TRIJFEL
DINSDAG 9 MEI 1989
NICO SCHEEPMAKER
Op de dag dat Hitier 100 jaar had
willen worden heb ik Heinrich
Mann geciteerd, die Hitler in 1932
in een lunchroom had gadegesla
gen. Naar aanleiding daarvan-
kreeg ik van de heer E.W. Sterk uit
Hamburg een knipsel van de Neue
Zürcher Zeitung met een herdruk
van een NZZ-verslag op 10 no
vember 1923 van een meeting
waar Hitier het woord voerde. De
onbekende journalist bleek 10
jaar voor Hitiers machtsoverna
me al een scherpe kijk op de toe
komstige Führer te hebben. Ik ci
teer wat fragmenten:
Hitier staat langzaam op,
gaat naar het spreekgestoelte
wacht, leunt voorover, komt weer
overeind, glimlacht. Een
enigszins leeg en alledaags ge
zicht, de haren goed geborsteld,
een kleine, korte snor. Dat is geen
Führerfysionomie,- van voor
hoofd, ogen, mond gaat geen sug
gestie uit. Van de stem dan? Men
spitst de oren. Maar nee, ook de
stem is niet ongewoon. Wat aan
vankelijk als langzaam, zwaar
klokgebeier voorkwam, blijkt de
tegenstelling te zijn geweest met
het hogere, haastige stemgeluid
van Esser, de vorige spreker. Gro
tere discipline, afgewogenheid,
kunstmatige argeloosheid. Na een
paar minuten zijn de trouwhar
tigheden van de inleidende reto
riek weggevallen en kabbelt de
toespraak behendig op alledaag
se toon voort. Hitler is dus ook al
lerminst een meeslepend spreker.
Een kleine advocaat, houdt men
zichzelf voor, te midden van deze
krachtpatsers, schreeuwers, vere
nigingsbestuurders! Een autodi
dact, die deze sportgekken, deze
onbehouwen massa met proeven
van zijn belezenheid imponeert.
Hij is helemaal niet die Hitier
zoals men zich hem als voormalige
meubelmaker voorstelt, die alleen
maar kan schimpen en met mod
der gooien. Hij zegt: 'die Antuéke',
maar het feit alleen al dat hij ue-
berhaupt iets over de antieke
staat, het antieke leven weet en
kan vertellen, kwalificeert hem
hier al tot Führer".
„Daar komt nog iets bij. Erkend
moet worden dat hij een uitste
kende mimictis is. Hij spreekt over
de Beierse regering, rekent met
haar af, dreigt, lacht haar uit.
'Hoe lang deze regering nog zal le
ven weet ik niet. Maar ik weet wel
dat wij haar naar het graf zullen
dragen.' Wij, dat is de menigte,
die Hitler met 'Meine Lieben',
'Meine lieben Parteigenossen'
aanspreekt, vaderlijk-vriende
lijk, vertrouwelijk".
„Maar als deze behendigheid
haar doel niet mist op het schellin
kje, wordt zij dan ook niet door
zien door de dames en heren in de
zaal? Toegegeven moet worden,
dat wij tot nu toe alleen de uiter
lijke allure van Hitier geschetst
hebben; hij heeft nog andere pij
len in zijn koker en juist die ma
ken hem gevaarlijk omdat hun gif
niet zo makkelijk te herkennen
valt. Al te lang moet Hitier niet
spreken, want dan herhaalt hij
zichzelf en wordt larmoyant.
Maar zoals hij in het eerste halve
uur zijn rede opbouwt... dat is hel
dere, klare architectuur, breed op
gezet, zonder opsmuk en spielerei
van fundament tot dak doelbe
wust oprijzend. Hij heeft niets an
ders te zeggen dan zijn veelbe-
schreven these van de strijd tegen
de 'novembermisdadigers', tegen
de 'binnenlandse vijand' en voor
de strijd tegen de 'buitenlandse'
vijand, tegen Frankrijk. Zijn ge
schreeuw tegen de joden en kapi
talisten is slechts de zichtbaarste
opsmuk, het snelste middel, om de
straat op te hitsen. De vertwijfel
den, de peinzers, de idealisten on
der zijn gehoor, horen daarachter
de vermaning, de oproep tot een
nieuwe gezindheid en passie. De
stelling is simpel. 'Jullie willen de
Fransen overwinnen maar heb
ben de lafheid en begerigheid in
jullie zelf nog niet overwonnen.
Jullie willen de buitenlandse vij
and niet dulden, maar dulden wel
de varkensstal bij jullie zelf en in
jullie zelf! Als jullie eerst maar in
nerlijk sterk waren, dan hadden
jullie geen wapens nodig om de
buitenlandse vijand te verjagen!
„Dat zijn, bij alle oppervlak
kigheid en demagogie, religieuze
tonen die aan Lutherse hagepre-
ken doen denken, aan Fichtes op
roepen tot een zedelijke vernieu
wing. Zij zitten met al hun spits
vondigheid het huidige gemateri
aliseerde, dollarbezetene, afge
matte Duitse leven dicht genoeg
op de hielen om tot nadenken te
stemmen; de eerzucht, die wordt
opgeroepen, wordt vergeten, de
politieke consequenties worden
onderschat, in het hart brandt al
leen die zedelijke schaamte. En
Hitier giet de ironie die hij eerder
tegen de tegenstanders aanwend
de, nu met emmers tegelijk over
hun schulp. Omdat zij zelf niet
kunnen slaan, willen zij geslagen,
gegeseld worden. De man op de
tribune heeft niet alleen een sterke
wil; hij is ook psycholoog uit in
stinct, heeft een fijne neus voor de
gevoelens van de massa. Geen be
roepspoliticus, geen nar. Een die
met waarheden hengelt. Waarna
de bevangenen, de gevangenen,
hem volgen waarheen hij maar
wil - als hij niet door een sterkere
macht wordt gestuit".
ZARZUELA
Zarzuela is een Spaanse visschotel waarin een aantal soorten vis, gamba's
maar ook kreeft horen te zitten. Deze zarzuela is een aanpassing met goed
kopere vissoorten. U kunt de visschotel het best in een wok of grote hap
jespan bereiden.
400 g schelvis- of kabeljauwfilet; 1 schol (gefileerd); citroensap; 150 g Noor
se garnalen; eventueel 2 crabsticks (imitatiekrab uit de diepvries); 2 uien;
3-4 tomaten; 1 groene paprika; 1 teen knoflook; olie; mespunt saffraanpoe
der; 2 dl Spaanse witte wijn; 1/2 dl water.
Spoel de vis af en dep het stuk filet dropg. Snijd het stuk vis in grote dob
belstenen. Vraag of de visman ook het vel van de scholfilet verwijdert.
Snijd deze filets in repen. Kruid de stukken vis met citroensap en peper en
zout. Kijk de garnalen na en snijd de crabsticks in 3-4 stukken.
Pel de uien en snijd ze in halve ringen. Ontvel de tomaten en snijd ze in
stukken. Halveer de paprika, verwijder de zaadlijsten en snijd het vrucht
vlees in repen, pel de teen knoflook.
Verhit olie in de pan en fruit hierin enkele minuten de halve uiringen. Voeg
de reepjes paprika toe en fruit beide nogmaals 2-3 minuten. Knijp vervol
gens de teen knoflook hierboven uit, voeg de stukken tomaat toe en laat al
les opnieuw 2-3 minuten al roerend fruiten. Schenk dan de witte wijn en
het water in de pan en voeg saffraanpoeder toe. Breng het geheel aan de
kook en voeg dan de stukken schelvis en scholfilet toe. Draai het vuur laag.
Voeg na eenminuut of 8 de garnalen en eventueel de stukken crabstick toe
en laat het geheel nogmaals enkele minuten doorwarmen. Proef of nog pe
per of zout moet worden toegevoegd en serveer de zarzuela met stokbrood.
JANNY V.D. LEE
zontaal als verticaal woorden van
navolgende betekenis verkregen
kunnen worden:
1 onrust, ontsteltenis, 2 gemalen
graansoort, 3 ontijdig, voorbarig, 4
wild, onstuimig.
Oplossing 8-5
Horizontaal: 1 Ier, 4 mal, 7 vete, 8
idem, 10 ode, 12 ale, 13 renovatie, 16
er, 17 pek, 18 es, 19 merel, 20 as, 22
ral, 23 al, 25 balalaika, 28 Eli, 29 dak,
30 lord, 32 eens, 33 nes, 34 net.
Verticaal: 1 ieder, 2 eten, 3 re, 4 mi,
5 adat, 6 lelie, 7 vore, 9 mees, 11 over
all, 14 opera, 15 akela, 20 Abel, 21 sa
lon, 23 akant, 24 laks, 26 lire, 27 idee,
Bioscopen
Leiden
LUXOR (121239): 'The naked gun', dag.
19.00 en 21.15 uur, woe., do., za., zo. en
woe. 14.30 uur, al.
LIDO 1, 2, 3, 4, en STUDIO
(124130/133210): 'Working girl', a.l.
'Twins', dag 14.30,19.00 en 21.15 uur, a.l.
'Dangerous liaisons', dag. 19.00 en 21.15
uur, vr., ma. en di. ook 14.30 uur. a.l.
'My stepmother is an alien', dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, al.
'Rain man', dag. 14.30,18.45 en 21.15 uur,
a.l.
'Lady en de Vagebond', woe., do., za, zo.
en woe. 14.30 uur.
TRIANON (123875): 'The bear', dag. 19.00
en 21.15 uur, za. en zo. ook 14.30 uur, a.l.
REX (125414): 'Rollerbabies', dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
KIJKHUIS (142895): 'Bagdad Cafe', do.
t/m woe. 19.30 en 21.45 uur.
'Cartas del Parque", do. t/m zo. 20.00 en
22.15 uur.
'A world apart', ma. 20.00 en 22.15 uur.
'Hermetisch zwart', di. 20.00 en 22.15 uur.
'September', woe. 20.00 en 22.15 uur.
Alphen
(voor reserveringen 01720-20800):
EURO 1. 2,3, 4: 'Twins', dag. 13.45,18.45
en 21.15 uur, zo. ook 16.15 uur, al.
'Rain man', dag. 18.45 en 21.30 uur. al.
'My stepmother is an alien*, dag. 13.45,
18.45 en 21.30 uur, zo ook 16.15 uur, al.
The naked gun', dag. 13.30,18.30 en 21.00
uur, zo. ook 16.00 uur.
'Jungle Book', do. t/m zo. en woe. 14.00
Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: 'Who framed Roger Rab
bit', do. t/m zo. en woe. 14.00 en 15.45 uur,
al.
'Cocktail', do. t/m za. 15.45,19.00 en 21.15
uur, zo. 15.45 en 19.00 uur, woe. 15.45, al.
'Distant voices still lives', do. en zo. t/m
woe. 20.45 uur, al.
•A fish called Wanda', do. 19.00 i
t/m v
t/m zo. 19.00 .en 21.15
20.15 uur, al.
kindervoorstelling: 'Nieuwe
Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075):
City I: 'Monkey shines', dag. 19.00
21.15 uur. do. en zo. ook 14.45 uur.
City II: The Bear', dag. 19.00 uur, do., z
zo., woe. ook 14.45 uur.
City II: 'Cocktail', dag. 21.15 uur.
City I: 'Tom en Jerry', do., za., zo., wo
14.45 uur.
Opklaringen
in de loop
van de middag
Het weer wordt woensdag be
heerst door zwakke fronten, die
vanaf de Noordzee ons land bin
nendringen. Dit gaat gepaard
wolkenvelden, maar neerslag
betekenis wordt hieruit niet
wacht. In de loop van de middag
en avond passeert weer een zwak
ke rug van hoge luchtdruk me
opklaringen.
De temperatuur wordt de ko
mende nacht ongeveer 8 graden
woensdagmiddag ligt de tempe
ratuur rond 15 graden. De wind is
matig en draait naar noordelijke
richtingen. Het blijft de komende
dagen enigzins wisselvallig weer
met kans op wat regen of een bui,
maar het ziet er naar uit dat na za
terdag hogedrukgebieden weer
een overheersende rol in het weer
gaan spelen.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, medege
deeld door het KNMI, geldig voor
woensdag en donderdag:
Zuid-Scandinavië: half tot
zwaar bewolkt en enkele buien.
Middagtemperatuur rond 11 gra
den.
Denemarken: half tot zwaar
bewolkt en enkele buien. Mid
dagtemperatuur rond 12 graden.
Britse Eilanden: toenemende
bewolking gevolgd door perio
den met regen vanuit het westen.
Middagtenjperatuur van 10 gra
den in het noorden tot 15 in het
zuidoosten.
Benelux en de Bondsrepu
bliek Duitsland: perioden met
zon maar ook een enkele bui.
Middagtemperatuur van 14 gra
den aan de kust tot 20 graden
landinwaarts.
Frankrijk: buiig weer, vooral
in het midden en noorden van het
land. Middagtemperatuur van 14
graden in het noorden tot 23 in
het zuiden.
Spanje en Portugal: af en toe
zon maar ook tijdelijk bewolking.
Middagtemperatuur van 17 gra
den in het noorden tot 24 in het
zuiden, plaatselijk landinwaarts
oplopend tot 29 graden.
(Diaconessenhuis) en
zorg 10.30-11.00
uur en na overleg.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 u
overleg.
18.30-19.30
St. Elisabeth Ziekenhuis (tel.
071-454545): volwassenen
14.00-14.45 uur en 18.30-19.30 uur.
Klasse afd. 11.15-12.00 uur,
14.00-14.45 uur en 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling gynaecologie:
15.00-15.45 uur en 18.30-19.30 uur, al
leen voor vaders bovendien van
19.30-21.00 uur.
Ziekenhuizen
Afdeling CCU (hartbewaking):
14.00-14.30 uur en 19.00-19.30 uur.
Intensieve verpleging: 14.00-14.30
kinderen) 14.15-15.00
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskun
de 19.30-21.00 uur. (Uitsluitend voor
Partners/echtgenoten.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag
van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluitend
voor partners/echtgenoten en eigen
kinderen.
Prematurenafdeling in overleg doorlo-
lelijk.
ige patiënte
pend
pend bezoek mogelijk.
Ernstige patiënten: wanneer doorlo
pend bezoek wordt toegestaan kun-
Kinderafdelingen: voor ouders van
opgenomen kinderen is er een ruime
bezoek mogelijkheid in overleg met de
hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de vol
gende tijden: keel-, neus- en oorheel
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur; oogheelkunde en
Kinderkliniek: zalen voor peuters,
kleuters en grote kinderen:
15.15-17.00 uur; babyzaal en boxenaf
deling: volgens afspraak met de hoofd
verpleegkundige.
Rijnoord (tel. 01720-33771):
14.30-15.15 uur en 18.30-19.30 uur.
Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 uur.
Kraamafdeling: bezoek voor vaders
gehele dag in overleg met hoofd afde
ling. Overigen van 14.30-15.15 en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: bezoek voor ouders
gehele dag in overleg met hoofd afde
ling. Overigen van 14.30-15.30 uur.
Beurs Amsterdam
wo 83/4 68 97 50
ivo 73/4 85 10070
wo 73/4 06 96.90
wo7'/2 85 101 00
wo 7'tó 88p94 92.45
w7'/4 89p99 99.10
wo 63/4 85 9730
wo 63/4 864)6 9500
wo 63/4 07-93 97.90
nr6f/487a 97 9430
w 63/4 88-98 9600
s.%
JSSs93
SXt
bpeVftïrS SS
SS
Jn 53/4 88p91
dal 63/4 88-96
dsm 7'/4 87
hoog 7'fo 87
lans 6'/2 87
men 63/4 87-02
row 7'/4 88p95
(*83/4 841-99
r*o 8*/2 8398
nmb 9'/4 64a 105.00
«*88505 10100
rat Tl* 85-95 10000
w*6'/2 86-93 9650
nmb ö'/Z 07-97 93.60
ont&KMpX 96 00
nmb ö'fc 88-98 93.20
nmb 6 88-83 95.00
nmb 53/4 86p94 92.20
nmb 53/4 88-92 9590
nmb 6'/2 88 99.40
nwb 8^4 84-03 10600
nwb 0'/2 84-04 106.10
nwb 7®/a 8505 101.30
nwb 7'/2 85-05 1003/1
nwb 63/2 8^06 9080
nwb 6'/4 86-06 90.00
nedl 6'/2 87 9250
oce6'/« 88-95 9400
phi 63/4 87p94 98.90
pbk 6'/4 87-94 95.80
pbk 6 88 p. 95 93.50
rat» 63/4 87 97.90
rabo 6'/2 87 96 80
Shv63/4787p97 96 00B
bmh0'/4 84-94 102.30 102.30 vm!6 87-97
bmh 0*/4 84-92 101.30
SKS. a
bmh 6'/4 87-94 96.60 9670
vsb63/4 87-93 98.00
«663/4 88-95 96.30
«b6'/2 87-91 9840
x sp 6'/4 87-94 96.00
Sp6'/4 88p33 95.70
100.30
10030B 10000
idrnWéwÊ 96.00 9630
koojnan
tacomp
niet officieel genoteerd
bwghuiztr
van bow»
61.00 61.50
kleding 3320 3310
3320 3370
managmntsh JO.OO ^2000
210.00+
7500 008
63.00 6350
17.80 17.80
24700 247.00
niet off. toegelaten
ar6'/4 105.00 10531
c.b.s.-koersindex
obl.index/eff.rend.
(cb.s.)
Goud en zilver
Buitenlands geld
Beursoverzicht
Telegraaf
Weinig handel op Beursplein 5
AMSTERDAM (TD) - Evenals de Newyork-
se effectenbeurs - waar maandag een ver
lies werd geleden van ruim vijf punten -
stond de handel op Beursplein 5 dinsdag
op een laag pitje.
Een positieve ontwikkeling maakte de
koers van de Amerikaanse dollar door. In
Amsterdam noteerde de munt dinsdag
morgen om elf uur 2,1530, hetgeen ruim
een cent hoger was dan de slotkoers van
ƒ2,1410 op maandag. De stemming was
echter wel nerveus op grond van specula
tieve belangstelling en de onzekerheid
over het ingrijpen door de centrale banken.
De Westduitse centrale-bankpresident, Ot
to Pöhl, zei de huidige kracht van de dollar
opmerkelijk te vinden en verklaarde dat de
centrale banken hiermee moesten leren le
ven. Veel handelaren maakten hieruit op
dat de centrale banken zich voorlopig afzij
dig van de markt hielden.
Bij de internationals trok Koninklijke Olie
zich niet veel aan van de scherpe dalfng
van de prijzen voor ruwe olie. In oliekringen
heerste bezorgdheid omtrent de daling van
de benzineprijzen en de overproduce van
de OPEC, wat uiteindelijk leidde tot de la
gere produktnoteringen. Het oliefonds no
teerde vrijwel onveranderd op 137,50. De
overige internationale waarden lieten ver
schuivingen zien van enkele dubbeltjes,
zowel hoger als lager.
CSM steeg drie dubbeltjes tot ƒ66. Het
concern zag de nettowinst over het eerste
halfjaar met dertien procent tot 39,8 mil
joen stijgen. Het gebroken boekjaar van de
maatschappij begint op 1 oktober. Ook
Hunter Douglas kwam met cijfers. De winst
over het eerste kwartaal steeg met 22 pro
cent tot 336 miljoen dollar (circa 720 mil
joen). De koers bleef onveranderd liggen
op 105,50. Nedlloyd trok 4,70 aan tot
ƒ416,50. De transporteur verwacht over
het lopende boekjaar een hogere winst per
aandeel dan de 44,23 over het voorgaan
de boekjaar.
Elders in de markt won Batenburg Beheer
twee gulden op ƒ95, daalde Geveke bijna
anderhalve gulden tot 40,20, leverde De
Telegraaf een gulden in op ƒ495 en ver
loor Twentsche Kabel drie gulden op
ƒ154.
Financieel kort
1987.
it in van 5,7 miljoen gul
den op de deelneming van 5,1 procent in Au-
det, behaald bij het accepteren van het door
VNU op Audet uitgebrachte bod. In 1987 ver
wacht het concern weer een hogere bedrijfs
winst dan in 1988 te kunnen behalen, aldus het
jaarverslag. De omzet steeg van 645 tot 709
miljoen gulden.
CSM
Het voedings- en biochemisch concern CSM
heeft in de eerste helft van het op 1 oktober
1988 begonnen boekjaar opnieuw hogere re
sultaten behaald dan in dezelfde periode een
jaar eerder. De nettowinst steeg met 13 pro
cent tot 39,8 miljoen gulden. Over de tweede
helft van het boekjaar verwacht de directie een
winst die ten minste gelijk is aan die van het
eerste halfjaar.
De Schelde
De Schelde (scheepsbouw, ketel- en machine
bouw) heeft vorig jaar de nettowinst zien stij
gen van 12,6 miljoen gulden naar 17,9 miljoen.
De omzet bedroeg vorig jaar 525 miljoen gul
den tegen 568 miljoen in 1987.
Akzo
De Nederlandse chemiereus Akzo heeft giste
ren zijn aandelen geïntroduceerd op de beurs
van New York. Daarmee wil het bedrijf haar
aandelenprijs opdrijven evenals het percenta
ge Amerikaanse aandeelhouders dat nu acht
procent beloopt. Voorzitter Aamoui Loudon
van Akzo zei gisteren dat zijn bedrijf de tiende
grootste buitenlandse onderneming is waar
van de aandelen nu worden verhandeld via het
elektronische NASDAQ-netwerk in New York.
Daimler-Benz
De totale omzet van Daimler-Benz in Stutgart
is vorig jaar met 8,9 procent gestegen tot 73,5
miljard mark. Tweederde van de groei kwam
uit de autodivisie, waarbij de vrachtwagensec
tor het meest bijdroeg tot de stijging. Er werden
twee procent minder personenauto's verkocht.
Volgens president-directeur Edzard Reuter is
dat een gevolg van de ongefundeerde verha
len over kankerverwekkende stoffen in de uit
laatgassen van diesels.
Unilever
Jantje de Goede Banket in Mijdrecht komt in
handen van Nederlandse Unilever Bedrijven.
Naar verwachting wordt binnenkort overeen
stemming over de overneming bereikt, zo heb
ben de twee ondernemingen bekendgemaakt.
Jantje de Goede levert haar produkten door
middel van een eigen verkooporganisatie via
de groothandel aan banketbakkers, horeca en
instellingen. Zij exporteert naar onder andere
Engeland, België en de Verenigde Staten en
heeft 160 mensen aan het werk, van wie 150 in
Nederland.
Iran
De Iraanse olieraffinaderij te Abadan kan haar
produkten weer exporteren. Afgelopen zater
dag is voor het eerst sinds de installatie in de
Iraans-lraakse oorlog werd verwoest weer een
lading olieprodukten verscheept, via de haven
stad Bandar-e MaShur. De raffinaderij ligt min
der dan een kilometer van de grens met Iraq.
Marktberichten
Kaasmarkt Bodegraven - Aanvoer 12 partijen.
Bij goede handel werd een prijs genoteerd voor
1 e soort van 7,60 tot 8,10 per kg en voor extra
zware van 8,80.
