Allergie is tol van de welvaart
Sieraden zelf maken, snel en voor weinig geld
Oorzaak van
allergie
lichamelijk
Allergie. Zeker één op de zeven Nederlanders
heeft er last van of heeft er aanleg voor. En de
jongste bevindingen wijzen zelfs al in de
richting van één op de vijf. Sommigen raken
volledig in een isolement, anderen moeten
verhuizen of hun werk opgeven. Toch wil het
hoofd van het Centrum voor Allergologie en
Immunologie De Klokkenberg in Breda, dr Z.
Pelikan, over niets of niemand de banvloek
uitspreken. "Het leven moet toch prettig
blijven. Ons leven is ondenkbaar zonder risico's.
Sterker nog, het hangt van risico's aan elkaar".
het ten dele eens, ten dele oneens. Mijn uit-
gangspunten zijn: 1) mensen moeten geen
rechten kunnen ontlenen aan puur biolo
gisch ouderschap, maar wel aan sociaal ver
zorgerschap; 2) sociaal verzorgerschap
wordt bepaald door de kwantiteit en kwali
teit van de contacten verzorger-kind en niet
puur door de woon-huwelijksituatie; 3)
voor de toekomst is het belangrijk dat kin
deren vanaf de geboorte door meer dan één
volwassene intensief worden begeleid, mo
nopolievorming in de zorg voor een klein
kind maakt de macht van de verzorger on
aanvaardbaar groot; 4) om de zorg niet tra
ditioneel in handen van vrouwen te laten
(waarmee ook ongelijkheden tussen man
nen en vrouwen in stand worden gehou
den), is het goed als ook mannen deze zorg
op zich nemen.
Samengevat: geen nadruk op donor
schap, geen nadruk op gezin, geen nadruk
op seksualiteit van de verzorgers, geen na
druk op de woonvorm, wel nadruk op kwa
litatief goede begeleiding van meerderen,
mannen en vrouwen. Het is toch rationeel
noch gevoelsmatig logisch dat een vader
die zich door zijn vrouw laat verzorgen, bij
zijn gezin woont en verder alleen nog bezig
is met zijn carrière, bij een scheiding (schei
dingsmotief: 'we zagen pa nooit') wèl rech
ten heeft op omgang, terwijl de buurman
die dagelijks vier uur wat met Klaasje
speelt dat recht na een ruzie met de ouders
wordt ontzegd. Ik heb me er vaak over ver
baasd hoe de macht van de ouder werd ge
accepteerd als na een scheiding het contact
tussen kind en grootouder verbroken werd.
Van mij hadden sommige grootouders een
omgangsregeling mogen eisen.
Kunnen we niet onze gefixeerdheid op
woonsituatie en huwelijksband een beetje
loslaten, wat afraken van de gedachte dat
als een kind maar met vader en moeder in
een gezinshuis leeft alles oké is? Als dat
lukt, hoeven we ook niet meer bang te zijn
dat twee lesbische vrouwen onvoldoende
man-identificatie bieden (Brinkman voor
de tv). Manspersonen genoeg in de omge
ving. Maar ze moeten wèl de kans krijgen;
niet de muren van het gezinshuis strak
rond het kind optrekken. We wilden toch zo
graag dat mannen voor kinderen gaan zor
gen; hele theorieën zijn er ontwikkeld dat
daar de basis voor vernieuwing in de rich
ting van grotere gelijkheid tussen mannen
en vrouwen ligt.
Misschien kunnen we het wettelijke ge
zeur over zaaddonors nu achter ons laten;
het zijn namelijk buitengewoon oninteres
sante mensen. Ze zijn er altijd al geweest;
het slippertje of de verhouding van de ge
huwde vrouw die zwanger werd van een
derde en dat voor haar man en kind ver
zweeg. Je moet er niet aan denken dat al de
ze zaaddonors vaak wel op de hoogte van
hun biologisch vaderschap omgangsdrif
ten via de rechter gaan uitspelen.
Zo scheppen we de ruimte om een veel
belangrijker concept in te voeren in ons
rechtsbestel: de zorgdónor. Dat kan samen
gaan met biologisch ouderschap maar
hoeft niet het geval te zijn. Bij 'zorg' gaat het
om verantwoordelijkheid, dagelijks bezig
zijn met het kind, aandacht voor en betrok
kenheid op haar/zijn leven. Een kind kan
bijvoorbeeld vier zorgdonors hebben. Zou
den twee ervan ruzie krijgen met een derde
dit hoeft absoluut niet te gebeuren, kijk
maar naar de dagelijkse praktijk om ons
heen waarin meerderen vredelievend klei-
Dr. Z. Pelikan:"Allergie is een
richtlijnen geven.
moeten betalen. Zoals hartin
farcten en kunstgebitten dat
zijn. Maar ik kan en wil als al-
lergoloog die klok niet terug
draaien. Het gebruik van
kunststof in contactlenzen en
in kunstgebitten betekent wèl
vooruitgang. En wie heeft er
tegenwoordig geen planten in
huis? Stel je voor dat ik het
principe van de gastronomie -
een aantrekkelijke aanblik,
geur en smaak van de maal
tijd- ter discussie zou stellen.
Dat kan niet, al is het wel zo
dat ik hoop op meer steun van
de kant van de industrie bij
het zoeken naar de bestandde
len in hun produkten die de
volstrekt individueel
allergieën veroorzaken. Als
een kaasfabrikant een kaas
kan maken, waar allergiepa
tiënten geen last van krijgen,
heeft hij daar vanzelfspre
kend ook zelf profijt van".
Het mag duidelijk zijn dat
dr Pelikan vanuit zijn bevin
dingen -en de wachtlijst op
zijn kliniek van 35 medewer
kers loopt al in de maanden
geen moreel oordeel over on
ze hedendaagse leefwijze wil
vellen. Zelfs niet over de ma
nier waarop wij met ons
milieu omgaan.
"Milieu is een externe fac
tor die wel degelijk van in-
l, daarom kan ik geen algemene
(Foto P. Hansen)
vloed kan zijn op allergie.
Maar op dat terrein is weinig
te bewijzen. Ik ben niet in een
positie daar een heksenjacht
tegen te ontketenen. Het is
zonneklaar dat het niet goed is
om in een van luchtverontrei
niging vergeven stad te wo
nen. Maar ik heb hier ook wel
boeren gehad die moesten
stoppen omdat ze niet tegen
koeien of varkens kunnen.
Die voelen zich in zo'n stad
een stuk beter. Nogmaals: al
lergie is een volstrekt indivi
dueel verschijnsel. En hoe
meer ik ervan te weten kom,
hoe terughoudender en be
scheidener ik word".
Z0RGD0N0R
door Jan Reynders
Oorzaak vinden is vaak zoeken naar speld in hooiberg
Mr. D. Pessers reageerde tegen de pers
dat er gelukkig een einde is gekomen aan
de commotie over de rechten van donors.
Ze stelde: "Voor lesbische vrouwen is nu
de boodschap: laat niet zoveel feitelijke
contacten ontstaan met de donor dat er een
nauwe persoonlijke betrekking ontstaat
met het kind, als je wilt voorkomen dat hij
het recht op een bezoekregeling kan af
dwingen".
K ïmimiAN FN Het zit me niet lekker. Met alle drie ben ik
Veertien jaar geleden zette Pe
likan samen met zijn echtge
note, de kinderarts dr M. Peli-
kan-Filipek, in De Klokken
berg een afdeling allergologie-
Hmmunologie op. Hij was
daarmee een van de pioniers
in deze nog jonge tak van de
medische wetenschap. Onder
tussen neemt het aantal pa
tiënten met wie huid- long- en
keel- neus- en oor-artsen geen
raad weten, hand over hand
toe. Dagelijks bezoeken vijftig
of meer patiënten het centrum
in Breda, terwijl er voortdu
rend een kleine twintig zijn
opgenomen. En zij vormen
nog maar het topje van de ijs
berg.
Allergie is een voor een leek
bijna hopeloos gebied. Wel
haast nergens lijkt de diagno
se zo moeilijk. Er zijn. op zijn
minst 350.000 stoffen waar
voor mensen overgevoelig
kunnen zijn. "Elke seconde
staan we onder invloed van
-honderden allergenen. Maar
voor welke daarvan iemand
gevoelig is en van welke ie
mand daadwerkelijk last
krijgt, kan pas na uitgebreid
Allergieën hebben een licha
melijke oorzaak. De vaak ge
hoorde veronderstelling dat
allergie 'iets psychisch' is - en
soms wordt daarmee 'aanstel
lerij' bedoeld - moet naar het
rijk fabeltjes worden verwe
zen. Eenmaal bestaande aller-
gie kan echter wel door psy
chische factoren beïnvloed
worden.
Allergenen, die-de allergi
sche reacties veroorzaken,
zijn in enkele hoofdgroepen
in te delen:
1. Aero-allergenen: stoffen
die zich door de lucht ver
spreiden en worden inge
ademd, maar ook wel via het
oog of de huid het lichaam
kunnen binnendringen. Hier
toe behoren bijvoorbeeld
huisstof en mijten, stuifmeel
van gras, bloemen en bomen,
huidschilfers en haren van
dieren, mest, meel, houtzaag
sel, kapok en niet te vergeten
schimmels, die in een vochtig
land als het onze geducht van
zich doen spreken. Er zijn er
ongeveer drieduizend be
kend.
2. Allergenen in levensmid
delen die door consumptie in
het lichaam terechtkomen.
Dat is een eindeloze rij, waar
toe onder meer behoren: melk
en melkprodukten, cacao,
chocola, noten, specerijen,
vis, aardappelen, groente,
fruit, bier, wijn. Verder zijn
geur-, kleur- en smaakverbe-
teraars erkende boosdoeners
in deze groep.
3. Contact-allergenen, die
door aanraking reacties kun
nen veroorzaken. Voorbeel
den hiervan zijn zeep, poets
middelen, metalen, parfums,
cosmetica, brilmonturen',
kunstgebitten, lakken, ver
ven, rubber en plastic.
4. Geneesmiddelen.
5. Een restgroep waarin on
der andere bijen- en wespen
beten thuishoren.
Via ademhalingstesten
kunnen een aantal allergenen
worden opgespoord.
Peter v. Holland
kleedt PSV-elftal
Sinds enige tijd lopen de spe
lers van PSV, als ze er repre
sentatief uit moeten zien, in
pakken van de Roosendaalse
mode-ontwerper Peter van
Holland. Ook de das en het
overhemd dat de heren voet
ballers daarbij dragen, zijn
originele 'Peter van Hol
land's'.
"Ze zien er te gek uit", zegt
hij Peter van Holland heeft zo
zijn eigen filosofie rond het
'uitgaanstenue' van PSV. "In
mijn ogen hebben voetballers
altijd een blazer aan, of soms
een ruig pak dat eigenlijk
geen pak is. Ik bekijk die jon
gens anders. Ik benader ze als
zakenmensen. Het gaat bij die
gasten ook om de poen hoor.
Nou en dan mogen ze ook als
zakenman overkomen".
Vandaar het tweedelig kos
tuum, in grijs, met een vleugje
groen en lila erin. De revers
zijn opgesneden, een dubbele
rij knopen, de broeken heb
ben een dubbele bandplooi".
Een stel overhemden en das
sen maken de zaak compleet.
ne kinderen opvangen dan is het niet
juist die derde gewoon weg te schuiven.
Door de rechter afgedwongen bezoekre
gelingen lijken mij vooreerst niet in het be
lang van alle betrokkenen (geldt ook bij
echtscheiding). In dergelijke gevallen is er
bemiddeling nodig via een buitenstaander,
voor het gemak even de 'zorgbemiddelaar'
genoemd. Mocht de zaak uiteindelijk en
jammer genoeg toch bij de rechter belan
den, dan kan die zorgbemiddelaar ook uit
spraken doen over de kwaliteit van de rela
ties tussen de verschillende zorgdonors en
het kind.
We moeten het ons in deze complexe we
reld, waarin veel van de nieuwe wereldbur
ger wordt gevraagd, vooral niet al te gemak
kelijk maken via de kwaliteit verhullende
formule mannetje-vrouwtje-huisje-kindje.
Het was nauwelijks nog nieuws; de zaak
van de lesbische moeders en de zaaddonor
die een omgangsregeling met het kind
wenst na een ruzie met de twee verzorgen
de ouders. Het gerechtshof in Amsterdam
bepaalde dat een spermadonor geen aan
spraak kan maken op een omgangsregeling
met het kind dat uit zijn zaad verwekt is, als
er geen sprake is van een gezinsverband.
Daarmee vernietigde het hof een beslissing
van een Utrechtse kinderrechter. Volgens
haar was de donor wel 'ontvankelijk', om
dat hij het kind vaak bezocht; een bezoek
regeling achtte zij echter niet in het belang
van het kind.
onderzoek worden bepaald.
En dan vaak nog maar voor
een deel. Allergie is een mo
zaïek van duizenden steen
tjes. Die krijgen we nooit alle
maal bij elkaar. Bij de huidige
stand van wetenschap ben ik
tevreden als ik zoveel steen
tjes kan verzamelen dat ik het
motief kan vermoeden".
Loopt de geneeskunde in
zijn visie per definitie al ach
ter de natuur aan, waar het
gaat om allergie geldt dat in
nog sterkere mate. De aandoe
ning kan zich in principe in al
le organen voordoen en de
oorzaken kunnen uit alle hoe
ken komen en zich in de
meest onverwachte combina
ties voordoen. Het kan hem
zitten in de melk of in de cho
colade, maar ook in de zeep,
het vochtige huis, het gras of
de duiven van de buurman. Je
kunt het hebben door inade
men, maar ook door con
sumptie, aanraking, medicij
nen of insectenbeten.
Verkeerd
"En dan nog kan het onder
zoek je in eerste aanleg volko
men op het verkeerde been
zetten. Ik heb hier een duiven
melker gehad met een duiven
melkerslong. Dan is het heel
eenvoudig om te zeggen: weg
met die duiven. Maar het
bleek dat die man het vooral
in het weekeinde had. Laat
die man nu allergisch zijn
voor bier. Om daar zo snel en
efficiënt mogelijk achter te
komen, moetje een goede ver
standhouding opbouwen met
je patiënt. Met louter tech
nisch onderzoek kom je er
niet als allergoloog. Je moet
een relatie hebben met je pa
tiënt. En dan nog moeten we
hem soms enkele weken op
nemen om meer over zijn aan
doening te weten te komen".
En zelfs dan is genezing
lang niet altijd gegarandeerd.
Toch schat dr Pelikan dat ne
gentig procent van zijn pa
tiënten er door de behande
ling in elk geval op vooruit
gaat. De aard van die 'behan
deling' kan echter zeer uiteen
lopend zijn. Regelmatig
schrijft Pelikan medicijnen
voor. Vaak geeft hij richtlij:
nen mee: doe de vloerbedek
king weg, eet geen kaas meer,
stop met drop, drink geen ro
de wijn meer of drink hele
maal niet meer of gebruik
geen biologisch actieve was
middelen. Het komt echter
ook voor dat hij nog verder
moet gaan. De azaleakweker
die nu uitgerekend allergisch
is voor azalea's en daar vier
uur per nacht van wakker ligt,
in de oudheid hadden kralen
grote economische waarde.
Ruim 2500 jaar lang accep
teerde men in heel Afrika ket
tingen van glazen kralen als
betaalmiddel. De bekendste
'geldkralen' zijn de mille-fiori-
kralen voorzien van prachtige
versieringen die waarschijn
lijk het eerst door de Feniciërs
werden vervaardigd.
En hoewel je bij de bakker
je brood niet meer betaalt met
een handje glazen kralen, toch
zijn sieraden van edele meta
len, al dan niet bezet met edel
stenen, nog altijd een geldbe
legging.
Nepjuwelen
Sieraden van beroemde
kunstenaars waren, voordat
Coco Chanel haar kostuum
(nep)juwelen introduceerde,
van edele metalen en alleen
voor een kleine groep bereik
baar. Tegenwoordig schaamt
niemand zich er meer voor
sieraden van plastic, rubber,
hout, glas, enz. te maken en te
dragen. Het nadeel is dat je
voor die modieuze sieraden,
die vaak niet langer meegaan
dan een seizoen, toch een fors
bedrag moet betalen.
Zelf maken is dan de enige
oplossing en het boek 'De
mooiste sieraden zelf maken'
van Juliane Niemeier n Jür-
gen Klein kan daarbij een nut
tige handleiding zijn. Het is
een boek geschreven door
mensen uit de praktijk. Door
de jarenlange ervaring in hun
kralenwinkel, weten ze pre
cies op welke problemen de
aspirant-sieradenmaker stuit.
Tips
Ze geven dan ook tal van nut
tige bewerkingstips en beant
woorden vele vragen die al
doende kunnen rijzen. De
werkstukken die in het boek
voorkomen kunnen met wei
nig gereedschap en vrij snel
worden nagemaakt. Als je
uren moet priegelen is de lol
staat al voor een veel moeilij
ker keuze en wat te doen als
het geliefde huisdier de bron
van de kwaal blijkt te zijn?
Dr Pelikan beproeft echter
alle middelen om de meest on
herroepelijke en verstrekken
de maatregelen te vermijden.
"We doen alles om mensen
hun werk te laten doen, dat
mag duidelijk zijn. Ik voel er
niets voor om bij wijze van
spreken tweehonderd nieuwe
werkloze invaliden per jaar te
maken. Daarmee maak ik die
mensen ongelukkig en bewijs
ik ook de maatschappij geen
dienst. Behandeling van aller
gie is daarom vaak een kwes
tie van compromissen sluiten.
Maar soms is de meest ver
strekkende stap onontkoom
baar".
Welvaart
Omdat de aard en de oorzaak
van de overgevoeligheid zo
enorm verschillend zijn, voelt
de allergoloog er niets voor
om de goedwillende burger
met algemene adviezen te be
stoken. Er is volgens hem ab
soluut geen standaard te ge
ven. Waar de een eindeloos
melk kan drinken, maar geen
bier verdraagt, daar kan het
bij de ander precies omge
keerd zijn.
"Bovendien heb ik met de
maatschappelijke realiteit te
maken. Ik kan wel roepen dat
er zoveel mensen allergisch
zijn voor graspollen en dat we
dus het gras moeten bedek
ken met zand, maar dan zullen
we onze melk voortaan wel uit
België moeten halen. Iets an
ders is dat we de Goden niet
moeten verzoeken. Als ik
soms zie dat dichtbevolkte
steden zijn vergeven van hon-
de- en duivehokken, dan vind
ik dat vragen om stukken. Dat
moeten we elkaar niet aan
doen".
De welvaart maakt het er al
lemaal niet beter op. Welis
waar zijn er klassieke vormen
van allergie als astma, ec
zeem, hooikoorts en netel-
roos, maar er komen wel
voortdurend niéuwe allergie
ën bij, die toe te schrijven zijn
aan moderne gewoonten en
leefwijzen. De welvaart heeft
tal van nieuwe consumptie
goederen nieuwe produkten
en nieuwe hobby's gebracht.
Bestaande produkten zijn
voor een veel breder publiek
binnen bereik gekomen.
"Hoeveel mensen aten vijftig
jaar geleden regelmatig cho
colade of hoeveel mensen
dronken regelmatig Franse
wijn? En wie hielden er toen
duiven? En voor twee-compo
nentenlijmen die helemaal
nog niet bestonden, was uiter
aard niemand allergisch", legt
de Bredase dokter uit.
Tol
"In die zin is allergie deels een
tol die we voor te technologi
sche en sociale vooruitgang
Een opvallend grote halsketting, aan gummibanden van
verschillende dikten is een speelgoedkubus geregen en een bal,
het geheel is gecombineerd met een aantal zilveren kralen.
Versieren zit ons in het bloed.
Al heel lang voor zij kleren
gingen dragen, sierden onze
voorouders zich op met zaken
als grassen, botjes, tanden
enz. Later diende het sieraad
niet alleen als opsmuk maar
ook als betaalmiddel. Reeds
Platte en staafvormige
kralen maken samen een leuke
broche.
er al snel af, beseffen ze. Toch
geven ze had advies het boek
je alleen al leidraad te gebrui
ken. Deels omdat de beschre
ven materialen wellicht over
een tijdje niet meer te koop
zijn, deels omdat het toch
meer voldoening geeft iets
echt zelf ontworpen te heb
ben.
Het boek begint met en stuk
geschiedenis, vertelt dan wat
er precies nodig is en begint
dan met het uitlegen van de
basistechniek. Verklarende
tekenjngen en foto's maken
het boek voor iedereen begrij
pelijk. Verder in het boek
worden de technieken wat
moeilijker, maar wie de eerst
39 bladzijden heeft 'doorge
werkt' mag ook daar geen pro
blemen mee hebben. 'De
mooiste sieraden zelf maken'
is een uitgave van M&P bv in
Weert, ISBN 9065902961, CIP
NUGI 440.
Henriette v.d Hoeven
