Leidsch Dagblad | 1989 | 20 mei 1989 | pagina 37

ÖESCEN

Schitterende observaties van Penna

'1933' lijkt een jongensboek

'Donor': adoptie via een achterdeur

Kenia in de greep van corruptie

Kristien Hemmerechts:
normaal en abnormaal

Poëzie voor kinderen
kan gewone poëzie zijn

LITERATUUR

De liefde voor jongens en de aandacht voor het detail

Autorit met
veel bochten

ZATERDAG 20 MEI 1989

Bij alle terechte belangstelling voor
de wraakzucht die Salman Rushdie
trof na de publicatie van zijn 'The
Satanic Verses' vergeet men ge
makkelijk dat bedreiging van
schrijvers en censuur van boeken
helaas overal ter wereld voorkomt.
Roemeense, Chinese en Zuidameri-
kaanse auteurs zitten wat dat be
treft in hetzelfde schuitje. En om
dichter bij huis te blijven: 'Spycat-
cher' van Peter Wright mocht de
Britse premier Thatcher wel maar
haar onderdanen niet lezen.

Gelukkig maakt Londen weer
iets goed door onderdak te bieden
aan de Nigeriaanse auteur Ngugi wa
Thiong'o. In zijn eigen Afrikaanse
land is hij ongewenst. Met zijn link
se opvattingen en ongezouten kri
tiek op het regeringsbeleid heeft de
schrijver zich niet populair ge
maakt. Zijn roman 'Petals of blood'
(dat zich afspeelt in Kenia) is in dat

land verboden, in zijn geboorteland
mogen zijn toneelstukken niet wor
den opgevoerd. Nog maar een paar
maanden geleden werden in Kenia
diverse poppen symbolisch ver
brand. Die poppen stelden politieke
bannelingen en critici van de cor
rupte machthebbers voor. Ook van
Ngugi wa Thiong'o was er een pop
bij.

'Petals of blood' is onlangs ver
taald verschenen onder de titel
'Bloesems van bloed'. Het is een dik
boek van meer dan 500 pagina's met
een breed opgezet verhaal. De
schrijver laat de veranderingen in
Kenia zien aan de hand van de lot
gevallen van zeven personen: vier

'goeden' en drie 'slechterikken'. De
vier goeden worden aan het begin
van het boek gearresteerd vanwege
de dood van drie plaatselijke Kenia-
se notabelen in een bordeel. De drie
rijken hebben allen op een of ande
re manier vuile handen gemaakt. In
de loop van het verhaal wordt dui
delijk welke gebeurtenissen tot hun
moord hebben geleid.

Boeiend beschrfijt Ngugi wa
Thiong'o de opkomst van het ge
hucht Ilmorogo, de plaats van han
deling, dat uitgroeit tot een grote
stad met krottenwijken. Die be
schrijving gebeurt deels aan de
hand van het verhaal dat een van de
hoofdpersonen, de onderwijzer, op
schrijft voor de politie-inspecteur.

Het beste en meest cynische
hoofdstuk is 'De reis', de protest
mars van het complete dorp naar de
hoofdstad. De schijnheiligheid, cor
ruptie en harde mentaliteit van de
Keniase bovenlaag worden dan
zichtbaar. Schitterend beschrijft
Ngugi wa Thiong'o hoe de bewo
ners van het dorp hun ogen uitkij
ken in de grote stad en er verloren
rondlopen. Ze worden afgewezen
door de dominee en hun eigen afge
vaardigde. Alleen met de hulp van
een sociale advocaat lijken ze hun
wensen vervuld te krijgen.

Ngugi wa Thiong'o geeft een goed
beeld van een Afrikaans land dat
niet alleen door brute westerlingen,
maar door een eigen corrupte bo

venlaag economisch naar de knop
pen wordt geholpen. Jammer is dat
de vertaling van dit oorspronkelijk
in het Engels geschreven boek niet
altijd even vindingrijk is. Er zijn
knullige vertaalfoutjes bij, zoals de
vertaling 'wel' voor well'.

Ngugi wa Thiong'o weet in dit
boek de kritiek goed te verpakken
in een spannend verhaal. Tot in het
laatste hoofdstuk laat hij in het mid
den door wie de rijke notabelen zijn
gedood. Ondanks kleine tekortko
mingen heeft 'Bloesems van bloed'
meer dan voldoende kwaliteiten om
het aan te bevelen aan ieder die een
uitgesproken en kritisch beeld wil
krijgen van Kenia.

JOS DAMEN

Bloesems van bloed, Ngugi wa
Thiong'o, vert. Annelies en Karei Ros
kam, uitg. In de Knipscheer.

Van de Italiaanse dichter Sandro
Penna had ik nog nooit gehoord tot
dat ik een prachtig essay over hem
las, geschreven door Kèes Verheul.
Uit dat essay begreep ik onder meer
dat Penna een klein maar zeer ver
fijnd oeuvre had nagelaten. Hij was
iemand die je niet in de hoofd
stroom van de literatuur tegen
kwam, wat soms een waarborg voor
kwaliteit kan zijn. Korte tijd daarna
las ik gedichten van Penna in het li
teraire tijdschrift Maatstaf, dat wel
vaker deuren opent als het gaat om
onbekende schrijvers.

Wat die gedichten zo bijzonder
maakte was de toon. Een lichte
toon, oprecht, en makkelijk ver
staanbaar. Zuid-Europees kun je
zeggen. Je zag in gedachten geen
sombere luchten en vette kleigron
den. Heel in de verte klonk iets door
van de grootmeester onder de dich
ters. Kavafis, die in Nederland zo
goed is geïntroduceerd door Hans
Warren. Er is trouwens nog een
overeenkomst tussen beide dich
ters: hun jongensliefde.

Jongens komen ook in vele ge
daanten voor in 'Een beetje koorts',
een verzameling korte verhalen en
schetsen van Penna, die onlangs in

vertaling verscheen bij uitgeverij
De Woelrat te Amsterdam. Penna's
liefde voor hen valt te vergelijken
met de liefde die de Nederlandse
dichter Jan Hanlo voor kinderen
koesterde: ook Penna zocht i

onschuld, de onwetendheid - karak- het kleine schuilt:

zich in geen enkel opzicht vergelij- deren goed kunnen observeren is
ken met columns zoals ze in Neder- één ding, maar jezelf portretteren in
land-verschijnen. Het wereldgebeu- dezelfde lichte kleuren - dat is pas

ren gaat geheel aan Penna voorbij, werkelijk knap. En Penna slaagt
Bewijzen wil hij maar weinig, of het daar schitterend in in het titelver-
moet zijn dat de essentie van alles in haal van de bundel, waarvan ik het

tertrekken die je helaas
weinig aantreft bij ouderen.

De schetsen (of columns, het
maar hoe je

bij

jongen die begin zal citeren.

een ijsje eet op een prachtige zomer- "Al een paar dagen had hij

middag, een avond in de bioscoop, beetje koorts. Hij was er zelfs zeker

(Wat dat betreft kan hij overigens van dat het ging om een tuberculeu-

wilt) laten ook met Hanlo worden vergeleken, ze ziekte. Kortom, hij wist dat hij

ook deze had veel aandacht voor het zou doodgaan. Maar hij moest ge-

zogenaamde kleine.) woon zijn haar laten knippen, en

Penna ontpopt zich in deze verha- zich laten scheren. Zeker, hij had
begrepen dat ook degeen die ster-

len vooral als een groot slenteraar,
iemand die elke dag weer een we
reldreis wist te maken, al sloeg hij
maar één straathoek om, zoals bij
voorbeeld blijkt uit' het verhaal

gaat niet kan ontkomen
dagelijkse dingen".

"De gedachten behorende bij
dergelijke geestestoestand zijn

de

'Lido van Rome': "De 'electrische' ders, zeker, dan bij

r uiteindelijk ga je toch r

Sandro Penna

'Roma San Paolo' vertrek
ken naar het 'Lido' doen er twintig
minuten over: net zo lang als het
duurt om in de binnenstad van de
ene obelisk naar de andere te gaan.

Maar deze twintig minuten brengen
je in een andere sfeer, tussen dezelf
de mensen die andere mensen zijn
geworden".

Wat me vooral overtuigde van de
kwaliteiten van Penna is de wijze Het nieuwste boek
waarop hij over zichzelf schrijft. An-

Philip Metcalfe over beginperiode van het nazi-regime

de Vlaamse
schrijfster Kristien Hemmerechts
heeft een verlokkende titel. Het
heet 'Brede heupen'. Maar
voor deze titel is gekozen, is
helemaal duidelijk. De
wordt gewekt dat het hier zou gaan
frivool werkje,

zeker niet het geval. 'Brede heupen' geworden naar de rest
is een doorwrochte psychologische haal. Nogal gezocht vind ik het frag-

De Amerikaanse historicus Philip
Metcalfe heeft zich met zijn boek
'1933' een bijna onmogelijke taak
gesteld: het oproepen van de begin
periode van het naziregime. De pe
riode dat Duitsland zich ontwikkel
de van een grimmig soort bananen
republiek tot een totalitaire SS-
staat. Het probleem van een boek
als '1933' is dat geen enkele lezer
zich kan losmaken' van de ver
schrikkingen die zich gedurende de
jaren na de begintijd hebben vol
trokken. Bij de eerste mishandelin
gen van joden denk je immers di
rect aan de zes miljoen die in 1945
bleken te zijn uitgeroeid.

Metcalfe heeft echter een boeien
de invalshoek gekozen. Volgens de
inleiding was het zijn bedoeling het
lot van vijf mensen te beschrijven,
die in 1933 en 1934 in Duitsland ge
tuigen waren van Hitiers machts
greep. William Dodd, de Ameri
kaanse ambassadeur en zijn doch
ter Martha: Putzi Haefstaengl, Hit-
Iers chef van de buitenlandse voor
lichtingsdienst; Bella Fromm, een
joodse society-verslaggeefster; en
Rudolf Diels, de eerste chef Van de
Gestapo.

De kringen waarbinnen '1933'
zich beweegt zijn dus die van de di
plomatie, journalistiek en rege
ringsfiguren. Het milieu dat elkaar
in restaurants, in de foyer van de
schouwburg, op recepties en bij
kleine tète a tètes ziet. De manier
waarop Martha Dodd zich aanvan
kelijk door de nazi's laat inpalmen,
de geleidelijke manier waarop zij in
de gaten krijgt wat er werkelijk aan
de hand is, dat alles klinkt heel aan
nemelijk. Zij het dat de historicus
Metcalfe het niet kan laten om toch
enig commentaar te geven.

Door zijn commentaar verzwakt
hij het effect op de lezer dat de angst
en de verwarring die zich van de
hoofdpersonen meester maakt zou
kunnen hebben. Iedereen meent

en vaak terecht dat zijn telefoon
wordt afgeluisterd. Iedereen is
bang om gearresteerd en gedood te
worden en desondanks blijven veel
Duitsers op hun post en proberen
de buitenlandse diplomaten en
journalisten onvermoeibaar contac
ten met het regime te onderhouden.
Om hun lezers in te lichten, om col
vrienden uit de klauwen

de r

gen, vormt geen enkel bezwaar, het zielknijper kan i

is zelfs onthullend. Dat Metcalfe in de komt.

zijn commentaar deze feiten niet De hoofdpersoon in 'Brede heup-

verzwijgt, maar ze wat lauwtjes pre- en' heet Laura. Ze komt uit een

senteert, vind ik hinderlijk. Over groot gezin, waarvan de vader al

Hitiers betrekkingen met de grote vroeg is overleden. Haar zuster Elza

industrieën, de kerk en het leger heeft daarvan een behoorlijke gees-

vertelt hij weinig of niets. Dat Hitier telijke knak gekregen. Tenminste,

in 1934 op een nietsontziende ma- alles lijkt in die richting te wijzen,

de SA heeft uitgeschakeld, Ze komt terecht in een psychiatri-

3 te redden en wat de doet hij af als het opruimen

diplomaten betreft toch vaak c
de economische belangen van hun
land te beschermen.

sche inrichting. De familie staat de regels broeit van alles. Maar
voor een raadsel. Elza wil niemand gens wordt dat drama expliciet be-

bende vulgaire gangsters die i

meer serieus een staatsgreep had- meer te woord staan. Laura herin
den beraamd. Terwijl Hitler die op- nert zich dat haar zuster altijd al een
Wat '1933' zo'n interessant boek ruiming toch nodig had om met het beetje vreemd was. Ze moest haar kunt zoiets natuurlijk ook teveel
maakt, is dat Metcalfe laat zien hoe Duitse establishment te kunnen sa- zusje vroeger troosten als ze in bed doen. Na het lezen van 'Brede heu-
menwerken. lag te huilen.

Een jongensboek is '1933' ook Het draait in deze roman allemaal

door de kinderlijke manier waarop om de, nogal afgesleten, vraagstel-

bange Metcalfe dingen aan zijn lezers uit- ling: wat is normaal en wat is abnor-

omstandig- legt, met veel herhalingen (sommi- maal? Het blijkt dat Laura, net als

binnen- en buitenland
een dictatuur kan wennen,
meeste keurige Duitsers en oppor
tunisten passen zich
periode aan de nieuv
heden aan. Sommige journalisten

figuren worden

pen' had ik het idee: zo, nu kennen
we de karakters van de personages,
laat nu het spel maar beginnen.

Hoe bang Hemmerechts is om de
dingen bij hun naam te noemen

i diplomaten zijn er snel bij om de keer geïntroduceerd). De vertaling weet met haar gevoelens. Ze

haar zusje, ook niet helemaal weg blijkt uit het einde van haar roman.

Wat je vreest

de zuster

stabilisatie van Hitiers terreur op past hiebbij: rommelig, houterig en liefd geworden, of heeft zichzelf dat Laura, gebeurt juist

het moment dat de nazi's Duitsland slordig. aangepraat, o~ TJ~1

in de ijzeren greep hebben als een De kinderlijke idealisering van haar boezem\

verzachting te beschou- Amerika tenslotte, is misschien het lijk schoon van Jasper hoeft de de bewegingen die er in deze r

Een kleine minderheid blijft slechtst verteerbaar

roepen in de woestijn.
De

landse lezers. Al met al doet '1933' per is ronduit lelijk.

Neder- knappe Laura het niet te doen. Jas- gemaakt worden door de schrijf-

boeiende verhaal heeft aangepakt,
is voor Nederlanders ar
moeilijk verteerbaar. '1933'
lijk een jongensboek, in allerlei op
zichten. De hoofdpersonen zijn bra
ve en beschaafde mensen, de tegen
standers zijn slecht, dom en vulgair.

Metcalfe zijn denken aan een 'novelisatie'

Als Laura van hem in verwach
ting raakt en Jasper haar buik ziet

zesdelige Amerikaanse tv-:

1989 Hoogst interessant materiaal, maar opzwellen,'Taat hij haar in de steek

op een te vlotte en te oppervlakkige Durft hij de verantwoording van het

manier bewerkt. Spannend, dat vaderschap niet op zich te nemen?

wel- Wil hij zelf nog kind blijven? Is hij

Jammer, want het thema dat Met- bang dat Laura net zo'n dominante

calfe in zijn boek aansnijdt, is zeer moeder wordt als zijn eigen moe-

Het boek is preuts: over de seksuele actueel. Het Duitsland van 1933 en der? We mogen er naar raden. Het

betrekkingen van de figuren wordt 1934 was immers niet het laatste boek zit vol met dit soort conflicten,

gezwegen. Het boek is überhaupt voorbeeld van een grimmige bana- Elza, de zus van Laura, mag dan
ouderwets. Dat de nazi's leden van nenrepubliek die zich tot een totali-
de keizerlijke familie en andere na- taire terreurstaat ontwikkelde. En

tionalisten uit de kringen van de de selectieve verontwaardiging
adel en de bourgoisie schofferen, ongeïnteresseerdheid die de be-
wordt als ernstiger voorgesteld dan schaafde wereld tegenover dit soort

'gewone' ster- veranderingen aan de dag pleegt te Pietje Precies
leggen, behoort evenmin tot het hart alleen n

het gekkenhuis zitten, met de ande
re figuren in dit boek is het mis
schien net zo erg gesteld. Wat te
denken van Laura zelf, die een ver
houding begint met haar baas, een

Zoals het ook gebagatelliseerd verleden.

wordt hoe de nazi's communisten
en homoseksuelen vervolgen. Dat
de hoofdfiguren deze visie huldi-

Waarom pijnigt

ster. Maar wat precies wordt
geld, blijft in het duister.

CEES VAN HOORE

'De doorzeefde piano' van Thomas
McGuane doet het meest denken
aan een autorit op een bochtige
weg. In het begin heb je nog bewon
dering voor de man of vrouw achter
het stuur die je met hoge snelheid
door al die slingers loodst. Maar na

AUGUST HANS DEN BOEF Er lopen meer gekken buiten het verloop van tijd gaat het irriteren

gesticht rond dan er binnen, dat i
zo'n beetje de conclusie, de lering,

In het NOS-programma TV 3 wordt
volgende week dinsdag bekend ge
maakt welke Nederlandse schrijver
dit jaar 'De Gouden Strop' voor het
beste misdaadboek heeft verwor
ven. De produktieve thrillerschrij
ver Tomas Ross die in 1987 met
'Beta' deze prijs al eens won staat
weer op de nominatie, dit keer met
zijn boek 'Donor'.

'Donor' is door de jury gekwalifi
ceerd als een sterk boek. 'Fascine
rend, veel vaart, actueel, origineel':
het juryrapport lijkt wel een lof
zang. Voor een groot deel kan ik
met de juryleden meegaan. 'Donor'
is inderdaad een goede thriller, vlot
en met verve geschreven.

Het is steeds een sterke kant van
Ross geweest dat hij met zijn verha
len durft in te haken op de actuali
teit, waarbij hij heikele onderwer
pen niet uit de weg gaat. Ook dit
maal heeft hij zijn verhaal geba
seerd op een «stukje werkelijkheid:
de gang van zaken bij de adoptie
van een buitenlands kind.

Ross zet een aantal gewone men
sen neer, die tot heel grote offers be

reid zijn om hun vurig verlangen
naar een kind in vervulling te zien
gaan. Ze zijn zelfs bereid wettelijke
grenzen te overschrijven, als dat
kind er maar komt. Louche lieden
kunnen maar al te gemakkelijk
munt slaan uit die veelal emotionele
benadering van zo'n adoptie.

Ross' hoofdpersonen zijn mensen
van vlees en bloed die zoals het ju
ryrapport noemt 'tot leven komen'.
Volgens de officiële richtlijnen ko
men zij niet in aanmerking voor een
adoptiekind: dan maar via een ho
pelijk onzichtbare achterdeur. Maar
daar staan ongure types die zich wil
len verrijken aan het gemis van an
deren. Goed van de tongriem gesne
den figuren, maar gelukkig voor
'onze helden' pakken ze de zaak
klungelig aan en kunnen de slacht
offers vat op de gebeurtenissen krij
gen.

Heel routineus vertelt Ross zijn
verhaal vol onverwachte wendin
gen, maar ook met nauwelijks terza
ke doende details. Doordat de ge
schiedenis zo dicht bij de werkelijk
heid ligt kan de lezer er zich prettig

mee vereenzelvigen. Hij kan meelij
den met de hoofdfiguren, zich met
hen kwaad maken, zich mede ver
kneuteren over hun succésjes in de
jacht op de daders en meevoelen
met hun teleurstellingen.

Alles en goed wel dus, maar de ju
ry moet niet aankomen met een zin
als: "Ross' figuren handelen uit per
soonlijke motieven waardoor het
verhaal logisch en geloofwaardig
naar een ontknoping wordt ge
voerd". Is het geloofwaardig dat een
moordenaar die een (ongewapende)'
vrouw in bad verrast zelf het onder
spit moet delven en wordt gedood?
Het lijk wordt vervolgens in de kast
gefrummeld en verder in het ver
haal kraait er geen haan naar.

En is het logisch dat diezelfde
vrouw op de laatste bladzijden - als
al haar lotgenoten in de puree zitten
- onverklaarbare en ook onverklaar
de hulp krijgt van een plotseling uit
de lucht gevallen politiemacht?

Maar laten we niet te zwaar tillen
aan dergelijke details. Want 'Donor'
is en blijft een levendig verhaal vol
actie en verrassingen. Een boek dat
terecht hoog is geplaatst op de kwa-

liteitslijst van de Nederlandse
daadliteratuur.

KOOS POST

tegenstaan en als je pecht hebt,
word je er niet alleen figuurlijk,

taar ook letterlijk beroerd van.

Zo verging het mij met het lezen
van McGuanes verhaal, waarin de
lezer in een ijltempo langs een
schier eindeloze reeks "gedachten-
kronkels wordt geleid. Zinnen zon
der onderling verband, volkomen
losstaande literaire hoogstandjes en
zinloze zijsprongetjes wisselen el
kaar af.

'Verdwenen' is het romandebuut
van Mary McGary Morris. De
schrijfster schildert een groepje
mensen op de rand van de samenle
ving. In het begin verricht zij enkele
melodramatische handgrepen om
het stel bij elkaar te brengen: een
moord op een man, een vader van
twee kinderen die is verdwenen,
een baby die uit huis is weggeno
men. Levend van de hand in de tand,
steeds meer verpauperend en ogen
schijnlijk gemakkelijke slachtof
fers voor eën gewiekste crimineel.

Het loopt verrassend anders af,
maar dat is bijzaak. De waarde van
het verhaal ligt vooral in de indrin
gende wijze waarop de schrijfster
deze maatschappelijke verschoppe
lingen neerzet.

KOOS POST

De doorzeefde piano, Thomas Mc
Guane, uitg. Bert Bakker, f 34,50.

Verdwenen, Mary McGarry Morris,
utg. Bert Bakker, f 34,90.

Omslagfoto van 'Een beetje koorts'

kapper. Je doet alles met die slepen
de angst op de achtergrond, maar
het meest treurige is nou juist dat je
weet dat er niets anders te doen valt
dan de gebruikelijke dingen".

WIM BRANDS

die je uit deze roman kunt trekken.
Maar dat wisten we natuurlijk al
lang.

Toch is 'Brede Heupen' een rede
mij niet lijk boeiende roman over de inter-
indruk menselijke verhoudingen. Ik heb
hem gelezen als het eerste deel van
familieroman en ben benieuwd

Het lezen van Leendert Witvliets
'Misschien heet ze wel Suzan' stemt
weer eens tot nadenken over de
vraag wat nu eigenlijk poëzie voor
kinderen is. Volgens de uitgever
gaat het om gedichten voor 'jeugdi
ge lezers vanaf twaalf jaar'. Karei
Eykman meldt op de achterflap
wervend: "Eindelijk moderne poë
zie nu opengebroken naar kin
deren toe". Dat maakt het er niet
duidelijker op.

Hoe leest een twaalfjarige die 'van
lezen houdt'? Niet al te beschou
wend, hongerig naar avontuur en
spanning, maar ook bereid stil te
staan bij sentiment, op twee sporen
geboeid. Door herkenning van hoe
het soortgenoten vergaat in herken
bare situaties en door nieuwe infor
matie over het onbekende: andere
tijden, verre landen, ongekend
avontuur dat thuis weinig te vinden
is. Wat moet zo'n gretige lezer met
een dun dichtbundeltje met veel te
veel wit? Dan moeten spanning en
ontroering, op beide sporen, sterk
geconcentreerd en tamelijk direct
in h^t vers te vinden zijn.

Van dat bekende, herkenbare
geeft Witvliet ruimschoots: nogal
wat verzen gaan bijvoorbeeld over
school. Zo is er het gedicht over een
eenzame brugklasser: 'maar janken
doet hij niet/ niemand die zijn tra
nen ziet'. Herkenbaarheid en senti
ment, en toch komt deze jongen niet
tot leven. Je vindt bij Witvliet meer
van zulke scholieren met heimwee
naar het basisonderwijs, onder
drukte dagdromers en zelfs een
knaap die 'altijd de pineut' is. Het
zijn wel soortgenoten, maar in het
vers blijven het schimmen die niet
willen uitgroeien tot helden, norse
anti-helden of tragische (maar nutti
ge) pispaaltjes.

Je hebt ze, gelijk met het gedicht,
uit en soms lijken ze zelfs op pad ge
stuurd door een moralist die in
schuldgevoel doet. Echte brugklas
sers willen wel even toegeven dat
het zielig is, maar je hoort ze 'nou,
en?' denken. De spanning, zelfs in
een zwak verhaal toch al gauw voel
baar door het dagen van de ontkno
ping, moet blijkbaar in een gedicht
anders, innerlijk aanwezig zijn.

Als Witvliet ophoudt met het regi
streren op afstand en bijvoorbeeld
ongeneerd als volwassene terug
blikt op zijn kindertijd slaat de vonk
in het vers. Neem de terugblik op
een mooie zomeravond in het ge

dicht 'In zomers', 'als het nog niet
donker was/ maar wel stil'. De gerin
ge mogelijkheden voor technisch
vernuft, beeldspraak, verwijzingen
en woordspel, nu eenmaal aan poë
zie voor kinderen eigen, vormen
dan geen beperking.

De naakte eenvoud van het vers
wordt functioneel want er gedijt
spanning die ook voor twaalfjarige,
weinig beschouwelijk ingestelde
avonturenvreters voelbaar is. Het is
niet het nieuwe van het verhaal-
avontuur dat boeit, maar het ver
moeden van het sensationele erach
ter. Met voor de hand liggende van
zelfsprekendheden als zomer,
herfst, zon, avond, regen en zee kan
Witvliet verzen schrijven die dat
magische hebben dat de plot over
bodig maakt. Er duiken zinnetjes
op die je moet herlezen en waarvan
je er veel zou willen citeren.

Het aardige van de bundel is dus
ongewild dat je er zelf je weg in
moet zoeken. Op de mooie, span
nende verzen is de uitspraak 'open
gebroken naar kinderen' nauwe
lijks van toespassing. Blijkbaar is
poëzie voor kinderen af en toe ge
woon poëzie. Ontspannen soms,
zoals Witvliet in het fraaie slotge
dicht schrijft: 'Een lang en rustig ge
dicht/ zoals sneeuw die altijd maar/
op een vlakte valt'.

WIM VEGT

ADVERTENTIE

3500 ENGLISH/

AMERICAN POCKETS
2000 PENGUINS
FRANSE POCKETS
OUITSE POCKETS
NEOERLANOSE LITERATUUR
KUNST
REISGIDSEN

LAND- EN WEGENKAARTEN
TIJDSCHRIFTEN
BUITENLANDSE KRANTEN

Prinsessekade 3-4
2312 OA LEIDEN
TEL. [phone]

Laura voor een oplei-
Londen gaat en daar een
wat oudere man ontmoet die in haar
'een dochter' wil zien. Vader overle
den, en ja hoor, daar dient zich een
surrogaatvader aan.

Hemmerechts kan goed schrij
ven. Haar proza is suggestief. Je
voelt dat achter de gebeurtenissen
die zij beschrijft iets dreigends
begint aan te nemen. Tassen

Nieuwe Uitgaven

Literatuur

Brede heupen is de derde roman van
de Belgische schrijfster Kristien Hem
merechts, waarin ze beschrijft hoe een
gezin geleidelijk uit elkaar valt wanneer
een van de dochters, Elza, in een gesticht
wordt opgenomen. Uitgeverij De Arbei
derspers, 28,50.

Gimmick! is het verhaal van de jonge
schilder Walter van Raamsdonk, ge
schreven door Joost Zwagerman, die de
hele wereld rondtrekt en het slachtoffer
dreigt te worden van zijn eigen succes.
Uitgeverijf De Arbeiderspers, 29,90.

Humeuren en temperamenten is een
bundel korte stukken van Gerrit Komrij
waarmee hij een soort abc van het gevoel
tracht te maken. Uitgeverij De Arbei
derspers, 29,90

De kracht van de liefde. Nieuwe bun
del verhaaltjes van Marjan Berk. Uitge
verij De Arbeiderspers, 26,90

Een kleine dondersteen is een bundel
columns van Martin van Amerongen.
Uitgeverij De Arbeiderspers, 29,90.

Johanna de Waanzinnige is een roman
van de hispanoloog en romancier dr. Jo-
han Brouwer die leefde van 1898 tot 1943.
Brouwers biografie schetst het leven van
de gemalin van Philips de Schone die ge
heel onverwachts tot de Spaanse troon
werd geroepen. Uitgeverij Meulenhoff,
ƒ39,50.

Non-fiction

Aboe Nidal bestaat niet. De journalist
Mark Blaisse tast de grens tussen werke
lijkheid en mythe in de journalistiek af.
Uitgeverij De Arbeiderspers, ƒ29,90.

Rondom sterven en rouwen. Een hand
leiding van sociaal-psycholoog Guus van
Lente voor wie in kontakt comt met ster
venden of mensen die door een rouwpe-
riode heen gaan. Uitgeverij Het Spec
trum, 19.90.

Japan, de onzichtbare drijfveren van
een wereldmacht is de inmiddels be
roemde analyse van NRC-journalist Ka-
rel van Wolferen van de Japanse samen
leving, waarin hij al bijna 30 jaar leeft en
werkt. Uitgeverij Balans, 55,00.

Alle dieren tellen mee is een boek van
dierenarts Henk Lommers, geïnspireerd
op de honderden spreekuren die hij mee
maakte. Veel wordt verteld over de uit
zonderlijke band tussen mens en huis
dier. Uitgeverij Meulenhoff. 19,50.

Telui om te lezen. Jaap Goedegebuure
vraagt zich af of het lezen van litaratuur is
gedegradeerd tot randverschijnsel. De
schrijver signaleert een aantal verontrus
tende ontwikkelingen en houdt een
pleidooi voor de terugkeer naar het echte
lezen. (Uitgeverij G.A. van Oorschot,
14,90.

Tussen hoop en vrees. In dit geschrift is
door een door de Teldersstichting inge
stelde werkgroep onder leiding van mr.
M. Patijn aandacht besteed aan een aan
tal voor de Westeuropese veiligheid rele
vante, recente ontwikkelingen. Uitgeve
rij Teldersstichting.

Oranje op de bres geeft een beeld van
het vorstenhuis en het leger in de Neder
landse geschiedenis. Uitgeverij De Ba-
taafsche Leeuw, 29,90.

Klaus Barbie, een van ons. Schrijver
Max Nord woonde het proces tegen oor
logsmisdadiger Klaus Barbie bij en
schreef dit boek waarin de levensloop
wordt gegeven van deze halsstarrige nazi
die het ook na de oorlog voor de wind
ging. Uitgeverij Kwadraat, 28,50.

Truman Capote is de titel van de bio
grafie die Gerald Clarke schreef. Hij be
schrijft zowel de jeugdjaren van de
schrijver van 'In cold blood' als zijn blik
semcarrière in de letteren en zijn toetre
ding tot de internationale jet set Uitge
verij Veen, ƒ49,50.

Het boek van de sigaar. Zino Davidoff,
een van de grootste sigarenspecialisten
ter wereld, schreef een boek over sigaar,
de culturr rond het roken en vele anecdo
tes over beroemde sigarenliefhebbers

van vroeger en nu. Uitgeverij Loeb,
19,50.

Antisemitisme is een uitgave van de
Anne Frank Stichting en geeft een beeld
van de meest belangrijke ontwikkelin
gen en momenten in de geschiedenis van
het antisemitisme. Uitgeverij SDU.

Homosexuality, Which Homosexuality
behandelt de vraag of er sprake is van al
leen homoseksuele verlangens en daden
of van homoseksuele mensen. Uitgeverij
An Dekker, 32,50.

Het oog van de oorlog van Frits Baarda
is een fotoboek over fotografen aan het
front. Uitgeverij SDU.

Info Milieuzorg geeft een praktische
ondersteuning bij het uitvoeren van het
gemeentelijke en provinciale milieube
leid. Uitgeverij Vuga, 24,50.

Spellinggids Eigentijds Nederlands
geeft de spelling van de eigentijdse woor
denschat. Uitgeverij Wolters-Noordhoff,
ƒ34,50.

De zwarte hand van de raj is het de
buut van Patrick McGrath met een aan
tal horror-verhalen. Uitgeverij Luitingh,
24,90.

De schreeuw van het lam is een thriller
van Thomas Harris over eei
denaar die het onder de
Bill heeft voorzien
de FBI natuurüjk een v
rij Luitingh, 26,90.

Blue Bell. Met hulp van nachtclubdan
seres Belle trekt privédetective Burke in
dit boek van Andrew Vachss ten strijde
tegen eeh meedogenloze bende die kin
deren vermoordt. Uitgeverij Luitingh,
29,90

Het scherp van de snede. Jonathan Kei
lerman beschrijft hoe de kinderpsycho
loog Alex Delaware in de bres springt
voor een oud-patiënt die word beschul
digd van twee moorden. Uitgeverij
Luithingh, 29,90.

Het witte licht. Campbell Armstrong
schreef een thriller waarin onder leiding
van een oud-KGBman een complot
wordt gesmeed om Gorbatsjov en zijn
'kliek van nieuwlichters' ten val te bren
gen. Uitgeverij Het Spectrum, ƒ34,90.

Mode voor Moskou van Tomas Ross, de
winnaar van de Gouden Strop. De myste
rieuze moord op een Amsterdamse man
nequin. Uitgeverij Het Spectrum.

Wachten op de maan is een thriller van
Guus Luijters over een gedoemde en per
verse liefde. Uitgevrij Loeb, ƒ29,50.

Buffalo
op. Uitgeve-

Poëzie

Oolbekkink. Het schrijft a
zie. De liefde is zijn (leer)meesteres. Uit
geverij De Beuk, 18,50.

Je ingehouden vreugde kenbaar... is de
zevende verzenbundel van Albert Donk.
In de bundel staan gedichten met gemê
leerde stijl en inhoud. Uitgeverij De
Beuk, 17.50.

Ja! Naakt als de stenen is het debuut
van K. Michel. Eerder vertaalde hij al wel
gedichten van Octavio Paz en César Val-
lejo. Uitgeverij Meulenhoff Nederland,
29,50.

Achtergelaten land is de tweede dicht
bundel van Fleur Bourgopje die vorig
jaar de eerste Betje Wolffprys ontving
voor haar werk. Uitgeverij Meulenhoff
Nederland, 29,50.

Jeugdboeken

de

Dag baby is een boekje van Mieke
Hooft over baby's om een kind met
komst van een broertje of zusje i
trouwd te maken. Met illustraties van
Ruud Bruijn. Uitg. Holland, f 13,90.

Op een dag als ik durf. Susan is een ge-
i meisje van elf jaar. Op een gegeven
ontdekt ze dat ze een meisje in