Opzienbarende finale Leids Cabaret Festival 'Bestaat er op WVC een Rotterdamse kunstmafia?' Lebbis en Jansen winnaar jury- en publieksprijs Sextet 56 wiiit jazz- concours Breda MAANDAG 8 MEI 1989 KUNST PAGINA 21 LEIDEN - Niemand had dat na afloop van de eerste voor ronde vermoed. Zelfs na af loop van de halve finale le ken de kaarten definitief ge schud. En wat bleek uitein delijk: het Amsterdamse duo Lebbis en Jansen i.ö. veroverde zowel de eerste prijs van de vakjury als de publieksprijs. Daarmee viel de in de wandelgangen als absoluut favoriet getipte kandidaat Eva Zeijlstra met haar cabaret Epha tegen alle verwachting buiten de prij zen. Sterker nog, haar werd door de jury slechts een der de prijs toegekend. De twee de prijs ging namelijk naar de Groningse cabaretier Ro bert Brouwer. Een al met al opzienbarende uitslag van wat lange tijd de meest voor spelbare finale-avond in de geschiedenis van het Leids cabaretfestival beloofde te worden. Op zichzelf verras send natuurlijk, al passen enige gemengde gevoelens. door Wijnand Zeilstra Lebbis en Jansen i.o. (in oprichting of in ontbinding) zijn twee jonge ca baretiers die als enigen tijdens het festival zeer nadrukkelijk de actua liteit in hun programma betrokken. Hun act tijdens de finale-avond was handig samengesteld uit stukken die ze tijdens de eerste voorronde en/of tijdens de halve finale hadden uitgeprobeerd. Terwijl hun concur renten gedurende het festival steeds hetzelfde programma brach ten, had hun bijdrage mede daar door iets verrassends. Er komt van alles en nog wat aan de orde: van een kernfusie-experiment bij ka mertemperatuur met cola en twee roestige spijkers tot het letterlijk beproeven van zaaddonorschap. Soms worden onderwerpen al leen maar aangestipt. Zo bleek bij wijze vap spreken alleen het noe men van het vorige week hoogst ac tuele begrip 'reiskostenforfait' al voldoende om de lachers op je hand te krijgen. En dat was waar, Lebbis en Jansen wisten de zaal goed te be spelen, ook al is er in technisch en inhoudelijk opzicht nog heel wat op het tweetal aan te merken. Lebbis en Jansen brengen hun teksten met studentikoosbravour. Daardoor weten zij met enkele sterke grappen goed te scoren, hoewel aan de ande re kant de ongepolijste presentatie van deze niet onsympathieke bra niemakers de veelal matige kwali teit van een groot deel van de tek sten behoorlijk sterk camoufleert. De ene helft van het duo staat geen seconde stil, de andere helft staart tijdens zijn conferences regelmatig naar zijn schoenen, wat de verstaan baarheid niet ten goede komt. De jury zelf (bestaande uit Justus van oei, Hanneke Rudelsheim en Jeroen Pauw) noemt deze kritiek ook met zoveel woorden in haar rap port. Desondanks gaf zij toch de voorkeur aan dit duo boven Epha. Over Eva Zeijlstra zelf spreekt de jury aanvankelijk uiterst lovende woorden. Haar vocale kwaliteiten worden (térecht) geroemd, haar on miskenbare theaterpersoonlijkheid geprezën. Dat Eva haar teksten zelf schrijft, wordt ook zeer gewaar deerd: het lied over echtscheiding noemde jurywoordvoerder Justus van Oei ronduit, 'af. Desondanks geen prijs. Voor haar motivatie ge bruikt de jury merkwaardige argu menten. Allereerst krijgen de drie muzikale begeleiders om onduide lijke redenen een veeg uit de pan. De 'sombere gitaristen' zouden de indruk wekken 'hun tijd een beetje zitten te verdrijven'. Dat isrtoch ge woon een keuze: drie begeleiders die zich onopvallend op de achter grond houden? Die keuze kun je al dan niet waarderen, maar het gaat wat ver om het in de argumentatie een kennelijk doorslaggevende rol te laten spelen. En als dat eenmaal gezegd is, wor den de eerst zo geroemde techni sche vaardigheden van Eva Zeijl stra plotseling tegen haar gebruikt: dan mist haar optreden ineens 'hart en ziel' en wordt haar 'te grote han digheid en getructheid (sic!)' aange wreven. Er wordt echter vergeten om daarbij te vermelden, dat deze jonge cabaretière al die vaardighe den van nature meebrengt, want een theatervakopleiding (laat staan de in kringen van het Leids Caba retfestival zo gewraakte Klein kunstacademie) heeft ze niet gehad. Het is dus simpel een kwestie van smaak. Justus van Oei en zijn colle ga-juryleden houden kennelijk meer van het soort recht-toe-recht- aan cabaret dat Lebbis en Jansen brengen. Zeg dat dan gewoon, maar verlies niet je geloofwaardigheid door allerlei krompraat. Dat Robert Brouwer van de jury de tweede prijs ontving, is echter een pijnlijke vergissing. Tot twee maal toe (voorronde en halve finale) heeft deze Groningse cabaretier steeds als eerste kandidaat de avond moeten openen. Dus was het (foto K k Bouwman) alleen maar rechtvaardig, dat hij tij dens de finale als derde kandidaat mocht verschijnen. Het sfeertje in de zaal was toen al optimaal, waar van Robert brouwer - het zij hem ge gund - heeft kunnen profiteren. De vakjury had daar echter toch door heen moeten prikken. Het program ma van Robert Brouwer bevat een veel te lange buurman-blues met een op goedkoop effectbejag ge richt uitstapje naar de zaal, het is muzikaal zeer mager. Brouwer ge bruikt te veel dezelfde grimassen en maakt in zijn verhaalcompositie af en toe vergezochte uitweidingen. Zijn programma kan toch werkelijk niet in de schaduw staan van Epha met onder meer een prachtig EO- achtij* lied met dito gospelsound, een puur cabaretesk aids-lied en een subtiel voorgedragen echtelijke woordenwisseling in bed. In één opzicht had de jury volko men gelijk: dit was één van de bete re finales. De nieuwe opzet van het festival (voorronden - halve finale - finale) heeft dan ook gewerkt. De uiteindelijk geselecteerde kandida ten krijgen de gelegenheid om in een professionele ambiance naar de finale-avond toe te groeien. Alleen lijkt het zuiverder, als de festivalor ganisatie in de toekomst nooit meer als een semi-jury bepaalt, wie er vanuit de voorronden verder mag. Men krijgt daardoor automatisch te veel grip op de halve finale. Geluk kig lag deze selectie dit jaar niet controversieel, maar het kan een volgende keer anders lopen. Boven dien is aan te bevelen, dat de volgor de van de optredens tijdens de fina- le-avond' voortaan door openbare Joting wordt bepaald. Vorig jaar was Jack Spijkerman woordvoerder van de jury. Jack Spijkerman maakt deel uit van Ca baret Dubbel en Dwars (in 1982 win naar van het Leids cabaretfestival), dat is aangesloten bij Steekproduk- ties, het impresariaat van Harry Kies. Dit jaar was Justus van Oei woordvoerder van de jury. Justus van Oei maakt deel uit van Cabaret Zak As in 1987 winnaar van het Leids cabaretfestival), dat is aange sloten bij Steekprodukties, het im presariaat van Harry Kies. Ditzelfde 'Steekprodukties' in de persoon van Harry Kies is ook de belangrijk ste mede-organisator van het Leids cabaretfestival. Hopelijk heeft vol gend jaar niemand meer uit de ei gen Steekprodukties-winkel zitting in de jury van de twaalfde editie van het Leids cabaretfestival. Al was het maar om ieder schijn van belangen verstrengeling te vermijden. Finale van de elfde editie van het Leids Cabaretfestival. Presenta tie: Erik van Muiswinkel. Gastop treden, Verreck en Pleijsier. Ge zien op 6 mei in de Leidse Schouwburg. Over 'Godfather' Riezenlcamp en de kunstpausen van de toekomst AMSTERDAM - In de gesubsidieerde kunstwereld worden de lakens sinds jaar en dag uitgedeeld door een kleine top- elite. Maar hoe word je kunstpaus en, wat misschien nog wel belangrijker is: hoe blijf je het? Bestaat er op WVC een Rotterdamse Mafia en waar bemoeien Willem 'barretje Hilton' Smit en Freddy Heineken zich mee? Benoemen zij met hun kapitaalkrachtige vrienden de kunstpausen van de toekomst? Een bezoek aan de schijnwereld van de Nederlandse 'tycoons of art'. week moesten ze hun onbewezen /-Jqqj- verdachtmakingen zelfs rectifice- ren - pogingen om de poten onder ÜerlOT Leistra de stoel van muziekregent Reinbert de Leeuw weg te zagen. En de troonsafstand van Holland Festival- AMSTERDAM Het leven van een directeur Ad 's Gravesande lijkt nog kunstpaus gaat niet altijd over ro- slechts een kwestie van tijd: achter zen. Het ene moment zit je nog in de schermen deelt de aangeschoten smoking naast de koningin tijdens Vèndex-topman Arie van der Zwan de zoveelste première van het Na- als 'interim-manager' de lakens uit. tionale Ballet en lijkt je omgeving De kans dat hij op termijn 's Gra- louter uit knipmessen te bestaan, vesande de hand boven het omstre- Even later ben je ineens de risée van den hoofd houdt, is gering. En dan het circuit en mag je de veters van rhebben we het nog niet eens gehad de chauffeur van minister Brink- over al die schouwburgdirecteuren man nog niet strikken, yers in het die als kleine jongetjes naar huis geheugen liggen de verwikkelingen werden gestuurd omdat ze niet kon- rond superbestuurder Frits Becht, den rekenen, die binnen een paar weken zowel bij het Holland Festival als bij Open- LllebOgenwerk baar Kunstbezit zijn biezen kon Maar als cultuur dan zo'n slangen- pakken. Becht zou in zijn ongebrei- kuil is, wat bezielt een weldenkend delde grootheidswaan verantwoor- mens dan eigenlijk om kunstpaus te delijk zijn voor de miljoenenover- worden? Is het artistieke bevlogen- schrijdingen van de respectievelij- heid of geilen die mensen uitslui- ke budgetten. Hielenlikkers ont- tend op macht? En wat nog veel be- popten zich plotseling tot scherp- langrijker is: hoe word je kunst rechters, de modder werd met kar- paus? Is het een kwestie van ordi- revrachten tegelijk aangesleept, naire vriendjespolitiek of zijn de be- Becht likt zijn wonden en probeert geerde Stoelen slechts voor de zich met 'Van Gogh 1990' te revan- besten weggelegd en moet je wel cheren. degelijk iets in huis hebben? Ex- Cultuur in Nederland is een slan- discjocky Theo Stokkink - ooit ver- genkuil. Frits Becht is niet de enige geefs solliciterend naar de post van kunstpaus die door het voetvolk schouwburgdirecteur in Eindho- met nauwelijks verholen leed ver- Ven en indertijd in de markt voor maak van de Heilige Stoel werd ge- dezelfde functie in Groningen - schopt. Het trendy jongensblad de schrijft in de inleiding van het on Haagse Post doet momenteel - ove- langs verschenen boek 'De cultuur- rigens tot op heden vergeefs, vorige elite van Nederland', dat de als Duitsers winnen Blokfluitdagen UTRECHT (ANP) - De finale van de Nederlandse Blokfluitdagen in Utrecht is gisteren gewonnen door het Westduitse duo Martin Schmeding 14) en Simone Nill 17) uit Minden. Dit heeft de organisatie meegedeeld. In de finale werd gespeeld door de winnaars uit acht verschillende catego rieën. Het blokfluitfestival voor amateurs van zeven tot negentien jaar heeft vier dagen geduurd. De jury kende ook een prijs toe voor de beste solist. Die ging naar Raphaela Danksagmüller uit Sankt Martin am Inn in Oostenrijk. Het ni veau van alle acht finalisten was dit jaar volgens de jury hoog. Opvallend was daarbij de opmerkelijke repertoirkeuze van de finalisten, waarbij het hedendaags repertoir ruim aan bod kwam. De beste Nederlandse prestaties werden geleverd door Elselique Hoo- gervorst uit Maassluis, een blokfluitkwartet uit Wageningen en het ensem ble The Crazy Kids uit Bunnik. manager vermomde kunstenaar die deel wil uitmaken van de invloedrij ke jet-set weinig kans heeft. "Macht- en prestigebejag is het be stuurderscorps niet vreemd en menselijke ijdelheid kent soms geen grenzen. Ellebogenwerk en kleinburgerlijk gekonkel komen er aan te pas om vooraan te mogen staan". Een top-vijftien van de kunstpau sen in Nederland is vrij gemakke lijk samen te stellen. Cultuurminis ter Elco Brinkman staat vanzelf sprekend op de eerste plaats, op de voet gevolgd door de WVC-toppers Jan Riezenkamp en George Lawson. Concertgebouw-directeur en grossier in bestuurslidmaat schappen Martijn Sanders schopt het tot de vierde plaats. Verder zijn er in de top plaatsen ingeruimd voor de WVC-ambtenaren Stevijn van Heusden, Jan Jessurun en Thije Adams. De rest van de lijst ziet er als volgt uit: Benno Premsela, Frits Niessen, Jan Blokker, Marten Bei- nema, Hans Dijkstal, Jan Kassies, Reinbert de Leeuw en Steve Aus ten. In dit rijtje hoorden tot voor kort zeker ook de namen van Hoos Blot- kamp en Frits Becht thuis. Maar de positie vanBlotkamp, destijds hoge WVC-ambtenaar, heeft door haar overstap naar het Nederlands Film museum aan invloed ingeboet en ook Frits Becht is noodgedwongen een toontje lager gaan zingen. Godfather Het is hoe dan ook duidelijk: het mi- nisterie van WVC maakt in de Ne derlandse kunstwereld de dienst uit. Daar wordt bepaald waar het geld heengaat. Het cultuurtrio van de Tweede Kamer - Niessen (PvdA), Beinema (CDA) en Dijkstal (WD) - speelt in de marge nog een beschei den rol, maar de Raad voor de Kunst is nu echt rijp voor de sloop en doet alleen 'pro forma' nog mee. Binnen het ministerie van WVC is voor directeur-generaal cultuur Jan Riezenkamp een centrale rpl weg gelegd: "Jan verdeelt en heerst en geniet van het spel", zegt een inge wijde. De econoom Riezenkamp - voormalig PvdA-wethouder van fi nanciën en cultuur in Rotterdam - werd in 1982 door 'bobo' André van der Louw - toen minister van cul tuur in het tweede kabinet-Van Agt en daarvoor burgemeester van Rot terdam - naar het ministerie ge haald. Vanaf die tijd wordt er ge- sproke n van de Rotterdamse Mafia op WVC met Riezenkamp als spij kerharde 'Godfather' en George Lawson - eveneens afkomstig uit Rotterdam - als zijn secundant. Riezenkamp - door regisseur Franz Marijnen ooit omschreven als de Nederlandse Jack Lang - zou in zijn eentje verantwoordelijk zijn voor het feit ,dat het nieuwe Archi tectuurmuseum na veel geharrewar achter de schermen uiteindelijk in zijn woonplaats Rotterdam komt en niet in Amsterdam. En de verras sende keus van Arie van der Zwan als Redder van het Holland Festival is ook weer niet helemaal onver wacht. Van der Zwan is immers een oude bekende uit Rotterdam, PvdA-lid en evenals Riezenkamp (en Frits Becht!) hartstochtelijk ver zamelaar van het werk van de kun stenaar Co Westerik. Dat schept een band. Ondanks de uiterlijke schijn is het echter gevaarlijk om overal meteen een complot achter te zoe ken. Een voorbeeld. Met de benoe ming per 1 september van Henk van Os - nu nog hoogleraar kunstge schiedenis aan de Groninger uni versiteit - tot directeur van het Rijksmuseum, wordt het Amster damse Museumplein een soort 'Groningana Minor': ook Wim Bee- ren (directeur van het Stedelijk Mu seum), Ronald de Leeuw (directeur van het Van Goghmuseum) en Fred Leeman (adjunct van het Van Goghmuseum) zijn immers afkom stig van dezelfde Rijks Universiteit Groningen. Het is echter puur toe val. Geldschieters Zoals gezegd, Riezenkamp c.s. spe len in de kunstwereld de eerste viool omdat zij bepalen waar de subsidies heengaan. En geld is macht. Het gaat erom zo dicht mo gelijk bij de kraan te zitten. Omdat de rijksoverheid zich echter steeds meer terug wil trekken - 'hot items' als het Nationaal Milieubeleidsplan slurpen miljoenen - en 'privatise ring' en 'sponsoring' de nieuwe to verwoorden zijn, ligt het voor de hand dat er de komende jaren een aanzienlijke machtsverschuiving in kunstenland zal optreden. Minister Brinkman zei onlangs in een inter view met het nieuwe maandblad 'Sponsoring': "Het zou goed zijn als sponsoring minder incidenteel, op een meer structurele basis plaats vond. Ik kan me voorstellen dat er bepaalde bedrijven zijn die structu reel een bepaald deel van de finan ciering van een grote instelling voor hun rekening willen nemen". Minister Brinkman zegt nooit iets voor niets. Ongeveer tegelijkertijd werd bekend dat vier grote spon sors (DAF, NMB, de Postbank en Douwe Egberts) - het door ingrij pende bezuinigingen van de kant van de overheid geteisterde Con certgebouworkest de helpende hand toesteken met een jaarlijkse subsidie van 1,75 miljoen gulden. Het theaterminnend publiek in Al melo is overgeleverd aan het Van der Valk-concern. Groningen krijgt een nieuw museum dankzij de Gas unie. Den Haag heeft zijn dr Anton Philipszaal, Amsterdam zijn Wang Zaal. Nu is er nog geen vuiltje aan de lucht, maar er komt een tijd dat geldschieters geen genoegen meer nemen met een simpele naan melding. 'Art' wordt steeds 'big business'. Kunst is er echter niet alleen om grof geld mee te verdienen, je kunt er ook status aan ontlenen. En juist die combinatie maakt het zo inte ressant. Willem 'barretje Hilton' Smit - multimiljonair geworden in de computerindustrie - zorgde vorig jaar voor algehele verwarring door het noodlijdende weekblad De Groene Amsterdammer twee ton te fourneren. Daarnaast mag hij als voorfinancier van speelfilms graag een gokje wagen en is hij al een tijd je in gesprek met de gemeente Am stelveen om een eigen Cobra-muse um te realiseren. En wat te denken van mensen als Freddy Heineken, Joop van den Ende en Loek Brons? De kunstpaus van de jaren negentig moet geld meebrengen of over uit stekende contacten met multi-na tionals beschikken, anders kan hij het wel vergeten. Ook in de kunstwereld beseft men dat 'commercieel denken' zo langzamerhand pure noodzaak is om te overleven. Wat dat betreft heeft Rudi Fuchs, directeur van het Haags Gemeentemuseum, al een paar aardige schoten voor de boeg gegeven. Fuchs is immers bereid een of meer doeken van Mondriaan te verkopen om op die manier over een ruimer aankoopbudget te be schikken. Zijn collega Wim Crou- wel van museum Boymans-Van Beuningen in Rotterdam overweegt 'zelfs aandelen van kostbare doeken op de markt te brengen. De over heid is als geldschieter toch niet in staat - laat staan bereid - op te bok sen tegen particuliere instellingen als het Paul Getty-museum of het Ludwig-museum in Keulen, die zonder een krimp op jaarbasis vele miljoenen neer tellen voor uitbrei ding van hun imponerende collec ties. Zware tijden En wat valt er tegen te doen als Amerikaanse particuliere orkesten met miljoenensalarissen ons Con certgebouworkest leeg gaan ko pen? Binnen de kortste keren ont staat er een heuse transfermarkt die voor de voetbalsport niet onder doet. Het is ook niet voor niets dat opleidingen Kunst- en Kunstbeleid de aanmeldingen nauwelijks kun nen verwerken. Met kunst valt im mers geld te verdienen. Voor de ge slepen kunstmanager ligt een gou den toekomst in het verschiet. De afgelopen jaren heeft minister Brinkman zijn begroting ondanks alle overheidsbezuinigingen altijd 'relatief weten te 'ontzien'. Maar het is uitgesloten dat de cultuurminis ter van het volgende kabinet - wie dat dan ook moge zijn - dit huzaren stukje nog een keer weet te herha len! De overheid treedt letterlijk en figuurlijk terug. Het grote geld zit elders en dat beseffen de kunst managers ook. Wie daar niet tijdig op inspeelt, mist de boot. Intussen grijnst het bijna rpagi- sche jaartal '1992' ons van alle kan ten tegemoet. Wat er voor de kunst wereld precies gaat veranderen, valt nog moeilijk te voorspellen. Maar dat er de komende jaren een fikse aardverschuiving zal optre den, staat als een paal boven water. Kunst wordt nog meer dan nu al het geval is, een kwestie van de grote steden. Alleen de televisie zorgt nog voor spreiding. En diezelfde grote steden staan aan het begin van een moordende concurrentiestrijd. Wat dat betreft is de titanenstrijd tussen Amsterdam en Rotterdam niet meer dan een aardig voorproefje. Spelen zij nu nog met veel bom barie de eerste viool, in de toekomst is voor WVC-ambtenaren nog slechts een marginale rol wegge legd. Beslissend over een tot het bot uitgeklede begroting mogen zij zich met de kruimels bezighpuden die de nieuwe kunstpausen laten lig gen. Welke kruimels dat zijn, kan een kind op zijn vingers natellen. De kunstwereld wacht zware tijden. BREDA (ANP) - Het het 19de Oude Stijl Jazz Festival in Breda is gisteren gewonnen door het Nederlandse sextet 56. Tweede werd de zevenmansformatie Nors- ke Rytmekonger uit Noorwegen. Als derde kwam het Franse kwartet Banana Jazz uit de bus. Zangeres Zenja Damm van de Little Town Jazzband uit Schagen won de vocalistenprijs en trombo nist Philippe Renault van de Bana na Jazz kreeg de solistenprijs. Voor het eerst konden ook beroepsorkes ten aan dit concours meedoen. Frank verlaat het Nationale Toneel UTRECHT (GPD) - Regisseur Leonard Frank maakt niet langer deel uit van de artistieke raad van het Nationale Toneel. Dit is 'in goed overleg' besloten, zo deelt de lei ding van dit Haagse repertoirege zelschap mee. Adjunct-directeur Derk Eskens van het Nationale Toneel bevestigt dat de tegenvallende resultaten die Frank dit seizoen heeft laten zien bij deze beslissing een rol hebben ge speeld. Zijn laatste regie, 'Le Bour geois Gentilhomme', is uitgespro ken slecht ontvangen. "Maar van een conflict is zeker geen sprake en het is ook niet zo dat Frank niet meer bij ons zal regisse ren. Volgend seizoen gaat hij bij ons 'De Kersentuin' van Tsjechov doen. Het is alleen zo, dat het beter wordt gevonden dat Frank niet langer meer de verantwoording van de ar tistieke raad draagt. Dat vindt hij zelf ook". Na een opvolger voor Frank wordt volgens Eskens op dit mo ment niet gezocht. De artistieke raad bestaat nu nog uit Franz Marij nen en Shireen Stroker. Eindver antwoordelijk blijft Hans Croiset. Marinus Boezem naar Biënnale DEN HAAG (GPD) - De beeldende kunstenaar Marinus Boezem verte genwoordigt ons land op de 20ste Biënnale van Sao Paulo, een inter nationale manifestatie van heden daagse kunst die wordt gehouden van 14 oktobet tot 10 december 1989. De Rijksdienst Beeldende Kunst heeft een keuze gedaan uit zijn werk dat is gemaakt tussen 1965 en 1989. Boezem (Leerdam, 1934) was in de jaren zestig, samen met Ger van Elk en Jan Dibbets, een van de be langrijkste exponenten van de con ceptuele kunst in Nederland. Hij kreeg (internationale) bekendheid door zijn deelname aan tentoonstel lingen als 'Op losse schroeven', 'When attitudes become form' en 'Sonsbeek buiten de perken'. In die periode exposeerde hij een stuk Hollandse polder, signeerde hij de lucht boven Amsterdam en be stookte hij galerieën en museumdi recteuren met brochures over zijn shows die hij op aanvraag leverde. De afgelopen tien jaar heeft Boe zem zich vooral laten inspireren door gotische architectuur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 21