Meerderheid
werknemers
wil met vut
1795:
Beurs kan goede
richting niet vinden
1
Verpleging massaal in actie
Bedrijven weg uit Zuidafrika door grote druk in VS'
7
Beyers Naudé: zwarte wil vertrek Shell
VRIJDAG 12 MEI 1989
ECONOMIE
PAGINA 7
Privé vut-verzekering mogelijk
NIEUWEGEIN (ANP) Zeven van de tien Nederlanders
wil voor zijn 65-ste stoppen met werken. 41 procent wil min
der werken (geleidelijke vut) tussen de 51 en 55 jaar, de helft
wil tussen het 56 en 60 helemaal stoppen. Van de onder
vraagden zegt eenvijfde dat het na 30 jaar werken 'mooi is
geweest.' Nog een eenvijfde denkt het tegen die tijd 'niet
meer aan te kunnen' en wil om gezondheidsredenen stop
pen voor de pensioenleeftijd.
Tweederde van de ondervraagden het mogelijk maken eerder met
werknemers tussen de 30 en 45 jaar werken te stoppen.
DEN HAAG (GPD) - Alle onge
veer 100.000 medewerkers van PTT
Nederland krijgen een eenmalige
extra uitkering van 150 gulden. Dat
heeft de bedrijfsleiding gisteren be
kendgemaakt. Deze uitkering
wordt verstrekt, omdat er 'oog en
waardering' is, zo werd gesteld,
voor de inzet van de medewerkers
in het proces van verzelfstandiging.
De mededeling komt juist nadat uit
latingen van vakbondszijde de
PTT-leiding in opspraak brachten.
Tussen deze uitlatingen en de uit
kering (waartoe al eerder was beslo
ten) bestaat echter geen verband.
Bestuurder Grootendorst van de
ambtenarenbond CFO uitte giste
ren felle kritiek op de PTT-top. De
ze heeft onvoldoende oog voor de
belangen van de medewerkers. Er
zou grote onrust zijn bij het perso
neel, dat wordt uitgeknepen, zei de
ze vakbondsman.
Eenmalige extra
uitkering voor
100.000 PTT'ers
Grootendorst gewaagde van veel
klachten, grotere werkdruk, toene
mend wantrouwen en demotivatie.
"Over de ruggen van de medewer
kers wordt de winst tot stand ge
bracht". De ambtenarenbond Abva
Kabo (aangesloten bij de FNV)
blijkt de kritiek echter niet te delen.
Daar zegt men:"Er is wel ongenoe
gen, maar niet in die mate. Over
kwesties voeren we overleg ter op
lossing, de CFO overdrijft sterk".
Ook de PTT-leiding zelf is ver
baasd over de CFO-verklaringen.
Wat de kritiek op het arbeidsplaat-
senverlies betreft, wordt gezegd dat
een proces van geleidelijke afslan
king aan de gang is. "Dit is een ge
volg van technologische ontwikke
lingen en automatisering en heeft
niets te maken met de verzelfstandi-
ging. Het zou ook zijn gebeurd als
de PTT staatsbedrijf was geble-
De PTT-top toonde zich geschokt
door de felle uitlatingen van CFO-
zijde. Na beraad sprak zij van "een
hoogst onverstandige en schadelij
ke benadering van de ontwikkelin
gen binnen de PTT waarvor geen
enkele aanleiding is". Het bedrijf zit
midden in een (cultuur)omslag, het
moet van de ene op de andere dag
functioneren als een commercieel
bedrijf in concurrentie. Dat vergt
nogal wat van de medewerkers. De
beleving van verandering is voor ie
dereen anders.
AMSTERDAM - De voorbij ge
trokken week maakte voor het in
ternationale effectenbeurswezen
een enigszins rommelige indruk. In
vele centra, waar effectenhandel
plaatshad, waren de beleggers het
zicht kwijtgeraakt. Er heerste on
duidelijkheid over de conjunctuur,
de inflatie, de rente en de politiek.
Factoren die stuk voor stuk belang
rijk zjjn voor het bepalen van een
beursrichting. Die was er deze week
dan ook niet.
houdt er rekening mee dat de vut
regelingen tegen de tijd dat zij daar
aan toe zijn niet meer zullen be
staan. Dat blijkt uit een onderzoek
dat Zwolsche Algemeene Levens
verzekering door het NIPO heeft la
ten uitvoeren en dat gisteren in
Nieuwegein is gepresenteerd.
De resultaten van het onderzoek,
uitgevoerd onder hoger opgeleide
en beter betaalde werknemers, die
nen ter ondersteuning van nieuwe
produkten bij de Zwolsche, in het
bijzonder levensverzekeringen die
Baronie-De Heer
verkleint verlies
ALPHEN AAN DEN RIJN (ANP)
De chocoladefabriek Baronie-De
Heer heeft vorig jaar in tegenstel
ling tot de verwachtingen nog geen
positief resultaat kunnen behalen.
Het verlies daalde wel fors, van 5,7
miljoen gulden in 1987 tot 248.000
gulden.
De directie is hard aan het werk
om de verliezen om te buigen naar
een winstgevende situatie. Om de
dit te kunnen financieren is met fi
nanciers overeenstemming bereikt
over een onderhandse plaatsing van
5 miljoen gulden aandelen tegen de
uitgifteprijs van 10 gulden. Op het
niet-officiële deel van de parallel-
markt wordt op dit moment onge
veer 12,50 gulden betaald.
Economie kort
Telebankieren
De Rabobank Zuivelbank Alkmaar
heeft gisteren het telebankieren ge
ïntroduceerd. Hierbij wordt ge
bruik gemaakt van een bankpas
met pin-code (persoonlijk identifi
catie nummer) en een chip. De ge
bruiker van het systeem vooral
bedrijven wordt 'thuis' gecontro
leerd op zijn toegangsrechten, via
een apparaat dat de pas kan 'lezen'.
Cyanamid
De 375 werknemers van het che
misch bedrijf Cyanamid in Rozen
burg hebben gisteren het werk
spontaan neergelegd na het vastlo
pen van de besprekingen tussen de
vakbonden en de directie over een
nieuwe cao. In een geïmproviseerde
vergadering wezen de werknemers
het eindbod van de directie als vol
strekt onvoldoende van de hand
Ford
Ford Nederland wil eind 1990 het
centrale magazijn in Amsterdam
sluiten. In het magazijn werken 65
mensen. De distributie van onder
delen wordt geconcentreerd in
Keulen. Bij Ford Nederland werken
in totaal 225 mensen. Het is niet be
kend of er voor (een deel van) de 65
werknemers ontslag dreigt.
Crédit Suisse
Crédit Suisse First Boston (CSFB)
heeft ook in hoger beroep het kort
geding gewonnen, dat de ex-direc
teur Ph.B.S van Doorn tegen de
Amsterdamse bank had aangespan
nen. Het gerechtshof acht het be
slag van de bank op rekeningen van
Van Doorn juist. Door de uitspraak
van het Amsterdamse hof viel giste
ren het doek voor Van Doorns
emaillefabriek Langcat.
Benzineprijs
De prijsverlaging van benzine zet
verder door. Nadat gisteren de ben
zine fnet twee cent per liter omlaag
ging, kondigden de oliemaatschop-
pijen voor morgen de volgende ver
laging met twee cent aan. Aan de
zelftankpomp gaat een liter super-
benzine dan 175 cent kosten en een
liter euro loodvrij 169'cent.
Italië
In de om ham en salami bekende
Italiaanse provincie Modena zijn
30.000 varkens afgemaakt wegens
een uitbarsting van varkenspest.
Om verdere verspreiding van de
ziekte te voorkomen zijn de autori
teiten een inentingscampagne be
gonnen. De schade voor de fokkers
wordt geschat op 25 miljoen gulden.
Brazilië
In de Braziliaanse steden Rio de Ja
neiro, Porte Alegre en Salvador
hebben bijna 85.000 spoorwegarbei
ders het werk neergelegd. Hiermee
trotseerden zij een nieuwe wet die
het stakingsrecht sterk aan banden
legt. De arbeiders willen hogere
loon en een betere ziektekostenver
zekering.
Eind vorig jaar is de maatschappij
begonnen een vut-verzekering aan
de man te brengen. "Een groei
markt voor de toekomst", volgens
directeur Levensverzekeringen mr-
.J.H. Engel. De vraag naar deze ver
zekeringen groeit snel. Volgens
hoofd marketing drs.B.G.W. Degen
kiezen de meeste mensen die nu een
dergelijke verzekering afsluiten
voor stoppen op 57 of 58 jaar.
De kosten van een dergelijke ver
zekering sporen met de nu betaalde
vut-premie, die overigens direct ten
goede komt aan vut-ters van dit mo
ment (omslagstelsel). Door de fisca
le behandeling van de premie (af
trekbaar) is een privé-vutregeling
betaalbaar. Als men rond de 30 jaar
begint kunnen de maandelijkse
kosten tot tussen de 200 en 300 gul
den beperkt blijven. Uit het onder
zoek blijkt een grote bereidheid om
zelf voor een vut-financiering te
gaan zorgen.
De vut-regelingen in het bedrijfs
leven zijn sedert de invoering sterk
verbeterd en hebben voor velen het
karakter van een 'verworven recht'
gekregen. In 1980 bedroeg de totale
premie (die werkgever en werkne
mer veelal delen) 0,7 procent van de
loonsom tegen 2,5 procent nu. De
gemiddelde leeftijd is nu 60,3 (1980:
62,4).
1:1*11:3
1
w
E
E
K
BORDEAUX Grote kisten aardbeien komen uit een Nederlandse truck op de weg bij Saint André de Cubzac
terecht. Franse boeren protesteerden gisteren op deze manier tegen de import van goedkope Spaanse aardbeien in
Frankrijk. <foto anp>
UTRECHT (ANP) - In zeker 120 in- Door de zondagsdienst komen
p>,,. stellingen van het ziekenhuiswezen geplande operaties en onderzoeken
Eind vorig jaar kwamen uit werk- houden duizenden werknemers te vervallen. Spoedgevallen worden
e liggen.
De (afdelingen van) instellingen
zondagsdienst wordt ge
weken
geverskring steeds sterkere gelui- vandaag zondagsdiensten en werk- wel behandeld. Ook na vandaag draaid, moeten wel
den om de dure regelingen te beper- onderbrekingen om de looneis van gaan de acties in ziekenhuizen,
ken, ook al omdat er een tekort aan 5 Procent kracht bij te zetten. De pleeghuizen, zwakzinnigeninrich-
vaklieden dreigt en kennis (te snel) b°nden verwachten een massale tingen en psychiatrische ziekenhui
voor bedrijven verloren gaat. Zo be- °Pkomst op de regionale manifesta- zen door. Van 'actiemoeheid' is na
pleitten de metaalwerkgevers deel- bes i^Den Haag, Alkmaar, Utrecht, vijf weken actie voeren volgens de
tijd-vut. Tijdens de afgelopen
rondes is de vut overigens intact ge- 6?nbeid van de Dag
Den Bosch en Groningen ter gele- bonden nog geen sprake. Naar
de verple- wachting komen de acties i
kantiemaanden juli en augustus stil
DEN HAAG (GPD) Enquêtes in Zuidafrika, die als
conclusie opleveren dat de zwarte bevolking gekant is
tegen economische sancties, zijn onjuist door hun
vraagstelling. Dit hield apartheidsbestrijder dr. C.F.
Beyers Naudé gisteren in de aandeelhoudersvergade
ring van Shell in het Haagse Congresgebouw voor. De
vergadering had, in tegenstelling tot voorgaande ja
ren, een rustig verloop.
De hoofdvraag bij de door Beijers Naudé bedoelde
enquêtes is bijna altijd of de arbeiders voor sancties
zijn, als dit verlies van hun baan betekent. Als men
verduidelijkt waar het echt om gaat, antwoordt de
overgrote meerderheid van de arbeiders met een dui
delijk nee, aldus Beyers Naudé. Hij hekelde de leve
ring door Shell van olieprodukten aan de Zuidafri-
kaanse politie. Shell-topman Van Wachem sprak hem
op dat punt overigens tegen, "omdat Shell al sedert
tien jaar niet meer aan de Zuidafrikaanse politie heeft
geleverd".
Beyers Naudé vindt dat Shell zich zo vlug mogelijk
uit Zuidafrika moet terugtrekken. De aanwezigheid
van Shell in Zuidafrika bevordert de instandhouding
van de apartheid als gevolg van de nauwe banden met
het politiek-militaire systeem in dat land. Terugtrek
king van Shell uit Zuidafrika zal de afschaffing van de
apartheid dichter bij brengen, aldus de vroegere voor
zitter van de Zuidafrikaanse Raad van Kerken. Ook
Pvd A-parlementariër Jacques Wallage vroeg om de te
rugtrekking van Shell uit Zuidafrika: "Trek uw han
den af van Zuidafrika en keer met ere terug als de
apartheid is verdwenen", zo luidde zijn conclusie.
Veel 'protestaandeelhouders', afkomstig uit de poli
tiek, vakbondswereld, actiewezen, kerken en anti-
apartheidsgroepen, woonden de vergadering bij.
Ruim tweehonderd mensen hadden zich via de anti
apartheidsbeweging verzekerd van een tijdelijk Shell-
aandeel om in de zaal hun stem te kunnen laten horen.
President-directeur Van Wachem van Shell haalde
fel uit maar de 'criminele' acties tegen Shell-eigen-
dommen en hekelde politici die het concern geen be
scherming kunnen bieden. Van Wachem merkte ver
der op dat Shell geen ruwe olie aan Zuidafrika levert.
achten met een volgende zon
dagsdienst. De president van de
rechtbank in Utrecht heeft dit be
paald in het kort geding van het
Landelijk Patiënten/Consumenten
Platform tegen bond en WIO. Voor
zover bekend neemt alleen het ver
pleeghuis De Drie Hoven in Am
sterdam geen patiënten uit bejaar
den- en ziekenhuizen op.
Werknemers van de Craeyen-
burch in Nootdorp (instelling voor
geestelijk gehandicapten) hebben
vanochtend een deel van het hoofd
gebouw bezet. Ook de werknemers
van zwakzinnigeninrichting de Har-
tenberg in Ede hebben een bezet
ting in petto. In het Academisch
Medisch Centrum in Amsterdam
houden verpleegkundigen een de
monstratie.
Het actiecomité WIO heeft van
daag een delegatie uit België op be
zoek. Eerder was het WIO in Bel
gië te gasbom daar de kunst van het
actie voeren af te kijken.
De directie van psychiatrisch zie
kenhuis Vogelenzang in Benne-
broek heeft vanochtend besloten
om vanaf twaalf uur vannacht gedu
rende 24 uur geen enkele patiënt
meer op te nemen. De directie voelt
zich tot de opnamestop gedwongen,
omdat door de zondagsdienst on
voldoende personeel beschikbaar
Voor Amsterdam, waar de binnen
landse politiek al tot zeer veel on
doorzichtigheid had geleid, werd
het onder deze omstandigheden
nóg moeilijker het hoofd koel te
houden. De kooplust schrompelde
steeds meer in, waardoor er tegen
over relatief weinig aanbod toch te
weinig kopers kwamen te staan om
het koerspeil op het oude niveau te
houden. De algemene index liep 2,5
punt terug.
Bij het politieke vacuüm ont
stond er nieuwe angst over de rente
ontwikkeling in Europa. Dit kwam
vooral door de merkwaardige op
waartse druk die in de eerste helft
van de week voor de Amerikaanse
dollar bleef bestaan. Ondanks hard
nekkige pogingen van een aantal
centrale banken, waaronder de
Amerikaanse van het FED-systeem,
liep de koers verder op tot 2,16 gul
den in Amsterdam.
Er zijn zelfs geruchten dat de club
van de G7 dat zijn de zeven be
langrijkste industriële landen
stilzwijgend de stabilisatiegrens
van de dollar had verhoogd van DM
1,90 tot DM 2. Maar toen midden in
de week de beroepshandel tot
winstneming met de aangekochte
dollars overging, bleek er niet vol
doende vraag te zijn om het aanbod
op te vangen, zodat de prijs weer te
rugliep. Een dag later echter stond
de Amerikaanse munt weer in het
teken van een sterk herstel.
Rente
Toch was de opgaande beweging
voldoende om vooral in Europa de
angst voor renteverhogende steun
maatregelen voor de diverse natio
nale valuta weer aan te wakkeren.
Vooral voor de Duitse mark, en dan
natuurlijk voor onze gulden, ont
stond nieuwe vrees en geruchten
over een nieuwe discontoverhoging
deden de ronde. Dit alles was vol
doende om een flinke druk op de ef
fectenbeurzen te doen ontstaan,
waarbij vooral de woensdag naar
voren sprong met over de gehele li
nie fikse dalingen.
kerde. Vanuit het inflatiefront de
den zich geen angstaanjagende
symptomen voor. Eerder het tegen
deel. Want de olieprijzen, die enkele
maanden achtereen sterk waren op
gelopen, zijn in mei fors gaan dalen.
Dat komt doordat de OPEC bij de
eerste tekenen van prijsstijgingen
in het afgelopen voorjaar tot pro-
duktieverhogingen blijkt te zijn
overgegaan. Vooral Saudiarabië
weet in dergelijke situaties van
wanten en neemt geen halve maat
regelen. Met als gevolg, dat de han
del plotseling tot de ontdekking is
gekomen hoe fors de voorraden zijn
gestegen. Speculatieve opkopers
hielden uitverkoop, met als gevolg
lagere olieprijzen, wat autobezitters
deze week aan de benzinepomp dui
delijk konden merken.
De renteangst drukte in Amster
dam de koersen van de obligatie-
markt behoorlijk omlaag. De index
is dit jaar flink gezakt en doorbrak
al geruime tijd geleden het laagste
niveau van 1988. Met een koers van
107 nadert hij zelfs dicht de laagste
stand van 1987, die 106 bedroeg. Be
gin januari stond de index nog op
115.5.
In Amsterdam ging opnieuw een
kleurloze week met weinig handei
voorbij. Wel beleefden de olies een
fraaie dag, toen bekend werd dat
het eerste kwartaal 55 procent meer
winst had opgeleverd. De koers
kwam op de jaartop van 140 gulden.
Dit steunde ook de index van de in
ternationals, maar de bestemmings
index moest toch vijf punten af
staan en ook de lokale markt. Vijf
procent in koerswaarde steeg We-
weler, terwijl Ubbink er tien pro
cent bij kreeg. Maar Bührmann-Tet-
terode, KBB en de Nedlloyd moes
ten vijf procent in waarde terug.
Voor de Europese optiebeurs was
het weer een normale werkweek
van vijf dagen, met in totaal een om
zet van 247.000 contracten, of ge
middeld 49.000 per dag. Het voor
gaande gemiddelde kwam uit op
64.000. Unilever, Hoogovens en de
Koninklijke Shell wisten beurte
lings op de eerste plaats te komen.
Op sommige dagen trok ook DSM
veel belangstelling. Grote belang
stelling was er dagelijks voor de in
dex-opties en op sommige dagen
voor de dollar/guldenopties.
ADVERTENTIE
Audio
Tape
DIT IS WERKELIJK ONGELOFELIJK!!!
Volwaardige (portable)
CASIO DAT-RECORDER I s
Nu zelf opnemen
in CD-kwaliteit!!!
Normaal i-2995r
ZEER TIJDELIJK
Pieterskerkchoorsteeg 11
Telefoon 071-122184
Vertrek Shell vergt lang adem van actievoerders
DEN HAAG - Paginagrote adver
tenties in de kranten schreeuwen
ook deze week om het vertrek van
de Brits-Nederlandse oliegigant
Shell uit Zuidafrika. Hét is slechts
één van de middelen die worden ge
bruikt om Shell constant onder
druk te houden. De lijst is lang en
divers: doorgesneden benzineslan
gen, met water bijgevulde opslag
tanks, handtekeningenacties en
blokkades. "Een grote reus als Shell
haal je dan ook niet in één keer om,
maar alleen met vele duizenden of
tienduizenden kleine acties", meent
de anti-apartheidsbeweging, die
Shell als symbool van het collabore
rend bedrijfsleven zien.»
door
Pieter Couwenbergh
Maar de grote gele schelp vertoont
vooralsnog geen barsten. Hautain
stelt het bedrijf nog nooit zoveel
gratis reclame te hebben gehad. De
verkoopresultaten zijn ondanks de
aanslagen op Shell-pompstations
verveelvoudigd. De anti-reclame
lijkt de reus niet te deren.
"Oliemaatschappijen reageren
traditioneel traag en behoudend op
nieuwe ontwikkelingen", weet
Zuidafrika-kenner J. van der Meu-
len. Hij werkt bij het instituut voor
internationale vraagstukken Clin-
gendael in Den Haag. "Zij worden
als het ware verlamd door de gigan
tische investeringen, die ze hebben
gedaan. Bij Shell-Zuidafrika wer
ken 2500 man en het bedrijf had vo
rig jaar een omzet van 4,5 miljard
gulden. De installaties zijn niet een
voudig in te pakken en over te plaat
sen. Als Shell besluit te vertrekken
uit Zuidafrika, moet het boeltje
worden verkocht. Dat gaat dan voor
een appel en een ei over in Zuidafri
kaanse handen. Met zoiets wordt zo
lang mogelijk gewacht".
Publieke opinie
Toch vertrok onlangs een van de
Amerikaanse olie-zusters van Shell,
Mobil, uit Zuidafrika. Giganten als
Exxon, IBM, General Motors en
Eastman Kodak gingen haar voor.
Steeds weer luidde de officiële ver
klaring een dalend economisch ren
dement. Voor sommigen was de
door de sanctiepolitiek veroorzaak
te economische malaise in het land
te veel (GM), voor andere de Ameri
kaanse desinvesteringswetgeving
(Mobil). Daarin is bepaald dat Ame
rikaanse bedrijven over hun winst
in Zuidafrika twee keer belasting
moeten betalen: een keer in Zuid
afrika en een keer in de Verenigde
Staten. Dat zou Mobil vorig jaar ten
minste 10 miljoen dollar hebben ge
kost.
Maar dat is volgens Van der Meu-
len niet het volledige verhaal. Wat
Shell en de andere Westeuropese
multinationals onderscheidt van
Mobil en Exxon, is de 'oneindig veel
grotere druk' van de publieke jopi-
nie in de Verenigde Staten. "Raciale
vraagstukken liggen in Amerika
veel gevoeliger dan bij ons. Het is
nog maar kort geleden dat zwarten
in het Zuiden niet naar dezelfde
scholen mochten als blanken. De
invloedrijke zwarte minderheid in
Amerika wil dan ook absoluut niets
weten van apartheid".
Het blijft in de VS echter niet bij
Tweede kamer-lid Wallage (PvdA,l) en dominee Beyers Naudee banen zich een weg tussen de demonstranten bij
het Shellrgébouw in Den Haag. (foto anp>
gevoelens van verontwaardiging,
bij demonstraties en het inleveren
van Shell-creditcards. Universitei
ten en hogescholen onttrekken
massaal hun pensioengelden, ette
lijke müjoenen guldens, aan ban
ken en bedrijven die banden heb
ben met Zuidafrika. De universiteit
van New York onttrok in 1985 liefst
900 miljoen dollar aan investerin
gen in onder meer aandelen IBM.
Daarnaast geven gemeenten en
deelstaten niet langer opdrachten
aan bedrijven met dochters in Zuid
afrika. "Het gaat daarbij om be
paald niet kinderachtige bedragen.
Californië onttrok in 1986 10 miljard
dollar aan belangen in onder meer
IBM en GM".
In 1987 hadden 21 van de 52 Ame
rikaanse deelstaten en 72 steden
(waaronder New York) hun geld te
ruggetrokken uit bedrijven met
banden in Zuidafrika. In Nederland
r tot nu toe twaalf. Een
i een bedrijf door een ge
in Nederland niet toege-
zijn het
boycot v
meente
staan.
Geruïneerd
De kans dat Shell het voorbeeld van
Mobil en Exxon zal volgen, acht
Van der Meulen zeer gering. De so
ciale argumenten om niet te ver
trekken, zijn snel voor handen.
Shell zegt juist bij te dragen tot het
oplossen van de apartheid door te
blijven. De zwarten krijgen bij Shell
werk, een goed loon en onderwijs,
waardoor ze hun kansen verruimen.
Bovendien zal de situatie alleen
maar verslechteren als Shell ver
trekt. Haar filiaal wordt tegen een
weggeefprijs gekocht door Zuid
afrikanen. De activiteiten gaan ge
woon door en de goede voorzienin
gen voor de zwarte werknemers zul-
»len verdwijnen, stelde president-di
recteur ir. L.C. van Wachem van de
Shell onlangs. Economen menen
dat een vertrek van alle grote bedrij
ven de zwarten uiteindelijk met een
totaal geruïneerde economie op
schepen.
De leiders van het verzet in Zuid
afrika willen hier niets van weten.
"Natuurlek verricht het bedrijf op
onderdelen goed werk. Maar het
gaat erom dat zij leveren aan leger
en politie", zei de anti-apartheidsac
tivist Beyers Naudé gisteren bij de
aandeelhoudersvergadering van
Shell.
Grote trek
Maar Van der Meulen constateert
dat Zuidafrika in technisch en be
drijfskundig opzicht langzaam ach
terop raakt, nu de grote bedrijven
vertrekken. "Het kost het land
steeds meer moeite om brandstof
fen en high-tech te kopen. Sinds
1985 is het dan ook een schulden
land. De betalingen aan rente en af
lossingen zijn inmiddels opgelopen
tot 7 miljard gulden in 1987.
Ook van binnenuit wordt de eco
nomie verder uitgehold. Het ver
trouwen van het blanke Zuidafri
kaanse zakenleven in het regime is
tanende. Er is een grote trek gaande
naar de omringende landen, zoals
Mozambique, en naar Europa
(Groot-Brittannië). Niet alleen om
internationale sancties te ontwij
ken, maar ook om de risico's te
spreiden aangezien Zuidafrika zelf
steeds minder te bieden heeft.
Gevolg is dat de werkloosheid
snel zal stijgen. Sancties en desin
vestering kosten Zuidafrika naar
verwachting in 2000 liefst twee mil
joen banen, vooral onder laagge
schoolden. "Ze zitten daar op een
vulkaan. Het wachten is op een
nieuwe geweldsexplosie want de
onvrede en het radicalisme groeit,
zowel bij zwart als blank. Dal zal lei
den tot een nieuwe uittocht van
mensen en bedrijven en nieuwe
sancties. Kortom een heilloze weg
naar een totaal vastlopen van de
economie. Ik weet niet of de zwarte
bevolking daarbij is gebaat".
