Simpele truc levert goud geld op
Al veertig man aangehouden in grootste smokkelzaak van geschiedenis
ZATERDAG 20 MEI 1989
EXTRA
PAGINA 33
Justitie in Rotterdam en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD)
zijn bezig met het ontrafelen van de grootste goudsmokkelzaak in de
Nederlandse geschiedenis. Een omvangrijke bende (er zijn al veertig man
aangehouden) zou voor maar liefst 400 miljoen goud het land hebben
binnen gebracht, zonder dat aan te geven bij de douane. Daarmee werd
voorkomen dat 6 procent btw moest worden afgedragen over het belastingvrij
in Zwitserland, Luxemburg en België gekochte edelmetaal, dat in Nederland
werd verkocht aan banken en goudhandelaren die de btw wèl betaalden. Die
bedragen lieten de verkopers via tussenfacturen verdwijnen en op die manier
werd voor 24 miljoen gulden belasting ontdoken. Een simpele truc die lang
'goud' opleverde.
door Weert Schenk
Het blijft een raar verhaal, verzucht
de rechercheur. Wekenlang is hij er
mee bezig geweest. De politieman
weet nu alles van goud, maar die
zaak kon hij niet oplossen.
De geschiedenis staat hem nog helder
voor de geest. Op 12 augustus 1988
stormt een man in paniek het politiebu
reau van Valkenswaard binnen. Hij is
overvallen en opgesloten in de kofferbak
van zijn auto, waaruit hij zich zelf heeft
weten te bevrijden. De daders zijn er van
door met 50 kilogram goud. Waarde: an
derhalf miljoen gulden.
De man had in het bos staan wachten
op zijn baas, een goudhandelaar. Deze
zou de kostbare lading ophalen met een
gepantserde wagen. Hij kwam een kwar
tier te laat. Op de afgesproken plek stond
slechts een lege personenauto.
De handelaar, een in België woonach
tige Nederlander, had volgens zijn papie
ren het goud de vorige dag in Nederland
gekocht. Omdat hij het niet over de grens
mee naar huis wilde nemen, had de za
kenman het onverzekerde goud in
twee koffers gedaan en aan een mede
werker gegeven. Die moest het op zijn
kantoor in Den Bosch opbergen.
De volgende morgen reed de mede
werker met de koffers naar een motel in
Eindhoven. Daar gaf hij ze aan de koerier
die ze naar het bos in Valkenswaard
moest brengen. Een eigenaardige proce
dure met veel risico's. De handelaar be
weert hiervoor te hebben gekozen om
een vast gedragspatroon te vermijden en
daarmee overvallen te voorkomen.
Vragen
Volgens de rechercheur kloppen de ver
klaringen van de handelaar en zijn mede
werkers niet. Uit de reconstructie blijkt
dat de tijden die ze noemen, nooit juist
kunnen zijn. De auto's die de drie vol
gens zeggen hebben gebruikt, stonden in
werkelijkheid ergens anders. Ze houden
echter vol de waarheid te spreken.
De politieman zit ook met andere vra
gen. Zoals: waarom nam de handelaar
zoveel risico? En: zat er wel goud in de
koffers? De goudhandelaar heeft wel re
keningen van de aankoop. Maar het
blijkt niet mogelijk het spoor terug te
volgen. De rechercheur loopt vast op een
plof-bv, die wel bestaat maar geen activi
teiten ontplooit.
De rechercheur heeft het idee dat de
goudhandelaar illegaal handelde. In de
kern is de truc simpel. Het goud wordt
gekocht in Luxemburg, Zwitserland of
België, waar géén of slechts één procent
btw moet worden betaald. Het metaal
wordt Nederland binnen gesmokkeld,
waardoor de Staat zes procent btw
misloopt. Hierin schuilt de winst voor de
smokkelaars.
Door het eerst op slimme wijze een
route langs allerlei papieren BV'tjes te la
ten volgen, weten de smokkelaars het
goud in het officiële circuit te brengen
zonder de herkomst ervan prijs te geven.
Ze bieden het metaal te koop aan aan of
ficiële inkopers, zoals banken. Deze be
talen de verkopers zes procent btw. Maar
via de keten van louche BV'tjes ver
dwijnt die zes procent en wordt dus niet
afgedragen aan de Staat.
Onlangs kreeg de rechercheur de be
vestiging dat de in Valkenswaard besto
len handelaar ook in het illegale wereldje
zat. Hij hoorde dat de Fiscale Inlichtin
gen- en Opsporingsdienst (FIOD) hem
ervan verdacht betrokken te zijn bij een
grootscheepse goudsmokkel. Het ver
baast hem niet. "Het is èen klein wereld
je. Je komt vaak dezelfde namen tegen".
Routine-controle
De vreemde gebeurtenissen in Valkens
waard hebben geleid tot het ontrafelen
van de grootste goudsmokkel in de Ne
derlandse geschiedenis. De Rotterdamse
officier van justitie, mevrouw mr.
Samson-Geerlings, zegt dat de FIOD
door twee zaken op het spoor van de om
vangrijke fraude kwam. 'Valkenswaard'
kon in verband worden gebracht met fis
cale onregelmatigheden die ontdekt wa
ren tijdens een routine-controle in een
Rotterdams edelmetaalbedrijf. Zo kwam
het balletje aan het rollen.
Een smokkelbende zou voor maar
liefst 400 miljoen gulden aan glimmende
goudbroodjes het land hebben binnen
gesmokkeld. Daarmee werd belasting
ontdoken voor 24 miljoen gulden. Inmid
dels zijn veertig mensen aangehouden,
onder wie drie medewerkers van het
hoofdkantoor van de Nederlandse Mid-
denstandsbank (NMB) in Amsterdam.
De belangrijkste verdachten komen uit
Noord-Brabant en vooral Limburg.
Mr. Samson zegt dat er sprake was van
een grote organisatie, ook al waren er
meerdere groepen die afzonderlijk ope
reerden. Over de precieze werkwijze kan
de officier geen mededelingen doen. Die
moet blijken uit het verdere justitieel on
derzoek, dat nog zeker een maand gaat
duren. Vaststaat dat de smokkelaars het
goud op papier twee tot vijf maal aan di
verse BV's doorverkochten. Daarbij
maakten ze gebruik van valse facturen.
Belangrijke vraag voor de justitie is
wie de bende financierde. Vermoed
wordt dat er een grote geldschieter is, an
ders is het behalen van een omzet van
400 miljoen gulden welhaast ondenk
baar, ook al wordt met de smokkel snel
geld verdiend. Aan elke kilo zuiver goud,
die 'momenteel ongeveer 27.000 gulden
kost, houdt de illegale handel 1500 gul
den over. Mr. Samson sluit niet uit dat in
de smokkel grote hoeveelheden zwart
geld zijn geïnvesteerd. Toch is er, zoals
het er nu naar uitziet, geen link naar de
drugswereld of andere criminele cir
cuits, aldus de officier.
Verdubbeling
De NMB, de enige naam die justitie tot
nu toe heeft laten vallen, ontkent elke be
trokkenheid bij de affaire. De bank zegt
nog alle vertrouwen te hebben in de door
justitie verdachte medewerkers. Het
drietal, dat in afwachting van de rechts
zaak op vrije voeten is, werkt weer als
vanouds op de afdeling goudhandel.
Mr. Samson houdt staande dat de drie
bankmedewerkers in het complot zaten.
Zij moesten ervoor zorgen dat de smok
kelaars het goud probleemloos konden
verkopen. Hoewel het volgens NMB-
woordvoerder Van Mierlo niets zegt over
de betrokkenheid van de drie goudinko
pers, erkent hij dat de goudhandel met
de bank begin 1988 inderdaad behoorlijk
toenam. Die constatering was voor de
bank aanleiding een eigen onderzoek in
te stellen. Cijfers wil Van Mierlo niet noe
men. "Het ging enkele maanden achter
een om een verdubbeling van het norma
le goudaanbod".
Uit het eigen onderzoek van de bank
bleek dat het 'geen zuivere koffie' was
met de BV's die verantwoordelijk waren
voor het extra goudaanbod. Van Mierlo:
"Die firma's zaten mogelijk in malafide
zaken. Een bank leeft dan wel van zaken
doen, maar niet ten koste van alles. We
hebben toen eerst een maximumbedrag
per transactie vastgesteld. Daarna heeft
de bank de firma's bericht dat geen prijs
meer werd gesteld op hun klandizie".
De NMB-woordvoerder zegt dat de
goudhandel vervolgens weer op het ou
de peil kwam. "De politie werd niet ge
waarschuwd", zegt Van Mierlo, "want
dat is onze taak niet".
ONAANGENAAM
Was me dat even een onaangename ver
rassing voor Shell, die advertentie in het
jaarboek van het Zuidafrikaanse leger.
Het stond er echt, de wervende tekst die
op de pr-afdeling van dochtermaat
schappij Chemico was bedacht, liet zich
niet anders te lezen. "Chemico, die Smee
ring sdeskundig es, Verskaffers van
Smeerolie en Ghries aan die S.A.-Polisie.
Met Komplimente".
Zo, dat was even andere taal dan die
Van Wachem, de president-directeur van
Chemico, vorige week op de algemene
aandeelhoudersvergadering had gespro
ken. Gloedvol had. de man daar staande
de vergadering beweerd dat Chemico al
tien jaar geleden met de leveranties was
gestopt. Waarmee ze bij Shell meteen de
beschuldiging van dominee Beyers Nau-
dé weerlegd achtten, als zou door de acti
viteiten van dochteronderneming Che
mico de steun van de multinational aan
het apartheidsregime zijn aangetoond.
De vraag is natuurlijk in hoeverre de
gewraakte advertentie Shell werkelijk
heeft verrast. Vorig jaar had de dochter
onderneming immers ook al gekoketteerd
met de innige relatie met de Zuidafri
kaanse politie. Maar toen bleek alles op
een vergissing te berusten. Althans, dat
beweerde Van Wachem destijds.
Bij Shell weigeren ze te geloven dat de
president-directeur van de dochtermaat
schappij een op een loopt als het gaat om
het spuien van frasen die kwalijke prak
tijken moeten verdoezelen. De president
directeur zou zijn uitgegaan van hetgeen
zijn directeur hem had ingefluisterd. Zo
dragen ze het tenminste naar buitentoe
voor bij de moederholding. Zou die Van
Wachem echt zo'n hol vat zijn, dat alleen
hard klinkt als een ander erop timmert
Of weet de president-directeur wel dege
lijk wat er in z'n bedrijf omgaat, maar
hangt hij de oliedomme oliehandelaar
uit?
Shell kan het niet helpeii dat het alle
maal zo is gelopen, het belang van 27 p ro
cent in de dochteronderneming zou te be
perkt zijn geweest om enige invloed op de
bedrijfsvoering te hebben. Vertelde een
woordvoerder van de multinational deze
week een ieder die het wilde horen.
Shell helpt, zo heet het. In dat verband
zou het aanbeveling verdienen dat de
De smokkelbende heeft niet alleen za
ken gedaan met de NMB. Het is vrijwel
zeker dat ook goud aan andere instellin
gen is aangeboden. Mensen die het edel
metaal aanbieden, worden wel enigszins
gecontroleerd. Zo gaat de NMB na of de
goudhandelaar een btw-nummer heeft,
ingeschreven staat bij de Kamer van
Koophandel en zich bij de aanbieding
van het goud kan legitimeren.
Het bekendste Nederlandse bedrijf dat
zich bezighoudt met de verwerking van
edelmetalen is Drijfhout in Amsterdam.
Marketing-manager Schuijt zegt niet te
begrijpen hoe de smokkelaars hebben
gewerkt. Wel staat vast dat zonder maat
regelen geen eind gemaakt kan worden
aan de smokkel. De handel is internatio
naal en vaak wordt goud, dat Drijfhout
multinational voor de verandering ook
eens zichzelf hielp. Bijvoorbeeld door
sommige relaties aan een verversings
beurt te onderwerpen. Ook al is het be
lang in Chemico dan beperkt, dan nog
zou in elk geval een poging in het werk
kunnen worden gesteld de dochteronder
neming ervan te overtuigen dat er een be
tere kameraad te vinden moet zijn dan
de Zuidafrikaanse politie. Mocht dat niet
helpen, wellicht dat het dan het overwe
gen waard is het aandeel in Chemico als
nog af te stoten. Al was het maar om te
voorkomen dat er*straks in een of ander
blad weer een 'onaangenaam verrassen
de' advertentie wordt geplaatst.
GERARD VAN PUTTEN
ZONdEBOK
'Door een flinke misrekening van de
Schiedamse politie is het gisteravond na
afloop van de voetbalwedstrijd SVV-FC
Den Haag tot vechtpartijen en vernielin-
inkoopt, omgesmolten en voorzien van
een eigen keurmerk weer naar het bui
tenland doorverkocht.
De firma Drijfhout handelt als tussen
persoon in goud, maar neemt nooit zelf
risico's op de goudmarkt. Het bedrijf is
vooral gespecialiseerd in halffabrikaten
voor industriële toepassingen van goud,
zilver en platinoïde metalen. Het levert
ook baren zuiver goud voor de goudvoor
raad van banken en zelfs voor die van
landen.
De firma Drijfhout is nauw betrokken
bij de vaststelling van de Amsterdam-no
tering voor het goud. Dat is de richtprijs
voor een kilo zuiver goud. Maar Drijf
hout heeft zelf geen invloed op de koers.
De notering is 'een vertaling' van de
goudprijs op de grote beurzen in Londen
en Zürich.
gen gekomen. In het politie-draaiboek
was geen rekening gehouden met de
komst van supporters per trein of eigen
vervoer'. Zo luidde de aanhef van een be
richt dat ik deze week aantrof onder de
kop 'Voetbalrel na misrekening van poli
tie'.
Niemand valt meer over zo'n tekst,
maar lees hem eens goed. Dan pas zie je
het watermerk van de waanzin er door
heen schemeren. Het is alsof iemand een
paar zandzakken er de schuld van geeft
dat er een storm is opgestoken. Over de
agressors geen kwaad woord, zij lijken
vrijuit te gaan. De rode kaart gaat
meteen naar Oom agent. We hebben ons
neergelegd bij het wangedrag van som
mige supporters. Zo zijn ze nu eenmaal.
Daar kunnen die brave jongens ook niks
aan doen. De echte misdadiger is tegen
woordig degeen die zijn fiets niet op slot
zet, niet de dief die hem steelt. Of de poli
tie die toevallig niet in de buurt was, is de
zondebok.
De handel in goud is niet lucratief, zegt
algemeen directeur De Jong van Drijf
hout. "Het risico is waanzinnig groot. En
de winstmarges zijn zo gering dat menig
fabrikant er de neus voor ophaalt. Tus
sen in- en verkoopprijs van een kilo goud
van 27.000 gulden, zit een brutowinst van
minder dan 500 gulden".
Speculeren in goud is voor het bedrijf
evenmin aantrekkelijk, vervolgt Schuijt.
"De ontwikkeling van de koers is vol
strekt onvoorspelbaar. Er zijn heel veel
factoren waarmee je rekening moet hou
den. En vaak is er dan nog een factor die
je nooit had kunnen voorzien, maar die
wel alles anders laat lopen. Niemand kan
het zeggen".
Hij legt een kilo goud op tafel. Een
blinkend blokje, ter grootte van een reep
chocola. Kan zo in de vestzak. De waar
de: 27.000 gulden. De Jong zegt: "Met
goud heb je maar één zekerheid: een kilo
goud is altijd een kilo goud".
Manager Schuijt: "Er wordt altijd ge
leerd dat goud een appeltje voor de dorst
is. Het zou vooral in tijden van nood zijn
waarde blijven houden. Maar over het
bezit van goud, krij| je geen rente. Je
kunt dus vele jaren rente missen".
Gestegen
Onbewerkt goud lijkt dus alleen als
smokkelwaar interessant. Kranteberich-
ten van de laatste jaren laten zien dat er
fors wordt geknoeid. Gezien het aantal
gerechtelijke onderzoeken, steeg in 1985
de goudsmokkel naar Westduitsland met
maar liefst twintig procent. Daarbij wer
den enkele internationaal georiënteerde
smokkelbenden opgerold.
In het verleden zijn ook diverse malen
Nederlanders aangehouden die goud
naar Westduitsland smokkelden. Zo
werden in 1983 drie Groningers gepakt
die zeker 500 kilo met een totaalwaarde
van 17 miljoen mark illegaal van Luxem
burg naar de Bondsrepubliek hadden
overgebracht.
Een jaar later verscheen een Limbur
ger voor de rechter die ervan werd ver
dacht 200 kilogram goud van Luxem
burg via België en Heerlen naar Duits
land te hebben gesmokkeld. Hij maakte
deel uit van een professionele bende.
Het bewijs van smokkel is niet altijd te
leveren, ook al is er wel een heel sterk
vermoeden. Zo vond eind 1987 een bru
tale overval plaats op de snelweg tussen
Weert en Eindhoven. De personenauto
van een als bonafide bekendstaande
goudhandelaar uit Valkenburg werd
Ik word onderhand een beetje ziek van
die beschuldigende vinger. Kijk naar de
ramp in Liverpool. Daar werd de Bob-
bies ook de dood. van vele supporters in de
schoenen geschoven. Zij hadden immers
de toegangshekken van het stadion open
gezet. Natuurlijk was dit niet erg snug
ger. Maar het is een onomstotelijk feit dat
het niet de agenten zijn geweest die al die
mensen tegen de hekken hebben doodge
drukt. Dat zijn de supporters geweest,
misschien wel dezelfde supporters die de
volgende dag met een droevig gezicht
kransen op de tribune hebben gelegd.
Maar de politie is er ook voor het voor
kómen van misdrijven, zult u zeggen. Na
tuurlijk. Maar als dat niet lukt en het
misdrijf heeft toch plaats, dan kan en
mag de schuld in geen geval naar de poli
tie gaan. Dat zou namelijk betekenen dat
we ons hebben neergelegd bij het geweld
in de maatschappij. Haal de knotsen dan
maar uit het prehistorische museum.
CEES VAN HOORE
klemgereden door twee wagens. Drie ge
wapende en gemaskerde mannen namen
de wagen van de handelaar over.
Bij zijn aangifte zei de goudhandelaar
dat hij twee staafjes goud bij zich had.
Toen zijn wagen enkele uren later werd
teruggevonden, bleek er een wonder
baarlijke vermenigvuldiging van goud te
hebben plaatsgevonden. Er werden bij
de auto twintig goudstaven aangetrof
fen, goed voor twaalf miljoen gulden.
De handelaar verklaarde dat de andere
18 staven toebehoorden aan een bevrien
de relatie in Aken, die hij er buiten had
willen houden. Justitie en Belasting
dienst lieten op het goud beslag leggen,
maar in april vorig jaar bepaalde de rech
ter dat het goud terug moest naar de
goudhandelaar en diens Duitse collega.
Er was onvoldoende bewijs voor smok
kel.
De politie van Weert heeft de overval
lers nooit kunnen pakken, maar is ervan
overtuigd dat de overval op de snelweg
echt was. Meer is niet bekend. De over
vallen goudhandelaar bezwoer dat er
niet nog meer goud in de auto lag dan die
twintig staven. De politie twijfelt aan die
verklaring. Het kan waar zijn als de over
vallers in grote haast zijn gevlucht. Of er
was véél meer, zodat ze die twintig sta
ven niet onmiddellijk misten.
De Weertse politie zegt dat het legaal
goud betrof. Dat wil zeggen: het was niet
van diefstal afkomstig. Maar, zo wordt
gezegd, het is niet normaal dat zulke hoe
veelheden goud in een gewone perso
nenauto worden vervoerd en niet in een
speciale wagen. "Dat geeft heel erg te
denken".
Aantrekkelijk
De smokkel van goud zal voorlopig aan
trekkelijk blijven. Maatregelen ter be
strijding van de btw-fraude zijn niet op
komst. Al in 1984 heeft de Nederlandse
Bankiersverenging aan het ministerie
van financiën voorstellen gedaan om de
risico's in de handel te bestrijden, maar
tot op heden bleef antwoord uit.
De bankiers adviseerden onder meer
om het btw-tarief voor goud op nul te
stellen. Dat zal voorlopig niet gebeuren.
Met het oog op de eenwording van Euro
pa in 1992 zijn ingewikkelde onderhan
delingen gaande over de heffingen in de
Europese landen, zegt de woordvoerster
van het ministerie van financiën, maar zij
gelooft niet dat die besprekingen voor
wat het goud betreft zullen leiden tot een
gelijkschakeling met de tarieven in Bel
gië of Luxemburg.
WEREldlEldER
Is er nog presidentschap na Ronald
Reagan? Laat ik het maar meteen toege
ven: ik mis hem een beetje, good old Ron
nie. Want zijn opvolger is net zo opwin
dend als een Bush Beaver in een por
noblad.
Professor Lubbers schijnt hem vorige
week nog te hebben ontmoet. Maar be
staat de man nog wel? Zijn NAVO-zaak-
jes worden voor hem opgelost door minis
ter Baker, die in Moskou een voorstel
weghoonde om de kor te-af standsraketten
op te ruimen onder het motto: eerst die
troepen weg (hetgeen Gorbatsjov vervol
gens ook deed, maar dan aan de oost
grens met China).
En in Panama verschijnt de in verge
telheid geraakte Jimmy Carter nog al
tijd OK plotseling op het toneel om de
show te stelen met zijn verbazend oprech
te verontwaardiging over de verkie
zingsbende van Noriega en zijn trawan
ten. Het leek wel alsof hij - en niet Bush -
de Amerikaanse mariniers naar het Pa
namakanaal dirigeerde.
Cowboy Reagan zou hem die kans niet
hebben gegeven. Die was er, Panama
hoed op, enthousiast op af gegaloppeerd
om op Granadiaanse wijze actie onder
nemen. Hij had op z'n minst iets schattig
doms gezégd.
Bush begrijpt niet hoe de Amerikaanse
harten te veroveren. Hij doet vaderlijk en
redelijk, maar dat wordt al gauw uitge
legd als saai en weifelend. Dodelijk voor
een Wereldleider, die alles mag behalve
aarzelen. Kijk naar Thatcher. De botheid
zelve, maar ze krijgt al tien jaar haar zin.
En vooral: kijk naar Gorbatsjov, de
grote versierder die de hele wereld in ver
warring brengt. Eerst overrompelt hij de
vijand in het Westen met al zijn char
mante voorstellen meteen ruzie in de
NAVO-tent en vervolgens pakt hij even
vlot de boze buurman in het oosten in.
Nog nooit vertoond: vrede te sluiten met
een land en er tegelijkertijd een halve re
volutie ontketenen. En maar vrolijk la
chen, die Gorbatsjov.
Dat moet vreten aan het zelfvertrou
wen van de VS, als Waakhond van de
Vrije Wereld. Je kunt het op je klompen
voelen aankomen: de Verenigde Staten
glijden af naar een nieuwe identiteitscri
sis. Dat wordt niks met die Bush.
WIM FORTUYN
Algemeen directeur De Jong (links) en marketing-manager Schui
niet lucratief'.
)an de firma Drijfhout: "De handel in goud is
(foto's GPD)
