Peking verkeert in
een shocktoestand
'Leiders bang voor democratie'
VS-ambassadeur in China eist maatregelen
Na bloedig ingrijpen door leger
De weg naar de grote
ommekeer in China
'Deng net als Hitier'
MAANDAG 5 JUNI 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
PEKING Het Chinese leger heeft in de nacht van zaterdag op zondag een bloedbad aan
gericht onder de ruim 40.000 studenten die wekenlang het Plein van de Hemelse Vrede in
hartje Peking hadden bezet. Daarbij zijn duizenden doden en gewonden gevallen. Solda
ten hielden gisteren het Tieananmenplein bezet. Maar woedende burgers konden niet ge
loven dat het leger het vuur had geopend op het volk en waagden zich toch op straat. Het
leger opende herhaaldelijk het vuur, waarbij keer op keer tientallen doden vielen.
Gisteravond laat bood de omgeving gereden en later in brand gestoken,
van het plein een lege, maar grim- Omstanders die te dicht
mige aanblik. Tientallen tanks en kwamen
pantserwagens reden heen
De studenten hebben tot de
de buurt laatste adem gevochten. Vanuit het
Bejinghotel, op een steenworp af
stelde tanks en troepen, werden stand van het Plein van de Hemelse
op de Changan-boulevard, de be- neergeschoten. In
langrijkste verkeersader naar het vielen dertig
plein. Op andere plaatsen in de stad wegdek,
bleven burgers in grote groepen de Doden en gewonden werden in
militairen uitdagen. Gevreesd bakfietsen of achter op de fiets naar
wordt dat het leger zal optrekken het dichtstbijzijnde ziekenhuis ge-
naar de universiteiten, waar duizen- bracht. In de ziekenhuizen in het
den studenten een goed heenko- centrum heerste paniek. Men kon
hebben gezocht.
door
Bob Mantiri
Peking andermaal duizenden
soldaten tegenhield. Maar de vreug- het Plein van de Hemelse Vrede
de maakte plaats .voor ontzetting molotov-cocktail gegooid
Vrede, kon men horen hoe de stu
denten de Internationale aanhie
ven. Daarna viel er een stilte, even
later hieven de soldaten hun krijgs
lied aan. Na weer een stilte klonk
'Dood aan Li Peng, dood aan Li
Peng' op. Een serie salvo's deed de
kreten verstommen. Niet lang daar
na begon de propagandaradio uit de
luidsprekers de mensen op te roe
pen om de socialistische strijd te
steunen.
Het nieuws van zeven uur begon
gistermorgen met de Vijfde van
Beethoven, maar over de actie werd
met geen enkel woord gerept. De te
levisie vertoonde een circusshow.
Eerder hadden de studenten op Eerder had Li Peng in een vantevo-
opgenomen programma opge-
de stroom gewonden niet
der de soldaten vielen zeker dui
zend gewonden. Zij werden in heli
kopters afgevoerd. Twee militairen
verbrandden levend, het lijk van
een derde werd aan een lantaarn op
gehangen. Vier soldaten zouden
roepen tot betere milieubescher-
toen het leger terug kwam. Nadat tank die vlam vatte. De inzittenden ming. Pas in het middagnic
soldaten die het plein schoonmaak-
beeld c
i tank de eerste barricades had kwamen in de vlammen om. Overal de staatstelevisie beelden
geforceerd, volgde een groot
scheepse aanval. Van alle kanten met kanonnen. Hier en daar gingen ten
stormden manschappen met auto- gebouwen in vlammen op.
matische geweren het plein op.
Zonder enige consideratie schoten
deze soldaten, veelal uit Mansjoe-
rije gehaald, op de studenten. Tanks
reden over de talrijke tenten heen
waarin studenten zaten.
De honderden tanks, pantser
voertuigen en legertrucks omsin
gelden het plein, ontstaken hun
koplampen en openden het vuur.
Ooggetuigen zagen dat studenten
elkaar een arm gaven en op de tanks PEKING (GPD) "Steun ons in de
inliepen. Ze werden zonder enig strijd om democratie". Dat zei Chen
pardon neergemaaid. Anderen na- bij zijn afscheid. Ik ontmoette hem
men hun plaats in. - op het monument voor de martela-
De militaire operatie werd uitge- ren van het volk, de commandopost
voerd door de 27e, 38e en 65e divisie van de studenten. Chen was student In de nacht
die loyaal zijn aan Deng Xiaoping,
president Yang Sjangkun en pre- lang hij nog bleef doorgaan,
mier Li Peng. Het vrijheidsbeeld denk dat ik er volgende week mee
dat de studenten vorige week dins- op houd", zei Chen Het gesprek
dag op het plein hadden neergezet, met Chen speelde zich vrijdag af.
werd door een pantserwagen omver
Een zwijgende menigte aanschouwt
x de Hemelse Vrede de slachtoffers i
dagmorgen vroeg bij het Plein
het bloedige optreden van het le-
(Foto AFP)
Studenten tot laatste moment strijdlustig en optimistisch
PEKING (Rtr) Belangrijke ge
beurtenissen in China volgden el
kaar de afgelopen twee maanden in
recordtempo op. Een overzicht in
chronologische volgorde:
15 april 1989 - De in ongenade ge
vallen ex-partijleider Hu Yaobang
overlijdt op 73-jarige leeftijd aan
een hartaanval. Hu werd in 1987
door sterke man Deng Xiaoping af
gezet omdat hij niet hard genoeg op
trad tijdens toenmalige studenten
demonstraties voor meer democra
tie. Hu werd gezien als een hervor
mer, reden voor de studenten om
zijn dood aan te grijpen voor een
hernieuwde poging politieke her
vormingen af te dwingen.
17 april - Protestmanifestaties op
het Plein van de Hemelse Vrede in
het centrum van Peking. Ondanks
officiële waarschuwingen van de
overheid nemen rond de 100.000
mensen deel aan het protest.
22 april - 50.000 studenten in Pe
king op straat tijdens de begrafenis
van Hu Yaobang. Rellen in de ste
den Xian en Changsha.
24 april - Studentenstaking.
26/27 april - Communistische
partij veroordeelt studentenacties,
meer dan een miljoen mensen lopen
in een demonstratieve tocht mee
naar het Plein.
2/4 mei - Studenten eisen ge
sprek met de leiders van de partij.
Eerste massale demonstraties in
Shanghai en negen andere steden.
De menigte op het Plein van de He
melse Vrede groeit aan tot 100.000
mensen. Partijleider Zhao Ziyang
zegt dat de protesten wel zullen
13 mei - Eerste studenten gaan
voor een week in hongerstaking.
Hun aantal zal uitgroeien tot 3.000.
Oproep van Zhao om acties te be
ëindigen in verband met naderend
staatsbezoek van Sovjetleider Gor-
batjov. De studenten negeren hem
21 mei - In Hongkong betuigen 1
miljoen mensen hun steun aan de
demonstranten in Peking.
22/23 mei - Een officiële woord
voerder van de partij kan niet be
vestigen dat Zhao nog in functie is.
De partijsecretaris staat bekend als
de man van de zachte lijn. De de
monstranten eisen het aftreden van
premier Li Peng, die de troepen
naar Peking heeft gestuurd. Partij
leider Deng Xiaoping zou Li Peng
steunen en hard willen optreden te
gen de studenten. Het is volstrekt
onduidelijk wie er in de strijd om de
macht binnen de partij aan de win
nende hand is.
25 mei - De officiële partijkranten
betitelen de demonstratie voor het
eerst als contra-revolutie. Zhao is
nog in functie en lijkt de strijd te
gaan winnen. Dit leiden waarne
mers af uit de voortijdige terugkeer
uit Amerika van de voorzitter van
het Chinese parlement, Wan Li. De
ze wordt als tegenstander van ge
welddadig optreden gezien.
26/27/28 mei- Li Peng blijkt toch
te worden gesteund door Wan li.
Zhao en zijn medestanders zijn vol
gens westerse diplomaten op een
zijspoor gezet. De studenten roepen
op tot een massale demonstratie in
de straten van Peking, maar
'slechts' 50.000 mensen geven ge
hoor aan de oproep.
Wel gaan opnieuw een miljoen
mensen in Honkong de straat op. In
Shanghai demonstreren 100.000
mensen. De studenten op het Plein
besluiten te blijven tot 20 juni, de
dag dat het Chinese parlement zal
vergaderen.
29 mei - Het aantal studenten op
het Plein van de Hemelse Vrede
daalt tot 2.000. Honger, vermoeid
heid, vervuiling en gebrek aan re
sultaat tasten het moreel aan. De
partij doet de studenten af als „Wes-
vollld%SSoverschaduwdddSorhtJ w^hddsb^ld op het
hnnotennnt™n de Ghinese T.ente P,Le'"-. Het ^eeld krygt de naam
„Godin van de democratie. Ze
1 riuiehl VJUl UdlbJUVÖ UWUCA cnlpaort ironl
i de verboden stad gaat niet door sp eei.
van hun democratische rechten.
"Kom over enkele jaren terug en je
zult zien dat wij in democratie niet zenden
meer onder doen voor het Westen". Stad
zaterdag op zondag tie gekozen rond het plein. De leger-
geschiedenis. Ik vroeg hem hoe stormden tientallen tanks het plein vrachtwagens omsingelden het
op en reden over de tenten van de plein en staken de koplampen aan.
studenten heen. Vrijwel zeker ook Even later hoorden we het geratel
over de tent van Chen. Een Duitser van machinegeweren dat tot in de
De drie stadsbussen i
ensen belangrijke verkeerspun-
litairen uit de Verboden ten aan de Changan-boulevard had-
ze zich de laatste dagen den gebarricadeerd werden in
erborgen hadden gehouden, posi- brand gestoken. De brede boule-
z actievoerders.
omdat de straten en het Plein ee- De reSerinS organiseert
blokkeerd ziin doo? enorme min '«^demonstraties. Kantoorbe-
blokkeerd zijn door enorme men- dienden en boeren schilderen de
studenten en hun aanhangers af als
„verraderlijke bandieten".
1 juni - De naam van Zhao wordt
'andprp^tpdpn Ult de Partijlijsten geschrapt. Bui-
anaere steaen
Op de tweede dag
ïemen meer dan eer
ïers van Peking deel
In
in het bezoek
niljoen inwo-
i de protest-
de bloedige vroege ochtend duurde.
vard leek op een slagveld. De i
sen waren geschokt door het optre
den van de troepen. Nog nooit in de
Chinese geschiedenis is er een
bloedbad van zo'n omvang geweest.
De soldaten handelden meedoge-
wordt ook gedemonstreerd
meer vrijheid.
19 mei - De regering dirigeert het
leger naar Peking, maar betogers
weten te voorkomen dat de troepen
het Plein bereiken. De soldaten lij-
Hongkong begint
boycot van
produkten China
door
Bob Mantiri
militaire actie onder de studenten Vanaf het balkon van de vijftien- Ioos- Ooggetuigen zagen dat vluch-
beschreef de stemming onder de verdieping van hotel Beijing za- tende studenten door de soldaten i~
de bezetters van het Plein
Hemelse Vrede als strijdlustig. "De
studenten namen afscheid van el-
i tent kaar alsof zij het voorgevoel hadden
het monument te dat zij elkaar niet meer zouden te- slagorde opgesteld ter hoogte
gen wij dat uit verschillende delen de rug werden geschoten,
van de stad rookpluimen opstegen. actie op het plein
In de straten klonk kanongebulder.
Tanks en troepen hadden zich in
ken weinig enthousiast om de pro- g ^ni
testen neer te slaan. In de buitenwij
ken komt het tot kleine schermutse
lingen.
tenlandse journalisten mogen geen
verslag meer doen van de gebeurte-
2 juni - Vanuit Nanking beginnen
studenten aan een „Lange Mars"
Peking om zich bij hun colle-
komen. Tussen de hopen kleren op rugzien", zegt de Duitser die
de grond en de koekkruimels i
telde Chen over zijn plannen in de de studenten.
kenlang samengewoond heeft met
toekomst.
optimistisch, De tanks, pantservoertuigen
HONGKONG (IPS) - In de Britse actie de
kroonkolonie Hongkong zijn giste
ren ongeveer een miljoen mensen
de straat opgegaan uit protest tegen
de gebeurtenissen in Peking. In de
kroonkolonie neemt de vertwijfe
ling toe, omdat het gebied in 1997
zal wofden overgedragen aan de
Chinese autoriteiten. Er zijn welis
waar afspraken gemaakt over de
handhaving van het economische
stelsel van Hongkong, maar veel
Hongkong-Chinezen kiezen nu al
eieren voor hun geld en vertrekken.
"Ik geloof niet dat twee systemen
in één land zullen werken, want het
systeem komt onder de communis
tische partij en wij kunnen nu zien
wat die partij haar eigen volk in
haar eigen hoofdstad kan aandoen",
zei het liberale gemeenteraadslid
Martin Lee. Hij en zijn partijgeno
ten in de grondwetcommissie van
Hongkong weigeren de commissie
vergaderingen bij te wonen zolang
premier Li Peng in China aan de
macht is.
Voor woensdag is in Hongkong
een algemene staking uitgeroepen
en de bevolking zal een boycot be
ginnen van Chinese produkten. Wa
renhuizen waar uitsluitend Chinese
produkten worden verkocht zijn
beplakt met oproepen voor de boy
cot.
want de studenten hebben met de legerwagens rolden
ortret van Mao. Regelmatig
werd het vuur geopend op mensen
die te dicht in de buurt kwamen.
Maar de Chinezen lieten zich er niet
mid- door afschrikken. Steeds keerden
reeks salvo's terug.
i zijn geslaagd een pantserwagen
goed
voorbereid. Zij werd vrijdag inge
leid met het sturen van onervaren
soldaten uit de provincie naar het
plein. Vrijdagnacht half twee schui
felden enkele duizenden geünifor
meerde knapen uit het schijnsel van
de lantaarns op de Changan-boule
vard, in de richting van het plein
van de Hemelse Vrede. Een taxi
chauffeur zag de soldaten en begon
hard te toeteren en lichtsignalen te
geven. In korte tijd waren er duizen
den burgers op de weg. Er werd aan
de soldaten gerukt en getrokken.
De soldaten zeiden niets. Ze maak
ten even later rechtsomkeert. Ze
hadden elektriciteitsstokjes bij zich
en wurgkoordjes. Zaterdagavond
probeerde ook weer een duizendtal
jeugdige soldaten op het plein van
de Hemelse Vrede te komen. Ook
dit keer verhinderden de burgers
De verontwaardiging onder de
mensen is groot. Hoe durft de leger
leiding het volksleger te gebruiken
tegen het volk, zo vraagt men zich
af. De burgers waren trots dat zij
kans hadden gezien om tot twee
maal toe te verhinderen dat de sol
daten het plein bereikten. Het was
naar later bleek slechts een spelletje
van de regering. Zaterdagavond
even over middernacht was het pu
re oorlog. Een vreedzame strijd
voor democratie werd met bloed ge
smoord. "De bejaarde leiders van
China zijn bang voor de democra
tie", zei Chen nog. "De democratie
holt de invloed van de partij uit en
ook die van de leiders. De bewust-
o wording van de mensen over demo-
(Foto epa) cratie is de laatste weken vergroot",
de laatste woorden van Chen.
3 juni - Ongewapende soldaten
van buiten de stad proberen het
plein te bereiken. De bevolking
ITmei - De partij kondigt de -S-C
i delen
de ee- te gaan liggen
In de loop v
de nacht bereiken
ger tegen te houden. Op het Plein reden- De Godm van de Democra-
van dl Hemelse Vrede bivakkeren t'e,ls f™ van de eerste doelwitten,
nog steeds tienduizenden demon- Sliff vervolgens een
stranten.bloedbad aan
ADVERTENTIE
NIETS ZEGGEN.
Volgende week woensdag is het weerzover. Dan begint om 19.46 uur op
Ned. 3 de eerste van 3 trekkingen. Dik 1 miljoen prijzen tegenover 2 miljoen loten
met ruim 33 miljoen gulden in kas. Als u snel bent, doet u nog mee.
GEEN MOOIER LOT DAN 'N STAATSLOT.
PEKING (Rtr/AFP/UPI/DPA) - De inwoners van Peking zijn woedend
over het 'bloedbad' door het leger. "Dit is Hitier, dit is fascisme", aldus
een vrouw van middelbare leeftijd. "Wij hebben geen wapens. Zij heb
ben tanks en machinegeweren. De militairen wilden dit niet doen.
Maar zij kregen hiertoe het bevel en Deng is hoofd van het leger in Chi
na. Hij is net als Hitier".
De meeste inwoners van Peking zijn bevangen door angst en verbijs
tering. "Dit is erger dan de verkrachting van Nanking", aldus een oude
re man, verwijzend naar de wreedheden die Japanse troepen in 1937 in
die Chinese stad begingen. "Toen waren het buitenlandse troepen. Nu
is het ons eigen volksbevrijdingsleger dat Chinezen doodt. Het is onge
looflijk".
"Heb je de leugens op de staatsradio gehoord?", vraagt een jonge
man. "Zij zeggen dat zij het Plein van de Hemelse Vrede hebben
schoongeveegd. Noem je dat zó, als je met tanks over ongewapende
mensen rijdt en met machinegeweren op hen schiet?"
Veel inwoners van Peking denken dat de strijd nog niet voorbij is.
"Er zijn meer burgers dan militairen. Wij zijn niet bang voor hen", al
dus een student. "Wat maakt een paar doden meer nu nog uit. Andere
landen zouden ons in het geheim wapens moeten verstrekken".
"In Zuidkorea stapten enkele leiders op nadat er bij botsingen met
studenten doden vielen. Maar onze leiders zullen niet weggaan. Zij
hebben de wapens. Zij willen aan de macht blijven", aldus een student.
"De regering kon geen militairen uit Peking inzetten omdat die begrip
hebben voor de situatie. Dus liet zij manschappen van ver buiten Pe
king komen die twee weken lang geen enkel nieuws mochten verne
men over de toestand hier. Zij zijn slechts machines. Zij denken niet
De officiële Engelstalige radio Peking liet gisteren de luisteraars
even versteld staan met een scherpe veroordeling van het bloedbad
door het leger. "Puizenden onschuldige burgers zijn door volledig be
wapende militairen gedood toen zij zich een weg door de stad baan
den", aldus een nieuwslezer. Hij werd onmiddellijk vervangen, aldus
de BBC die het bericht opving.
Verbijsterde reaeties uit alle delen van de wereld
PARIJS/WASHINGTON/LON
DEN/HONGKONG (Rtr/UPI/
AFP/DPA) - Over de gehele wereld
is met woede en ontsteltenis gerea
geerd op het bloedige optreden van
het Chinese leger in Peking tegen
studenten en andere ongewapende
burgers.
Groot-Brittannië, Frankrijk, de
Verenigde Staten en de Bondsrepu
bliek Duitsland gingen de rest van
de wereld voor in hun veroordeling
van het gebruik van geweld om een
einde te maken aan de betogingen
voor meer democratie in China.
"Wij zijn allen diep geschokt door
het nieuws uit Peking en ontzet
door het in het wilde weg neerschie
ten van ongewapende mensen", al
dus de Britse premier Margaret
Thatcher. "Het herinnert ons er aan
dat ondanks een vermindering van
de spanning tussen Oost en West er
een grote kloof blijft bestaan tussen
de democratische en de communis
tische samenlevingen", zo zei That
cher.
De Franse minister van buiten
landse zaken, Roland Dumas liet
zich in soortgelijke bewoordingen
uit. "Ik ben ontdaan door de bloedi
ge onderdrukking die zojuist heeft
plaatsgevonden in Peking tegen
een ongewapende menigte beto
gers. Er is gebruik gemaakt van
beestachtig geweld om een groeien
de beweging voor meer vrijheid te
stoppen en af te remmen. Deze actie
gaat duidelijk in tegen de loop van
de geschiedenis".
President Bush veroordeelde
eveneens het meedogenloze optre
den in de Chinese hoofdstad. „Ik
betreur ten zeerste het besluit ge
weld te gebruiken tegen vreedzame
betogers en het daaruit voortvloei
ende verlies aan mensenlevens. Ik
hoop dat China spoedig zal terugke
ren op het pad van politieke en eco
nomische hervormingen", aldus
Bush.
De Amerikaanse ambassadeur in
Peking eiste maatregelen tegen Pe
king vanwege de "weerzinwekken
de en overgeeflijke" gebeurtenis
sen. In een vraaggesprek met het te
levisiestation ABC zei Winston
Lord dat het regime in Peking zijn
legitimiteit had verloren.
Overleg
met Dumas dat de Spaanse ambas
sadeur in de Chinese hoofdstad Pe
king de diplomatieke vertegen
woordigers van de twaalf lidstaten
van de EG voor overleg bijeen heeft
geroepen. Spanje bekleedt op dit
moment het voorzitterschap van de
EG.
In de Britse kroonkolonie Hong
kong en de Portugese enclave Ma-
cao - die respectievelijk in 1997 en
1999 aan China zullen toevallen -
zijn tienduizenden de straat opge
gaan om te protesteren tegen het op
gewelddadige wijze een einde ma
ken aan de betogingen voor meer
democratie in de Chinese hoofd
stad.
In Hongkong betoogden meer
dan een half miljoen mensen om
van hun afschuw blijk te geven. In
Macao protesteerden ruim 50.000
betogers tegen het Chinese optre
den. De betogers riepen leuzen te
gen sterke man Deng Xiaoping, pre
mier Li Peng en president Yang
Shankung.
Ook in Taiwan gingen tienduizen
den mensen de straat op uit protest
tegen het optreden van de veilig
heidstroepen in Peking. De rege
ring veroordeelde het barbaarse op
treden van de Chinese militairen.
President Lee Ten-hui bracht het le
ger in staat van paraatheid om voor
bereid te zijn "op elke eventuali
teit".
In Europa en andere Westerse
landen gingen duizenden Chinezen,
voor het merendeel studenten, de
straat op uit woede over het bloed
bad op het Tiananmen Plein. Zo
werd er betoogd voor de Chinese
ambassades in Den Haag, Parijs,
Stockholm, Genève en Wenen. In
Rome namen politici deel aan de be
togingen voor de ambassade van de
Volksrepubliek. Ook in Washington
en andere Amerikaanse steden
kwam het tot incidenten voor con
sulaten van China.
Signaal
De Nederlandse regering is "diep
geschokt" door de gebeurtenissen
in China. Minister Van den Broek
van buitenlandse zaken heeft om
spoedoverleg van de twaalf EG-lan-
den gevraagd. De bewindsman ver
wacht dat de kwestie "hoog op de
agenda" komt van het politiek co
mité van de EG dat morgen verga
dert.
"Waar dit toe zal leiden en wie nu
de lijn van het Chinese beleid zal be
palen, is op dit moment onduide
lijk", aldus Van den Broek.
De minister kon niet zeggen of er
maatregelen tegen China zullen
worden genomen. Dat komt pas aan
de orde wanneer meer duidelijk
heid- is verkregen, aldus Van den
Broek. "Ik wil niet vooruitlopen op
het terugroepen van de ambassa
deur voor overleg. Daarbij speelt
ook wat de taak van de ambassa
deur ter plaatse zou kunnen zijn.
Het is van belang dat we met de
twaalf EG-landen bekijken welk
signaal we aan China kunnen afge-
Het zou de bewindsman niet ver
wonderen als dit het begin is van
een periode van vergaande instabi
liteit in China. "Het lijkt me aller
minst uitgesloten dat de onrust zich
zal uitbreiden tot andere steden en
provincies". De gebeurtenissen in
Peking vormen, aldus Van den
Broek, "een duidelijke stap terug in
het beleid van China dat de laatste
jaren toch op meer openheid was
gericht".
