Historische ontmoeting
moet koufront verdrijven
De afgang van Dick Visser als aangeschoten wild
Deng en Gorbatsjov streven naar nieuwe relatie
Voor eerste maal grote kerken van Europa bij elkaar
2
VRIJDAG 12 MEI 1989
PEKING Sovjet-president Gorbatsjov en de Chinese lei
der Deng Xiaoping, komen volgende week woensdag in Pe
king bijeen, voor een historische topbijeenkomst van drie
dagen. De top, de eerste in dertig jaar, luidt het begin in van
de normalisatie van de betrekkingen tussen de twee lan
den, inclusief herstel van de partijbanden. De leiders van de
twee communistische grootmachten ontmoeten elkaar op
een moment, dat zowel de Sovjetunie en de Chinese Volks
republiek een crisis doormaken.
Glasnost en perestrojka in de Sov
jetunie gaan gepaard met sterke op
leving van het nationalisme, die de
eenheid en stabiliteit van het Russi
sche rijk dreigt te ondermijnen. In
China staat het bejaarde leider
schap onder grote druk. Honderd
duizenden studenten zijn in de afge
lopen Weken de straat opgegaan om
democratische hervormingen af te
dwingen.
door
Bob Mantiri
Zulke massale volksdemonstra
ties in de straten van Peking en
Sjanghai hebben de Chinese lei
ders, sinds de communistische par
tij veertig jaar geleden aan de macht
kwam, nog niet eerder meege
maakt. Het prestige van Deng leed
een gevoelige klap door de anti-re
geringsbetogingen van de studen
ten, die meer respect lijken te heb
ben voor Gorbatsjov dan voor hun
eigen leider.
De vensters, die Deng Xiaoping
en zijn hervormers tien jaar geleden
naar de buitenwereld hebben open
gemaakt, zijn op een kier gezet. De
economische hervormingen in de
Volksrepubliek dreigen op een
dood spoor te raken. Onder de Chi
nezen heerst onvrede. Er is een in
flatie van dertig procent, het leven
is duurder geworden. Het broeit on
der de arbeiders.
Maar tot hoever zal de samenwer
king tussen de twee communisti
sche giganten gaan? Vormt zij een
toekomstige bedreiging voor de
Verenigde Staten, Japan en west-
Europa. Beide leiders hebben ge
zegd, dat Peking en Moskou streven
naar een nieuwe relatie. Een relatie
die gebaseerd is op het principe van
gelijkheid, wederzijds voordeel,
goede buurmanschap en non-inter
ventie in de binnenlandse aangele-,
genheden.
Voorlopig lijkt het niet aanneem-
lijk, dat China de economische rela
ties met de VS, Japan en de West-
europese landen opgeeft voor de
nog onderontwikkelde markt in de
Sovjetunie. Japan en de VS zijn de
belangrijkste bronnen van financië
le hulp, investeringen en technolo
gie, die een grote rol spelen in het
hervormingsproces in China.
Aan de andere kant stond Mos
kou vrijwel altijd zeer gereserveerd
tegenover de in 1949 opgerichte
volksrepubliek en neigde er zelfs
naar om de tegenstanders van Mao
Zedong, Tsjang Kai-shek en de
Kuomintang, te steunen. De Chine
se communisten kregen geen enke
le steun tot aan het eind van de
Tweede Wereldoorlog.
Ook tijdens de Koreaanse oorlog
liepen de relaties stroef. China
moest de wapens voor de Noordko-
reanen in de Sovjetunie kopen, en
er het volle pond plus rente voor be
talen. De Russen gaven voor hun
communistische broeders geen
cent cadeau. Later werd het niet be
ter. Voorzitter Mao bezag met groei
ende woede en ongeloof de toena
deringspogingen van Chroetsjov tot
de VS. De Sovjetunie onder Chroet
sjov wilde een zakelijke relatie op
bouwen met de VS. Mao zag dat als
verraad.
De Chinese leider was ook ge
schokt toen Chroetsjov op het 20ste
congres van de communistische
partij in 1956 Stalin veroordeelde.
De Russen deden dat zonder Mao
tevoren te raadplegen. Dat was in de
ogen van Mao het grootste verraad
aan de communistische zaak.
Breuk
De komende breuk tekende zich al
af in 1957 tijdens een internationale
conferentie van communistische
partijen in Moskou ter gelegenheid
van de veertigste verjaardag van de
Russische revolutie. In zijn toe
spraak zei voorzitter Mao dat de
"oostelijke wind, de westelijke
wind zal overheersen".
Het was duidelijk dat Mao zich
zelf en niet Chroetsjov zag als de
man die het wereldcommunisme
moest leiden. Maar de breuk kwam
echter nog niet. Integendeel Mos
kou en Peking sloten een samen
werkingsakkoord op het gebied van
kernwapens. Dat hield in, dat de
Russen de Chinezen zouden helpen
met het ontwikkelen van een eigen
kernbom.
De onvermijdelijke breuk kwam
in 1959. Chroetsjov ging in het of
fensief. Hij zegde het in oktober
1957 gesloten samenwerkingsak
koord op. De Chinezen kregen het
beloofde prototype van de kernbom
niet en ook niet de bijbehorende
technologie. Chroetsjov zei dat er
grote gevaren kleefden aan een 'ex
treem Chinese agressiviteit'.
De relaties zonken in 1960 naar
een dieptepunt toen Moskou zijn
hulpprogramma opschortte. Het
trok niet alleen duizenden technici
terug, maar ook de blauwdrukken
voor de ontwikkelingsprogramma's
l: China op
zijn beurt trok zijn mensen uit Mos
kou, inclusief de studenten.
Ommekeer
In 1970 kwam er een ingrijpende
ommekeer in de buitenlandse poli
tiek van Peking. Mao, die enkele ja
ren terug nog Chroetsjov kritiseer
de, omdat hij een opening maakte
naar de VS, nodigde president
Nixon uit .voor een officieel bezoek
aan China. De Russen zagen in het
bezoek van Nixon aan China de vor
ming van een anti-Sovjetcoalitie in
Azië, bestaande uit de China, VS en
Japan dat Moskou als Amerika's
verlengde zag in Azië.
De dooi kwam pas met de toe
spraak van Gorbatsjov in Wladi-
'wostok in 1986 en meer gedetail
leerder in zijn rede in Krasnoyarsk.
Daarin maakte de Sovjet-leider een
concrete diplomatieke opening
naar China. De terugtrekking van
de Sovjettroepen uit Afghanistan,
de (door Vietnam) toegezegde te
rugtrekking uit Cambodja en troe
penverminderingen aan de grens
bij Mongolië, effenden de weg voor
de topontmoeting. Cambodja is
echter nog steeds het belangrijkste
Michael Gorbatsjov.
obstakel voor de normalisatie van
de betrekkingen met Moskou.
Gegeven de stroeve onderlinge
betrekkingen in het verleden lijkt
het voor de hand te liggen, dat de
twee supermachten elkaar niet on
middellijk in de armen zullen vlie
gen. Daarvoor speelden in het verle
den te vaak nationale belangen een
rol bij de conflicten tussen de Sov
jetunie en de Chinese Volksrepu
bliek.
Optimistischer
Mao Zedong zou in de jaren zestig
eens aan de Russische premier Ko-
sygin hebben gezegd, dat het con
flict tussen de beide landen 'nog
tienduizenden jaren' kon voortdu
ren. Toen Kosygin reageerde met de
vraag of Mao na al die lange en uit
gebreide discussies met hem, niet
wat optimistischer was geworden,
zei de voorzitter: "Na al uw overtui
gende argumenten, denk ik dat het
conflict inderdaad geen tienduizen
denjaren zal duren, maar negendui
zenden jaren".
Visser moet opkrassen, hamert het
maandag 18 januari 1988 door het
hoofd van Jeroen Terlingen. Na et
telijke telefoontjes doopt de redac
teur van Vrij Nederland zijn pen in
vitriool. Dinsdagmorgen 19 januari,
om 4 uur, zet hij zijn laatste punt.
Een kwartier later zit hij in de auto,
op weg naar de fotokopieermachine
op het kantoor van Vrij Nederland
in de binnenstad van Amsterdam.
Die nacht krijgt een aantal infor
manten, onder wie Johan Stekelen
burg, vice-voorzitter van het FNV-
bestuur, en Ruud Vreeman, beoogd
voorzitter van de Vervoersbond
FNV, het dodelijke portret van Dick
Visser ter lezing en correctie aange
boden. Niemand tekent protest aan.
Het verhaal kan in de krant.
Adjunct-hoofdredacteur Joop
van Tijn denkt daar anders over. Na
lezing beseft Van Tijn dat hij dyna
miet in zijn handen heeft. Als dit
wordt gepubliceerd, kan Visser
meteen zijn biezen pakken als voor
zitter van de Industriebond FNV.
Hij wijst Terlingen erop dat de zwa
re beschuldigingen aan het adres
van Visser niet op alle punten met
bewijzen worden gestaafd en geeft
hem in overweging het stuk terug te
trekken. Terlingen doet dat en is
Van Tijn achteraf dankbaar voor
dat advies.
Rode konen
De adjunct-hoofdredacteur van Vrij
Nederland heeft evenwel géén zeg
genschap over mensen, die op ande
re plaatsen met rode konen van op
winding fotokopieermachines over
uren laten maken. In de guerrilla te
gen Dick Visser heiligt het doel hem
weg te krijgen kennelijk alle midde
len. Als de bondsraadsleden van de
Industriebond FNV dinsdagmor
gen. 19 januari 1988, in Nunspeet
bijeenkomen om zich te buigen
over het advies van het 'cocktail
trio' om Visser als voorzitter te
handhaven, ligt het artikel van
Jeroen Terlingen keurig geniet op
de lessenaars.
Het stuk, gebaseerd op te veel
anonieme bronnen, mist zijn uit
werking niet. Iedereen praat erover
in de wandelgangen van Veluwe-
oord. Visser zou zich te buiten gaan
aan vriendjespolitiek. Visser werkt
stelselmatig, via intimidatie, zijn te
genstanders uit de bond weg. Visser
wil de vakcentrale FNV ontmante
len. Een kleiner federatiebestuur
zou onder curatele moeten worden
gezet van een raad van toezicht on
der leiding van.Dick Visser. Vis
ser is een patser. Zijn werkkarper,
voorzien van een twintig mille kos
tend wit lederen bankstel en een
rijkgevulde ijskast, wordt op het
bondskantoor minachtend het
'boudoir van Visser' genoemd. Vis
ser vertoont een opvallend gebrek
aan visie en omringt zich met pape-
gaaien.
Wat een groot deel van de bonds
raadsleden echt schokt zijn de vol
gende, de verbeelding prikkelende
zinnen: 'Misschien is Vissers le
venswandel uitzonderlijk. Zoals het
onmogelijk is een beeld van keizer
Nero te schetsen en uitsluitend te
vermelden dat hij fraai dichtte, zo is
een portret van de Industriebond
voorzitter incompleet zonder mel
ding te maken van de stroom affai
res, die bij velen binnen en buiten
de bond weerzin opwekt'.
BVD-affaire
Terlingen onthult nog een ander ge
rucht, dat velen al jaren zwaar op de
maag ligt. Visser zou de BVD heb
ben gevraagd de gangen na te gaan
van Ruud Vreeman, het voormalige
hoofd van de afdeling die de scho
ling en vorming van de kaderleden
organiseerde. Het gif van onbewe
zen geruchten en aantijgingen doet
zijn werk. Bij de discussie over het
rapport van het 'cocktail-trio', dat
de bondsraad adviseert binnen het
conflict-Schermer/Visser de zijde
van de laatste te kiezen, is de atmos
feer bezwangerd van roddel en ach
terklap. Met de hakken over de
Sloot behoudt Visser zijn voorzit
terszetel. Maar hij is aangeschoten
wild en had zich beter meteen kun
nen terugtrekken.
Dat doet hij twee dagen later, als
het weekblad De Tijd een getuige
ten tonele voert die bereid is de aan
tijgingen over de BVD-affaire voor
zijn rekening te nemen. 'Ik vind dat
gerucht zó sterk dat ik het voor
waar moet nemen', luidt de wankele
bewijsvoering die De Tijd optekent
uit de mond van de vorig jaar over
leden Jan Zorgdrager, die als voor
malig hoofd van de afdeling voor
lichting veel, zo niet alles wist van
wat zich binnen de muren van de
Industriebond FNV afspeelde.
Visser ontkent bij hoog en bij laag
dat hij zich bij de BVD gemeld
heeft. Vier jaar geleden deed hij dat
ook, toen Ruud Vreeman hem ter
verantwoording riep. Voor zijn be
sluit nu toch op te stappen voert
Dick Visser twee argumenten aan:
hij wil de bond door deze discussie
niet verder beschadigen en hij wil
zijn gezin vrijwaren van alle ellende
die zo'n publieke rel met zich mee
brengt.
Die zogenaamde 'BVD-affaire' zit
iedereen nog steeds dwars. Nie
mand weet er ook het fijne van. Er is
geen spoor van bewijs te vinden dat
Visser die in linkse kringen verfoei
de stap zou hebben gezet. Ook mi
nister Van Dijk van binnenlandse
zaken ontkent, in antwoord op vra
gen van het PSP-kamerlid Andrée
van Es, 'dat de BVD hand- en span
diensten zou verlenen aan bedrijfs
leven of vakbeweging door infor
matie te verschaffen c
hen onwelgevallige personen'
Tong Picasso
Er rest slechts één conclusie: de
BVD-affaire, waarover Di'ck Visser
tenslotte struikelt, is niet meer dan
een uit zijn verband gerukte grol.
Ontstaan in het najaar van 1982, in
Hotel Belfort aan het Suriname-
plein in Amsterdam. Na het nutti
gen van de 'tong Picasso', tijdens de
nazit met cognac, werden door de
'Bende van Vijf wat lichtzinnige
grappen gemaakt over dat 'linkse
tuig' van de afdeling Scholing en
Vorming van Ruud Vreeman en zijn
vrienden. Daar zetten we de BVD
op, moet één van de bendeleden
hebben geopperd.
Als één van de gesprekspartners
het serieus neemt en tegensputtert,
klinkt het zelfs met dubbele tong
dat hij niet zo kinderachtig moet
zijn. Vroeger kwamen politieambte
naren, die klusjes opknapten voor
de BVD toch ook gewoon langs op
het districtskantoor met de bood
schap dat Jan, Piet en Klaas leden
van de CPN waren. Wie vervolgens
die borrelpraat als serieus gerucht
in het inmiddels tot praathuis ver
worden bondskantoor van de In
dustriebond FNV in omloop heeft
gebracht, is een raadsel. Niet onaan
nemelijk is dat een fris pilsje be
hulpzaam is geweest.
Dat Vreeman, de huidige voorzit
ter van de Vervoersbond FNV, het
gerucht halverwege de jaren 80,
toen de sfeer van koude oorlog bin
nen de vakbeweging allang verle
den tijd was, zo hoog opnam is op
merkelijk. Misschien ook wel be
grijpelijk. Hij realiseerde zich dat
het gerucht alleen al een diep wan
trouwen jegens hem persoonlijk
symboliseerde. Zoontje van welge
stelde ouders, een intellectueel die
eens even kwam vertellen wat goed
is voor de arbeiders en hoe op de
werkvloer gepokte en gemazelde
vakbondsbestuurders hun beleid
moesten inrichten... Kennelijk von
den de heren bestuurders dat zijn
bedoelingen niet zuiver waren en
dat hij de belangen van de arbeiders
ondergeschikt maakte aan persoon
lijke ambities en aan linkse dög-
Het feit dat hij het gerucht bij tijd
en gelegenheid zelf oprakelt, is ook
begrijpelijk. Wie zo'n gerucht ver
spreidt, vindt Vreeman, kan erop
rekenen dat hij dat eens terugkrijgt.
De door ons geopperde veronder
stelling dat hij wellicht het gerucht
omgekeerd heeft gebruikt om Dick
Visser jaren later beentje te lichten,
brengt Vreeman, op dat moment
stakingsleider van de vrachtwagen
chauffeurs, één seconde uit balans.
Licht blozend schakelt Ruud Vree
man over op een ander thema.
me aan geheim overleg over het ont
wikkelen van weerstand tegen het
voorstel van het bondsbestuur inza
ke de kandidaatsstelling voor het
bondsbestuur van Dick Visser', al
dus Groenevelt in zijn brief.
Aries brief
Als de executie van Dick Visser zich
in januari 1988 aftekent, komt de
oude, charismatische meester nog
één keer publiekelijk in actie. Aan
geslagen verschijnt Arie Groenevelt
op de televisie. Hij verkettert de
mens die, onder het mom van liefde
voor de bond, maar wel anoniem,
zijn opvolger èn de bond kapot ma
ken met BVD-geruchten en Yab
Yum-verhalen. De volgende dag
verstuurt hij alsnog een brief aan
Ruud Vreeman, die hij in augustus
1984 had geschreven naar aanlei
ding van het vertrek van de arbeids-
psycholoog naar de Vervoersbond,
maar die hij nooit op de post had ge
daan.
Aan de vooravond van zijn ver
kiezing tot voorzitter van de Ver
voersbond FNV publiceert Vree
man een boekje, getiteld 'Chauf
feurs, havenwerkers en industriear
beiders'. De eerste twee zinnen lui
den: 'Sporen uit het verleden zijn
niet zo maar uit te wissen. Sterker
nog: ze werken door in het heden'.
Vervolgens openbaart hij een aantal
minder vleiende alinea's uit de
brief, waarin Groenevelt hem Uit
maakt voor een 'laffe, onbetrouw
bare, non-coöperatieve, zelfvoldane
maar vooral gefrustreerde man'.
Wat Vreeman niet onthult is
waarom Groenevelt hem onbe
trouwbaar had genoemd: toen je
ging deelnemen aan activiteiten in
de bezoldigdenkring (en daarbui
ten), die gericht waren tegen het
door het bondsbestuur voorgeno
men beleid met betrekking tot
'Doormodderen of durven', en weer
later, in 1982, door je actieve deelna
De wederopstanding
van de vakbeweging
Frans Nypete en Kees Tamboer
Ook het PS-je van Groenevelt
-heeft Vreeman in zijn boek niet op
genomen. 'Eigenlijk ben je ook nog
een blaaskaak. Wie niet beter weet
moet jouw uitlatingen hebben be
grepen dat jij regelmatig in bedrij
ven rondkijkt en zeker meer dan de
beleidsmakers van de bond. Ik heb
er je maandrapporten op nagesla
gen. Ik ben niet verder teruggegaan
dan 1 januari 1983, en kwam toen tot
de optelsom van 8 aantekeningen in
15 maanden, waaruit zou kunnen
worden opgemaakt dat je je toen in
een bedrijf hebt bevonden. Een re
gionale afdeling werd in die tijd niet
bezocht. Dat deel van de basis heb
je kennelijk niet willen zien en afge
zien van de vanzelfsprekende, func
tionele contacten met kaderleden in
Epe en Nunspeet is het aantal bij
eenkomsten met bedrijfsledengroe-
pen of bedrijfskadergroepen ook
niet om over naar huis te schrijven'.
Een afschrif van deze brief stuurt
Grpenevelt naar het bestuur van de
Vervoersbond FNV. Een paar da
gen later al krijgt hij antwoord van
de toenmalige voorzitter Arend
Drenth. De brief, aldus Drenth, is
'in alle openheid in het bestuur be
sproken', maar wij hebben 'een vol
strekt andere mening over de per
soon van Ruud Vreeman'.
Voor het eerst sinds i
heugenis zullen leden van alle
grote christelijke kerken in Eu
ropa elkaar ontmoeten. Dat ge
beurt volgende week in Basel
waar de conferentie 'Vrede in
Gerechtigheid' plaatsvindt in
het kader van het conciliair pro
ces van gerechtigheid, vrede en
behoud van de schepping.
De bijeenkomst is .georgani
seerd door de (rooms-katholieke)
Raad van Europese Bisschoppen
conferenties en de Conferentie
van Europese Kerken, waarin
meer dan honderd orthodoxe, an
glicaanse en protestantse kerken
zijn vertegenwoordigd. Er zal aan
het einde van de week een slotdo
cument en een boodschap aan de
kerken worden uitgegeven.
Echter: "Een document heeft
maar een betrekkelijke waarde.
Veel belangrijker is dat christe
nen uit Oost-, Midden- en West-
Europa met elkaar spreken en
trachten op het gebied van maat
schappelijke kwesties nader tot
elkaar te komen", aldus hulpbis
schop dr. J. F. Lescrauwaet van
Haarlem, een van de rooms-ka-
tholieke deelnemers uit Neder
land.
In het motto van de conferentie
komt het onderwerp 'behoud van
de schepping' niet voor, hoewel
de milieuverontreiniging nu juist
de reden is om de bijeenkomst in
Basel te hóuden. In het najaar van
1986 werd de Rijn zwaar veront
reinigd na een explosie in het che
mische bedrijf Sandoz, dat in
Basel is gevestigd. Het gif zorgde
voor een omvangrijke natuur
ramp.
Zich ervan bewust dat deze af
faire Zwitserland een slechte
naam had bezorgd, boden de
Zwitserse regering en de kerken
aldaar aan de bijeenkomst |hj'.
Basel te houden. Aangezien er
omvangrijke financiële toezeg
gingen werden gedaan en beide
organiserende instanties in Zwit
serland gevestigd zijn, zullen zij
weinig moeite hebben gehad dit
aanbod aan te nemen.
Betrekkelijk
Aan de conferentie nemen 700 af
gevaardigden deel, onder wie 350
rooms-katholieken. Uit Neder
land komen 25 afgevaardigden:
twaalf rooms-katholieken en der
tien vertegenwoordigers van de
andere lidkerken van de Raad
van Kerken. Zij zullen zich bera
den over de tweede versie van een
ontwerpdocument dat is opge
steld door een werkgroep, waarin
onder anderen drs. L. J. Hogen:
brink, secretaris van de hervorm
de Raad voor de zaken van Over
heid en Samenleving, zitting had.
Op de eerste versie zijn 500
commentaren gekomen. Van vele
kanten werd er onder meer over
geklaagd dat de ontwikkeling
naar meer democratie in Oost-Eu
ropa was veronachtzaamd. Ook
de grote nadruk f)e het 'Europese
huis', een term van Sovjetleider
Michail Gorbatsjov, en het ge
brek aan aandacht voor het
milieu en de positie van de vrouw
waren bij velen niet in goede aar
de gevallen.
Uit rooms-katholieke hoek
kwam kritiek op de protestantse
wijze van theologiseren, waarin
de klemtoon ligt op zondigheid
en schuldbewustzijn. "Het zou de
voorkeur verdienen de mensen
aan te spreken op het goede dat
bereikt is, op wat groepen en or
ganisaties nu al doen", zo schre
ven dë rooms-katholieke afge
vaardigden uit Nederland in een
gezamenlijke reactie.
De groots opgezette conferen
tie in Basel zou de indruk kunnen
wekken dat alle kerken in Europa
in de ban van het conciliair pro
ces zijn. Dat is echter maar in be
trekkelijke mate het geval. In
sommige landen (Nederland,
Duitse Bondsrepubliek, DDR) is
de belangstelling groot; in andere
landen (Oostenrijk, Zwitserland,
Groot-Brittannië) is enige activi
teit te bespeuren, maar in Oost-
Europa, Scandinavië en Zuid-Eu
ropa raakt het conciliair proces de
kerkleden niet.
In de DDR, waar voor het eerst
de Rooms-Katholieke Kerk en de
Evangelische Kerk nauw samen
werken, is de conferentie in Basel
en de wereldbijeenkomst van vol
gendjaar in Seoul wel tijdens drie
bijeenkomsten voorbereid. De
kerken hebben scherpe kritiek
geleverd op de communistische
autoriteiten. Zij eisen een funda
mentele verandering van de soci
alistische samenleving, meer
persvrijheid en meer ruimte voor
de mensenrechten.
Staatsbureau
De Hongaarse regering wil het
staatsbureau voor kerkzaken af
schaffen. De ministerraad be
spreekt een voorstel daartoe, zo
heeft premier Miklós Nemeth in
het parlement meegedeeld.
Het hoofd van het staatsbu
reau, Imre Miklós, werd onlangs
met pensioen gestuurd. Kerkelij
ke en politieke waarnemers hiel
den er toen al rekening mee dat
het bureau in zijn huidige vorm
zou verdwijnen.
Nemeth zei in het parlement
dat de regring ook in de toekomst
behoefte heeft aan een beleid in
zake de kerken. Maar dat beleid
zal niet met administratieve,
maar vooral met politieke midde
len worden gevoerd. De relatie
tussen kerk en staat in Hongarije
moet vooral tot uiting komen in
regelmatig overleg en "vriend
schappelijke betrekkingen".
De staat zal zich voortaan ont
houden van elke ingreep in ker
kelijke aangelegenheden die af
breuk doen aan de autonomie van
de kerken of in strijd zijn met de
vrijheid van geweten. De betrek
kingen tussen staat en kerk moe
ten in een nieuwe wet over de vrij
heid van geweten worden gere
geld.
Het staatsbureau heeft de afge
lopen decennia veel invloed ge
had op het werk van de kerken.
Zowel voor kerkelijke activitei
ten als voor benoemingen van
kerkelijke functionarissen was
toestemming van het bureau no
dig. Miklós rekende het zelfs tot
zijn taak ook invloed uit te oefe
nen op kerkelijke uitspraken, bij
voorbeeld over dienstweigering.
Geloof
o De menselijke vrijheid van ge
weten en handelen moet ingebed
zijn in het geloof. Bij alle span
ning tussen leer en persoonlijk
handelen moet het geloof onver
let blijven. De gelovige die meent
een regel niet te moeten volgen,
moet wel de waarde achter die re
gel blijven erkennen.
Dit zei bisschop Bar van Rotter
dam in een gesprek met leden van
de Mariënburgvereniging in zijn
bisdom. Daarbij stond de vraag
centraal of het kerkelijk leergezag
voldoende oog heeft voor de vrij
heid van de mens om in een be
paalde situatie n^ar geweten te
kiezen en te handelen. De verkla
ring van Keulen, waarin enkele
honderden theologen kritiek op
het beleid van ,paus Johannes
Paulus II uitoefenen, de Acht
Mei-manifestatie en de euthana
siediscussie waren de actuele öeï'
derwerpen bij de tweede ontmoe
ting tussen mgr. Bar en de Ma-
riënburgers.
Lustiger. De Sovjetunie heeft
kardinaal Jean-Marie Lustiger,
aartsbisschop van Parijs, op
nieuw voor een bezoek uitgeno
digd. Lustiger had dinsdag voor
tijdig een bezoek aan de Sovjetu
nie beëindigd omdat de autoritei
ten de toestemming voor een be
zoek aan de Oekraïne hadden in
getrokken. "Ik ben opnieuw uit
genodigd met de toezegging dat
ik mijn pelgrimage naar Kiev kan
voltooien", zei Lustiger voor Ra
dio Vaticaan. Er is nog geen da
tum afgesproken.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Emmen (toezegging) J. te Winkel
Almelo, met bepaalde opdracht
(vrijzinnig hervormden) (part-ti
me); aangenomen naar Santpoort
drs. H. E. G. Reefhuis 's-Graven-
hage-Loosduinen; bedankt voor
Herwijnen F. Wijnhorst Ochten,
voor Nieuwe Pekela U. W. van
Slooten Renswoude.
Gereformeerde Kerken: aange
nomen naar Sibculo drs. A. H.
Boschma kand. Nijemirdum.
Geref. Kerken vrijgemaakt: be
roepen te Almkerk-Werkendam
i.c.m. Breda drs. A. S. De Vries
kand. Kampen; bedankt voor
Bunschoten-West H. M. Smit Uit-
huizermeeden.
