Grieks en filosofie op
laatste dag goed te doen
Brommers en krakende stoelen
grootste bronnen van ergernis
Heath en Thatcher kunnen
elkaar niet luchten of zien
Evangelicalen bepleiten toenadering tot wereldraad
OEGSTGEEST - Helemaal al
leen moest Vasco Groeneveld (17)
gistermiddag examen Grieks
doen. De gymnasiast van het
Rijnlands Lyceum in Oegstgeest
had er geen moeite mee. Niet met
de opgaven en niet met het feit
dat hij als enige leerling op zijn
school in een klein zaaltje zijn
vertaling maakte. Grieks was het
laatste programma-onderdeel
van de jaarlijkse examens op de
middelbare scholen.
Net als bijna alle andere exa
mens moest de scholier in het bij
zijn van twee surveillerende lera
ren zijn werkstuk maken. "Het
was lekker rustig. Ik vond dat wel
erg aardig, twee surveillerende le
raren speciaal voor mij", reageer
de Vasco Groeneveld laconiek.
Voor deze speciale gelegenhèid
was een klein studiezaaltje in de
school tot examenklas omge
toverd. De enige kandidaat zou
zich anders wel erg verloren heb
ben gevoeld in de grote sportzaal
waar de andere examens plaats
vonden.
Alpha
Zenuwachtig voor zijn examen
hoefde de alpha uit Oegstgeest ei
genlijk helemaal niet te zijn. Voor
zijn schoolonderzoek Grieks
haalde Vasco een eindcijfer van
8,2. Met zijn leraar C. Tabbers,
waarvan hij het laatste jaar alleen
maar privé-lessen heeft gehad,
heeft de gymnasiast een soort
weddenschap afgesloten. Haalt
hij een 8,8, en wordt zijn eindcij
fer daarmee een 9, dan trakteert
Tabbers op een fles wodka.
Moeilijk vond Vasco de opga
ven niet. Wel gebruikte hij voor
de vertaling van Lucianus en elf
bijbehorende vragen de totale
tijdsduur van drie uur. "Ik heb er
de tijd voor genomen", verklaar
de hij na afloop.
De te vertalen tekst van Lucia
nus, een Griekse schrijver uit de
tweede eeuw na Christus, droeg
als titel 'Hoe moet ik geschiedenis
schrijven'. Tabbers kende het
stuk niet maar vond het wel erg
Vasco Groeneveld, de enige kandidaat Grieks op het Rijnlands Lyceum: lekker rustig.
actueel en passen bij de positie
van het Grieks binnen het onder
wijs. Vasco Goeneveld: "Lucia
nus zegt dat je niet moet kijken
naar de populariteit van iets op
een bepaald moment maar naar
de eeuwigheidswaarde ervan".
Tabbers: "Dat slaat precies op de
positie van het vak. Ach, Grieks
zal die crisis ook wel weer overle-
Dat het Rijnlands Lyceum dit
jaar maar één examenkandidaat
Grieks had is volgens Tabbers
uitzonderlijk. Gemiddeld heeft
de Oegstgeester school elk jaar
vier scholieren die examen doen
in Grieks. Tabbers: "Ja, dan is het
aantal natuurlijk toch nog bijzon
der klein. Bij Latijn hadden we
dit jaar dan een bijzonder grote
groep, het zevenvoudige aantal
van de Griekse deelnemers...Ik
weet niet waarom er dit jaar zo
weinig zijn. Volgend jaar hebben
we er weer zes". Voor Vasco
Groeneveld, die volgend jaar ge
schiedenis wil gaan studeren, is
Grieks in ieder geval een geliefd
vak: "De klassieke talen zijn voor
mij de kroon op de alpha-vak-
ken".
Filosofie
„Een heel volwassen filosofie-
examen", oordeelde docent Eric
Spruit van het Praedinius Gym-
ïm in Groningen gisteren
het eindexamen filosofie,
waar 23 vwo-kandidaten voor op
gingen. De leerlingen waren ruim
op tijd klaar met de opgaven en
waren er best tevreden over. Het
examen lag aardig in de lijn van
wat ze hadden kunnen verwach
ten.
Het vak filosofie is vijftien jaar
geleden ingevoerd en wordt mo
menteel in het hele land op vier
dagscholen en tien avondoplei
dingen gegeven. Het verplichte
onderwerp dit jaar was de kunst
matige intelligentie, door de op
mars van de computer een actu
eel onderwerp. Het stuk dat de
kandidaten op het examen voor
geschoteld kregen had als titel:
'De computer als metafoor voor
de menselijke geest'. De tekst was
ontleend aan een artikel van drs.
P. Hagoort en drs. R. Maessen uit
de bundel 'Geest, computer,
kunst' (Utrecht, 1986).
De twaalf vragen die de kandi
daten kregen voorgelegd gingen
deels over deze tekst en deels
brachten zij deze tekst in verband
met de verplichte literatuur die
gelezen moest zijn. De antwoor
den moesten goed beargumen
teerd zijn. Eric Spruit: „Heel leuk
bij dit examen vond ik ook dat het
eigenlijk alleen te maken was
door leerlingen die filosofie als
vak hebben gekozen. Alleen als ze
de stof goed hadden bestudeerd
en doordacht, konden ze de vra
gen beantwoorden".
Een duidelijk voorbeeld van
bovenstaande is opgave 3, waarin
verwezen wordt naar het boek 'Fi
losofie en intersubjectiviteit',
waarin de auteur Korthals onder
andere ingaat op het antropologi
sche probleem van de menselijke
vrijheid. De kandidaten werd ge
vraagd uit te leggen waar het in
dat probleem om gaat en vervol
gens: „Kan het gebruik van de
computer als metafoor voor de
menselijke geest er volgens jou
toe bijdragen dat dit probleem
van de menselijke vrijheid dich
ter bij een oplossing wordt ge
bracht? Laat in je antwoord dui
delijk uitkomen van welke filoso
fische vrijheidsopvatting jij uit-
LONDEN - Heel Groot-Bnttannië
weet dat er geen liefde gespaard
wordt tussen premier Margaret
Thatcher en haar conservatieve
voorganger Edward Heath. De hui
dige conservatieve leider probeert
dat te camoufleren door de man die
zij heeft verdrongen als aanvoerder
van de Tories, zoveel mogelijk te ne
geren en zelfs net te doen alsof hij er
niet meer is.
door
Haye Thomas
Er zijn tijden dat dit wonderwel
lukt. Want oud-premier Heath, die
nu al veertien jaar op de conserva
tieve achterbanken van het Lager
huis zit, is politiek niet meer zo ac
tief als voorheen. Hij besteedt wat
meer tijd aan zijn grote hobby's:
muziek en zeilen.
Maar als de Europese Gemeen
schap en vooral het Britse lidmaat
schap daarvan in het geding zijn,
veert de bijna 73-jarige Edward He
ath op. Want zonder twijfel is hij een
van Groot-Brittannië's meest ver
stokte Europeanen. Vooral als het
gaat om de toetreding van Groot-
Brittannië tot de Gemeenschap be
schouwt Edward Heath zich met
recht en rede als een van de pio-
Teikens trekt hij dan ten strijde
tegen zijn opvolgster als die weer
eens duidelijk laat blijken dat zij de
Europese Gemeenschap toejuicht
als het gaat om de bevordering van
een open handelsverkeer, maar dat
zij er niets voor voelt om zich de wet
te laten voorschrijven door de bu
reaucratie van Brussel, dat zij kost
wat kost de eigen soevereiniteit wil
handhaven en dat ze voorlopig ook
niets voor voelt om het pond ster
ling onder te brengen in het Europe
se Monetaire Systeem.
Dan praat Edward Heath over de
verregaande hypocrisie van That
cher, die de Europese Commissie
ziet als een gezelschap dr. Franken-1
steins, allen er op uit om van Euro
pa een grote socialistische super
staat te maken. Tot nu toe heeft pre
mier Thatcher deze scherpe aanval
len afgedaan als onbelangrijke
plaagstootjes. „Wij kennen langza
merhand onze Ted", sprak ze dan
met haar bekende zuinig lachje.
Ditmaal wordt er druk gespecu
leerd of Edward Heath te ver is ge
gaan door zijn aanval op mevrouw I
Thatcher te lanceren in de Europese j
hoofdstad Brussel, op een moment
dat zij er arriveerde voor de belang
rijke NAVO-top. Zo langzamerhand
hebben alle topfiguren uit het kabi
net van premier Thatcher de vroe
gere partijleider al eens in de meest
scherpe bewoordingen laten weten,
dat hij er beter aan doet om zijn
mond te houden en dat het alleen
persoonlijke wraak is, die hem tel
kens opnieuw tot felle anti-That-
chertoespraken drijft.
Daarop wo.rdt thans door een j
steedsgrotere groep conservatie
ven aangedrongen. Vooral nu
Edward Heath ook nog overhoop
ligt met de partijvoorzitter Peter
Brooke over zijn beschuldiging dat
het hoofdkwartier van de Tories
hem belemmert in zijn campagne
voor de aanstaande Europese ver-
kiezingen. Door op verschillende
plaatsen in het land spreekbeurten
af te gelasten onder het motto van: j
„De leden daar willen liever niet dat
je komt, Ted".
Edward Heath beweert nu dat bij
nadere controle bleek dat niemand I
zich tegen zijn komst had verzet.
Kortom, de verwijdering tussen de
oud-premier en de partij waarvan
hij eens de triomfantelijk leider
was, is nu groter dan ooit. En het
wachten is op een beslissing uit
Downing Street 10 om hem als on
gewenste tegenstander buiten de
parlementaire fractie van de Con
servatieve Partij te sluiten.
Een groep evangelicalen heeft
het evangelische Lausanne-co-
mité voor Wereldevangelisatie
opgeroepen zijn volgende zen
dingsconferentie samen te hou
den met die van de Wereldraad
van Kerken. Twee wereldwijde
bijeenkomsten vraagt in finan
cieel en organisatorisch opzicht
erg veel en wekt voor de buiten
wacht een vreemde indruk,
schrijven veertig evangelicalen
die deelnemen aan de zendings
conferentie in San Antonio.
De meesten van hen zullen ook
aanwezig zijn op de wereldwijde
bijeenkomst van het Lausanne-
comité die in juli in Manila wordt
gehouden. De twee organisaties
hadden zich voorgenomen hun
zendingsconferenties niet in het
zelfde jaar te organiseren, maar
om een aantal redenen slaagde de
Wereldraad van Kerken er niet in
zijn bijeenkomst reeds in 1988 te
houden.
In San Antonio zijn drie officië
le waarnemers aanwezig van het
Lausanne-comité, dat jarenlang
als evangelische tegenhanger van
de wereldraad werd beschouwd.
De wereldraad zal op zijn beurt
tal van waarnemers naar Manila
sturen. Volgens de evangelicalen
in San Antonio is er al veel verbe
terd als de volgende conferenties
op dezelfde plaats en dezelfde tijd
worden gehouden en de bezoe
kers deels hetzelfde programma
volgen.
De groep van veertig schrijft
dat te lang de indruk is gewekt
dat de wereldraad alleen maar be
zig was met vragen over gerech
tigheid en dat het Lausanne-co
mité zich slechts inliet met de
persoonlijke bekering van men
sen. Evangelisatie en sociaal-poli
tieke betrokkenheid zijn beide
deel van "onze christelijke
plicht", zoals het Lausanne-comi
té in 1974 al formuleerde. De bei
de organisaties kunnen derhalve
veel van elkaar leren.
Enige weg
Het feit dat de wereldraad zich
hard maakt voor de rechten van
de armen, betekent niet dat hij
het getuigenis van Jezus heeft la
ten varen, aldus de evangelicalen.
Wel volgen zij met zorg de discus
sies over het getuigenis van het
evangelie tegenover aanhangers
van andere godsdiensten. "Het
Lausanne-comité neemt de ex
clusieve uitspraken die in de Bij
bel over Jezus Christus worden
gedaan, zeer serieus", aldus de
evangelische deelnemers in San
Antonio.
Dr. Eugene Stockwell, direc
teur van de wereldraadcommis
sie voor zending en evangelisatie,
hoopt ook dat de Wereldraad en
het Lausanne-comité in de toe
komst meer kunnen samenwer
ken. Hij vindt de relatie tussen de
organisaties "redelijk goed". Ie
dereen op de wereldzendingscon-
ferentie in San Antonio is eigen
lijk een evangelicaal, zei hij tegen
over de pers.
Een van de officiële waarne
mers van het Lausanne-comité,
de Tsjechische predikant dr. Cy-
rill Horak, is dat niet met Stock
well eens. Hij heeft in ieder geval
één deelnemer ontmoet die niet
echt evangelisch is, namelijk die
vrouw die betwijfelde of Jezus de
enige weg tot behoud van de
Het was juist gisteren dat de be
faamde anglicaanse bisschop dr.
Leslie Newbigin benadrukte dat
het christendom zijn fundamen
ten niet mag veranderen om de
dialoog met andere godsdiensten
mogelijk te maken. De 79-jarige
Engelsman, voor velen een auto
riteit op het gebied van de zen
ding, is deze week te gast op de
wereldzendingsconferentie ii
San Antonio.
Newbigin reageerde tijdens
een ontmoeting met de pers op
uitlatingen van dr. S. Wesley Aria
rajah, directeur van de Wereld
raadafdeling voor de dialoog met
andere godsdiensten. Als christe
nen zeggen dat Jezus de enige
weg tot behoud is, dan wordt de
dialoog met andere godsdiensten
wel erg moeilijk. "Redding van
mensen is een zaak van God", al
dus Ariar^jah.
Bond onder juk
Ir. J. van der Graaf, algemeen
secretaris van de behoudende Ge
reformeerde Bond in de Her
vormde Kerk, gelooft dat de bond
onder het juk doorgaat van de
midden-orthodoxie, de hoofd
stroming in zijn kerk. Aanhan
gers van de bond worden "vaak,
om niet te zeggen uitsluitend" in
kerkelijke organen in minder
heidsposities geplaatst, die bo
vendien "zorgvuldig worden af
gebakend".
Tijdens de jaarvergadering van
de Bond vanmorgen in Nijkerk
ging Van der Graaf hiermee in te
gen opmerkingen van oud-syno-
delid dr. G. Bos die kortgeleden
op de jaarvergadering van de
Confessionele Vereniging zei dat
beide machtsblokken in de Her
vormde Kerk, de midden-ortho
doxie en de bond, elkaar de
macht toespelen en dat de confes
sionelen buiten beeld raken. Van
der Graaf noemde de opmerking
van Bos "niet helemaal koosjer,
om het zacht te zeggen".
Van der Graaf gaf de leiding
van zijn kerk de verzekering dat
studiecommissies waarvan bon
ders de meerderheid vormen,
"best in staat zijn gedegen funda
mentele stukken op tafel te leg
gen". Nu is het zo dat bij alle vita
le zaken in de kerk de midden-or
thodoxie beleidsbepalend is en
blijft. De kerk heeft nooit de
moed eens de ban van het meer
derheids- minderheidsschema te
doorbreken, zo constateerde Van
der Graaf.
De bond beschouwt de veelvor
migheid van het geloof als een
groot goed, aldus Van der Graaf.
Maar hij wijst de pluraliteit, de
veelvoudigheid, van de hand. Die
houdt in dat "het ene lichaam van
Christus wordt opgesplitst in een
veelvoud van delen". Dat is ten
principale strijdig met de funda
mentele opvatting van de bijbel
over kerk en gemeente, aldus Van
der Graaf. In feite iedereen kan le
ren van wat hij of zij op de tong
heeft, zelfs als daarmee het hart
van het belijden wordt aangetast.
In dit verband verwees Van der
Graaf naar de Leidse kerkelijk
hoogleraar dr. F. O. van Gennep,
die onlangs zei niet te geloven in
de lichamelijke opstanding van
Christus. Ook de opmerking van
een andere kerkelijk hoogleraar
in Leiden, dr. G. H. ter Schegget
dat hij "al bijna atheïst" is, is vol
gens de secretaris van de bond
een voorbeeld vein de wantoe
stand die ontstaat als niet aan de
belijdenis wordt vastgehouden.
Bezette gebieden. Israël
moet een einde maken aan de mi
litaire wreedheden tegen de Pa-
lestijnen en zich zo snel mogelijk
terugtrekken uit de bezette gebie
den. Daar waren de deelnemers
aan de wereldzendingsconferen
tie in San Antonio gisteren zeer
duidelijk over. Slechts één van de
800 deelnemers vroeg begrip voor
de situatie van Israël.
Kaartjes paus. De gratis
kaartjes voor de mis die paus Jo
hannes Paulus II volgende week
maandag in het ijsstadion van
Helsinki opdraagt, gaan op de
zwarte markt van de hand voor
7000 markka (ongeveer 350 gul
den). De kaartjes zijn eerst onder
de parochies verdeeld. Later kon
iedereen die belangstelling had
een kaartje krijgen.
Arrestaties. Minstens zestien
personen zijn maandagavond in
de Oostduitse stad Leipzig aange
houden, nadat zij in de Nikolai-
kerk een gebedsdienst voor de
vrede hadden bijgewoond. Vijf
van de gearresteerden zouden la
ter zijn vrijgelaten, nadat hun een
boete van vijfhonderd mark was
opgelegd wegens schending van
de openbare orde.
Moker. De uitzending van de
kerkelijke omroep Moker van
morgenavond (zeven tot half
acht) gaat over de kerkeveiling in
de Engel in Lisse. Ontvangst via
FM 105.7 of kabel FM 88.1.
WOENSDAG 31 MEI
Examenkandidaten storten massaal hun hart uit bij klachtenli jn
DEN HAAG Niet minder dan
vijftienhonderd keer grepen eind
examenkandidaten de afgelopen
twee weken naar de telefoon om te
klagen over de gang van zaken bij
de examens. Ze meldden zich bij de
klachtenlijn van het Landelijk Ak-
tie Komitee Scholieren. Volgens
het Laks blijkt uit de telefoontjes
dat er bij de opzet van de examens
nog onvoldoende rekening gehou
den wordt met de belangen van de
kandidaten.
door
Theo Haerkens
De meeste klachten gingen over de
omstandigheden waaronder exa
men gedaan moest worden. Lawaai
overlast scoorde daarbij het hoogst.
Verder werd geklaagd over het feit
dat soms op één dag twee pittige
leervakken op het program ston
den. Ook de lay-out van de vragen
formulieren kon in hun ogen geen
genade vinden. Die was er enkele
keren oorzaak van dat een aantal
vragen over het hoofd werden ge-
Triest was natuurlijk het geval
van de leraar in Nieuwerkerk aan
den IJssel die het opstel van zijn ha
vo-leerlingen in de bus liet liggen,
met als gevolg dat die een tweede
opstel moesten schrijven. Om het
goed te maken bood de school de
leerlingen een feestelijk ontbijt aan.
Laks-secretafis Janneke van
Heesch, die zelf de klachtentele
foon ook enkele dagen heeft be
mand, constateert dat er veel klein
leed is waar weinig aan te doen valt.
Leraren die luidruchtig smakken
terwijl ze hun middagboterham
eten, takken die tégen het raam
krassen waarachter de kandidaten
hun kennis zitten te spuien, brom
mers die overmatig herrie maken.
Allemaal heel vervelend, maar wat
moet je er aan doen?
„Vaak kun je evenmin zeggen dat
het iemands fout is, de spanning
van het moment speelt een grote
rol", erkent Janneke. „Wat normaal
niet eens opvalt, kan tijdens het
examen enorm storen". Volgens de
scholierenorganisatie is het min
stens zo belangrijk dat de kandida
ten hun hart even kunnen luchten.
„Daar is de lijn in principe ook
voor", vindt Janneke. En als er echt
problemen zijn, verwijst de beman
ning van de klachtenlijn door naar
de onderwij s-inspectie. Dat gebeur
de bij voorbeeld toen zich kandida
ten meldden met een acute blinde
darmontsteking en een gebroken
arm. In het laatste geval kon het
examen mondeling worden afgeno-
Intercom
In september brengt het Laks rap
port uit aan de inspectie. Janneke
hoopt dat alle scholen voor voortge
zet onderwijs dat rapport aanschaf
fen. Het kan mógelijk een hoop na
righeid voorkomen. Zo veroorzaak
te een schoolbestuur onnodig com
motie doof tijdens het examen via
de intercom het overlijden van een
mede-leérling bekend te maken.
„Niet zo slim", reageert Janneke,
.je voélt toch wel aan dat dat niet
kan". Eigenlijk vindt te dat de inter
com afgesloten moet zijn in het lo
kaal waar examens Worden afgeno-
Weinig fortuinlijk waren ook de
leerlingen die examen moesten
doen in een lokaal dat ondertussen
gerepareerd werd, wat uiteraard
met geluidsoverlast gepaard ging.
Klein ongerief was er eveneens in
de vorm van ongemakkelijke stoel
tjes, te kleine tafeltjes en meubilair
dat hinderlijk kraakte.
Verder waren er klachten ovêr
het examenrooster. Een aantal ha
vo-kandidaten had op 19 mei een
zware dag omdat ze niet alleen eco
nomie, maar ook nog eens geschie
denis moesten doen. Dat loog er
niet om: de telefoon bij het Laks
stond roodgloeiend. De secretaris
kan zich voorstellen dat de kandida
ten daar weinig plezier aan beleefd
hebben, want het blijven pittige
leervakken. Van de andere kant valt
er op de laatste dag natuurlijk wei
nig meer te redden als je je onvol
doende hebt voorbereid.
Lay-out
Geregeld kwamen er ook klachten
binnen over de lay-out van de exa
mens. De opgaven voor havo en
mavo sprongen er in negatieve zin
uit, evenals Latijn. Bij deze exa
mens was op de voorkant een groot
stuk wit gebleven, terwijl er op de
achterkant nog opgaven stonden.
Veel kandidaten hebben in de hitte
van de strijd de mededeling 'lees
verder op de volgende pagina' over
het hoofd gezien en daarmee kost
bare punten verspeeld. Dat moet in
het vervolg anders. Hetzelfde geldt
voor bedrijfseconomie als onder
deel van het middenstandsdiploma.
Daarin stond een heuse drukfout.
Over de opgaven zelf is volgens het
Komitee- dat bemand wordt door
scholieren - weinig te zeggen. „Dat
de één het moeilijk vindt en de an
der niet, houd je altijd".
Uitstekend
Wat het ministerie van onderwijs
betreft, is de examenperiode „uit
stekend" verlopen. Vorig jaar brak
paniek uit omdat de meerkeuzevra
gen beantwoord moesten worden
met een kleine letter a, b, c, of d en
het eerste en laatste woord van het
daarbij behorende antwoord. Dat
leverde heel wat narigheid op om
dat een geschreven 'a' in het hand
schrift van een nerveuze kandidaat
soms niet te onderscheiden is van
een 'd'. Staatssecretaris Ginjaar-
Maas moest toen persoonlijk het
ontstane tumult sussen.
Het ministerie prijst zich geluk
kig dat dergelijke ellende dit jaar is
uitgebleven. Als treurig dieptepunt.
Examen 1989: aanleiding voor 1500 klachten van leerlingen. In september biedt het landelijk aktiecomité voor\
scholieren de inspectie een rapport aan, in de hoop dat het volgende jaar beter gaat. Dit jaar verliepen de exa
mens over het algemeen echter ook redelijk goed. (foto GPD) I
meldt de woordvoerder bommel
dingen in het Gelderse Dieren en in
het Zeeuwse Oostburg, maar dat
zijn zaken die niemand in de hand
heeft. De directie van de school in
Dieren wist de schade voor de kan
didaten te beperken door hen in
nauw overleg met de inspectie en in
samenwerking met de politie,
ijlings naar een andere plaats over
te brengen om het examen te ver
volgen. Op zich een huzarenstukje
omdat moest worden voorkomen
dat de leerlingen contact konden
hebben met elkaar.
In het tweede geval liep 'de grap'
voor de leerlingen minder goed af,
een aantal van hun moet het exa
men op een later tijdstip overdoen.
Het Laks betreurt het dat de eerste
bommelding is uitgelekt, want mis
schien was die voor grappenmakers
elders in het land wel aanleiding
voor herhaling. „Het draait bijna al
tijd uit op ontruiming van het ge
bouw. Je kunt het risico niet lopen
De klachtenlijn zelf had ook een
klacht: een fors aantal scholieren
meldden dat leraren van een school
in Rotterdam tijdens de surveillan
ce rookten, met een walkman op lie
pen en het niet zo nauw namen met
de begin- en eindtijden. Toen de in
spectie op onderzoek uitging, bleek
daarvan geen sprake. „Alles was fa
ke, heel vervelend", aldus het Laks.
