Oostblok zet overleg
Wenen onder druk
Stem Noriega belangrijker dan rest Panamese kiezers
Labourpartij wint in Wales
Voorlopig geen milieufonds
voor ontwikkelingslanden
Ontvoering Westduitsers in
Libanon vergeldingsactie
PRÜZEN VERGELUKEN
LEVERT GELD OP!
DIRK VAN DEN DROEK
En wie ge
ïeft u alle informatie
oversoc
iale verzekeringen?
tempo-team uitzendbureau
ZATERDAG 6 MEI 1989
BUITENLAND
PAGINA 5
Koppeling kernwapens en conventionele bewapening
WASHINGTON/BONN/WENEN (Rtr/DPA/AFP/AP) - De onderhandelingen over de con
ventionele bewapening kunnen in gevaar komen als er niet tegelijkertijd besprekingen
worden begonnen over de kernwapens voor de korte afstand. Dit hebben de Warschau-
pactlanden gisteren gesteld bij aanvang van de besprekingen in Wenen tussen Oost en
West over wederzijdse troepenvermindering.
De NAVO-bondgenoten zijn mo
menteel grondig verdeeld over de
voorgenomen modernisering van
de kernwapens voor de korte af
stand en het aangaan van onderhan
delingen over deze wapens. Bij de
hervatting in Wenen van de bespre
kingen over de conventionele
strijdkrachten beklemtoonde de
Oostduitse delegatieleider Klaus-
Dieter Ernst dat parallelle bespre
kingen over de kernraketten voor
de korte afstand van vitaal belang
zijn voor Duitsers in Oost en West.
De Amerikaanse delegatieleider
Steven Ledogar toonde zich ont
goocheld toen de vertegenwoordi
gers van de zeven Warschaupakt-
landen de kwestie van de kernwa
pens voor korte afstand gisteren ter
sprake brachten. Hij denkt evenwel
niet dat dit punt de conventionele
besprekingen zal ondermijnen.
Britten wijzen
Zuidafrikaanse
diplomaten uit
JOHANNESBURG - De Britse re
gering heeft gisteren drie Zuidafri
kaanse diplomaten uitgewezen we
gens vermeende levering door
Zuidafrika van wapens aan Noor-
dierse terroristen. De diplomaten
moeten binnen drie dagen Enge
land verlaten hebben. Verleden
week wees Frankrijk al drie Zuid
afrikaanse diplomaten uit.
door
Peter van Nuijsenburg
De uitwijzing van de drie diploma
ten is het regelrechte gevolg van de
zogenaamde Blowpipe-affaire. De
ze affaire kwam aan het licht toen
een Zuidafrikaanse diplomaat ruim
twee weken geleden in Parijs werd
betrapt op het moment dat hij een
demonstratie-model van ide Blowpi-
pe-luchtdoelraket in ontvangst wil
de nemen. Zijn partners in de trans
actie waren een Amerikaanse wa
penhandelaar en drie leden van een
protestantse terreurbeweging in
Noord-Ierland. De Noordieren zou
den in ruil wapens uit Zuidafrika
hebben gekregen.
De Zuidafrikaanse regering heeft
alles in het werk gesteld om een
confrontatie met Londen over deze
affaire te vermijden. Er werd een
onderzoek in gesteld, dat uitwees
dat geen Zuidafrikaanse wapens in
handen van de -Noordieren waren
gevallen. President Botha schreef
deze week een excuusbrief aan de
Britse premier Thatcher, waarin hij
verklaarde dat de functionarissen
die over de schreef waren gegaan,
zouden worden gestraft.
De relaties tussen beide landen
kwamen niettemin extra onder
druk te staan toen bleek dat de
Zuidafrikaanse staatswapenfabriek
Armscor werknemers ronselde van
uitgerekend de fabrikant van de
Blowpipe.
Buitenland kort
Besmet taartje
In de Oekraïne zijn meer dan 400
mensen met voedselvergiftiging in
het ziekenhuis opgenomen. De Sov
jetburgers bleken ter gelegenheid
van de 1 mei-viering taartjes te heb
ben gegeten die waren besmet met
de salmonella-bacterie. In de zuivel
fabriek waarvan ingrediënten voor
het gebak afkomstig waren ontbrak
het aan de meest elementaire hygië-
Hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk is niet meer het
twijfelachtige voorrecht van rijke
westerlingen die de tol betalen voor
hun verwende eetgewoontes en
jachtige manier van leven. Steeds
meer jongeren in het Westafrikaan-
se land Ghana kampen met hoge
bloeddruk en de aandoening is zelfs
een van de 10 belangrijkste
doodsoorzaken geworden.
Landlozen
Sinds het vertrek van dictator Alfre
do Stroessner begin februari is het
aantal landbezettingen door landlo
zen in Paraguay sterk toegenomen.
Dat zeggen kerkelijke en boerenor-
ganisaties in de hoofdstad Asun
cion. De boeren laten zich niet af
schrikken door politie en leger die
hen vaak met geweld verdrijven.
Volgens schattingen hebben in het
hele land naar schatting 20.000 fa
milies zo'n 200.000 hectare grond
bezet.
Bush en Polen
De Amerikaanse president, George
Bush, brengt in juli een bezoek aan
Polen op uitnodiging van de Poolse
leider, generaal Wojciech Jaruzales-
ki. Het officiële Poolse persbureau
PAP kondigde het bezoek aan zon
der een datum te noemen,'maar aan
genomen wordt dat het zal plaats
vinden na de westerse top op 14 juli
in Parijs waar Bush zijn opwachting
maakt.
kaanse president George Bush ge-
telef9neerd over de omstreden
kwestie van de kernwapens voor de
korte afstand. Kohls woordvoerder
Hans Klein verklaarde dat-het ge
sprek een klein half uur duurde. Hij
wilde niets kwijt over de inhoud er-
De Westduitse minister van bui
tenlandse zaken Hans-Dietrich Ge-
nscher heeft in een interview met de
Westduitse radio nog eens herhaald
dat zijn regering zich zal verzetten
tegen ieder voorstel om de Lance-
kernraketten voor 1992 te a
wen. Genscher reageerde hiermee
op de vraag wat hij vond van een Ca
nadees compromisvoorstel, waarbij
Bonn zou instemmen met moderni
sering, in ruil voor de Amerikaanse
toezegging dat de raketten zullen
worden ingebracht in het wapen-
verminderingsoverleg in Wenen.
Washington heeft overigens duide
lijk laten weten er niets voor te voe
len om de kernwapens voor de kor
te afstand in te brengen in de onder
handelingen met het Warschaupact.
HELSINKI (DPA/Rtr/AP) - Er
komt nog geen milieufonds om de
ontwikkelingslanden bij te staan in
de strijd tegen de aantasting van de
ozonlaag. De tachtig deelnemende
landen aan de VN-milieuconferen-
tie in Helsinki kwamen gisteren wel
overeen een werkgroep hierover in
te stellen.
Het voorgestelde internationaal
klimaatfonds zou de minder geïn
dustrialiseerde landen moeten hel
pen de chloorfluorkoolwaterstoffen
(cfk's) voor het jaar 2000 uit te ban
nen. De cfk's breken de ozonlaag af
en dragen daardoor bij aan de ver
hitting van de aarde. De ontwikke
lingslanden staan achter het plan,
maar de westerse landen geven de
voorkeur aan de bestaande ontwik
kelingshulp omdat die beter te con
troleren is.
werkgroep heeft als
opdracht "gepaste steunmaatrege
len uit te werken, die de mogelijk
heid van een internationaal fonds
niet uitsluiten". Deze werkgroep zal
volgend jaar op een ozon-conferen-
tie in Londen verslag uitbrengen
over haar bevindingen.
Het klimaatfonds was een voor
stel van de directeur van het VN-
Milieuprogramma, Mostafa Tolba.
Het was echter op krachtig verzet
gestuit van een aantal geïndustriali
seerde landen, die menen dat het
fonds te duur zou zijn om op te zet-,
ten en te beheren. De ontwikke
lingslanden waren bang dat de gel
den voor het fonds zouden worden
onttrokken aan andere financiële
hulpprogramma's.
MOORD KANAKEN - De Franse
premier Michel Rocard is gisteren
naar Nieuwcaledonië gereisd om de
begrafenis bij te wonen van twee
vooraanstaande Kanakenleiders
die afgelopen donderdag werden
vermoord. Door de moordaanslag
verloor het Kanaaks Socialistisch
Nationaal Bevrijdingsfront
(FLNKS) zijn leider, de 53-jarige
Jean Marie Tjibaou, en diens naaste
medewerker. De Kanaken strijden
al geruime tijd voor onafhankelijk
heid van Nieuwcaledonië.
VERSAILLES - In het Franse Versailles werd gisteren door acteurs een bijeenkomst
raai in 1789 in scène gezet, met in het midden koning Louis de Veertiende en zijn vro
voering was een onderdeel van de viering van het 200-jarige bestaan van de Staten Generaal
Activist zelf
slachtoffer
doodseskaders
in Zuidafrika
JOHANNESBURG - De afgelopen
maandag vermoorde Zuidafrikaan
se activist Dhvid Webster had een
paar dagen voor zijn dood een rap
port over politieke moorden op an
ti-apartheids-activisten voltooid.
Volgens een collega van Webster
lijdt het geen twijfel dat Webster op
zijn beurt het slachtoffer is gewor
den van een zogenaamd doodseska
der. "Ik kan niet geloven dat de au
toriteiten niet op de hoogte zijn van
het bestaan van dergelijke doodses
kaders", aldus Max Coleman in het
liberale weekblad Weekly Mail.
door
Peter van Nuijsenburg
Webster werd maandagochtend
voor zijn huis van dichtbij doodge-
r, Ho Prnnw ïtnto-n c,o-no. schoten. De politie heeft een belo-
MaHeAntoineUe^Deop- ning van 10.000 rand uitgeloofd
LONDEN (AP/Rtr) - Een dag na het "Mensen zullen zien dat wij niet al- Britse samenleving totaal had
aanwijzingen die leiden tot de
arrestaties van de daders. Er zijn
drie verdachten, allen blank.
In het zojuist voltooide rapport
schrijft Webster dat sinds 1978 61
anti-apartheidsactivisten in Zuid-
Afrika zijn vermoord. In 60 gevallen
zijn de daders nooit opgespoord.
Ongeveer een zelfde aantal kwam
buiten Zuidafrika onder verdachte
tienjarige jubileum
Thatcher als premier heeft de Britse dat
Margaret leen het enige alternatief zijn,
betrouwbaar en geloof-
Conservatieve Partij een gevoelige waardig alternatief zijn",
anderd. wacht behalve de nederlaag omstandigheden om het leven. In
Wales nog een onaangename B
De Sociaal- en Liberaal Democra
tische Partij (SLDP) en haar i
nederlaag geleden. In Zuid-Wales,
dat 38 jaar in conservatieve handen
is geweest, verloor de partij bij tus
sentijdse verkiezingen een parle- (SDP) leden
mentszetel aan de Labourpartij. De SLDP splitste zich
verkiezing was nodig omdat de zit- verkiezingen
tende Conservatieve parlementari-
ër was overleden.
De Britse omroep BBC voorspel
de donderdagavond al een "massa
le" overwinning voor de socialisten.
De verliezende kandidaat
rassing.
februari van dit jaar richtte een rap
port van het Amerikaanse departe
ment van buitenlandse zaken even
eens het zoeklicht op het bestaan
doodseskaders, die steun van
HHet blad The Guardian voorspel
de Sociaal-Democratische Partij de gisteren dat Groot-Brittannië het
verliezen. De grootste loonconflict sinds de mijn- de politie zouden krijgen
a de algemene staking van het midden van de jaren
1987 af van de tachtig te wachten staat: stakingen
SDP en bëide partijen betaalden dreigen bij de staatsspoorwegen, de graven,
hiervoor nu de tol.
Webster die vandaag wordt be-
volgens mensenrech-
Thatcher, die donderdag ter gele- teitsbedrijven, de brandweer, de Hij a,
genheid van haar tienjarig jubileum Londense metro
CONSUMENTEN GIDS
MEI 1989
SIDON (AP) - Vijf onbekende gewa
pende mannen hebben donderdag
avond drie Westduitsers ontvoerd,
die werkten bij de Palestijnse
vluchtelingenkampen Ein Hilweh
en Mieh Mieh bij de Libanese stad
Sidon. Twee van de ontvoerden zijn
later vrijgelaten, maar de derde,
Marcos Michael (26), wordt nog
steeds vastgehouden. De twee an
deren zijn Heinrich Struebig (48),
een administrateur van de hulpor
ganisatie Asme-Humanitas, en de
verpleegster Petra Schnitzler (26).
Ook Michael werkte voor deze orga
nisatie.
Volgens luitenant-kolonel Wajih
Abu Ali, het hoofd van de militaire
politie van de PLO in Sidon, heb
ben de twee vrijgelatenen gezegd
dat de ontvoerders hebben ge
dreigd Michael te doden als ze iets
zeggen over de omstandigheden
waaronder ze zijn ontvoerd. Mi
chael wordt volgens de twee vrijge
latenen vastgehouden "in verband
met de zaak van Mohammed Ali
Hamadi".
Mohammed Ali Hamadi is een
shi'itische Libanees, die in de
Bondsrepubliek terecht staat we
gens zijn rol in de kaping van een
vliegtuig van de Amerikaanse maat
schappij TWA, waarbij een Ameri
kaan om het leven kwam. Tegen
Hamadi is vorige week vrijdag in
Frankfurt levenslange gevangenis
straf geeïst. De rechter in het proces
tegen Hamadi, Heiner Mueckenber-
ger, heeft gisteren nog eens her
haald dat de loop van het proces
niet door "elementen 'van buiten"
zal worden beïnvloed.
als premier nog met nauwelijks
Conservatieven, Rod Richards, gaf holen trots verkondigde dat zij de gaat het
toe dat zijn partij veel te lijden heeft
gehad van Thatchers plannen om
de eigendomsbelasting te hervor
men, de National Health Service te
reorganiseren, en de water- en elec-
triciteitsbedrijven te privatiseren.
Volgens Richards zijn veel mensen
geschrokken van het radicale ka
rakter van de hervormingen die zijn
partij wil doorvoeren.
Volgens zijn tegenstander, de so
cialist John Smith, stond Richards
echter voor de opgave "het overde-
digbare te verdedigen", en moet de
uitslag gezien worden als een oor- I
deel over tien jaar Thatcher-beleid.
"Het tij is gekeerd", zei Labourlei-
der Kinnock na het bekend worden
van de resultaten. "Gisteren is van
haar, morgen is van ons," voegde hij
eraan toe.
Later deze maand zullen zeven
documenten over het nieuwe La-
bourbeleid worden gepubliceerd.
Grote delen van deze documenten
zijn al uitgelekt en bevatten wat
sommigen "radicale" veranderin
gen (in conservatieve richting) in de
politiek van Labour noemen. De
Labourpartij zal onder anderen niet
meer pleiten voor eenzijdige ontwa
pening op kernwapengebied. Kin
nock zei over het nieuwe beleid:
dactie van de BBC. In alle gevallen kinderen die zonder
vastgezet, ondersteunde.
ADVERTENTIE
BAS VAN DER HEIJDEN - DIGROS en DIRKSON
HEBBEN HETZELFDE LAGE PRIJSPEIL
ASUNCION - „Fraude", zo
schreeuwt de oppositie al sinds het
begin van de campagne voor de par
lementsverkiezingen in Panama.
Ook Washington hecht maar weinig
waarde aan het democratisch gehal
te van de verkiezingen die morgen
plaatsvinden. Volgens de Washing
ton Post zou de regering-Bush zelfs
bereid zijn om eventueel Ameri
kaanse troepen naar Panama te stu
ren om een eind te maken aan het
bewind van generaal Manuel Anto
nio Noriega.
door
Rob Sprenkels
Noriega, de omstreden lëider van
het Panamese leger, staat zelf geen
kandidaat bij de stembusslag. Maar
het is een publiek geheim dat hij
lange tijd met dergelijke gedachten
in zijn hoofd heeft rondgelopen.
Uiteindelijk heeft de van drugs
smokkel beschuldigde generaal er
de voorkeur aan gegeven om voor
lopig zijn huidige machtspositie te
behouden. En dat betekent dat mor
gen zijn stem belangrijker is dan die
van de rest van de Panamese kie
zers, daarover bestaat weinig twij
fel.
De overwinnaar is dan ook al bij
voorbaat bekend: Carlos Duque
van de officiële PRD-partij. Zijn
vice-president, Ramon Siera, is
trouwens een zwager van Noriega.
Geen overtuigend voorbeeld van
democratie. Maar gedeeltelijk komt
dat, omdat alle gebeurtenissen in
Panama, inclusief de verkiezingen,
draaien om het strategische kanaal
dat de Atlantische Oceaan verbindt
met de Stille Zuidzee. De inzet daar
bij is en blijft of de Amerikaanse
aanwezigheid in de kanaalzone al
dan niet zal worden gehandhaafd na
het jaar 2000.
Volgens de in 1977 gesloten ak
koorden tussen de toenmalige
Amerikaanse president Jimmy Car
ter en de legendarische Panamese
leider Omar Torrijos moeten alle
Amerikanen dan uit de kanaalzone
zijn verdwenen. Dat vooruitzicht is
Washington de afgelopen jaren
steeds meer gaan tegenstaan. En
volgens Noriega is dat de reden
waarom de Amerikanen hem de af
gelopen twee jaar het leven zwart
hebben gemaakt.
De militaire installaties langs het
kanaal zijn het strategische hart van
de Verenigde Staten in heel Latijns-
Amerika. Het is het onbetwiste
spionage-centrum van de Amerika
nen: hun uitvalsbasis naar zowel
Zuid- als Midden-Amerika en. de
Cariben: en ook de tussenhaven
voor bijna alle militaire hulp die
Washington op het Amerikaanse
subcontinent verspreidt.
Generaal Fred Woerner, de com
mandant van het zogenoemde
'South-command', gaf kortgeleden
toe, dat Washington 'nog geen idee'
heeft waar de 'formidabele' militai
re installaties eventueel een nieuw
onderkomen kunnen vinden.
„Geen enkel Latijnsamerikaans
land zal ons met open armen ont
vangen", voorspelde de generaal.
Militaire experts geloven dat de ver
huizing van de zeven militaire bases
minstens tien jaar in beslag zal ne
men. Maar in plaats van het voorbe
reiden van hun beloofde vertrek,
zijn de Amerikanen dit jaar begon
nen met uitbreidingen. Zo wordt er
op het ogenblik in de basis Howard
50 miljoen dollar geinvesteerd.
Generaal Noriega heeft zich sinds
zijn breuk met de Verenigde Staten
opgeworpen als de man die voor
eens en altijd zal afrekenen met het
Amerikaanse kolonialisme in Pana
ma. En op die manier heeft de nogal
lugubere generaal, die trouwens
lange tijd op de loonlijst stond van
de Amerikaanse inlichtingendienst
CIA, de Amerikaanse vijandigheid
gebruikt om op zijn stoel te kunnen
blijven zitten. Eigenlijk had hij vo
rig jaar augustus met pensioen moe
ten gaan.
Alle pogingen van Washington
om Noriega te wippen zijn de afge
lopen twee jaar mislukt. Hoe Pana
ma de vorig jaar april ingestelde
economische sancties heeft weten
te overleven, is voor menigeen 'een
raadsel. Maar feit is, dat de econo
mie weer min of meer draait. Na-
Generaal Noriega
tuurlijk, Panama is niet
nanciële wereldcentrum va
eer, en een compleet herstel van de
economie kan nog jaren duren.
Maar toch puilen de banken sinds
een paar maanden weer uit van de
dollars.
Waar al dat geld vandaan komt?
De Amerikanen hebben het over
ADVERTENTIE
Bij Tempo-Team ligt een voorzieningen (bij ziekte, werk-
(gratis) boekje voor u klaar. loosheid etc.) waarop u recht
Daarin informeren wij u helder hebt als uitzendkracht. Bent u
en bondig over alle sociale in de buurt vandaag of morgen?
P.S. Zoekt u trouwens werk? Elders in deze krant vindt u onze personeelsacfoertentie.
een noodlening van 20 miljoen dol
lar uit handen van de Libische lei
der Muammar Al-Gadhafi. Verder
zouden er enorme hoeveelheden
aan cocaïne-dollars worden gewit,
een bewering die moeilijk is na te
trekken. Ironisch genoeg lijkt de
Amerikaanse regering zelf de be
langrijkste bevoorraden alleen al
aan loon en onderhoud werd in de
kanaal-zone vorig jaar meer dan een
half miljard dollar gepompt. Geld
dat bijna allemaal in Panama is be
steed.
Geen belasting
Vooral de Panamese staat zit nog
krap in z'n fondsen. De Amerikaan
se mariniers en bedrijven betalen
op bevel van Washington geen be
lasting. Panama wordt tevens zijn
deel uit de kanaal-opbrengsten ont
houden. De begroting van dit jaar
bedraagt daarom nog niet de helft
van die van twee jaar geleden.
De exporten zijn met bijna 12 pro
cent teruggelopen, een verlies van
200 miljoen dollar. De werkloosheid
is gestegen tot 125.000 werknemers,
16 procent van de werkende bevol
king. Bijna een miljoen Panamezen,
40 procent van het totale volk, leeft
in absolute armoede.
Als gevolg van de crisis zijn de rij
ken rijker geworden en de armen ar
mer. De regering heeft maar nauwe
lijks genoeg geld om de meer dan
125.000 ambtenaren en de tiendui
zenden militairen en politie-agen-
ten elke maand te blijven betalen.
Ook Noriega zelf zou inzien, dat het
zo niet veel langer kan. Volgens
sommige geruchten zal hij opstap
pen, zodra Carlos Duque, zijn kan
didaat, in het presidentiële paleis
zit.
De oppositie voorspelt een 'on
gelimiteerde fraude'. Maar de te
genstanders van Noriega zijn niet in
staat geweest om zich als één front
bij de stembus te presenteren. En
ook dat speelt hen natuurlijk parten
bij hun kansen op de overwinning.
Aan de ene kant is er de Adoc, de
democratische alliantie van burger
lijke oppositie. Dit is de club van
die sinds het uitbreken van
de crisis rond Noriega, twee jaar ge
leden, voortdurend naar Washing
ton heeft gelonkt.
De christendemocraat Ricardo
Arias, Adoc-kandidaat voor vice-
president, beweert dat het gaat om
kiezen tussen een dictatuur en een
democratie. Voor het president
schap heeft de Adoc Guillermo En
dara naar voren geschoven. Deze
zegt de politieke erfgenaam te zijn
van Arnulfo Arias, de vorig jaar ge
storven voorman van conservatief
Panama.
Maar ook de andere vleugel van
de oppositie verklaart de rechtmati
ge opvolger van Arias te zijn. Het
gaat om zijn eigen authentieke
Panemistische partij. Deze heeft
zich, net als trouwens Arias zelf tot
zijn dood, niet alles laten influiste
ren door de Amerikaanse ambassa
de in Panama. Kandidaat is Hilde-
brando Nocosia, een 64-jarige advo
caat.
Explosie
„Laat hem oprotten, laat hem op
rotten". Aan de vooravond van de
verkiezingen beginnen de gemoe
deren in Panama opnieuw hoog op
te lopen. Volgens sommige waarne
mers zal de voorspelde fraude tot
een nieuwe crisis leiden, tot een
nieuwe sociale explosie van Vooral
de middenklasse tegen Noriega.
Maar ook omdat de straatarme rege
ring de afgelopen maanden geen
kans heeft gezien om de noodlijden
de, marginale bevolkingslagen de
helpende hand te bieden, lijkt het
erop dat Noriega en zijn vazallen bij
een eerlijke stembusslag maar wei
nig kans maken, ook al is de opposi
tie verdeeld. Maar Noriega is Norie
ga...
