran toekomstige regering van Kam- te doen. Een andere Iraanse balling, satie WHO puchea. Dit meldde de radio van de Reza Pahlevi II, de zoon van de i Rode Khmer gisteren. 1980 overleden sjah, zei gisteren i ontvolkt kunnen raken, niet spoedig een middel wordt ge- nog steeds uit tot vonden tegen de immuunziekte aids. Dit verklaarde president Kaunda van Zambia in Montreal op de vijfde internationale aidsconfe- rentie. Kaunda, wiens zoon aan aids is overleden, vergeleek de ziekte met een atoombom en drong er bij de grote mogendheden op aan het geld dat nu wordt gestoken in nucleaire bewapening, te besteden aan aids- onderzoek. De conferentie werd zondag- drievoudigd, zo vreest de WHO. te hebben aangezet tot i cisme. Dit heeft het Israëlische n nisterie van justitie verklaard. Een zegsman zei dat procureur- somber toekomst beeld. Hij zei dat er rekening mee moet worden gehouden dat de jaren MOSKOU (Rtr/AFP) - De etnische onlusten in de Sovjetrepubliek Oez bekistan hebben de afgelopen da gen aan tientallen mensen het leven gekost. Ten minste 194 gewonden zijn in ziekenhuizen behandeld, zo heeft de krant Komolskaya Pravda gisteren gemeld. Onder de gewonden zijn tiental len leden van de 7000 man sterke veiligheidstroepen, die het ministe rie van binnenlandse zaken naar de republiek heeft gestuurd. Ongeveer vierhonderd jongeren gewapend met stokken, ijzeren sta ven en brandbommen staken hui zen in brand, zo meldde het dagblad Troed. Vijftig 'onruststokers' zijn derden gewonden batsjov uit naam van alle afgevaar digden van het Congres een beroep op "diegenen die bij etnische con flicten zijn betrokken" om "een ein de te maken aan het bloedvergie ten". De Sovjetautoriteiten maakten laat melding van de rellen in Oezbe kistan, die naar het zich nu laat aan zien de ernstigste etnische onlusten zijn in de Sovjetunie sinds in febru ari vorig jaar meer dan 30 Arme niërs omkwamen in de Azerbajd- zjaanse stad Sumgait. Het Sovjet- >p de televisie meldde giste- tientallen doden en hon- i dat er gearresteerd. In een rede die rechtstreeks werd uitgezonden, deed president Gor- nog steeds werd geschoten, r latere uitzendingen was de verwij zing naar de Slachtoffers geschrapt. ADVERTENTIE MONTREAL (Rtr/UPI/DPA/AFP) '90 wat aids betreft "erger, mis- rus zonder dat zij symptomen van Hele streken in Afrika zouden schien heel veel erger worden" dan aids vertonen. Als de huidige ont- de jaren '80. De ziekte breidt zich wikkelingen zich voortzetten, kan landen. dit aantal in het jaar 2000 zijn i De vijfde internationale aidscon- ferentie wordt bijgewoond door 10.000 afgevaardigden, die weten- tussen de vijf en tien miljoen schappelijke informatie uitwisse besmet zijn met het aidsvi- len. De conferentie duurt zes dagen. Burgemeester beticht van racisme avond geopend door premier Brian JERUZALEM (Rtr) - De Israëli- gemeente wilde verstrekken aan Mulroney van Canada, terwijl bin- sche politie is gisteren een onder- Palestijnse arbeiders. buitende zaal homoseksuele zoek gestart naar de burgemeester Het gemeentebestuur van Ariel de joodse kolonie Ariel, Ron maakte afgelopen week bekend de betogers de Canadese regering ge- Jw öJjWÊÊ PUP HMH brek aan beleid met betrekking tot Nachman, die ervan wordt verdacht omstreden herkenningstekens niet aids verweten. Zij ontrolden een spandoek waarop Mulroney werd gevraagd "hen niet te laten crepe ren terwijl de hele wereld toekijkt". Op de conferentie schetste Mann w de Wereldgezondheidsorgani- generaal Harish de politie opdrachtraël vergeleken met de 'Davidsster' te zullen invoeren en te vervangen door andere identiteitskaarten, maar Nachman weigerde te zeggen of dat al is gedaan. De 'badge' werd door velen i heeft gegeven Nachman te onder- die de joden in de Tweede Wereld vragen over de 'badges' met de term oorlog moesten dragen i 'buitenlandse werknemer' die zijn zi's. Villemy&Boch BADKAMER SANITAIR keukens kasten keukens badkamers ALKMAAR Edisonweg 1, Industrieterrein Oudorp, Tel. 072-18 1300. ZOETERWOUDE-RIJNDIJK Industrieweg 14, De Grote Polder, Tel. 071 - 89 92 06. RUIME PARKEERGELEGENHEID Strafvermindering De Israëlische president Herzog heeft stafvermindering verleend aan drie joodse kolonisten, die in 1985 tot levenslange gevangenis straf waren veroordeeld wegens moord op vier Arabieren. De straf fen werden verlaagd tot tien jaar. Etiopië Etiopië's president Haile Mariam wil vredesonderhandelingen begin nen met het Eritrese Volksbevrij dingsfront (EPLF) zonder voor waarden vooraf. Hij hoopt hiermee een einde te maken aan de al 28 jaar durende burgeroorlog in Eritrea. De besprekingen dienen onder in ternationaal toezicht te worden ge houden. Spionage Voor het eerst sinds de twee landen 10 jaar geleden vrede sloten, is in Egypte een man tot levenslang ver oordeeld wegens spionage voor Is raël. Dat heeft de regeringskrant Al- Ahram gemeld. Namibia Zuidafrikaanse functionarissen en vertegenwoordigers van de Vere nigde Naties hebben een voorlopig akkoord bereikt dat de weg kan be reiden voor de terugkeer van meer dan 40.000 vluchtelingen naar Na mibia. Folteringen In Zuidkorea heeft het openbare ministerie politieagenten onder vraagd over twee mannen die het af gelopen weekeinde zouden zijn doodgefolterd. Dq 20-jarige lm Kwang Sik, die wegens diefstal in Seoel was gearresteerd, had op een geluidsband over zijn marteling op een politiebureau verteld, zei zijn familie. WARSCHAU - Uitdagend was de verkiezingsposter zeker. Een schen king van Italiaanse (of waren het Franse? Niemand weet het meer) vakbondssympathisanten van Soli- darnosc: de wrekende held uit de beroemde western High Noon, ge tooid met een Solidarnosc-button. Daaronder de tekst: 'Verkiezingen 4 juni. High Noon voor Polen'. door Hans Geleijnse De suggestie was duidelijk. Solida riteit zou de rechtvaardige maar niettemin wrekende engel zijn voor meer dan veertig jaar stalinistische dictatuur, voor vier decennia van onderdrukking van vrijheid van meningsuiting, van schending van mensenrechten. De poster was een perfecte uit drukking van de campagne met twee gezichten die Solidarnosc voerde. Officieel heette het dat de 'kandidaten van het burgercomité Lech Walesa' hun zeteltje in Sejm of Senaat wilden winnen op basis van het ronde-tafelakkoord tussen auto riteiten en oppositie. Met andere woorden: wij van So lidarnosc denken dat we zaken kun nen doen met de communisten. Ze willen hervormen, democratiseren, noodgedwongen misschien, maar toch. Wij doen mee. In die benade ring past de oproep van Lech Wale sa om vooral niet de alle prominen ten op de zogenaamde Nationale Lijst door te strepen. In het verkiezingshoofdkwartier van het 'burgercomité' gingen tege lijkertijd de buttons en affiches en 'spiekbriefjes' met vrachtwagenla dingen de deur uit. De boodschap: alleen Solidarnosc, streep alle offi ciële kandidaten door, ook die van de Nationale Lijst. Het kan dus niet. meer dan een leugen om bestwil zijn geweest van Solidarnosc-woordvoerder Onys- kiewicz. Afgelopen zaterdag zei hij tegen deze correspondent: "Nee, natuurlijk hebben wij nooit opge roepen om alle communistische kandidaten door te strepen. Ben je gek, dat betekent alleen maar ver zwakking van de hervormers in de partij. Hij wist ook dat de toon van de campagne een geheel andere was. Bij talloze kerken, tot in de kleinste gehuchten, hingen in de informatie- vitrines de Solidarnosc-voorbeel- den van de stemlijsten. In kapitale letters de namen van de 'Walesa- kandidaten' en alle -andere met zwarte viltstift onmiskenbaar door gestreept. Die tactiek heeft Solidarnosc een grandioze verkiezingszege opgele verd. Ten opzichte van de officiële einduitslag zullen de voorspellin gen van gisteren mischien een een zetel of twee, drie verlies opleveren. Maar dat doet niets af van dè con clusie van deze verkiezingen: de Po len, of ze nu zijn gaan stemmen of niet, zijn het marxisme-leninisme, de éénpartijstaat met zijn jargon en loze beloften, met economische en sociale misere, spuugzat. De vraag is echter wat nu. Het antwoord daarop gaat zowel bij re gering als oppositie enorme proble men geven. Niet voor de geharnaste anti-communisten èn de haviken in de communistische rangen. Daar Een groot aantal Polen vierde gisteren feest bij het stemkantoor in War schau nadat duidelijk werd dat Solidariteit op een overwinning afsteven de. (foto EPA) ligt de zaak tamelijk eenvoudig: dit is het begin van de volledige capitu latie, met extra energie doorgaan met de strijd, zij het uiteraard met totaal verschillende uitgangspun ten. Maar voor de communistische hervormers en de 'redelijken' in de oppositie stapelen de complicaties zich op. Beide partijen hebben zich aan elkaar verplicht met het ronde- tafelakkoord. Daar zijn in hoofdlij nen de economische en politieke hervormingen aangegeven. Met alle pijn. 'Pactum sunt servandum', ver dragen zijn er om te worden nage leefd, zei minister van binnenland se zaken generaal Kiszczak bij de ondertekening. En zo is het. Dat betekent dat de speelruimte van de 'Solidarnosc-oppositie' in Senaat en Sejm (de Tweede Kamer) hoe dan ook beperkt blijft. Terwijl de achterban, nog genietend van de verkiezingstriomf, ervan uitgaat dat hun volksvertegenwoordigers de 'officiëlen' dictaten kunnen opleg gen, zal de regering, de partij, voort durend blijven hameren op het tha- ma dat Solidarnosc zich heeft ver plicht tot het dragen van mede-ver antwoordelijkheid. Hoe meer, hoe beter. Solidariteit heeft nu de mogelijk heid om de macht te verlammen, zei Politbureaulid en hervormer Cio- sek gisteren. Met een Senaat vol So- lidarnosc-vertegenwoordigers krij gen de 161 'vakbondspolitici' in de Sejm de kans elke hen niet welge vallige wet te blokkeren, omdat na weigering door de Senaat in de Se jm een tweederde meerderheid no dig is. Maar dat betekent tevens grote politieke spanningen. En de vraag is nog maar hoe eensgezind Solida riteit in dergelijke situaties kan blij ven. De 'vakbond' blijft tenslotte een gemankeerde politieke partij, die onderdak biedt aan goddeloze radicaal-socialisten èn godvruchti ge conservatieve katholieken. Al bij de kandidaatstelling voor deze verkiezingen leverde dat grote problemen op, die uiteindelijk op de beslissende dag zelf onderge schikt werden, omdat de kiezers nu eenmaal niet met het 'establish ment' in zee wilden gaan. De nationalistisch-katholieke stroming is in de beweging sterk, maar bij de selectie van de kandida ten onderbedeeld. De toon wordt aangegeven door de Michniks, Kur- ons, Geremeks, de linkse stroming, tot samenwerking met de commu nisten bereid, naar wie de absolute nummer één Walesa goed luistert. Niet vanwege zijn progressieve op vattingen, maar omdat hij zich heeft ontwikkeld tot een man van het compromis. Een even grote vraag is het, of de partij, voortdurend likkend aan de zondag opgelopen wonden, in staat is het hoofd koel te houden. De ver klaring van woordvoerder Bisztyga gisteravond ("een nederlaag, maar wij houden ons aan de beloften") lijkt aan te duiden van wel. Maar de sterke conservatieve stroming in het centraal comité en vooral ook onder de zogenaamde nomenclatu re, de managers, officieren, die hun benoemingen vooral aan het partij- lidmaatschap hebben te danken, zal ongetwijfeld het verzet tegen ver dergaande hervormingen verhevi gen. En niet alleen in Polen. Dit eerste experiment met een beetje vrije ver kiezingen wordt bij de socialisti sche bondgenoten met argusogen gevolgd. En de tegenstanders van perestrojka en glasnost, in het Kremlin, Oost-Berlijn of Praag, zien hun angstdromen bewaarheid. Om nog maar te zwijgen van de 'fundamentalisten' in Hongarije. Daar wordt immers ook getimmerd aan een 'Ronde Tafel' die uiteinde lijk een meerpartijenstelsel moet creëren. Het is daarom te hopen dat de communisten in Polen de enig juiste conclusie trekken: de kiezers hebben ons gestraft voor een faillie te politiek, een weg terug is er niet. Tegelijkertijd moet Solidarnosc laveren tussen risico van vuile han den en hooggestemde idealen. De grandioze zege van zondag blijft om al die redenen een wankele en kan nog in de naaste toekomst nog altijd een Phyrrus-overwinning blijken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5