Tel Aviv geïrriteerd door kritiek Baker Arabische Top belangrijkste in tien jaar VS: 'Droom over Groot-Israël opgeven' Leiders van Hongaarse opstand in ere hersteld Kritiek in Panama op bemiddeling van OAS 'Afrikaner' wilde land redden van zwarten Sovjetunie zet nog eens 170 Britten het land uit ABN Bank DINSDAG 23 MEI 1989 BUITENLAND PAGINA 5 TEL AVIV (GPD) Israëlische politieke leiders hebben geïrriteerd gereageerd op de on verholen Amerikaanse kritiek op het Israëlische beleid ten aanzien van de bezette gebie den. In een toespraak in Washington tot vertegenwoordigers van AIPAC, de pro-Israël lob by, verklaarde de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken. Baker, gisteren dat het tijd wordt dat de Israëliërs ophouden te dromen over een Groot-Israël. Aan de PLO gaf Baker de raad om sprekend in Londen r hij een of- het handvest te herroepen dat tot de ficieel bezoek aflegt, verklaarde i vernietiging van Israël oproept het ambivalente taalgebruik ten eind te maken vrede met Israël te sta- nederzettingen antwoord op Bakers oproep de vestiging van bezet gebied, dat minister van buitenlandse zaken niet in strijd is met wat Baker giste ren heeft gezegd. bliek over vrede, terwijl ze het te genover een Arabisch publiek over de bevrijding van Palestina hebben. Israëls minister van buitenlandse zaken, Arens, verklaarde na diens bezoek aan Washington, i beperkt gebied". Shamir, Arens en dat de uitspraak 1 t zijn BUDAPEST De leiders van de Hongaarse opstand van 1956, de toenmalige premier Imre Nagy en vier van zijn naaste medewerkers, worden volledig gerehabiliteerd. Tussen de regering en het 'Comité van Verwanten' is overeenstem ming bereikt over een officiële her begrafenis op 16 juni. door Hans Geleijnse Volgens Andras B. Hegedus, woordvoerder van dit comité, zul len de vijf kisten plus een symboli sche zesde voor de honderden ande re in 1958 terechtgestelden die dag worden opgesteld bij het nationale monument op het Heldenplein in Budapest. Tijdens een rechtstreek se tv-uitzending over de plechtig heid zal het woord worden gevoerd door nog nog levende leiders van de opstand. Onderminister van buitenlandse zaken Benyi heeft gezegd dat op oorlogsmisdadigers na, iedere in het buitenland verblijvende Hon gaar een visum kan krijgen om de laatste eer te bewijzen aan Nagy en de zijnen. Hongaarse kranten meld den vanmorgen dat de VS al vier Jumbo's zijn volgeboekt. Benyi waarschuwde dat een klein incident tijdens de plechtigheid kan uitlopen op een botsing waar van het land nog jaren de sporen zou dragen. Een dergelijke confron tatie zou werken in het nadeel van hen die ijveren voor een grondwet telijk en democratisch Hongarije, aldus Benyi. Nagy en ruim 200 an deren waren in 1958 anoniem begra ven op een uithoek van een groot kerkhof in Budapest. De Hongaarse minister van bui tenlandse zaken Hom noemde gis teren de in 1958 geëxecuteerde lei ders van de Hongaarse opstand 'martelaren'. Hom typeerde de Hongaarse opstand van 1956 "een in de socialistische wereld uniek ex periment om het stalinistische mo del af te werpen". Het was voor het eerst dat een Hongaarse regerings- en partijfunc- Minister Arens is op dit moment in Brussel, waar hij het Israëlische plan voor verkiezingen in de bezette gebieden uitlegt aan de Europea nen. Hij gaf als reactie op de Ameri- vorige kaanse verklaring dat er inderdaad een droom bestaat over een Groot- Israël, "en het verleden heeft laten zien dat Israëls dromen waarheid kunnen worden". Net als premier Shamir zei Arens dat Israël op het punt van de nederzettingenpolitiek van mening verschilt met de Ameri kanen. Ook minister van defensie Rabin is in het buitenland. In Washington zei hij dat hij, als hij in de schoenen van Baker stond, een andere toe spraak had geschreven, met meer eisen aan de Palestijnen en minder aan aan de Israëliërs. Volgens Rabin hebben veel Pa lestijnen het Israëlische vredesplan erkend als een zeldzame gelegen heid, maar willen ze het niet open lijk steunen uit angst voor terreur. Alles draait nu om de vraag, zei hij, of de bewoners van de Westelijke Jordaanoever en de Gaza-strook 'ja' zeggen tegen onderhandelingen met Israël. Rabin wordt vandaag in het Witte Huis ontvangen door pre- Een Amerikaanse militair houdt met een verrekijker vanaf een tank de oefeningen van VS-troepen nabij het Panama-Kanaal in de gaten. (foto AFP) trionaris (Hom is ook lid van het droom over een Groot-Israël. dat Centraal Comité van de Communis- wil zeggen blijvende macht over de Westelijke Jordaanoever en de Ga za-strook, een 'onrealistische visie' en riep op tot aanvaarding van het principe van het ruilen van grond gebied voor vrede. Baker: "Voor veel Israëliërs zal het niet gemakkelijk zijn een onder handelingsproces in te gaan waar van de succesvolle afloop in alle waarschijnlijkheid terugtrekking uit bezet gebied inhoudt en het ver schijnen van een nieuwe politieke werkelijkheid". De woorden van Baker zijn koren op de molen van de critici van de Is raëlische premier binnen diens tische Partij) zich op deze uitlaat over de communistische lei ders van de opstand in 1956. Horn, die sprak op een bijeenkomst van de hervormingsfractie in de partij afdeling van de plaats Eger, zei ook dat de toenmalige premier Nagy en vier van zijn naaste medewerkers in 1958 het slachtoffer zijn geworden van een 'politiek showproces'. In het partijdagblad Nepszabads- ag (Volksvrijheid) stond maandag de tekst van een interview dat de Italiaanse televisie eerder had ge maakt met de voorzitter van het Hongaarse parlement Mathias Szu- ros. Ook Szuros bepleitte rehabilita tie van Nagy en de zijnen en voegde daaraan toe dat de partij voor de 16de juni, de dag waarop het vijftal in 1958 werd opgehangen, met een officiële verklaring moet komen. PANAMA-STAD (GPD) - De Pa- namese regering heeft via radio en sident Bush. Gisteren sprak hij met televisie benadrukt dat men onder minister van buitenlandse zaken geen beding zal toestaan dat de van- Baker, vlak nadat deze laatste zijn daag aankomende bemiddehngs- toespraak had gehouden voor commissie van de Organisatie van AIPAC. Amerikaanse Staten (OAS) zich De Amerikaanse minister noem- mengt in interne aangelegenheden de in zijn speech de Israëlische van het land. "Laat de Panamezen hun eigen problemen oplossen", al dus een communiqué van de rege rende PRD-partij van generaal No riega. "De OAS speelt samen met Was hington en de oppositie onder één hoedje om generaal Noriega te wip pen", zo konden de Panamezen gis terenen lezen in het Noriega-gezin- de ochtendblad 'Critica'. Volgens dit blad hebben de bemiddelaars 'opdracht' om verdeeldheid te zaai en binnen het Panamese leger. Op aandringen van Washington Generaal Noriega herhaalde dit weekeinde eerdere beschuldigin gen dat de zo goed als bankroete OAS zich met 50 miljoen dollar heeft laten omkopen door Washing ton. Maar pikant detail is het feit dat Panama de resolutie van vorige week - behalve dan de alinea waarin het persoonlijke optreden van No riega wordt veroordeeld - mede heeft ondertekend. De meeste waarnemers verwach ten dat Noriega de komst van de OAS-commissie wil aangrijpen om tijd te winnen. Als we praten, gaat de druk een beetje van de ketel, zo lijkt de generaal te redeneren. Van daar dan ook waarschijnlijk dat het bewind opnieuw een overgangsre gering heeft gesuggereerd. Er wordt daarbij gedacht a besloot de OAS vorige week tot het junta bestaande uit oppositie-leider Guillermo Endara, iemand van de Noriega-gezinde PRD-partij en een militair. Deze junta zou op 1 sep tember aan de macht moeten ko men. In ruil daarvoor zou Washing- sturen van de commissie. Deze be staat uit de ministers van buiten landse zaken van Ecuador, Guate- gen partij' Likud-polïtici als Ariel mala en Trinidad-Tobago. Officieel Sharon. Levy en Modai hebben de heet het dat de missie een 'nationaal afgelopen weeek herhaaldelijk ver- akkoord' moet bewerkstelligen dat ton alle economische sancties tegen klaard dat het Israëlische vredes- op zo kort mogelijke termijn moet D-- plan onvermijdelijk zal leiden tot leiden tot gebiedsafstand. J dracht Panama moeten afschaffen. Gene raal Noriega zou in dat geval binnen twee jaar vertrekken. PLO De tekst van de PLO-verklaring die gisteren in de Tunesische hoofd stad is gepubliceerd wijkt af van pamfletten die in de nacht van za terdag op zondag zijn verspreid in de door Israël bezette gebieden. Daarin werd opgeroepen een Israë lische soldaat of joodse kolonist te liquideren "voor iedere martelaar van het Palestijnse volk". Kritiek Het Hooggerechtshof van de Sov jetunie heeft gisteren bepaald dat burgers niet gevangen kunnen wor den gezet wegens het leveren van oprechte kritiek op overheidsfunc tionarissen. Het heeft daarmee een decreet bijgesteld dat in kringen van hervormers en mensenrechten activisten als 'zuiver stalinistisch' was bestempeld. Transplantatie Amerikaanse wetenschappers heb ben voor de eerste keer genetisch gemanipuleerde cellen in een men selijk lichaam getransplanteerd. Als gevolg van deze nieuwe techniek kan onderzoek worden gedaan naar het gebruik van cel-transplantatie voor therapeutische doeleinden bij verscheidene ziekten, zoals kanker. Exxon Valdez De vroegere kapitein van de super tanker Exxon Valdez die een olieramp de kust van Alaska veroor zaakte is gisteren op drie strafrech telijke gronden aangeklaagd. Hazel- wood voerde het gezag over de Exxon Valdez toen deze op 24 maart voor de kust van Alaska -strandde. Salvador Tenminste acht soldaten en guerril lastrijders zijn gisteren om het le ven gekomen bij aanvallen van het Farabundi Marti Nationale Bevrij dingsfront FMLN op vijf steden in El Salvador. Bij de aanvallen raak ten 12 mensen gewond. Dat is ver nomen in kringen van het Sal vadoraanse leger. Cyprus Een rechtbank op Cyprus heeft van daag twee Westduitse toeristes ver oordeeld tot vier en driejaar gevan genis wegens moord op een jonge Turkse visser. De vrouwen, moeder en dochter, gaan iri hoger beroep. De vrouwen waren op vakantie in Cyprus toen een van hén door de visser werd verkracht. De vrouwen verklaarden uit zelfverdediging te hebben gehandeld. JOHANNESBURG - Barend Hendricus Strijdom schoot op 15 november 1988 in het centrum van Pretoria 22 mensen neer. Acht ble ken dodelijk getroffen, de 14 overi gen waren zwaargewond. De slacht offers waren allemaal zwart. Want de 23-jarige Strijdom, een voorma lig politieagent, had een roeping: het 'boerenvolk' redden vén het 'zwarte gevaar'. door Peter van Nuijsenburg Strijdom staat ook deze week nog terecht. Zijn proces wordt adem loos gevolgd door een beurtelings gefascineerd en verbijsterd pu bliek. Zijn getuigenis, de verklarin gen van zijn vader en de reacties van zijn supporters vormen een hui veringwekkende afdaling in de diepste spelonken van het extreme Afrikanerdom. Uitvoerig zette Strijdom uiteen wat hem tot de moordpartij in no vember heeft bewogen. Het boeren volk was verraden door zijn leiders; de zwarte vloedgolf dreigde de boe ren te overspoelen. Hij moest het tij keren. De schoten waarmee hij 22 levens verwoestte, vormden daar om het openingssalvo van een 'mi ni-oorlog', die zou eindigen met de triomf van het gelouterde 'volk'. Op deze missie wist hij zich verze kerd van de steun van God. In zijn gebeden had hij zijn plannen aan de heer voorgelegd. Als Christus een teken van afkeuring zou geven, zou hij van de operatie afzien. Dit teken was uitgebleven. Een week voor de slachting in Pretoria schoot hij in een naburig dorp een zwarte vrouw dood. Een ander raakte gewond. Hij had zich op de proef willen stellen: zou hij in staat zijn zonder te walgen iemand te doden. De uitslag had hem gerust gesteld, constateerde hij voldaan. De 'witte wolf zoals hij zich zelf noemde, verwijzend naar een ge heim genootschap dat waarschijn lijk alleen in zijn fantasie bestaat, legde vervolgens de laatste hand aan zijn plan de campagne. Hij zou ANC-leider Nelson Mandela bevrij den en van de aarde wegvagen. De schietpartij in Pretoria vond plaats, omdat hij dacht dat bisschop Tutu en dominee Boesak in de stad wa ren. Deze wapenfeiten zouden de CASABLANCA - Zo genadeloos en oneervol de Arabische broeders tien jaar geleden Egypte verstoot ten, zo liefderijk en respectvol heb ben diezelfde broeders vandaag dit belangrijkste Arabische land weer in haar gelederen opgenomen. door Taco Slagter Zelfs een officiële stemming over de verloren zoon op de vandaag be gonnen Arabische topconferentie in de Marokkaanse stad Casablan ca, kwam er niet aan te pas. Presi dent Mubarak zal de komende twee dagen terecht met opgeheven hoofd en met zichtbare trots in de confe rentiezaal achter het Egyptische vlaggetje kunnen zitten en zich be loond voelen voor zijn onverzettelij ke houding de vrede met Israël niet op te geven terwille van de Arabi sche eenheid. Een dissonant bij deze histori sche gebeurtenis vormt Libië. Tot gisteravond laat was niet bekend of kolonel Ghadaffi aan de top zou deelnemen, als protest tegen Egyp- te's hernieuwde toetreden tot de Arabische Liga. Algerije, Tunesië en Syrië belegden gistermorgen in de Libische hoofdstad Tripoli een minitop met Ghadaffi om hem over te halen de koffers te pakken. De Marokkaanse koning Hassan II nam drie weken geleden het ini tiatief om onder de vlag van de Ara- Mubarak. bische eenheid de kwesties Liba non, het Israëlisch-Palestijnse con flict en de gevolgen van de wapen stilstand tussen Iraq en Iran te be spreken. Volgens politieke en diplomatie ke waarnemers in Casablanca is de ze zesde in Marokko te houden Ara bische top misschien wel de belang rijkste ontmoeting tussen Arabi sche leiders van de laatste tien jaar. De kans om onderlinge grote ge schillen ondergeschikt te maken aan geloofwaardige politieke en constructieve diplomatie, is zelden zo groot geweest. Alleen al het feit dat de Syrische president Hafez al- Assad met zijn aardsrivaal Mubarak aan een tafel wil zitten en het gege ven dat Assad aan diezelfde confe rentietafel PLO-leider Arafat accep teert, zijn ontegenzeggelijk aanwij zingen dat de Arabische wereld wil afrekenen met de chronische ver deeldheid uit het verleden. Aanzetten tot een solide blokvor ming van Arabische naties waren al op de twee voorafgaande topont moetingen van de Liga gegeven. In 1987 slaagde koning Husayn van Jordanië erin op de top in Amman de rijen, op enkele kieren na, te slui ten. Tevens was het aan de slimme vorst te danken dat Syrië, dat om opportunistische redenen in de Golf-oorlog de kant van Iran had ge kozen, ondanks de aanwezigheid van Iraq toch kwam opdagen. En verder kreeg de Jordaanse vorst het voor elkaar dat zijn broeders una niem instemden met een internatio nale vredesconferentie die het Ara- bisch-Israëlisch conflict moet op lossen. De top in Algiers vorig jaar beves tigde die tendens van unanimiteit in het politieke handelen. Vooral de onvoorwaardelijke steun van de Li ga aan de intifadah (Palestijnse op stand) kwam het streven naar poli tieke cohesie alleen maar ten goede. Koning Hassan van Marokko heeft op die ontwikkeling met poli tiek vernuft ingespeeld. In de eerste plaats omzeilde hij handig het deli cate, maar niet te onderschatten probleem dat Egypte pas tot de Liga kon worden toegelaten als het voor stel officieel op de top in stemming zou zijn gebracht. MOSKOU/LONDEN (AP) - De Sovjetunie heeft de Britse ambassa de in Moskou opdracht gegeven het personeelsbestand van 375 terug te brengen naar 205. Dat heeft woord voerder Gerasimov van het ministe rie van buitenlandse zaken gisteren op een persconferentie bekendge maakt. Daarmee werd de vrijdag begonnen diplomatieke ruzie tus sen Londen en Moskou verder op de spits gedreven. De rel begon toen Londen vrijdag acht diplomaten en drie journalis ten te verstaan gaf dat ze binnen twee weken het land moesten verla ten. Gerasimov zei dat mogelijk op nieuw Britse diplomaten zouden worden uitgewezen, nadat zater dagavond al de verblijfsvergunning was ingetrokken van acht diploma ten en drie journalisten. Het aantal Sovjet-diplomaten in Groot-Brittannië is 205. Gerasimov wilde niet zeggen hoelang de perso- neelsbeperking voor de ambasade zou gaan duren. Evenmin zei hij hoe de vermindering van het perso- Pretoria bepleit benoemen zwarte tot minister KAAPSTAD (Rtr/DPA) - De Zuidafrikaanse regering heeft gisteren voorgesteld de grond wet zo te wijzigen dat zwarten minister kunnen worden. Zij riep het parlement goedkeuring te hechten aan het voorstel dat afkomstig is van de scheidende minister van constitutionele ontwikkeling, Heunis. Het voor stel houdt in dat de president de bevoegdheid moet hebben een zwarte te benoemen als minis ter. De 26 miljoen zwarten in Zuidafrika hebben op nationaal niveau geen stemrecht, zijn niet in de regering vertegenwoor digd en kunnen geen minister worden. Volgens Heunis moe ten "alle individuen en alle ge meenschappen, ook de zwarte burgers, tot op het hoogste ni veau kunnen deelnemen aan re geringsinstellingen en het be sluitvormingsproces". Dat is de basis waarop democratie ge bouwd moet worden, zo zei hij. Hendrickse van de Arbeids party van kleurlingen wees het voorstel als ontoereikend van de hand. "Hoe kunnen wij de be noeming van bepaalde zwarten in het kabinet goedkeuren, wan neer gewone zwarte burgers geen volledige rechten genie ten", zo zei Hendrickse tot een gemeenschappelijke zitting van de drie naar ras gescheiden ka mers (één voor blanken, één voor Indiërs en één voor kleur lingen) van het parlement. De één of twee zwarten in het kabi net zouden bovendien tegen over een overmacht van blan ken komen te staan. neelsbestand moest plaatshebben: via uitwijzing van diplomaten of door Sovjet-personeel te ontslaan. Een woordvoerder van de Britse ambassade zei dat ongeveer 150 Britten, onder wie 68 diplomaten, geaccrediteerd waren in de Sovjetu- De aankondiging gisteren dat de Britse ambassade het met 170 man personeel minder moet gaan doen, lijkt precies op de actie die in okto ber 1986 tegen de Verenigde Staten werd ondernomen. Midden in een ruzie over spionnen, gaf Moskou de Amerikaanse ambassade opdracht 260 Sovjet-personeelsleden te ont slaan. Sindsdien heeft de Ameri kaanse ambassade in Moskou zon der Russisch personeel gewerkt. De diplomatieke ruzie tussen Groot-Brittannië en de Sovjetunie komt op een moment dat de relaties tussen de beide landen aan het ver beteren waren. Gorbatsjov en That cher kunnen het goed met elkaar vinden, en de Sovjet-president kreeg een warm welkom toen hij be gin mei in Londen op bezoek was. KURDEN Iraq is van plan bin nenkort 200.000 Kurden te deporte ren uit de noordoostelijke stad Qala Diza en nabijgelegen dorpen om het Kurdische nationalisme de kop in te drukken. Een woordvoerder van de Patriottische Unie van Kurdis tan zei dat de Kurden te horen heb ben gekregen dat zij binnen drie we ken naar een onbekende bestem ming zullen worden overgebracht. Partij draagt Gorbatsjov voor als president MOSKOU (DPA/AFP/UPI) - Het Centraal Comité van de communis tische partij in de Sovjetunie heeft gisteren partijleider Gorbatsjov voorgedragen als voorzitter van de Opperste Sovjet en daarmee als pre sident van de Sovjetunie. Dit heeft het officiële persbureau Tass be kendgemaakt na afloop van de een daagse zitting van het hoogste or gaan van de communistische partij. Er zijn weinig bijzonderheden over de zitting van het Centraal Co mité naar buiten gebracht. Wel is bekend geworden dat zowel het conservatieve politburolid Li- gatsjov als zijn voornaamste oppo nent, de vroegere Moskouse partij leider Jeltsin, de 251 leden van het Centraal Comité hebben toegespro ken. Jeltsin had het afgelopen week end gezegd dat Ligatsjov uit zijn functie ontheven moest worden omdat hij corrupt zou zijn. Donder dag komt voor het eerst het nieuwe Sovjet-parlement bijeen. Het parle ment bestaat uit het Congres van Afgevaardigden en de Opperste Sovjet. Het Congres zal een nieuw president kiezen en een nieuwe Op perste Sovjet. boeren van hun apathie verlossen en mobiliseren voor de heilige oor log... Strijdom deed zijn relaas onbe wogen. Spijt had hij niet. Als hij zou worden vrijgelaten, zou hij het weer doen. Van mededogen met zijn slachtoffers was helemaal geen sprake. De eerste kolonisten had den in de Kaap lustig losgeknald op hottentotten. Waarom, zo vroeg hij zich af, zou hij dat dan nu niet meer mogen? De grootste schok ging door de rechtszaal toen Nic Strijdom zijn wereldbeeld ontvouwde. Hij had er vele boeken over gelezen, diep over nagedacht en de conclusie was on aanvechtbaar: zwarten zijn geen mensen; zij zijn dieren. De boeren stammen af van de Israëlieten en zijn een uitverkoren volk. De koning stuurde de afgelopen weken zijn minister van buiten landse zaken Filali langs de Arabi sche leiders om mondeling toezeg ging voor de toelating van Egypte te krijgen. Als gevolg van het succes van deze pendeldiplomatie kon Egypte in Casablanca eervol aan schikken. 'De tijd vliedt'. Deze titel gaf kunstenaar Bouke Ylstraaan zijn exclusief voorde ABN ontworpen klok. Vervaardigd uit hoogwaardig kunststof en voorzien van een kwarts precisie-uurwerk is dit het voorjaarsgeschenk van de ABN aan nieuwe spaarders. Wie vóór 16 juni 1989 een ABN-spaarrekening opent met een inleg van tenminste f 250-, krijgt deze kunst- klok kado! Een decoratiefkunslobject in een beperkte oplage. Ga snel langs bij het ABN-kantoor of stuur de coupon in. Bewust van het politieke mo mentum greep de Marokkaanse vorst ook de gelegenheid aan de Pa lestijnse kwestie binnen de Liga op nieuw aan de orde te stellen. Beves tiging van de al in Algiers afgegeven onverdeelde steun voor de in tifadah is ook op de top van Casab lanca van eminent belang, zeker nu Israël het plan van verkiezingen on der de Palestijnen in bezet gebied heeft aangenomen. Als het de Arabische leiders lukt - inclusief de instemming van Syrië en wellicht ook nog die van de Libi sche leider Ghadaffi - aan het eind van de tweedaagse topontmoeting een in woord en daad constructieve resolutie te produceren, waarmee de VS en de EG-landen uit de voe ten kunnen, en daardoor de druk op Israël kan worden verhoogd, is dat RESERVERINGSCOIPON w Ja, ik open met tenminste f 250.-'" een spaarrekening bij de ABN. Neemt u contact met mij op voor meer in- formatie over de verschillende ABN-spaarvomien en I reserveert u voor mij de kunstklok van Bouke Ylstra. Naam:I Straat: Tel. (overdag): Handtek,: Let op: insturen vóór 16 juni 1989. dit bedrag dient minimaal 3 maanden te blijven slaan. In een envelop zonder postzegel zenden naar: ABN Bank, Afdeling 3D80, Antwoordnummer 1555 1000 PA Amsterdam. ij Wie gaat sparen bij de ABN, weet precies hoe laat het is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 5