STAD LEIDEN
Restauratie archief vergt
nog honderden manjaren
HH
NVM
Bevrijdingsbal druk bezocht
'Achterstand bij Hoogheemraadschap is verontrustend'
LEIDSCH DAGBLAD
Actie tegen
bouwplannen
Volgende week bij u
in de brievenbus
mm-
23 MEI AVONDBIJEENKOMST
VOOR STARTENDE ONDERNEMERS
ZATERDAG 6 MEI 1989
Papierrestaurateur Paul de Greeuw en archivaris L. Giebels in het hypermoderne atelier in het Gemeenlands-
huis. In het archief van Rijnland valt nog jaren restauratiewerk te doen. (foto Henk e
blijft onder meer de hars zitten en
op den duur verpulvert het gewoon,
valt van narigheid uit elkaar. Het is
een soort kamikazepapier. Een stuk
lompenpapier van vierhonderd jaar
oud daarentegen kan nog in perfec
te staat verkeren".
Het hoogheemraadschap ziet zich
vanwege de berg werk genoodzaakt
bij de restauratie prioriteiten te stel
len. Giebels noemt het landmeters
archief heel belangrijk en dan voor
al de kaarten. "Die zijn ontzettend
belangrijk omdat het geen sierkaar-
ten zijn maar een functie hebben in
de waterschapstaak. Ze hebben een
heel praktisch doel". De kaarten
verkeren in soms zeer slechte staat,
omdat het kaarten zijn die daadwer
kelijk werden gebruikt. Giebels:
"Ze werden voor inspecties meege
nomen en zodoende meegezeuld
naar bijvoorbeeld zompige moeras-
LEIDEN - Het archief van
het Hoogheemraadschap
van Rijnland kent een enor
me achterstand in de restau
ratie. Zoveel stukken, kaar
ten en prenten hebben vol
gens de huidige normen een
restauratiebeurt nodig, dat
er nog voor honderden man
jaren werk is.
door
Simone van Driel
De vele honderden meters informa
tie over waterstaatkundige zaken
worden de laatste jaren in het Ge-
meenlandshuis aan de Breestraat
zorgvuldig bewaard, maar in vroe
ger tijden ontbraken voor een juiste
bewaarmethode de kennis en het
historisch besef. Ook in het Rijn
lands archief, dat vergeleken met
andere archieven in Nederland
door de eeuwen heen goed bewaard
is gebleven, heeft de tand des tijds
hier en daar onbarmhartig huisge
houden. Grootste probleem vormen
de stukken uit de periode 1850-1950,
toen door de grote vraag naar papier
vooral mindere kwaliteit werd ge
bruikt.
"Als ik hier tot mijn vijfenzestig
ste blijf, hebben na mij nog twee of
drie restaurateurs genoeg te doen",
zegt papierrestaurateur Paul de
Greeuw. Sinds 2,5 jaar ontdoet hij
stukken en kaarten van het Rijn
lands archief van meer of minder
ernstige beschadigingen als gaten,
scheuren, vuil, verkleuringen en
vocht- en schimmelplekken. Dit op
knappen gebeurt in een hypermo
dern atelier, dat drie jaar geleden in
'Onderzoek naar
voorzieningen
voor ouderen'
LEIDEN De werkgroep Oude
renbeleid van de PvdA wil dat er
een onderzoek wordt gehouden
naar de behoefte van ouderen aan
voorzieningen. Volgens de werk
groep is het momenteel onduidelijk
hoe groot de behoefte aan onder
steunende voorzieningen voor ou
deren is.
De werkgroep schrijft dit aan het
college van B en W als reactie op de
ontwerp-herziening Welzijnsplan.
Bij het onderzoek moeten volgens
de werkgroep huisartsen, indicatie
commissie, maatschappelijk werk
en kruiswerk worden betrokken.
Bovendien meent de werkgroep
dat de beoordeling van de projecten
die in het kader van het flankerend
ouderenbeleid plaatshebben, op
grond van betere criteria moet ge
schieden.
het Gemeenlandshuis werd ge
bouwd en in Nedërland enig in zijn
soort is.
Er kan papier heel wat overko
men. Complete vocht- en schimme-
loorlogen kunnen er tussen de ve
zels woeden, blijjkt uit De Greëuws
relaas. Om erachjter te komen welke
behandeling een bepaald papier be
hoeft, maakt hij; gebruik van onder
meer chemische hulpmiddelen en
de microscoop. Een stuk kan bij
voorbeeld een nieuwe achterkant
nodig hebben, moet worden
schoongemaakt of heeft scheuren
die moeten worden gedicht. Moet er
nieuw papier aan een stuk worden
toegevoegd, dan gaat zo'n stuk in
een soort papiervezelbad. Na deze
behandeling zijn alle open plekken
gedicht. De Greeuw maakt van elk
stuk dat hij onder handen neemt fo
to's: hoe het was en hoe het werd.
Hij werkt aan verschillende stuk
ken tegelijk.
Koesteren
Het Rijnlands archief is het grootste
waterschapsarchief van Nederland.
Zo heeft het een oud-archief (1255-
1958) dat ongeveer 350 meter be
slaat, en een 597 meter tellend pol
derarchief. Toch wordt niet alles be
waard, vertelt Rijnland-archivaris
mevrouw L*. Giebels. "Je móet som
mige "dingen wel vernietigen. Maar
stukken die uniek zijn worden ui
teraard extra gekoesterd".
Het oudste stuk, dat overigens in
betrekkelijk goede staat verkeert, is
een in het llatijn gesteld charter van
11 oktober 1255. Daarin verklaart
graaf Willem II van Holland dat hij
in Spaarrudam geen sluis zal laten
maken of anderszins werkzaamhe
den zal verrichten aan de Spaarn-
dam, de Zijdwinde, de Zeedijk en
de Zwammerdam zonder hiervoor
toestemming te hebben van de
heemraden. Het is volgens Giebels
het eersté schriftelijk bewijs van het
publiek-rechtelijk bestaan van een
waterscliap.
Het archief, dat een belangrijk
kaartenbezit kent, mag zich verheu
gen in de belangstelling van menig
(landschaps)historicus en genea
loog. "Geschiedenis is de laatste ja
ren ontzettend in de belangstelling
gekomen, vooral ook bij amateurs.
Mensen hebben tegenwoordige een
betere opleiding en willen meer
over het verleden weten".
De archiefwet legt overheidsin
stellingen op dat alle archieven zo
danig moeten worden beheerd dat
geen belangrijke stukken verloren
gaan. Ze zijn niet alleen van belang
voor de historie, maar ook voor het
geval mensen bijvoorbeeld aan een
bepaald oud stuk rechten menen te
kunnen ontlenen. De dijkgraven en
hoogheemraden hadden in vroeger
tijden overigens geen vrije toegang
tot het archief. Wilde het college een
bepaald stuk zien, dan kregen de le
den hiervan een afschrift van de se
cretaris van Rijnland.
Plakband
Dat het Hoogheemraadschap tot
taak heeft het archief voor het nage
slacht te behouden, heeft een be
langrijke rol gespeeld bij de beslis
sing om de restauratie van het kost
baar bezit serieus ter hand te gaan
nemen. "Incidenteel werd er wel
wat uitbesteed, vaak tot grote ellén
de", zegt mevrouw Giebels. De
Greeuw, in fulltime dienst, komt
het soms droeve resultaat van die
vroegere opknapbeurten inderdaad
tegen. Plakband werd er bijvoor
beeld gebruikt. "Maar het inzicht
dat de archieven zo belangrijk zijn,
was er vroeger niet. De technieken
voor restauratie waren bovendien
niet zo goed. Dat is iets van de
laatste vijftien jaar".
Als voorbeeld noemt Giebels een
stuk dat in de 19de eeuw in een zil
veren doosje werd bewaard. Goed
bedoeld, maar wel verwoestend.
"Door de werking van het zilver zit
ten er akelige gaten in het papier".
"Drie jaar geleden is hier het ate
lier gekomen. Er was enige aarze
ling om het te bouwen, omdat zo'n
atelier duur is en de belastingbeta
ler voor de kosten opdraait. Restau
reren is echter het stopzetten van de
achteruitgang'
De Greeuw kwam 2,5 jaar geleden
bij Rijnland in dienst om die be
langrijke taak op zich te nemen.
"Restauraties werden voorheen
vaak uitgevoerd door boekbinders.
Zelf ben ik ook bij een handelsbin
derij in Amsterdam begonnen. Inci-
dénteel kwam er wel eens een boek
voor restauratie binnen en dat trok
mij wel. Ik keek graag mee als een
collega daaraan werkte".
"De laatste jaren is in de restaura
tie de chemie heel belangrijk ge
worden. Aan restaureren zitten veel
haken en ogen als het gaat om de
verschillende inktsoorten die vroe
ger werden gebruikt en de kleuren.
Wat dat betreft zijn de inzichten ver
anderd en is de kennis verbeterd.
Biologie en chemie komen dan ook
veel aan de orde bij de opleiding
voor papierrestauratie in Amster
dam, die ik heb gevolgd. Die oplei
ding bestaat nog niet zo lang en is de
enige in Nederland. Voor zowel de
mbo- als de hbo-opleiding worden
geloof ik maar tien mensen per keer
toegelaten. Voor meer ontbreken
gewoonweg de banen".
Verontrustend
Maar niet het werk. De Greeuw laat
het ontmoedigende getal van 60.000
manjaren vallen. Zoveel papier valt
er nog te restaureren in Nederland.
"Ik voorzie dan ook een gat in de
historie", zegt hij. "De achterstand
is verontrustend, vind ik. De groot
ste problemen geven niet per defini
tie de hele oude stukken, maar die
uit de periode 1850-1950. De vraag
naar papier nam in die tijd enorm
toe, er moest veel worden geprodu
ceerd. Daarom werd hout als grond
stof gebruikt en niet het vreselijk
dure lompenpapier, papier gemaakt
van katoen. In dat massapapier
Lezers Schrijven
Werklozen
Onder de kop 'Helft van Leidse
werklozen heeft na een jaar nog
geen werk' schreef u in deze krant
van zaterdag 22 april naar aanlei
ding van het jaarverslag van het Ge
westelijk Arbeidsbureau.
Deze kop is jammer genoeg
vanuit het negatieve geformuleerd.
Andersom zou gesteld kunnen wor
den dat vijftig procent wél binnen
een jaar werk heeft gevonden. Dat
de werkloosheid in de regio Leiden-
/Lisse zich gunstiger ontwikkelt
dan in Zuid-Holland en Nederland
is een positiever geluid dan de te
neur van uw artikel. De berekende
uitstroomkans in de stad Leiden is
56 procent en daarmee groter dan
die van de 17 grote steden gemid
deld. Leiden springt er dus ten op
zichte van de grote steden in posi
tieve zin uit, ondanks de toegeno
men werkloosheid.
Tal van factoren zijn van invloed
op de hoogte van het werkloos
heidscijfer. Het lijkt ons daarom
zinvoller verslag te doen van de
door het GAB bereikte resultaten
die hebben geleid tot een daling van
de werkloosheid in het gewest Lei
den.
De primaire taak van het GAB is
het bemiddelen tussen vraag en
aanbod, waarbij het volgen van de
ontwikkelingen op de regionale ar
beidsmarkt geen doel is, maar een
middel voor het voeren van een ade
quaat beleid.
Het GAB heeft in 1988 6778 vaca
tures verworven, verspreid over alle
beroepsgroepen. Van dat aantal is
47 procent door het arbeidsbureau
vervuld. Er rekening mee houdend
dat werkgevers ook gebruik maken
van andere wervingskanalen, on
derstreept dit percentage de moge
lijkheden die het arbeidsbureau
heeft bij het vervullen van vacatu
res. Jaarlijks schrijven zich zo'n
18.000 werkzoekenden in bij de ar
beidsbureaus in Leiden en Lisse.
Minstens 12.000 van hen zijn direct
voor de arbeidsmarkt beschikbaar.
Ongeveer 1400 mensen zijn in
1988 aan een opleiding via het GAB
begonnen. Aan scholing van werk
lozen heeft het arbeidsbureau 4 mil
joen gulden besteed. Tachtig pro
cent van de cursisten heeft direct na
de opleiding werk gevonden.
In de categorie langdurig werklo
zen zijn 678 mensen via een subsidi
eregeling of een herorienteringsge-
sprek op weg geholpen, van wie er
381 via intensieve bemiddeling di
rect een baan hebben gekregen. De
door het GAB georganiseerde ba-
nenmarkt in januari 1988 trok ruim
7500 bezoekers aan wie 2500 vacatu
res werden gepresenteerd.
Dat de initiatieven succesvol wa
ren, blijkt niet alleen uit de daling
van de langdurige werkloosheid (-9
procent), maar ook uit de daling van
de werkloosheid in de bouw (-53
procent). Dit laatste percentage is
mede het gevolg van de samenwer
king tussen werkgevers en werkne
mers in het zogenaamde bouwexpe-
riment. a.M. Stikkelorum,
Gewestelijk Arbeidsbureau,
Leiden
LEIDEN - Buurtbewoners hebben
gisteren actie gevoerd tegen de
nieuwbouwplannen voor het Ge
meente-archief op de hoek van de
Boisotkade en de Vliet. Over de
brug die de twee delen van de
Boisotkade verbindt, werden span
doeken gehangen. Enkele buurtbe
woners waren aanwezig om tekst en
uitleg te geven aan voorbijgangers
en nog meer handtekeningen tegen
het bouwplan te verzamelen.
De buurt is niet tegen nieuwbouw
van het archief, maar wel tegen de
manier waarop die gestalte moet
krijgen.
ADVERTENTIE
'n ondernemende makelaar voor ondernemers
bedrijfsgebouwen kantoren winkels beleggingen taxaties/
bedrijfshypotheken
hanson
bedrijfsmakelaardij
023 - 32 99 55
dreef 4, 2012 hr haarlem
ADVERTENTIE
MAKELAAR
LEIDEN - Honderden mensen hebben gisteravond het inmiddels traditionele Bevrijdingsbal in de
hoorzaal bezocht. Vera Lynn en Glenn Miller, dat zijn de twee namen die tijdens elk bevrijdingsfeest
doemen. Liedjes als het oude 'We'll meet again' galmden door alle uithoeken van de Stadsgehoorzaal. Ze wer
den vertolkt door een 65-jarige robuuste Rotterdamse dame met een krachtig' volume.
In alle zalen van de Stadsgehoorzaal viel een en ander te beleven: video's over de intocht van de Canadezen,
documentaires, tentoonstellingen en dansen op muziek van de Frits Landesbergen Big Band, de Big Band Bol
lenstreek, het duo Chauffour/Musse, The Friends of Swing en Bogaard Music, een muzikale terugblik op songs
uit de jaren veertig. Daarnaast versieringen met internationale vlaggen, oude jeeps en bloemstukken. De or-
gansiatie was als vanouds in handen van de werkgroep Bevrijdingsbal van de Stichting Jazz on Sunday.
(foto's Henk Bouwman)
ADVERTENTIE
Plaats: Kamer van Koophandel
Stationsweg 41Leiden
Tijd: Zaal open: 19.30 uur
Aanvang: 20.00 uur
Einde: 22.30 uur
Organisatie: Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor Rijnland, Regionaal Instituut voor het
Midden- en Kleinbedrijf (RIMK) en het
Verbond van Nederlandse Ondernemin
gen (VNO)
Tijdens de bijeenkomst worden onder meer de volgende on
derwerpen door deskundige inleiders besproken:
ondernemingsplan, marketing, financiering en vergunningen
Programma en aanmelding:
afdeling handelsvoorlichting van de Kamer van Koophan
del, tel. 071-250500.
Aan deelname zijn geen kosten verbonden.
STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
