De gave om 'karakterloos' te worden
'Ik had m'n mid-life crisis al op m'n tiende'
'Met metaforen kun je risico's vermijden'
Paul Steenbergen op 82-jarige leeftijd overleden
Luiks orkest in Leiden
PAGINA 29
Joe Jackson over jeugd, vakmanschap en de 'gehate' videoclip r
AMSTERDAM - "Ik haat
videoclips. Ik haat ze nog
steeds. Wat dat betreft, is
mijn mening in het geheel
niet veranderd". Joe Jack
son lacht voluit, vervolgens
knipoogt-ie omstandig en
doet dan voor hoe een boer
met kiespijn lacht. De kalen
de Englishman in New York
heeft eieren voor zijn geld
gekozen en weet dat.
door
John Oomkes
Onlangs was Jackson één van de be
langrijkste artiesten die acte de pré-
sence gaven op de internationale
muziekbeurs IM&MC in Amster
dam, een promotioneel circus dat
iedereen voor lief neemt maar voor
het overige graag links laat liggen.
Niets is veranderlijker dan een
mens, zelfs als het één van de beste,
en eigenzinnig ingestelde rockar
tiesten betreft. In 1984 haalde Joe
Jackson de wereldpers met een
frontale aanval op 'de video-revolu
tie'. In een artikel dat hij schreef
voor het invloedrijke Amerikaanse
vaktijdschrift Billboard stelde hij
vast dat hij geen video meer zou ver
vaardigen. De promotieclip achtte
hij een "oppervlakkige, smakeloze
en wetmatige manier om muziek, waren en je ei
die niet zelfstandig kan bestaan, te wilden slaan"
verkopen".
Een popmusicus die beet in de hand
die hem voedde, dat v
In het restaurant van het Amstel
Hotel hoort Jackson zijn toenmali
ge bezwaren nog eens aan omdat hij
zojuist met behulp van de Egyp-
tisch-Australische cineast Alex
Press nou juist dat heeft gemaakt
waartegen hij vijf jaar geleden ful
mineerde: een videoclip. "Deze is
anders, hoor, en erg grappig", zegt
hij, opnieuw knipogend, "Maar ik
besef dat het daar niet om gaat. Nee,
ik voel rhe niet in verlegenheid ge
bracht, want het idee voor het film
pje heb ik zelf opgehoest anders
zou ik het niet hebben gedaan".
"Ik denk niet anders over de visu
ele vervuiling die de clips hebben
opgeleverd dan toen ik dat artikel
voor Billboard schreef. Iedereen
doet nog steeds alsof het maken van
een clip je pas een bepaalde status
verschaft omdat dat het bewijs is
dat een bedrijf voldoende in je wil
investeren. En ik zie nog steeds niet
in waarom het in principe noodza
kelijk is om je muziek te visualise-
"Ik heb er echter mijn buik van vol
om als enige heilige door de wereld
te trekken, en de enige te zijn die
geen video's meer maakt om princi-
piële redenen. Toen ik die verkla
ring schreef, regende het telefoon
tjes: allerlei collega's aan de lijn die
verklaarden dat ze het met je eens
Zelfportet Picasso: 100 miljoen gulden
NEW YORK, 10 mei (AP) - Een zelfportret van de kunstschilder Pablo Pi
casso uit diens blauwe periode is dinsdag in New York voor 47,85 miljoen
dollar, ongeveer 100 miljoen gulden, verkocht. Een record voor een Picas
so. Absoluut recordhouder wat kunstprijzen betreft is nog altijd Vincent
van Gogh: diens 'Irissen' werd in in 1987 voor 53,9 miljoen dollar verkocht.
'Yo Picasso', geschilderd in 1901, bracht het dubbele op van wat voor de
veiling bij Sotheby's in New York was geraamd. Het eindbod werd per te
lefoon uitgebracht. Het vorige Picasso-record werd vorig jaar gevestigd,
toen het doek 'Arlequin' voor 38,45 miljoen dollar van de hand ging.
"Het enige effect dat de verkla
ring heeft gesorteerd is, dat ik geen
clips meer maakte, en daarmee zelf
het bewijs leverde van de afhanke
lijkheid die artiesten hebben van
dat medium: de platen die ik de af
gelopen jaren heb gemaakt, kregen
niet de aandacht die ze verdienden.
De clip is dus reclame, daar moet je
realistisch in zijn, misschien wel je
principes ten spijt. En, ach..", zegt
Jackson grijnzend, "het is een aar
dig filmpje geworden. Duits expres
sionisme zoals in de jaren twintig.
De toptijd van de stomme film,
hahaha".
Jackson heeft dus zijn laatste res-
tantje onschuld verloren. In het ge
heel niet toevallig is dat dan ook één
van de thema's die opduikt op zijn
nieuwe en verdienstelijke plaat
'Blaze of Glory'. In het titelnummer
wordt een jonge 'god' beschreven
die op zekere dag wordt ontdekt
door een talentscout van een platen
maatschappij:
'Who gave him some advice on
what to wear/
and sent him out to make the
young girls cry/
And all the young boys who'd been
just dumb and restless/
now they could identify'.
Johnny, de ster die Jackson be
schrijft, verliest zijn onschuld,
brandt op en komt akelig aan zijn
einde. Alle latere sterren die probe
ren in Johnny's voetsporen te vol
gen, zijn van bordkarton en denken
dat ze Superman zijn. "Terwijl ze
niet eens kunnen vliegen", zingt
Jackson schamper.
"Nee, dat lied gaat niet over Elvis
Presley", zegt Joe, „Ondanks die
verwijzing naar Memphis. Memp
his, Tennessee heeft voor mij wel
iets mystieks. Het is de geboorte
grond van de rock and roll. Het lied
dat ik schreef, gaat over de allereer
ste rockmusici die fris van de lever
op je schouder de wijde wereld introkken en ver
volgens het onderspit dolven. Ei
genlijk vrij vaak hun succes met
hun leven betaalden. Presley heeft
het nog tot 1977 gered - nee, dit lied
gaat meer over jongens als Eddie
Cochran en Buddy Holly".
Zombies
Toch zou je met evenveel reden kun
nen zeggen dat rockartiesten eigen
lijk als zombies rondlopen zodra ze
hun ziel hebben verkocht. Hoeveel
van die zogeheten 'survivors' kom je
niet tegen? Zombies zijn het vaak
lees het boek van Albert Goldman
maar over Elvis Presley.
"Hahaha! Aardig, dat beeld van
de rondlopende lijken, de walking
dead of rock and roll. Maar het gaat
mij vooral om die onschuld die ze
verliezen. Ik ben geïnteresseerd in
die generatie, omdat het mijn gene
ratie is - niet letterlijk, maar qua
mentaliteit dan. Er bestaat toch zo
iets als de na-oorlogse rockgenera-
tie. Toen ik een kleuter was, moet ik
niet al te veel van de jaren vijftig
hebben gemerkt, maar in dezelfde
sfeer van betrekkelijke opstandig
heid verliepen ook de jaren zestig".
"Ik kan me nog precies herinneren
hoe ik als jochie van tien vond dat ik
niet ouder hoefde te worden. Ik wist
nog van niks, had nog geen behoor
lijk glas wijn genuttigd, nog geen
seks ervaren - kortom, in staat tot
een zuivere afweging. Ik vind het de
perfecte symmetrische leeftijd:
tien! Joe Jackson wilde niet ouder
v/orden. Opgroeien leek me hinder
lijk vervelend! Ik had m'n mid-life
crisis dus al op m'n tiende! Hahaha!
Dat scheelt straks weer..".
In een lied op Blaze of
Glory, Down to London, beschrijf je
wat je in Londen zocht toen je
vanuit het provinciale Portsmouth
succes zocht in de grote stad. Dat
nummer begint met een citaat van
Buffalo Springfield: Stop, what's
that sound. Een belangrijk i
uit de jaren zestig.
"Ik besefte dat niet toen ik het'
schreef. Ik kende het nummer ook
niet. Niet bewust tenminste. Ik had
alleen een heel vaag gevoel van: hé,
waar ken ik dit van? Het klopt dat
'Down to London' biografisch is.
Maar het gaat eigenlijk over ieder
een die geluk, onafhankelijkheid,
een baan, succes of avontuur zoekt.
Ik zocht opwinding. Dat is nog zo,
en daarom woon ik in New York".
"Deze plaat is een betere mix van
de muzikale invloeden die ik in de
loop van de jaren heb verwerkt. To
ny Barrero en Michael Morreale zijn
trompettisten uit de salsa-scene in
New York, die nu zijn ingepast in
een andere stijl. Je kunt ze vergelij
ken met de leadgitaristen uit de
rock, ze zijn net zo macho. Als Bar
rero een hoge noot raakt in de stu
dio, gaat hij erbij staan als iemand
die zojuist een homerun heeft gesla
gen".
Profs
"Overigens is het verfrissend om
met professionele studiomuzikan
ten te kunnen werken. Joy Askew
bijvoorbeeld heeft er tien jaar zang
studie op zitten, en dat hoor je. Ze is
thuis in alle stijlen, is gewend 's
morgens om negen uur in de studio
present te zijn en meteen de juiste
noten te raken. Dat is iets anders
dan die beginners die zich niet wil
len scholen".
Rockmuziek houdt toch per defi
nitie iets van onschuld in? Met drie
akkoorden het geluk zoeken en zo?
Waarom dan zoveel eer voor profs?
"Kijk. Iemand die geschoold is
hoeft niet te zoeken naar een manier
om zijn verhaaltje muzikaal te ver
tellen. Er is niets fouts aan een be
ginnend groepje dat spontaan over
komt en in zijn onschuld de meest
fantastische dingen doet, maar ze
zijn in de regel bij hun derde plaat
uitgepoept. Plus dat ze hun sponta
niteit kwijt zijn. Ik ben geen snob,
maar het is gewoon beter om men
sen te hebben die de muziek be
heersen, dan te worden geconfron
teerd met het zoveelste poptalent
met een prachtige, wilde coiffure".
"Waar het op neerkomt is dit: bij
muziek gaat het om inspiratie. Het
vermogen om je hart te laten spre
ken en daarmee andere mensen te
raken. Als je dan gehinderd wordt
door een gebrek aan kunnen is dat
dodelijk. Ik begrijp het niet als ik
lees dat er rockmusici zijn die geen
notenschrift willen leren omdat ze
bang zijn dan hun onschuld te ver-
UTRECHT - "Ik trof hem
in het ziekenhuis aan tussen
Hagenezen, die geen flauw
benul hadden wie hij was en
wat hij had betekend. Zijn
been was afgezet. Daar was
hij volkomen kapot van.
Naast hem werd er luidruch
tig over voetbal gepraat, of
zoiets. Ik kan nu nog janken,
als ik dat beeld van dat treu
rige ziekenhuiszaaltje terug
haal. Moet dat nou de omge
ving zijn, waar één van
grootste acteurs die Neder
land ooit heeft gekend, moet
eindigen?".
Woord van de acteur Willem
Nijholt, uitgesproken tijdens
een recent gehouden interview.
De ernstig zieke collega over
wie hij toen sprak, is maandag
avond in zijn woonplaats Den
Haag overleden. Paul Steenber
gen werd 82 jaar. Nijholt heeft
gelijk: in een land als Engeland
zou iemand van het formaat als
Steenbergen tot aan het eind
van zijn dagen op handen zijn
gedragen. Maar Nederland
heeft een gebrekkig geheugen
voor theatertalent, zeker als het
om mensen gaat die niet of nau
welijks voor de massamedia te
levisie of film hebben gewerkt.
door
Eric van der Velden
Wie zegt bijvoorbeeld de naam Ida
Wasserman (overleden in 1977) nog
wat, de eerste actrice van het gezel
schap waaraan Paul Steenbergen 21
jaar lang leiding gaf en waarvoor hij
grote rollen heeft gespeeld: De
Haagsche Comedie. Na zijn af
scheid in 1972 is het nooit meer he
lemaal goed gekomen met het
Haagse repertoiretoneel. Dit sei
zoen moest er onder de naam van
Het Nationale Toneel een totaal
nieuwe start worden gemaakt.
Het korte geheugen voor de enor
me verdiensten Van Steenbergen
werd in zekere zin door hem zelf in
de hand gewerkt. Er is geen artikel
over Steenbergen verschenen, of er
kwam wel het woord 'bescheiden'
in voor. "Een man die altijd gewei
gerd heeft te leunen op zijn roem,
zich gedurende zijn hele carrière als
toneelkunstenaar ondergeschikt
heeft gemaakt aan zijn werk en
vooral steeds opviel door beschei
denheid", luidde de typering die
van hem werd gegeven op de laatste
avond in zijn leven dat hij zich aan
een publiek onderwierp, of beter
gezegd: möèst onderwerpen. Dat
was in 1985, toen zijn toneelvrien
den hem in de Koninklijke Schouw
burg een huldiging brachten naar
aanleiding van zijn 75ste verjaar
dag.
Twijfelaar
Bij deze gelegenheid werd ook een
boek gepresenteerd, geschreven
door de schrijver-criticus Pierre H.
Dubois, waarin Steenbergen naar
voren komt als een somber figuur,
een twijfelaar, die zich misschien
zelf nog wel het meest verbaasde
over de intensiteit waarmee hij to
taal verschillende rollen kon vertol
ken. Dubois laat Steenbergen zeg
gen dat een acteur karakterloos is.
Alleen wie geen hinder heeft van al
te sterk eigen karaker, zou de poten
tiële eigenschap bezitten om zich in
het karakter van een rol te verplaat
sen. Collega's vonden hem daaren
tegen allesbehalve karakterloos. Zo
zei de acteur Bob de Lange in 1963
over hem: "Hij werkt snel, treedt de
problemen die hjj op zijn weg vindt
bijna agressief tegemoet, maar bezit
de discipline om te luisteren naar
het afwijkende standpunt van een
opponent en weet dit voor het zijne
te prevaleren als hem dat juist voor
komt". De actrice Anne-Will Blan
kere die onder hem debuteerde
noemde hij hem vanochtend voor
de radio een uitermate "stimuleren
de persoonlijkheid, iemand die niet
snel tevreden was en als regisseur
het beste uitje wist te halen".
Ingetogen
Steenbergens vermogen in de huid
van een ander te kruipoen ging ook
weer niet zo ver, dat er in zijn rollen
geen constante viel te bemerken.
De criticus Ben van Eysselsteijn
noemde in 1963 "zijn beheerste
voornaam-rustige speelstijl" als een
kenmerk dat hem tot een "uitge
sproken modern acteur heeft ge-
maak". Zelf had Steenbergen een
voorkeur voor de elegante kome
dies van Anouilh en de melancholi
sche tragi-komedies van Anton
Tsjechov. "Geef Steenbergen een
rol waarin verlangen zich verdicht
tot kwelling en hij laat iedereen ach
ter zich", merkte de critica Jeanne
van Schaik-Willing ooit op naar aan
leiding van één van zijn Tsjechov-
vertolkingen.
Steenbergen heeft zijn ingetogen
speelstijl, die later wel als typisch
'Haags' is aangemerkt, vermoede
lijk ontwikkeld als een reactie op
het toneel waarmee hij is opge
groeid. Zijn vader had een toneel
tent waarmee hij de kermissen af
reisde. Op heel jonge leeftijd wer
den hij en rijn broer Lou al ingezet
bij het vertolken van kinderrollen
in allerlei draken. Zijn hekel aan het
acteren verdween pas toen hij zijn
enige zuster Jo bij het Rotter-
damsch Hofstadtoneel zag spelen
en merkte dat toneel meer kon zijn
dan gek doen met een aangeplakte
baard.
Na korte tijd een eigen gezel
schapje te hebben gehad kwam hij
in 1933 bij het Vereenigd Rotter-
damsch-Hofstad Toneel van Cor
van der Lugt-Melsert, waar hij voor
al jeune premier-rollen heeft ge
speeld. Tijdens de Tweede Wereld
oorlog maakte hij deel uit van het
Residentie Toneel. Dit gezelschap
werd in 1947 opgevolgd door de
Haagse Comedie, waaraan Steen
bergen tot zijn pensioen verbonden
is gebleven.
liezen. Dat is hetzelfde als een
schrijver die analfabeet is. Tuurlijk,
er zullen best dichters zijn die hun
naam niet kunnen schrijven. De
zaak ligt zo helder; het is niet eens
de discussie waard".
Joe Jackson staat op, rekt zich
uit. "Lekker. Ach, sinds ik me reali
seer dat ik me met niemand hoef te
meten of niemand hoef te beconcur
reren, gaat-ie goed. Alleen raar dat
je er tien jaar over doet om daar ach
ter te komen, niet?"
Theo van Baaren
(77) overleden
GRONINGEN(GPD) - Niet zo heel
lang na zijn echtgenote en kame
raad in de kunst, Gertrude Pape, is
vorige week donderdag literator-
/theoloog dr. Theo van Baaren op
bijna 77-jarige leeftijd overleden.
Hij is deze week in besloten kring
gecremeerd. De sinds 1952 in Gro
ningen wonende Utrechtenaar
heeft zowel in de wetenschap als in
de.kunst een volstrekt eigen plaats
ingenomen. In de oorlogsjaren was
hij mede-oprichter van het surrea
listische tijdschrift 'De schone zak
doek'. Van Baaren publiceerde in
dit eigenzinnige tijdschrift poëzie
Als theoloog voelde surrealist
Van Baaren weinig voor het gareel.
In een interview uit 1985 stelde hij:
"Ik weet het niet of God bestaat, hij
heeft het mij nooit laten weten". Bij
Meulenhoff verscheen een reeks
dichtbundels van Van Baaren.
Daarin bleef ook de dood niet onbe
sproken.
Expositie Haagse
School in München
DEN HAAG (ANP) - Minister
Brinkman van cultuur opent mor
gen in de Neue Pinakothek in Mün
chen een tentoonstelling waarin
een keuze is opgenomen uit de
Haagse School-verzameling van het
Haagse Gemeentemuseum. De ex
positie duurt tot 7 augustus en is
een van de Nederlandse culturele
manifesties die dit jaar in München
worden gehouden. Andere eveme-
menten zijn voorstellingen van Ne
derlands ballet, theater en uitvoe
ringen van Nederlandse orkesten.
De Neue Pinakothek is een recent
museumgebouw voor kunst uit de
vorige eeuw, waaronder een grote
collectie schilderijen. Het museum
beschikt over werken van Neder
landse kunstenaars als Anton Mau
ve, Jozef Israëls, Willem Maris,
Blommers en Mesdag. Deze werken
zijn de komende maanden te zien in
samenhang met schilderijen, aqua-
re"en en tekeningen uit Den Haag.
Alexandre Myrat, dirigent van het Orchestre Philharmonique de Liège,
dat morgenavond is te beluisteren in de Stadsgehoorzaal. (foto pr>
LEIDEN - De Meesterserie van K
&0 wordt op 11 mei in de Stadsge
hoorzaal besloten met een optreden
van een gastorkest: onder leiding
van Alexandre Myrat zal het Phil-
harmonisch Orkest van Luik wer
ken uitvoeren van Wagner, Tsjaik-
ovsky en Mendelssohn.
Dit orkest, dat geldt als het beste
orkest van België, kreeg in 1960
door toedoen van het Luikse stads
bestuur een officiële status. Tot die
datum had het ensemble onder de
naam 'Orkest van Luik' echter al
een lange staat van dienst. Het or
kest heeft zich in de loop der jaren
een uitstekende naam verworven in
binnen- en buitenland, zowel met
tournees als met plaatopnamen.
Het concert in Leiden staat onder
leiding van Alexandre Myrat (gebo
ren 1950 in Griekenland), die in Pa
rijs directie studeerde bij Nadia
Boulanger en Igor Markevitch. Zijn
eerste optreden vond plaats in 1970
met het orkest van Monte Carlo met
als solist de violist Hehryk Szeryng.
Sedertdien stond Myrat als gastdiri-
gent voor diverse orkesten in
Frankrijk en daarbuiten.
In 1988 dirigeerde hij in Engeland
en Parijs The Bournemouths Sinfo-
nietta en The English Chamber Or
chestra. Zijn belangstelling beperkt
zich niet tot het gangbare orkestre
pertoire, maar gaat evenzeer uit
naar de hedendaagse muziek.
Het programma van dit laatste
Meesterserie-concert draagt een ro
mantisch karakter. Geopend wordt
met de ouverture Rienzi van Wag
ner, waarna Jenny Zacharieva de
solopartij zal vertolken in het Eerste
pianconcert van Tsjaikovsky. Zij
ontving haar opleiding in Moskou
aan het Tsjaikovsky Conservatori
um en behaalde in 1969 een onder
scheiding voor haar interpretatie
van het Russische repertoire. Het
concert wordt besloten met de Der
de symfonie van Mendelssohn, bij
genaamd de Schotse symfonie. De
ideeën voor deze symfonie kreeg
Mendelssohn tijdens een reis door
Schotland waar hij onder de indruk
kwam van het ruige landschap en
de volksmuziek. In zijn muziek
klinken de indrukken van die reis
door.
Baltische dichters met Nederlandse collega's in SSR
AMSTERDAM - Heel bijzonder wordt
vanavond (20.00 uur) het literair café
van de Leidse studentenvereniging
SSR. In het kader van een Baltisch-Ne-
derlands-Vlaams poëziefestival zijn de
ze week een aantal dichters uit Estland,
Letland en Litouwen in ons land om sa
men met Nederlandse en Vlaamse dich
ters op te treden. Na Amsterdam doen
ze Leiden aan.
door
Emiel Fangmann
De Amsterdamse avond in De Brakke
Grond was veelbelovend. Presentatrice An-
nemarie Oster (in Leiden: Wim Vreeswijk)
kondigde aan en las op de haar kenmerken
de, dus wat strenge, maar zeer duidelijke en
integere wijze, de vertalingen voor. Tussen
door trad het unieke 'Dutch Baltica' op, een
anderhalf jaar geleden opgericht, semi-pro-
fessioneel ensemble (vier mannen, vier vrou
wen en een dirigent), dat ook vanavond acte
de présence zal geven. Hun ijle stemgelui
den neigden naar het religieuze, met afwisse
lend een mannelijke of vrouwelijke solist en
een achtergrond van bas tot sopraan, met
slechts een midwinterhoorn aan het begin
en af en toe een Baltische citer. In het Es-
tisch heet zo'n instrument trouwens een
'kannel', in het Lets een 'kokle', in het Li
touws een 'kankles' en in het verwante Fins
een kantele. De groep bracht e»»n selectie uit
de Baltische liederencultuur.
Naast Nederlandse dichtere als Hanny Mi-
chaelis en Ad Zuiderent (in Leiden worden
dit Willem Roggeman en Anton Korteweg)
en de Gentse Miriam Vanhee lazen de Balten
minder geschoold,' maar daarom niet minder
indrukwekkend voor uit eigen werk.
Sigitis Geda (1943) opende. Hij is een van
de 36 leiders van 'Sajudis', de Litouwse pe-
restroikabeweging. Zijn gedicht 'In een uit
hoek van een Hollands kerkhof: Koud,/
mistroostig/ en angstaanjagend/ is de ascese
van de Judaeërs/ uit de oudheid/ door ervan
weg te lopen/ hebben ze Christus/ aan de we
reld geschonken./ De worm hunkert er zó
zeer naar/ datje hem zou vereren/ en dat Per-
kunas hem niet zou treffen. (NB Perkunas is
een voorchristelijke oppergod). Andere op
tredenden waren de Let Uldis Berzins (1944)
en de eveneens uit Riga afkomstige Knuts
Skujenieks (1936), die politieke gevangene
Na het voordrachtgedeelte moest de Leid
se slavist Theo van Lint het forum in goede
banen leiden om een Babylonische spraak
verwarring te voorkomen. Mevr. Ahlers-
Brutan, voorzitster van de bond van Letten
in Nederland, werd onder anderen als ver
taalster ingeschakeld. Hanny Michaelis haal
de om te beginnen H.J.A. Hofland aan, die
dit jaar tijdens een reis door de Baltische sta
ten schreef, dat de westerlingen zich zo wei
nig van het lot van de Oosteuropeanen had
den aangetrokken. Vanwege haar bemoeie
nissen met de Vereniging voor Letterkundi
gen, Nederlands officiële schrijversbond,
kon Michaelis getuigen dat er tegen het ver
volgen van schrijvers in het Oostblok altijd
door de WL bij de verantwoordelijke auto
riteiten geprotesteerd wordt en dat dan het
ANP en de culturele redacties van de lande
lijke dagbladen worden ingelicht ("ook Hof-
lands NRC"). De Tsjechische schrijversbond
kaatst dan vaak de bal terug. Met de Balti
sche staten had de WL weinig te stellen ge
had, omdat er weinig nieuws vanuit die lan
den tot Nederland doordrong.
Van Lint vroeg of de positie van een Bal-
tisch dichtér minder marginaal was dan die
van een Nederlandse. Geda antwoordde
hierop cryptisch dat Litouwse schrijvers
vroeger het Russische evangelie op een
grappige manier moesten herschrijven. Vol
gens Skujenieks had de dichter een andere
taak gekregen, nu door Gorbatsjovs glasnost
het zelfbewustzijn en daarmee het nationa
lisme in de Baltische staten groeit. "Dichters
behoren tot en komen uit het volk. Zij heb
ben het volk in de vorige eeuw doen ontwa
ken en ook nu weer. Gedichten zijn een soort
nieuw evangelie. Berzins zei dat de waarheid
al vanaf het revolutiejaar 1848 in Midden- en
Oost-Europa haar plaats in de poëzie vond.
Dichtere spelen juist nu in de Baltische sta
ten een belangrijke rol in de politiek omdat
ze de gave van het woord hebben. Dat bete
kent wel dat er in de poëzie momenteel geen
verzwaring en verdichting plaatsvindt".
De vrijheid van de dichter bleek gister
avond een ruim begrip. Want schrijven kon
altijd, maar publiceren niet. Dit laatste kon
volgens Berzins in Letland nu wel. Geda zei
dat hetzelfde in Litouwen het geval was.
Toch had hij ook vroeger kunnen schrijven
wat hij wilde: "Met metaforen kun je risico's
vermijden".
Ten slotte werd er gevraagd naar de Ne
derlandse dichter en politieke poëzie. Mi
chaels zei dat politiek en poëzie in zoverre
gescheiden moesten blijven, dat je je niet per
se met politiek hoeft bezig te houden als
dichter. Vanhee wilde een tijdsbeeld in poë
zie vastleggen. Zuiderent noemde de wissel
werking tussen mens en natuur in zijn poë
zie eventueel een politiek gegeven "Eer
der dan dat ik een Greenpeace-dichter ben".
In 200 exemplaren is een mooi uitgevoerd
boekje met twee maal negen gedichten (oor
spronkelijk en vertaling) uitgegeven van alle
optredenden in Amsterdam en Leiden. Dit
toekomstige collectorsitem is op SSR te ver
krijgen en bij de vereniging DAINA voor de
bevordering van de Baltische cultuur (020-
6628109).
Wie meer over de Baltische taal- en litera
tuur wil weten kan tevens terecht bij 'Slavi
sche Berichten' nr. 2, april 1989 (uitgegeven
door de Slavische Stichting te Leiden) en bij
Scipciki nr. 10, febr. 1989 (blad van Leidse
slavisten en Ruslandkundigen). De KRO
zendt opnamen van de optredens uit op 27
mei en 29 juli in het programma Camera Ob
scure (Radio 4, 23.00-24.00).
