Schouwburg
Sponsor voor Leidse
Plakkaatpoëzie langs de vloedlijn
'Zware' kunstcommissie moet
Holland Festival beoordelen
Beets in Letterkundig Museum
I WOENSDAG 31 MEI 1989
PAGINA 23
Nederlands
surrealisme in
De Lakenhal
LEIDEN - In het Stedelijk Mu
seum De Lakenhal in Leiden is
van 24 juni tot en met 10 septem
ber de tentoonstelling 'De auto
matische verbeelding. Neder
landse surrealisten' te zien. Met
deze expositie willen de inrich
ters een breed overzicht geven
van het surrealisme in Neder
land, een kunststroming die
hier terrein won in de eerste
helft van deze eeuw.
Een van de Nederlandse kun
stenaars die een belangrijke rol
speelde in het Nederlandse sur
realisme is Willem Wagenaar.
Hij verbleef in de jaren 1924 en
1925 in Parijs en raakte daar ge
boeid door het surrealisme. De
ideëen die hij opdeed in de de
Franse hoofdstad nam hij mee
naar Nederland. Kunstenaars
als Moesman, Willem van Leus
den en Pieter Ouborg raakten
onmiddellijk enthousiast. Maar
niet alleen de schilders waren
gecharmeerd van het surrealis
me. Ook een fotograaf als Emile
van Moerkerken ging al vrij snel
surrealistische montages en col
lages maken. Na de oorlog was
het vooral de COBRA-groep die
het surrealisme weer nieuw le
ven inblies.
Dichteres Rouweler brengt 'De zee' naar de kust
"Het leven is een tranendal met soms een heuveltje geluk". Van links naar rechts Elvire Wagener assistente di
rectie), Frans Boelen (directeur), Hans Kagie (adjunct directeur). (foto Henk Bouwman)
Vlissingen en Breskens en de
Zeeuwse bibliotheek werden met
het literaire cadeautje verblijd. De
Provinciale Stoomboot Diensten
liet weten dat Plint zich de porto
kosten kon besparen. Aan boord
van de veerboten zou geen ruimte
zijn om de poster op te hangen. De
rederij Wijsmuller uit IJmuiden re
ageerde positiever. Ze bestelde vijf
tien posters om in haar zeeschepen
te hangen. De zee vandaag gaat let
terlijk de wereldzeeën rond.
De Nederlandse Spoorwegen
plakken op elk van hun zeven kust-
stations twee exemplaren. Hannie
Rouweler en haar echtgenoot heb
ben de kustlijn gevolgd om op ieder
station de geschiktste borden uit te
zoeken. Plint is een aantal jaren ge
leden ook actief geweest op de per
rons. Toen was 'reizen' het centrale
thema. Met het maritieme project
zijn voor het eerst de locaties afge
stemd op het gedicht. Overigens
heeft onderzoek uitgewezen dat 92
procent van de geëenquêteerde
treinreizigers het ophangen van
poëzie op stations en andere druk
bezochte plaatsen een goed initia
tief vindt.
Eer
Hannie Rouweler vindt het een hele
eer dat zij door Plint is uitverkoren.
Ze sloeg pas vijf jaar geleden aan
het dichten. De poëzie vormde haar
uitlaatklep na een echtscheiding.
"Aan mijn werk liggen therapeuti
sche gevoelens ten grondslag", zegt
ze. "Het telkens terugkerende the
ma is het mislukken van relaties. Ik
wil greep krijgen op mijn gevoelens
door te schrijven". Schrijven was
nieuw voor de Bloemendaalse.
Haar enige ervaring was het onver
mijdelijke dagboek in de tienertijd.
Een psycholoog adviseerde haar na
de scheiding hier opnieuw mee te
beginnen. Dat wilde ze niet. Ze
zocht op een ander, hoger niveau en
ontdekte de poëzie.
Dat haar debuut zo gretig aftrek
vond, wekte haar verbazing. Ze ver
klaart de verkoopcijfers uit de aan-
sprekendheid van haar werk. Haar
man Eric Joon: "De poëzie wordt
steeds academischer. Onlangs lan
ceerde iemand een wiskundige for
mule om gedichten te analyseren.
Gevoel lijkt steeds minder een rol te
spelen. Hannie's werk is direct. Het
spreekt de mensen aan". Hij ver
moedt dat het publiek in de winkel
wat bundels doorbladert, een enkel
gedicht leest en aan de hand daar
van tot aankoop besluit. Dit lijkt in
het voordeel van Hannie Rouweler
te werken.
Ook De zee vandaag is een duide
lijk en direct gedicht. Het is volgens
haar letterlijk te nemen, maar er zijn
ook diepere betekenislagen in te
ontdekken. "Het is beslist niet ge
speend van beeldspraak en symbo
liek. Zo is de vergelijking te trekken
tussen de zee en mijn leven. Het ge
dicht weerspiegelt mijn wachten op
betere tqden".
Dirigent Patane (57)
bij concert overleden
MÜNCHEN - Giuseppe Patane, de
Italiaanse chef-dirigent van het or
kest van de Beierse radio, is maan
dagavond tijdens een opvoering
van de 'Barbier van Sevilla' in de
Staatsoper van München getroffen
door een hartaanval en later in een
ziekenhuis overleden. HU was 57
jaar.
begin ligt bij de basis. Vandaar dat
Plint zich in eerste instantie op de
schooljeugd richtte. Van beroemde
dichters en woordkunstenaars in
hun schaduw werd aansprekende
poëzie op posters gedrukt. Telkens
kreeg een beeldend kunstenaar de
opdracht de tekst in een beeld te
vertalen. In een enkel geval bleven
inhoud en illustratie in één hand
(Lucebert). De twee elementen wor
den samengesmolten tot de inmid
dels vermaarde Plint poëzieposter.
Frank Eerhart is nog een man van
het eerste uur. Hij zorgt dat de pro-
duktie van twaalf affiches per jaar
draaiende blijft. Zes hiervan zijn ge
richt op de basisschooljeugd met
gedichten van onder anderen Annie
M. G. Schmidt en Willem Wilmink;
de overige bedienen middelbare
scholieren en volwassenen. Per se
rie van zes wordt voor vier posters
gebruik gemaakt van het werk van
gevestigde dichters. Twee voor het
gemiddelde publiek onbekende na
men krijgen de kans de serie vol te
maken. Hannie Rouweler behoort
(nog) tot de laatste categorie.
Haar debuutbundel Regendrup
pels op het water rolde vorig jaar bij
de Amsterdamse uitgeverij De
Beuk van de persen. Zij en haar
eveneens dichtende echtgenoot
Eric Joon waren vervuld van trots.
Ze stuurden de bundel naar de
Stichting Plint in Eindhoven. Het
werk van de 37-jarige dichteres
bleek aan te slaan. De 650 exempla
ren van de dichtbundel waren in
een mum van tijd uitverkocht. De
Beuk, stichting voor literaire publi
caties, is al bijna weer door de twee
de druk heen. En ook Plint zag
brood in Hannie.
Een gedicht uit 'Regendruppels
op het water' wordt komend najaar
op groot formaat in een kartonnen
koker naar de abonnees gestuurd.
Naast scholen bestaat het bestand
uit bibliotheken, andere instellin
gen en inmiddels ook de over de he
le aardbol verspreide Nederlandse
ambassades. Als voorproef besloot
Plint tot een speciaal project rond
het gedicht 'De zee vandaag'. Dit
komt in de bundel 'Langs de vloed
lijn' die in september bij De Beuk
verschijnt. Maritiem Nederland
wordt de maanden juni, juli en au
gustus met poëzie bestookt.
Van de duizend posters met De
zee vandaag hebben tientallen hun
weg gevonden naar maritieme in
stellingen. Het maritiem instituut
De Ruyter in Vlissingen vond «de
blauw-groene poster tussen de post.
Ook de openbare bibliotheken in
AMSTERDAM (ANP) - De Raad
voor de Kunst heeft een "zware
commissie" ingesteld die aan de
hand van de komende drie edities
van het Holland Festival gaat beoor
delen welke "structurele positie"
het festival inneemt in het Neder
landse kunstbestel.
Voor de beoordeling van onder-
meer het Concertgebouworkest en
de Nederlandse Opera worden in
september en oktober commissies
samengesteld, zo heeft voorzitter
H.J. Viersen gisteren bekendge
maakt.
De instelling daarvan vloeit voort
uit het Kunstenplan van minister
Brinkman (cultuur). De Raad voor
de Kunst moet volgens dat plan, als
voorbereiding van het nieuwe Kun
stenplan in 1992, alle kunstinstellin
gen die rijkssubsidie krijgen syste
matisch beoordelen. Daartoe wordt
niet alleen de artistieke inhoud van
het gebodene beoordeeld, maar ook
de plaats van de instellingen in het
kunstbestel. De adviezen moeten
na de zomer van 1991 klaar liggen.
Tot voorzitter van de Holland
Festival-commissie is benoemd mr.
J.R. Glasz, bestuursvoorzitter van
het advocatenkantoor Van Doorne
Sjollema en lid van de Eerste Ka
mer der Staten-Generaal. Vice-
voorzitter wordt prof. drs. B.A.G.M.
Tromp, hoogleraar en publicist.
Voor de muzieksector is H. de Roo,
oud-intendant van de Nederlandse
Operastichting aangezocht en voor
toneel prof. dr. H. van den Bergh.
Het lidmaatschap van de Amster
damse galeriehoudster R. Swart
verklaart Viersen door het feit dat
de sector beeldende kunst een im-
pressariaatsfunctie op de particulie
re markt vervult "Wellicht kunnen
we van haar nog wat leren", aldus
Viersen. Hij kon gisteren nog geen
dansdeskundige bekendmaken.
"We hebben een fabuleuze man in
het hoofd, die echter nu nog in het
buitenland zit".
Het Holland Festival begint don
derdag, de "zware commissie" kan
dus meteen aan de slag gaan.
Poolse schrijvers
in nieuwe vakbond
WARSCHAU (DPA) - In Warschau
is gisteren officieel een onafhanke
lijke vakbond van Poolse schrijvers
opgericht waarvan inmiddels al 500
schrijvers lid zijn. Voorzitter is Jan
Jozef Szczepanski die tot het uitroe
pen van de staat van beleg voorzit
ter van de ontbonden Poolse litera-
tenvereniging was. Ook in het bui
tenland levende schrijvers zoals de
filosoof Leslek Kolakowski zijn lid.
De nieuwe vakbond zal naast de
regeringstrouwe schrqversvereni-
ging bestaan waarvan slechts enke
le bekende schrijvers lid zijn. Hoe
wel het oprichtingscomité al op 12
april een verzoek tot erkenning had
ingediend, is dat nog steeds niet ge
beurd.
Schrijver Nicolaas Beets. Zijn bekendste werk, de 'Camera Obscura', be
staat dit jaar 150 jaar. uoto archief)
Muziekfestival in Oegstgeest
LEIDEN - De Koninklijke Christelijke Zangersbond organiseert op zater
dag 3 juni 1989 in het Rhijnlands Lyceum aan de Apollolaan in Oegstgeest
een Koren- en Korpsenfestival. Zeven koren en acht korpsen zullen acte de
présence geven, waaronder de Christelijke Zangvereniging 'Con Amore'
uit Driebruggen, Zangvereniging 'Vocalei' uit Leiden, Christelijke Mu
ziekvereniging 'Arti et Religioni' uit Alphen aan de Rijn, het 'Sionskoor'
uit Alphen aan den Rijn, het 'Emoenakoor' uit Leiden en het Christelijk
Jongerenkoor 'Laozi' uit Alphen aan den Rqn.
DEN HAAG - 'Zwarte tijd en lui
migheid. Nicolaas Beets en zijn
Leidse vrienden Gewin, Hasebroek
en Kneppelhout (1833-1844)'. Dat is
de titel van een tentoonstelling die
van 24 juni tot en met 26 november
wordt gehouden in het Letterkun
dig Museum in Den Haag. Op deze
expositie wordt een beeld gegeven
van het leven en vroege werk van de
negentiende-eeuwse auteurs Beets,
Gewin, Hasebroek en Kneppelhout.
De vier mannen ontmoetten elkaar
in 1830 in Leiden waar zij studeer
den. Op de stedentenkamer van
Bernard Gewin werd in 1833 'De
Rederijkerskamer voor Uiterlijke
Welsprekendheid' opgericht, waar
ze gedichten declameerden en de
batteerden over hun literaire werk
dat, onder invloed van Byron, in het
teken stond van de zwarte roman
tiek.
Op deze expositie zullen er docu
menten, handschriften, boeken,
gravures, geschilderde portretten
en een echte camera obscura wor
den getoond. Daarbij zal informatie
over Beets 'Camera Obscura', een
boek dat honderdvijftig jaar gele
den werd uitgegeven, niet ontbre
ken.
VLISSINGEN - Tussen
schreeuwerige reclamekreten
en inhoudsloze aanprijzingen
van produkten wordt volgende
maand een tegenpool gehan
gen. Op de billboards bij trein
stations langs de Nederlandse
kust plakt de Stichting Plint
een gedicht op posterformaat.
Reizigers worden in Vlissingen,
Hoek van Holland, Zandvoort,
Overveen, Den Helder, Harlin-
gen en Delfzijl geconfronteerd
met De zee vandaag. Dichteres
Hannie Rouweler uit Bloemen-
daal verzorgde de tekst. De
Haagse beeldend kunstenares
Mareli schilderde de bijpassen
de achtergrond.
door
Theo de Wit
De Stichting Plint wil poëzie ver
spreiden onder een brede laag van
de bevolking. Tien jaar geleden
richtten enkele Brabantse docenten
de stichting op. Ze vonden dat de
"Het telkens terugkerende thema in mijn werk is het mislukken van rela- dichtkunst te elitair werd en begon-
ties". (foto gpd) nen een soort tegenbeweging. Het
Veertien premières, 70.000ste bezoeker én een jubileum
LEIDEN - "We staan aan de
vooravond van een bijzon
der theaterseizoen". Met die
woorden opende Frans Boe
len, direkteur van de Leidse
Schouwburg, gisteren een
merkwaardige persconfe
rentie. De aanwezige journa
listen, recensenten en ande
re horzels in de pels van de
kunst, bevonden zich voor
een keer nu eens niet in de
zaal, maar op het toneel. En
wie daar ook zaten, waren
enkele heren van de Nuts-
spaarbank. Drie seizoenen
lang zal deze bank de Leidse
Schouwburg sponsoren met
een totaalbedrag van 150.000
gulden. Door dit gebaar kon
den niet minder dan veer
tien premières voor dit sei
zoen naar de Leidse
Schouwburg worden ge
haald. Daarmee is deze in
stelling, die volgend jaar
haar 285-jarig bestaart viert
met een groots programma
en het lustrum van de Inter
nationale Chansonweek, het
tweede premièretheater in
Nederland geworden. Als
dank bood Frans Boelen de
heren van de bank een inge
lijste foto aan van het karak
teristieke toneel van de
Leidse Schouwburg, waar,
als het goed is, volgende
week de 70.000ste bezoeker
zal binnentreden.
door
Cees van Hoore
Een ander initiatief waarmee de
schouwburg hoopt extra geld in het
laatje te krijgen, is de oprichting
van de vereniging 'Vrienden van de
Leidse Schouwburg'. Voor de som
ma van 25 gulden per seizoen kan
iedereen daar lid van worden. Vorig
jaar zijn er al zo'n honderd aanmel
dingen binnengekomen. De leden
krijgen zeven gulden vijftig korting
op een door de schouwburg aan te
wijzen voorstelling van de maand,
zij zullen in staat worden gesteld om
bij extra voorstellingen één dag
voor de officiële kaartverkoop kaar
ten te reserveren en zij krijgen auto
matisch het Schouwburgjournaal
toegestuurd.
Sterk vertegenwoordigd in het
programma van dit seizoen is het
muziektheater. Boelen toonde zich
zeer verheugd dat de opera deze
keer uitgebreid aan bod zal komen.
"Deze schouwburg is daarvoor ui
terst geschikt. Het enige probleem
zou de plaatsruimte op het toneel
kunnen zijn, maar eerdere voorstel
lingen hebben ons geleerd dat dat
allemaal wel meevalt. Daar komt bij
dat wij binnenkort een aanzienlijke
uitbreiding krijgen van de orkest
bak". Hans Kagie, de adjunct-direc
teur, is ook ingenomen met de
komst van opera naar de schouw
burg. "De ambiance daarvoor is
hier toch prachtig. Er is wel eens
commentaar geweest op de akoes
tiek, maar dat is onzin. Van iedereen
horen we dat die akoestiek hier uit
stekend is. Moeten die opera's dan
soms in de Kapelzaal?"
Opera Forum opent op 17 septem
ber de reeks muziektheatervoorste-
lingen met Rossini's 'De Barbier
van Sevilla'. De Compagnie d'Ope-
ra Italiana brengt of) woensdag 28
februari 'II Trovatore' van Verdi.
Daarnaast is er een rijk gescha
keerd musical-aanbod, met produk-
ties als 'Cabaret' met Willem Nijholt
en Lia Dorana, 'The Cotton Club'
met Madeline Bell en Ruth Jacott,
'Sweet Charity' met Simone Klein-
sma en - last but not least - de in En
geland alom geroemde musical
'Bloodbrothers', die hier de titel
'Geboren vrienden' meekreeg. De
bezetting van deze laatste produk-
tie, die wordt geregisseerd door Ed
dy Habbema, bestaat uit Nelleke
Burg, Jan Elbertse. Marloes van
den Heuvel, Frank Rigter en Hans
de Booy.
Enkele van de veertien premières
die de Leidse Schouwburg dit sei
zoen in huis heeft, zijn 'Huwelijks-
spel' van Edward Albee met Josine
van Dalsum, 'Eén nacht ijs' met Ol-
ga Zuiderhoek en Peter Faber, het
nieuwe cabaretprogramma van
Paul de Leeuw, de Nederlandse
premières van Wedekinds 'Voor-
jaarsontwaken' door toneelgroep
De Tijd en 'Kees de Jongen' door
het Mechels Theater.
Drieluik
Tijdens de bijeenkomst gistermid
dag in de schouwburg werd alvast
een voorproefje gegeven van wat er
dit seizoen te zien en horen zal zijn.
Marjol Flore zong enkele indruk
wekkende liederen, waaronder een
Argentijnse tango waarin zij 'de do
de bladeren zag vallen van de roos
die eens haar jeugd was'. Flore
werkt op het ogenblik aan een one-
woman show, die onder de titel
'Marjol gaat vreemd' op 13 oktober
in de Leidse Schouwburg in pre
mière gaat. Het lied zal in deze voor
stellingen centraal staan, maar
daarnaast is er ook gezorgd voor
teksten tussen de liedjes. Ze zijn ge
schreven door Jaap Bakker en
Zangeres Marjol Flore. Binnenkort met een eigen c
Rients Gratama. Voor de regie van
deze show tekent Frans Boelen.
Daarnaast zal hij de regie van de
muzikale komedie 'Onze kreek'
voor zijn rekening nemen. De
'hoofdrolspelers' in deze produktie,
een Nederlandse versie van Guy
Foissy's muzikale blijspel 'La Cri-
que', zijn André van den Heuvel en
Kitty Jansen. Willem Wilmipk
maakte de Nederlandse liedjes en
Frans Ehlhardt verzorgde de mu
ziek.
Wat het lustrum van de Interna
tionale Chansonweek betreft: Frans
Boelen beloofde dat er volgend jaar
uitsluitend artiesten zullen komen*
die hier nog nooit geweest zijn. Met
één uitzondering dan: Mercedes So-
sa. Boelen koestert de wens haar in
een soort drieluik te laten optreden
met giganten als Astor Piazzolla en
Milva.
Quitte
Over de winst- en verliesrekening
van de schouwburg van het afgelo
pen seizoen toonde de schouwburg-
direkteur zich optimistisch. "We
hebben, dacht ik, voor het eerst echt
helemaal quitte gedraaid". Hans
Kagie, de adjunct-directeur, schrijft
dit toe aan een afgewogen program
mering. "Wil je zoiets bereiken, dan
betekent dat dat je al met al toch
heel goed moet peilen of er voor be
paalde voorstellingen belangstel
ling bestaat. Je moet een beetje anti
ciperen op de smaak van het pu
bliek. Niemand heeft er iets aan als
er voor een voorstelling vijf mensen
in de zaal zitten. Daarbij moetje na
tuurlijk wel oog blijven houden
voor kwaliteit. Daarom ben ik ook
zo blij dat we, ondanks de sponso
ring, onze volledige vrijheid in het
programmeren hebben behouden".
Wie het programmaboekje van dit
seizoen doorbladert, moet deze uit
spraak onderschrijven. 'Herenleed',
de Zuidafrikaanse cabaretier Pieter
Dirk Uys en ettelijke dansvoorstel
lingen - het zijn kwalitatief gezien
goede voorstellingen, maar niet in
de eerste plaats publiekstrekkers.
Het is al met al natuurlijk een goe
de zaak dat er dankzij het sponso-
ring-contract en de Vereniging
Vrienden van de Schouwburg wat
meer geld in de kas zal gaan vloeien,
maar ontstaat daardoor niet het ge
vaar dat de gemeente achterover
gaat leunen en zal zeggen: zo, kijk
eens, die schouwburg kan zichzelf
best bedruipen, we moeten het met
de financiën maar eens rustig aan
gaan doen? Dat een initiatief als
destijds met de Hollandse Kome
die, die Boelen graag een thuisha
ven had geboden in Leiden, niet
kon doorgaan, stemt wat dat betreft
niet al te optimistisch. Boelen: "Ja,
het probleem van dat verdomde
geld blijft natuurlijk altijd. Maar
wat die sponsorgelden betreft, die
zijn uitsluitend bestemd om de ex
tra kosten te dekken die wij maken
voor het première-programma.
Voor het jubileumjaar zullen wij,
denk ik, toch nog wel een beroep
moeten doen op de gemeente. Dat
mag ook wel, vind ik. We zitten hier
uiteindelijk in de oudste schouw
burg van Nederland en daar mag de
schijnwerper wel eens op worden
gericht. Maar het blijft natuurlijk bij
nederig verzoeken".
Cabaretier Paul de Leeuw sloot
deze bijeenkomst af met twee lied
jes uit zijn programma 'Beste
Maatjes', dat op woensdag 13 de
cember in de Leidse Schouwburg
in première gaat. 'Het leven is een
tranendal met soms een heuveltje
geluk. De top daarvan valt moeilijk
te bereiken. Je klimt je soms als
mens een ongeluk, maar als je niet
wil klimmen, moet je ook niet zq-
ken' was het begincouplet van een
cynisch-komisch lied. Toen Dé
Leeuw in zqn liedje een dame, van
wie de benen waren geamputeerd,
ook het advies gaf om naar dat heu
veltje van geluk te klimmen, knip
perden sommige toehoorders even
met hun ogen. Maar de wrevel was
al snel weggespoeld met een feeste
lijk glas champagne. Op een woelig
theaterseizoen!
