'Mensen laten voelen dat ze nodig zijn'
De uitstelziekte
Denkwijzer
Leidse psycholoog Kerkhof over toenemend aantal zelfmoorden
Onze taal
'Sluiting afdeling psychiatrie is heel triest'
ZATERDAG 13 MEI 1989
EXTRA
PAGINA 27
Het aantal zelfmoorden is de
afgelopen 30 jaar sterk gestegen en
die trend zal zich
hoogstwaarschijnlijk voortzetten, zo
luidt de verontrustende conclusie van
de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) na een onderzoek in ruim 60
landen. De verwachte stijging doet
zich vooral voor in de westerse
wereld en onder jonge mensen van
15 tot 29 jaar, hoewel in de groep van
60-plussers nog altijd de meeste
zelfdodingen plaatsvinden. De
Leidse psycholoog Ad Kerkhof, die
zich veel met zelfdoding heeft
beziggehouden: "Waar ik vooral voor
pleit is dat weer duidelijk wordt dat
mensen elkaar nodig hebben, en dat
ieder mens in deze samenleving
nodig is".
door Sjaak Smakman
Zelfdoding is in Nederland
sterk groeiend probleem. Tussen
1960 en 1985 is het aantal suïcides
verdubbeld en dat bedraagt nu rond
de 1700 per jaar, oftewel bijna vijf
per dag. Het aantal pogingen schat
Kerkhof op 20- tot 30.000, maar exac-
te cijfers zijn niet bekend omdat suï
cidepogingen niet officieel worden
geregistreerd.
Het WHO-rapport werd opgesteld door
een internationaal gezelschap, gecoördi
neerd door de Leidse hoogleraar René
Diekstra. Hij analyseerde in een van zijn
bijdragen aan het werkstuk de factoren
die met de stijging van het aantal zelfdo
dingen samenhangen. Diekstra kwam
uit bij onder meer werkloosheid, alco
holgebruik, ontkerkelijking, echtschei-
dingen, het aantal werkende vrouwen,
dë toename van het aantal moorden, en
de ontgroening (de relatieve daling van
het aantal jongeren).
Gedaald
Paradoxaal genoeg is gelijk met de toe
name van het aantal zelfdodingen het
aantal pogingen daartoe in de afgelopen
jaren met ongeveer éénderde gedaald.
Dat is echter geen reden, benadrukt
Kerkhof, om te verwachten dat het aan
tal zelfdodingen over een paar jaar ook
wel zal gaan dalen.
"Die daling doet zich vooral voor in de
groep van mensen die maar één keer een
poging doen. Die is als regel bedoeld als
signaal, als noodkreet voor hulp*. Die an
dere groep, de mensen die meer pogin
gen doen, wordt niet kleiner. En daarin
zitten de mensen die uiteindelijk door
zelfdoding om het leven komen".
"Bovendien zijn veel factoren die bij
dragen tot zelfdoding niet veranderd. De
vergrijzing bijvoorbeeld neemt nog
steeds toe, en het zijn vooral ouderen die
tot zelfdoding overgaan. Je kunt daar
dus op termijn een stijging verwachten.
Een andere factor is het alcoholisme: één
op de vier a vijf zelfdoders is alcoholist.
AJcohol is een middel om je gedachten te
veranderen, te verdoven. Net als met
psychofarmaca als valium en librium.
Opgroeiende mensen wordt steeds meer
geleerd: als je problemen hebt, slik dan
maar wat. Of het nu alcohol, tranquilli-
zers of drugs zijn. Artsen schrijven bij
emotionele problemen als slapeloosheid
pillen voor in plaats van dgt ze aanmoedi
gen tot een gesprek met vrienden, ken
nissen of een hulpverlener. De farmaceu
tische. industrie werkt daar graag aan
mee. En als het écht met meer lukt om je
kwellende gedachten de baas te worden,
dan nemen sommigen uiteindelijk nog
wat meer pillen om hun gedachten stop
te zetten voorgóed stop te zetten".
"Wat je ziet is dat het steeds weer de
zwakkeren zijn, die buiten de boot val
len. Vaak gaat het om mensen die in hun
jeugd door hun ouders verwaarloosd
zijn. Hun voorgeschiedenis is meestal
een opeenhoping van ellende: sommigen
kunnen niet lezen en schrijven omdat ze
niet naar school gingen, en werden op
hun vijftiende het dievenpad op ge
stuurd. Sommigen zijn het slachtoffer
van incest. Bij anderen gaat het om alco
holisme, die uiteindelijk ook nog eens bij
een ongeluk iemand anders dood rijden
waardoor ze in de gevangenis komen.
Het gaat dus vooral om een combinatie
van ellendige ervaringen".
"Het gaat ook om mensen die alleen
staan, weinig vrienden en kennissen
hebben en geen emotionele steun krij
gen. En dan is er nog de groep die moei
lijk weet te profiteren van de hulpverle
ning. Die bijvoorbeeld niet begrijpt wat
de huisarts nu eigenlijk zegt en bij de So
ciale Dienst de vragen op het formulier
niet begrijpt en daardoor verkeerde ant
woorden geeft. Daardoor komen ze weer
in extra problemen".
- Dat klinkt uitzichtsloos.
"Nou, dat is maar betrekkelijk, want 90
tot 95 procent van de mensen met deze
problemen pleegt toch geen suïcide",
zegt Kerkhof. "Blijkbaar leiden deze fac
toren dus niet automatisch tot zelfdo
ding. Er is nog een factor bij zelfdoding:
de gevoelens van depressie en hulpe
loosheid die boven komen drijven. Uit
gesprekken met de nabestaanden blijkt
vaak dat ze in een depressieve toestand
verkeerden en dat die depressie achteraf
mogelijk te behandelen zou zijn geweest
als we er tijdig bij waren geweest. Zaak is
dus de hulpverlening zó te organiseren
dat je kunt ingrijpen in crisissituaties".
Ad Kerkhof: "De samenleving en de politici weten nog steeds niet hoe het nu precies zit met zelfdoding. En dat
willen ze ook niet weten"(foto wim Dijkman)
"De nota van Dees heeft goede aanbe
velingen en duidelijke standpunten.
Maar hij zou een stapje verder moeten
gaan en laten zien dat het hem werke
lijk wat waard is. Als je het bezuinigen
aan de beroepsgroepen zelf overlaat,
dan verdwijnt wat die als franje be
schouwen. Zoals de afdeling psychia
trie in het AZL".
Kerkhof heeft geen goed woord
over voor de aanbeveling van de com
missie herprofilering van het Acade
misch Ziekenhuis Leiden om bij de
komende bezuinigingsoperatie van
14 miljoen onder meer de afdeling
psychiatrie te sluiten. Voor de hulp
verlening in de Leidse regio qua
zelfdodingsproblematiek landelijk
gezien gemiddeld heeft dat ingrij
pende gevolgen, stelt hij.
Voor het voorkomen van zelfdo
ding en voor de opvang van mensen
die een poging hebben gedaan, is een
goede afstemming nodig tussen uit
eenlopende instanties als telefo
nische hulpdiensten, politie, GGD en
de Riagg. In de Leidse regio wordt
daaraan nog gewerkt. Met de ophef
fing van de afdeling psychiatrie in het
AZL wordt echter een van de pijlers
onder die opvang weggeslagen. "Daar
ga je met je mooie plan", aldus Kerk
hof.
Hij wijst er ook op dat de afdeljng
psychiatrie van het AZL uitstekend
bekend staat. Niet alleen Dees stelt
het daar ontwikkelde model ('proto
col') voor dë opvang van suïcidepo-
gers aan andere ziekenhuizen ten
voorbeeld, ook een EG-commissie die
zich met de problematiek bezighoudt
hanteert het als uitgangspunt geno
men. "En dat juist zo'n afdeling dan
wordt gesloten, is wel heel erg triest.
Dat laat zo pijnlijk duidelijk zien hoe
weinig we moeten verwachten van
vrijblijvende aanbevelingen van de
staatssecretaris".
Zelfdoding van jongeren is schokkender
dan van ouderen. De grote stijging van
zelfdoding van mensen tussen de 20 en
40 jaar is wellicht daarom het meest in
het oog springende gegeven in het WHO-
rapport. Kerkhof: "Jongeren moeten eèn
plaats in de samenleving
Maar in plaats dat ze 1
samenleving mochten leveren, is de ge
neratie die nu 25 tot 30 jaar oud is, stelsel
matig de toegang tot de arbeidsmarkt
ontzegd. Dat is gebeurd op ideologische
gronden: het is de keuze van achtereen-
volgende kabinetten geweest om alleen
y/erk in het bedrijfsleven te creëren. Dat
lukte niet, terwijl er werk genoeg was ge
weest maar dan in de dienstverle
ning".
"Hele generaties jongeren hébben al
dus indirect te horen gekregeh: wij heb
ben geen plaats voor jullie in onze sa
menleving. Jullie kunnen wat geld krij
gen, maar verder ga je maar met je tenen
zitten spelen. Terwijl werk betekent dat
je bij de gemeenschap hoort en er op zin
volle wijze mee bent verbonden. Dat
geldt niet alleen voor werk, maar ook
voor geloof en gezin. Ook die binden je
op een zinvolle wijze aan andere mensen.
Maar al die banden zijn veel dunner ge
worden".
„Ook in gezinnen en andere samenle
vingsverbanden zijn de relaties tussen
mensen aan het veranderen. Vroeger wa-
ren de rolpatronen, tussen mannen en
vrouwen veel meer vanzelfsprekend. Nu
dat allemaal verandert levert dit in het al
gemeen wat onzekerheid op. Vooral de
"rol van de vrouw is veel complexer ge
worden. Nu doet zich een samenhang
voor dat in de landen waar de rol van de
vrouw het meest aan verandering onder-
heving is geweest - blijkens het aantal
buitenshuis werkende moeders, het aan
tal echtscheiding, het opleidingsniveau
etcetera - het aantal suïcides is toegeno
men. Echter niet alleen onder vrouwen,
maar ook onder mannen en niet alleen
onder vrouwen met de bovengenoemde
kenmerken".
Het is een van de vele veranderingen
die de generatie tussen de 20 en de 40 jaar
heeft meegemaakt: door de ontkerkelij
king is de zingevingsproblematiek toe
genomen, de rolpatronen zijn anders ge
worden, er zijn vraagstukken als milieu
en euthanasie, die steeds om een bezin
ning vragen op de relatie tussen individu
en samenleving en een beroep doen op
de onderlinge saamhorigheid".
Verklaring
"Bovendien vormde deze generatie de
baby-boom van na de Tweede Wereldoor
log. En juist op het moment dat deze
mensen een plaats in de samenleving
moesten veroveren, was er een economi
sche recessie. Het zijn allemaal factoren
die op zichzelf geen oorzaak vormen,
maar bij elkaar wel een verklaring leve
ren. Je kunt dan ook voorspellen dat de
komende jaren de zelfdoding in de groep
die nu tussen de 20 en de 40 jaar is, nog
verder zal toenemen".
"Als je zoekt naar een grootste gemene
deler, dan zie je dat de sociale binding
veel minder is geworden. De gezamen
lijkheid in de samenleving is weg, het is
ieder voor zich geworden. Het is opmer
kelijk dat die verbondenheid in de lan
den rond de Middellandse Zee veel ster
ker is, en dat zelfdoding daar ook veel
minder voorkomt, al is het moeilijk uit te
maken of het om een oorzakelijk ver
band gaat. Bij gebrek aan hèt gevoel een
zinvol bestaan ten opzichte van anderen
te leiden, kunnen suïcidale gedachten
ontstaan. Maar er zit ook een politieke di
mensie aan dit vraagstuk, namelijk de
zorgzaamheid van de samenleving ten
opzichte van de zwakkeren en de mach
telozen".
Juist dit kabinet heeft toch d,e 'zorg
zame samenleving' hoog in het vaandel.
"Als je kijkt naar de wijze waarop het
kabinet de sociale voorzieningen heeft
aangepakt, de voordeurdelers, de her
keuring van de wao'ers, dan moetje con
stateren dat de zo zorgvuldig opgebouw
de zorgzaamheid .juist wordt afgebroken.
De mate van zorgzaamheid in een sa
menleving wordt duidelijk in de wijze
waarop je als overheid het recht op on
derling zorg duidelijk maakt".
- Maar de kern van de zorgzame sa
menleving is toch dat de burger weer zelf
zijn verantwoordelijkheid moet nemen
in plaats van deze af te schuiven naar de
overheid.
"Onzin. Het was niet zo dat de over
heid de zorg voor elkaar heeft overgeno
men, maar dat het overheidsoptreden
juist de bedoeling had om een harde op
stelling tegenover elkaar tegen te gaan,
om de zwakkeren te beschermen tegen
over de sterkeren, ook in economisch op
zicht. Juist in de sociale zekerheid komt
de zorgzaamheid tot uiting. Die hele
ideologie van de zorgzame samenleving
van dit laatste kabinet komt op mij over
als een simpele smoes om te bezuini
gen".
Bedreigend
In zijn pas verschenen nota Suïcidepre
ventie geeft de nu demissionaire staatse
cretaris Dees (volksgezondheid) er vol
gens Kerkhof wel blijk van te weten wat
er moet gebeuren:, onder meer voorlich
ting op scholen en een goede samenwer
king tussen de hulpverlenende instan
ties. Op zich een prima stuk, oordeelt
Kerkhof. Een groot aantal aanbevelin
gen is overgenomen van het door hem
geprezen model voor de opvang van suï-
cidepogers dat de afdeling psychiatrie
van het Academisch Ziekenhuis Leiden
heeft ontwikkeld.
Kerkhof: "Wat Dees zegt, komt onge
veer neer op: kijk, zoals ze dat in de Lei
den doen, zo zou het eigenlijk overal
moeten".
Er zit echter één groot manco aan de
nota: geld. Dees stelt in zijn nota een paar
ton in het vooruitzicht, terwijl volgens de
Leidse psycholoog enige tientallen mil
joenen nodig zouden zijn. "Het is een
goede nota met goede standpunten,
maar waar we op zaten te wachten was
daadkracht. En die zit er niet in. Daarom
zal er in de praktijk weinig van terecht
komen. De praktijk zal haaks op de plan
nen komen te staan".
Voor onderzoek blijkt geen geld te
zijn. Dat is al uitgegeven aan aids-onder-
zoek, dat bij Volksgezondheid een hoge
re prioriteit kreeg. Kerkhof vindt dat niet
helemaal terecht: "De verhoudingen zijn
volkomen zoek". Maar er speelt nog wat
anders. Volgens hem overheerst in de
politiek nog steeds de gedachte dat zelf
doding iets is waarvoor je uiteindelijk
toch zelf kiest.
"De samenleving en de politici weten
nog steeds niet goed hoe het nu precies
zit met zelfdoding. Dat willen ze ook niet
weten, ze sluiten er hun ogen voor. Want
als je er goed over nadenkt, dan merk je
dat het je ook zelf kan overkomen als de
toestand maar ondraaglijk genoeg
wordt. En dat is te bedreigend om bij stil
te staan".
het is onwaarschijnlijk dat u de naam
van de ziekte kent. Maar het is uitermate
waarschijnlijk dat u de symptomen er
van heel goed kent, want 8 op de 10 men
sen lijden eraan. De maatschappij loopt
er jaarlijks vele miljarden guldens scha
de door op en de kosten aan menselijk lij
den en irritatie die ermee zijn gemoeid,
zijn eenvoudigweg niet te becijferen. Als
ik de symptomen ervan aan mijn studen
ten beschrijf, beginnen ze meestal onder
drukt te grinniken, want ze weten maar
al te goed waar ik het over heb.
Een voorbeeld. Een studente neemt zich
voor 's morgens een paar uur te gaan stu
deren. Zij gaat achter haar bureau zitten
en legt boeken en schrijfspullen klaar.
Nog maar nauwelijks is dat gebeurd of ze
besluit eerst even te kijken of de post al is
gebracht. Terugkomend aan het bureau
en de eerste bladzijden inkijkend, be
denkt ze dat het misschien wel zo plezie
rig is om toch eerst maar even koffie te
zetten, want dan kun je je hoofd er beter
bij houden.
Met, de dampende koffiebéker in de
hand boven de leerstof hangend, besluit
ze de radio er bij aan te zetten. Tegen de
tijd, dat een acceptabele zender,is gevon
den, is de beker leeg en besluit ze een twee
de te halen en nog heel even de krant in te
kijken. Dat loopt toch wat langer uit en
als ze 'm opgevouwen weglegt, moet de
postbode inmiddels zeker al geweest zijn.
Opgelucht dat er zich nu echt een duide
lijke reden voor een onderbreking aan
biedt de post moetje tenslotte.behande
len - neemt ze v,itgebreid de tijd om een
giro-afschrift en wat onbeduidende fol
ders te bekijken.
Tegen de tijd dat ook dat allemaal is
gedaan, is het grootste gedeelte van de
ochtend al voorbij en wordt het zoetjes
aan tijd om je op de middagpauze en de
lunch voor te bereiden. Door een reeks
van ieder op zich onschuldige 'uitstelle-
tjes', eindigt het er ten slotte mee dat ze
een bepaald vast voornemen dat ze heeft,
niet uitvoert zonder dat ze ooit echt beslo
ten heeft het niet uit te voeren.
U raadt natuurlijk nog steeds niet dat
ik het heb over het syndroom dat procras-
tinatie wordt genoemd, een stoornis
■waarvan het voornaamste kenmerk is
dat de lijders eraan de neiging hebben
om het doen van dingen, taken, klussen,
karweitjes, steeds maar uit te stellen tot
dat ze niet meer gedaan kunnen worden
of alleen nog maar veel te laat of onder
grote spanning. Procrastinatie is een
woord dat uit het oude Grieks afkomstig
is en letterlijk zoiets betekent als vooruit
werpen, vooruitschuiven.
Voor de meesten van ons is 'procrasti-
neren' niet iets dat we besluiten te doen,
het gebeurt gewoon. We voelen ons vaak
ook machteloos om het te veranderen en
het beste dat we in huis hebben is niet
meer dan de oproep "nou moet ik toch
echt een keer aan het werk, want an
ders
De redenen, waarom mensen 'procras-
tineren' kunnen heel sterk uiteenlopen,
maar vrijwel altijd spelen één van de vol
gende twee factoren een rol en vaak ko
men ze beide tegelijk voor. Op de eerste
plaats procrastineren we meestal alleen
bij een karwei of een project dat niet
meteen maar pas na langère tijd een ge
voel van voldoening of lust oplevert, zoals
studeren voor een diploma. Soms is er
zelfs helemaal geen gevoel van voldoe
ning of van iets-bereikt-te-hebben mee
verbonden, maar moeten we het gewoon
doen om narigheid te voorkomen, zoals
het belastingformulier invullen. Van
kindsbeen af hebben mensen de neiging
om te kiezen voor lust op korte termijn,
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
ook al geeft dat op langere termijn narig
heid. Kiezen voor narigheid of frustratie
op korte termijn, ook al geeft dat op lan
gere termijn meer voldoening, is een hou
ding die ons meestal niet is aangewaaid
en geleerd moet worden.
De tweede factor is een vorm van zelf
bedrog of zelfindoctrinatie die kort ge
zegd neerkomt op het volgende: "Ik kan
pas aan een moeizame of moeilijke klus
beginnen als ik daarvoor in de juiste
stemming ben, als ik het gevoel heb 'nou
heb ik er zin in'. Voor veel mensen komt
daar ook nog dit idee bij: "Zolang ik er
niet in de juiste stemming voor ben, is het
ten onrechte dat ik zelf of een ander eist
dat ik toch aan die klus begin".
De meeste uitstellers zullen overigens
ontkennen, dat dit hun werkhouding is,
eenvoudig omdat'ze zich er niet bewust
van zijn. Vraag je ze waarom ze iets niet
hebben gedaan, dan is hun antwoord
meestal zoiets als: "Ik ben er gewoon niet
aan toegekomen", of "ik heb er geen tijd
vóór kunnen vinden". Dat is meestal na
tuurlijk onzin, want tijd 'vind' je niet,
die maak je of reserveer je, en als je dat
niet doet dan heb je blijkbaar aan iets
anders de prioriteit gegeven. Het eerlij
kere antwoord zou moeten zijn: "Ik had
er geen zin in", of "ik vind het niet be
langrijk genoeg".
eu.
ij-
ui.
Wi
oe.
DOOR JOOP VAN DER HORST
In Suriname worden heel wat verschillen
de talen gesproken. De situatie is dan ook
niet te vergelijken met die in Europese
landen. Het Sranantongo oftewel Sranan
is er de meest gebruikte taal maar Neder
lands is nog steeds de officiële taal. Ver
der is er het Sarnami bij het Hindoestaan-
se bevolkingsdeel, zijn er diverse india
nentalen in de binnenlanden en wordt er
ook wel Engels, Javaans, Chinees en
Portugees gesproken. Als we verder be
denken hoe weinig inwoners Suriname
heeft, dan gaan we begrijpen dat de pro
blemen enorm zijn. De verdeeldheid op
taalgebied is, zeker voor een betrekkelijk
jonge staat, een zware last.
Nederlands is er de officiële taal maar
lang niet alle inwoners beheersen het Eu
ropese Nederlands. Om begrijpelijke re
denen is men trouwens niet zo blij met dat
Nederlands. Toch wordt het om politieke
redenen voorlopig gehandhaafd: het Ne
derlands is namelijk van niemand.
Een keuze voor een van de inheemse
talen zoals het Sranan of het Sarnami zou
bepaalde bevolkingsgroepen bevoorde
len. Kiest men het Sarnami dan voelen de
Sranansprekers zich achtergesteld; zou
men het Sranan kiezen dan komen de
Sarnamisprekers in opstand. Verder is
het Nederlands nog belangrijk omdat zo
veel officiële regelingen en wetten nu
eenmaal vastgelegd zijn in de taal van het.
vroegere koloniale moederland.
Er heeft zich in Suriname naast het offi
ciële Nederlands een variant ontwikkeld
die men Surinaams-Nederlands noemt.
Het is duidelijk een soort Nederlands
maar met veel andere woorden. Het Suri
naams-Nederlands bevat onder meer
Sarnami- en Srananwoorden, Engelse
woorden, Javaanse woorden, maar ook
Nederlandse woorden die in Europa ver
ouderd of verdwenen zijn of die in Surina
me een andere betekenis hebben gekre
gen.
Er zijn bij ons nog steeds mensen die
dat Surinaams-Nederlands beschouwen
als een gebrekkig en onbeholpen soort
Nederlands maar taalkundig gezien is het
juister om het zo langzamerhand een
aparte taal te noemen. Het Surinaams-
Nederlands is eigenlijk net als het Afri
kaans een dochter van het Nederlands
die zelfstandig geworden is en een eigen
ontwikkeling beleeft. In de praktijk is de
grens tussen het Europese Nederlands
en het Surinaams-Nederlands niet
scherp: er zijn eindeloos veel tussenvor-
Kort geleden is verschenen het Woor
denboek van het Surinaams-Nederlands,
samengesteld door J. van Donselaar
(uitg. Coutinho, Muiderberg 1989). Strikt
genomen is het de tweede druk van het
gelijknamige boek uit 1977. Maar het is
dermate uitgebreid, dat we met recht van
een nieuw boek kunnen spreken. Het be
schrijft de woorden en de betekenissen
voorzover ze niet in onze Van Dale staan
of daar anders zijn. Van Donselaar heeft
het gemaakt voor het onderwijs in Surina
me zelf, maar ook voor veel Nederlanders
is dit een interessant woordenboek.
Zo kunnen we nu opzoeken wat de uit
drukking betekent op iemands hoofd
staan: 'iemand in de weg zitten, iemand
tot last zijn'; baldadig: 'vreselijk' (de be
lastingen ondermijnen m'n salaris op bal
dadige wijze); titten: 'de wind van voren
krijgen' (Die gaat titten, fluisterde Tonny);
kans: 'risico' (Je moet zelf maar weten of
je in de rivier gaat zwemmen. Je neemt
een kans); jarig zijn: 'blij zijn' (Als ik mijn
kinderen had meegenomen, zouden ze
jarig zijn met die boeken); huisje spelen:
'vadertje en moedertje spelen'; hardho-
rig: 'ongehoorzaam'; uitdelen 'krantenbe
zorger'; grote meid: aanduiding bij het
bingospel voor het cijfer acht; voeteren:
'wandelen' (Hij wilde vanavond voeteren
langs de straten van Paramaribo).
Geen wonder dat voor procrastinatie
geen eenvoudige remedie bestaat en dat
mensen soms hun toevlucht nemen tot
paardemiddelen. Een fraai voorbeeld is
de beroemde Franse schrijver Victor
Hugo geweest. In feite had hij een gloei
ende hekel aan schrijven, hij trok veel lie
ver de natuur in, maar om zichzelf toch
tot schrijven te dwingen gaf hij zijn be
dienden opdracht zijn kleren achter slot
en grendel te houden, zodat hij niet kon
uitgaan totdat hij tenminste een aantal
u ren per dag gewerkt had. De Griekse re
denaar en staatsman Demostenes leed
aan hetzelfde euvel en op de dagen dat
hij echt werken moest, gaf hij zijn barbier
de opdracht maar de helft van zijn ge
zicht te scheren, zodat hij uit schaamte
niet de straat opging.
Minder drastische maatregelen willen
overigens ook nog wel eens helpen en ik
geef er een paar die in de psychologische
literatuur vaak genoemd worden.
Als u merkt dat uw gedachten steeds
weer afdwalen als u aan het werk moet,
hebt u waarschijnlijk niet geleerd om een
bepaalde plaats te associëren met wer
ken. Begin dan met een plaats uit te kie
zen waar u uw werk gaat doen en niks
anders. Steeds als u iets wilt doen dat
niet direct met werk te maken heeft, zoals
een praatje maken per telefoon, een bo
terham eten of de krant lezen, sta dan op
en doe dat ergens anders.
Hebt u eenmaal (in huis) een vaste
werkplek, besluit dan hoeveel tijd u iede
re dag of week aan een bepaalde klus wilt
besteden. Als het u moeilijk valt iets te
doen, kies dan de eerste keer een beschei
den doelstelling. Een 'eerlijke' 15 minu
ten besteden aan een project, dat u an
ders helemaal zou uitstellen, is al een be
gin. Aan het einde van die periode bent u
vrij om uzelf op de schouder te kloppen en
te stoppen, of om uzelf te prijzen en nog
eens 15 minuten door te gaan. Maak ge
leidelijk aan de periode waarin u werkt
langer. Hebt u zich voorgenomen twee
stevige uren, van 10 tot 12, te blokken,
houdt u er dan aan. Stel alle grote of klei
ne onderbrekingen uit tot na twaalven.
Hebt u de werktijd volgemaakt, dan
verdient u een beloning. Maar die mag
natuurlijk niet meer tijd kosten dan de
tijd die u gewerkt hebt. Dus geen avond
vullende videofilm als beloning voor
krap een halfuur werk, maar lees 10 mi
nuten de krant of omhels uw partner voor
de verandering.
Hou een overzicht bij van uw
werkuren. Als u bijvoorbeeld de toename
van de studie-uren die u voor een examen
hebt gemaakt, over een periode van we
ken voor u ziet moedigt u niet alleen u zelf
aan er nog een schepje boven op te doen
maar u hebt ook meer zelfvertrouwen als
u 'op' moet.
Een paar drastische adviezen om ach
ter uw bureau te blijven. Slinger uw cein
tuur niet alleen om uw middel maar ook
om een armleuning, zodat u niet op kunt
staan zonder bewust een beslissing te ne
men. Of (speciaal voor mannen), gooi
wat water in de buurt van uw gulp, zo
dat u niet durft rond te lopen voordat het
Als al dit soort maatregelen niet wer
ken, overweeg dan lid te worden van de
International Procrastinators Club on
der het motto: "Als je alles maar lang ge
noeg uitstelt, blijkt vanzelf dat vrijwel
niks echt van levensbelang is".
Hoewel, op zo'n manier wordt u na
tuurlijk ook nooit lid van die club.
