'Smaken verschillen nu eenmaal'
i/enw-
ted W (j
'Bellers komen
vaak zelf
met oplossing'
Produktontwikkelaar Oosterwijk over het flavouren van produkten:
Tien jaar kindertelefoon
achtergrond
Tennistalent
Ben de Bruin
in rol favoriet
WOENSDAG 3 MEI 1989
PAGINA 27
Eindredactie Paul de Tombe
telef. 071 -161442/161412
Al wat eetbaar is kan een
bijsmaak hebben, een
nasmaak of ronduit een
vieze smaak. Iets anders
is dat de een vanille-ijs
lust en de ander pistache.
Zoveel hoofden zoveel
zinnen: over smaak valt
niet te twisten. Hoe een
bepaald produkt behóórt
te smaken, daarover
kunnen we het in elk
geval wel eens zijn.
Aardbeienyoghurt moet
naar aardbeien smaken
en chocolademelk naar
chocolade of cacao. Toch
zou iedereen zich eens
moeten afvragen waarom
aardbeienyoghurt naar
aardbeien smaakt.
door
Emmy Voltman
ZOETERMEER - Vrijwel dage-
lijks heeft J. Oosterwijk van het
bedrijf Nutricia in Zoetermeer te
maken met de smaak van produk
ten. Als produktontwikkelaar be
paalt hij met zijn collega's van on
der meer de marketing-afdeling
aan welke eisen een bepaald pro
dukt moet voldoen. Welke kleur
het moet hebben, hoe het verpakt
moet worden.' En vooral: welke
smaak het produkt moet krijgen.
"Smaak is heel belangrijk", aldus
Oosterwijk. "De consument ver
wacht een bepaalde smaak. Het is
dus onze taak die smaak zo goed
mogelijk te maken".
Aan de meeste produkten wor
den daarom aroma's toegevoegd
die de smaak bepalen of beïnvloe
den. Het werken met aroma's
heet flavouring. Om te zorgen dat
aardbeienyoghurt inderdaad naar
aardbeien smaakt wordt er behal
ve een hoeveelheid aardbeien een
bepaalde flavour toegevoegd.
Zou dat niet gebeuren, de aard
beienyoghurt smaakte dan heel
anders. Het flavouren van de yo
ghurt gebeurt bij speciale fla-
vourbedrijven, die in opdracht
werken van consumptiebedrij-
Eisenpakket
Ook Nutricia laat het flavouren
van haar produkten aan speciale
smaak- en geurbedrijven over. In
Nederland is er een tiental van de
ze flavourhuizen, zoals bijvoor
beeld IFF of Quest. Oosterwijk:
"Niet alles wat we produceren
wordt geflavoured. In koffie- en
chocolademelk of babyvoeding
zitten geen extra aroma's. Maar in
de meeste andere artikelen, zoals
bijvoorbeeld de fruityoghurts of
limonades, weer wel. Proef maar
eens een aardbeienyoghurt zon
der flavour, die smaakt nergens
naar. Daarom gaan we, als een
maal duidelijk is aan welke eisen
het produkt moet voldoen, met
een zogenaamde produktbriefing
LEIDEN "De meeste
kinderen en jongeren weten
wel dat er een kinder- en
jongerentelefoon is. Maar
niet met welke vragen ze
kunnen komen. Eigenlijk
kun je voor alles bellen.
Gemiddeld wordt de
kindertelefoon in Leiden
vijf keer per dag gebeld.
Toch heb ik de indruk dat er
veel meer mensen in Leiden
zijn die ergens mee zitten.
Het blijft dus belangrijk om
bekendheid te geven aan de
kindertelefoon, hier in de
regio", zegt Sjakkelien
Marlet, coördinator van de
Leidse kindertelefoon.
door
Moniek Bluyssen
Op 10 mei is het tien jaar geleden
dat de kindertelefoon in ons land
in het leven werd geroepen. Naar
Duits voorbeeld, in het Jaar van
het Kind. Weliswaar bestaat de
Leidse kinderen-jongerentele
foon pas acht jaar, er staan ook in
Leiden allerlei activiteiten op het
programma om het tien-jarig be
staan van de telefonische hulp
verleningsdienst te vieren. Al be
gon de kindertelefoon bij wijze
van experiment, intussen wijst al
les er op dat deze hulpverlenings
dienst een permanent karakter
heeft gekregen.
"Er bellen jaarlijks zo veel kin
deren naar de kinder- en jonge
rentelefoon dat deze vorm van
hulpverlening niet meer is weg te
denken. Er bellen zo'n 60.000 kin
deren en jongeren per jaar!", zegt
Sjakkelien. De kracht van de kin
dertelefoon ligt volgens de coor
dinator in het feit dat deze dienst
laagdrempelig is en weinig kost.
Bovendien wordt de anonimiteit
van de beller gegarandeerd.
Hoewel nog niet eens zo lang
geleden te pas en te onpas over de
kindertelefoon werd gesproken,
heeft Sjakkelien het bewust over
de kinder- en jongerentelefoon.
"Het zijn voornamelijk jongeren
die bellen", zegt ze. Opvallend is
dat er twee keer zo veel meisjes
als jongens bellen. Dat komt vol
gens Sjakkelien omdat meisjes
zich makkelijker kwetsbaar dur
ven op te stellen dan jongens. Ze
vindt ook dat jongens over het al
gemeen veel zakelijker zijn in hun
telefoongesprekken.
Publiciteit
De kinder- en jongerentelefoon
Leiden treedt op allerlei manie
ren naar buiten. Een of twee keer
per jaar wordt informatiemateri
aal verstuurd naar Leidse scho
len, bibliotheken, buurthuizen,
jongerencentra en huisartsen. De
kindertelefoon adverteert daar
naast in schoolagenda's. Boven
dien bieden de medewerkers van
de Leidse kindertelefoon infor
matielessen aan op scholen. Sjak
kelien: "Op lagere scholen maken
we door middel van toneelstukjes
duidelijk wat de kindertelefoon
inhoudt. Op middelbare scholen
door middel van een videoband".
De coördinator vindt het erg
jammer dat lang niet alle middel
bare scholen reageren op het aan
bod van een informatieles. "Toch
zijn het de middelbare scholieren
die verreweg de grootste groep
vormen die belt. Het komt voor
dat we op lagere scholen in de re
gio geen gastles mogen geven.
Doordat ouders daartegen protes
teren. Ze zijn waarschijnlijk bang
dat hun kinderen antwoord krij
gen op vragen over seks, waar ze
naar hun mening nog niet aan toe
zijn. Maar ik denk dat wanneer
een kind met een vraag komt, het
eraan toe is om antwoord te krij
gen op die vraag", zegt Sjakke
lien.
De vragen die door de bellers
worden gesteld, variëren nogal.
Eenderde van de telefoontjes die
in Leiden binnenkomen gaat over
sexualiteit. Daarnaast komen er
vragen binnen over verliefdheid,
pesten, ruzie, schoolproblemen
en algemene vragen over bijvoor
beeld huiswerk of koken. Ten
slotte zijn er de 'testtelefoontjes'
Oplossing
"Veel kinderen en jongeren ver
wachten een oplossing voor het
geen waarvoor ze bellen. Maar al
snel zien ze in dat dat niet reëel is.
We leggen dat dan ook uit. Wel
wordt er in overleg met de beller
gekeken naar de mogelijkheden
die er zijn. Vaak komen ze dan
zelf met een oplossing. Het is be
langrijk om ze te stimuleren om
zelf over dingen na te denken",
zegt Sjakkelien. In sommige ge
vallen komt het voor dat de mede
werkers van de kindertelefoon de
bèllers doorsturen naar bepaalde
instanties wanneer ze dat willen.
Daarbij kun je denken aan instan
ties zoals het Rutgershuis, het
jongerenadviescentrum, een
huisarts of het wegloophuis.
De kinder- en jongerentelefoon
draait in hoofdzaak bij de gratie
van vrijwilligers. Bij de Leidse
kindertelefoonhulpdienst wer
ken er rond twintig, qua leeftijd
variërend van 16 tot 60 jaar. Niet
alleen beantwoorden ze telefoon
tjes, ze houden zich onder meer
ook bezig met publiciteit, school
projecten en het trainen van nieu
we vrijwilligers.
Voordat de vrijwilligers aan de
slag gaan, krijgen ze eerst een uit
gebreide training. Wie bij deze
hulpverleningsdienst wil werken,
moet wel gemotiveerd zijn en
over genoeg vrije tijd beschikken.
"Belangrijk is dat de vrijwilligers
zich kunnen verplaatsen in ande
ren", zegt Sjakkelien.
Activiteiten
Op 10 mei laten de medewerkers
van de Leidse kindertelefoon het
publiek op een andere dan ge
bruikelijke manier kennismaken
met de kindertelefoondienst. Op
Oosterwijk
in de proefkeu-
ken, bezig met
het keuren van
een aardbeien
drank. (foto Wim
Dijkman)
naar een flavourbedrijf. Een soort
eisenpakket waarin allerlei richt
lijnen staan. In het geval van de
aardbeienyoghurt staan er eisen
in over de smaak. Moet die zoet,
lichtzoet of juist zwaar en over
heersend zijn? Aan de hand van
zo'n briefing gaat de flavourist
aan het werk met verschillende
aroma's tot de 'ideale' smaak is
bereikt.
De flavourist is een kenner als
het gaat om smaak. Hij probeert
zich zo goed mogelijk aan de ei
sen te houden die Oosterwijk en
zijn collega's hem hebben ge
steld. Als het produkt klaar is,
gaat het naar een proefkeuken,
waar een speciaal panel bepaalt of
het helemaal naar wens is. Het pa
nel krijgt enkele aardbeienyo-
ghurts voorgezet, die onderling
net iets van elkaar verschillen.
Driehoekstest
Bij zo'n driehoekstest zijn twee
produkten gelijk van smaak en
één wijkt af. Door het panel te laT
ten proeven, kan worden vastge
steld of de verschillen groot zijn
en of dat er nog iets aan de smaak
moet worden veranderd. Daar
naast bestaat er een voorkeur
stest, waarbij de panelleden hun
voorkeur kunnen uitspreken
voor een bepaalde smaak. "Dat
proeven is een vak apart", aldus
Oosterwijk. "Het panel is dan ook
deskundig. Mensen uit het be
drijf, van wie we weten dat ze
goed kunnen proeven. Dat is be
langrijk. Als zij het smaakverschil
al niet opmerken, zal de consu
ment dat helemaal niet proeven.
In de regel proeft die geen pro
dukten naast elkaar".
Het klinkt allemaal heel een
voudig, maar in werkelijkheid
duurt het minstens een jaar voor
dat een produkt op de markt
wordt gebracht. Niet alleen de
smaak moet worden bepaald, ook
verpakking en kleur zijn belang
rijk.
Oosterwijk: "De goede smaak
vinden vraagt in het produktie-
proces de meeste tijd. In de prak
tijk komt het er meestal op neer,
dat wij door de flavourist worden
uitgenodigd te komen proeven.
Als er nog iets aan moet worden
veranderd, kan dat meteen ge
beuren.".
Daartoe staan het bedrijf drie
proeffabrieken ter beschikking
waar de situatie, zoals die in een
echte fabriek bestaat, zo goed mo
gelijk wordt nagebootst. Op klei-
het Leidse stadhuisplein worden
tussen 13.30 en 17.30 uur allerlei
festiviteiten gehouden. Theater
groep 'Kierewiet' speelt een stuk
over de kindertelefoon. Acroba
ten laten hun kunsten zien. En
dat doet op zijn wijze ook een goo
chelaar. De jongerenband 'De
Nanne Heutemaband' treedt op
en er wordt een speurtocht uitge
zet. Kinderen kunnen de kinder
telefoon bellen, geschminkt wor
den en op een groot luchtkussen
springen. Bovendien is de stripte
kenaar Erik Schreurs aanwezig
om tekeningen te maken en de
mooiste collage over de kinder
en jonerentelefoon uit te kiezen.
Ten slotte krijgen alle kinderen
die op 10 mei tien jaar zijn gewor
den een cadeautje.
Kinderen die zich willen opge
ven als muzikant of als maker van
een collage kunnen dat dat van
16.00 tot 20.00 doen bij de kinder
telefoon 071-120611. En dat gaat
ook op voor hen die op 10 mei hun
tiende verjaardag vieren.
ne schaal worden hier de produk
ten in beginstadium uitgetest.
"Wij doen dit om te bepalen wat
de invloed van een vervaardi-
gingsproces op een bepaald pro
dukt is, zodat we straks niet voor
verrassingen komen te staan. El
ke verandering in dat proces is
van invloed op een produkt. Wat
gebeurt bijvoorbeeld met de sa
menstelling ervan, als je het gaat
verwarmen of juist laat afkoe
len?". Pas als daarover duidelijk
heid bestaat, gaat het betreffende
artikel naar een flavourhuis waar
de juiste smaak moet leiden tot
het uiteindelijke produkt.
Gewenning
Met het toevoegen van een fla
vour komt het bedrijf tegemoet
aan de wens van de consument,
aldus Oosterwijk. "Als je iemand
aardbeienyoghurt voorzet ver
wacht die een bepaalde smaak.
Wat de meeste mensen niet besef
fen, is datje met yoghurt en verse
aardbeien alléén nog niet de yo
ghurt hebt zoals wij die in de win
kel kopen. Vooral bij aardbei
enyoghurt is het moeilijk om een
goede smaak te creëren. Van na
ture is het aardbeien-aroma na
melijk heel vluchtig".
Smaak is eigenlijk niets anders
dan een wisselwerking tussen
consument en producent. Wan
neer aan bepaalde produkten
geen flavour zou worden toege
voegd, had de consument geen
keus meer. "Het is een kwestie
van gewenning", zegt Oosterwijk.
"De consument is van kinds af
aan gewend aan een scala van
produkten". En het ligt voor de
hand dat producenten daar graag
op inspringen. "Maar het belang
rijkste", benadrukt Oosterwijk
nog eens, "is natuurlijk dat sma
ken nu eenmaal verschillen".
Wie zelf ooit in een witte jas
wil staan om de hele dag met het
ruiken en proeven van produk
ten bezig te zijn, kan terecht bij
de opleiding tot voedingsmid
delen-technoloog. Die kan wor
den gevolgd aan de Hogeschool
voor voedingsmiddelen techno
logie in Den Bosch en Bolsward.
Vier dagen voor zijn 50ste ver
jaardag is Ruud Lubbers pre
mier-af. Na een spannend de
bat, dat gistermiddag begon, is
het tweede kabinet-Lubbers
gestruikeld over een motie van
wantrouwen van de VVD. De
voorgenomen afschaffing van
de belastingaftrek voor het
woon-werkverkeer en een ho
gere belasting op benzine om
het Nationaal Milieubeleids
plan te betalen, waren voor de
VVD onverteerbaar. Toen Lub
bers niet wilde ingaan op de eis
van de VVD om deze maatrege
len te schrappen, was de val van
het kabinet een feit.
Maar de financiering van het
Milieuplan was eigenlijk alleen
maar de druppel die de emmer
van ergernis deed overlopen. De
eigenlijke reden is de neerbui
gende manier waarop premier
Lubbers en diens CDA de VVD
de afgelopen jaren hebben be
handeld.
Vorig jaar bijvoorbeeld be
sloot de premier buiten WD-
vice-premier en minister van
economische zaken De Korte
om, om de investeringssubsidie
(wir) voor bedrijven af te schaf
fen. Een ander voorbeeld is eu
thanasie (het doden van zieke
mensen op hun eigen verzoek).
Die zaak speelde al in het eerste
LEIDEN - De tennistalenten
Benny de Bruin en Miijam Sie-
merink zijn de grote favorieten
voor de jeugddistrictskampioen-
schappen die vrijdag beginnen en
tot en met 14 mei duren. De 15-ja-
rige De Bruin moest vorig jaar tij
dens de kampioenschappen tot
en met 14 jaar buigen voor Mauri
ce de Lijster. De goede resultaten
in het Audi-wintercircuit en de
nationale jeugdkampioenschap
pen van twee maanden geleden
rechtvaardigen echter de favorie-
tenrol van De Bruin in de aan
staande titelstrijd die op het park
van Hillegom wordt afgewerkt.
De als tweede geplaatste De
Lijster zal het hem echter niet ge
makkelijk maken en blijft een ge
vaarlijke opponent. Hoogstwaar
schijnlijk treffen de twee elkaar
in de finale. Vincent Goedegebu-
ren en Jeroen Vink worden ge
acht ook ver te komen in het toer
nooi. Rogier van Duyn en Rob
bert Paul Hartwijk.
Benny de Bruin heeft inmid
dels een aardige erelijst opge
bouwd. De speler van De Boek
horst won twee jaar geleden de
jeugdkampioenschappen tot en
met 14 jaar. In het recentelijk ge
speelde wintercircuit werd hij
eerste en via het B-circuit drong
hij vorig jaar twee keer door tot
het A-circuit. Dit jaar drong hij
via het B-circuit één keer door tot
het A-niveau. In de winter eindig
de de pupil, die sinds drie jaar dis
trictstrainingen geniet, bij de na
tionale kampioenschappen tot en
met 16 bovendien bij de eerste
twintig. In de afgelopen jaren ('87
en '88) won hij ook de Noordwijk-
se kampioenschappen tot en met
17 jaar.
In de groep 14-jarige jongens
probeert Rogier van Duyn de titel
binnen te halen. Hij zal echter een
harde strijd moeten leveren met
Robbert Paul Hartwijk. Als halve
finalisten hopen Ronald Klein en
Dennis Noppen deze geplande fi
nale te voorkomen.
Bij de 12-jarigen lijkt er niets
mis te kunnen gaan voor lijstaan
voerder Ralph van de Velde, die
met zijn negende plaats op de Ne
derlandse ranking de hoogstge-
klasseerde in het district Leiden
Bij de meisjes tot en met 16 levert
de strijd om de titel wellicht een
aantal boeiende wedstrijden op.
Nathalie van de Voort en Cindy
Berkhout moeten proberen om
Miijam Siemerink van de troon te
stoten.
Renée Crama is de gedoodverf
de finaliste bij de meisjes tot en
met 14. In de halve finale ontmoet
zij eerst Tammera Canter-Vis-
scher. Marieke Bethlehem zal als
tweede geplaatste eerst een zo
veelste duel met Ingrid Kruit
moeten uitvechten. Zowel bij de
12- als 10-jarige meisjes wordt
Ruby Pennings een eerste plaats
toebedacht. In de categorie tot en
met 12 jaar zal Judith Pietersen
daar een stoKje voor willen ste
ken. Cindy Berg en zeker Jolanda
Mens zijn ook van plan om in de
finale te verschijnen.
In het slotweekend van de kam
pioenschappen (volgende week
zaterdag en zondag) is er in Hille
gom ook een invitatietoernooi
voor 18-jarige jongens. Daarbij
komen zes spelers uit het Leidse
district op de baan.
Benny de Bruin is de grote favo
riet bij de jeugddistrictskam-
pioenschappen.
(foto Henk
kabinet-Lubbers en zorgde toen
voor grote spanningen omdat de
WD veel verder wilde gaan dan
bet CDA. Door handig manoeu
vreren van Lubbers werd de
WD echter volledig klemgezet.
Vorige week bij het begin van
het euthanasie-debat bleek dat
nog eens pijnlijk duidelijk.
En nu was er het Nationaal
Milieubeleidsplan, het geestes
kind van (WD-)minister Nij-
pels. Toen het kabinet zijn tan
den stuk had gebeten op de fi
nanciering, kwam Lubbers met
een eindvoorstel waar afgelo
pen zaterdag na veel heen en
weer praten de WD-ministers
mee akkoord gingen. Korthals
Altes (justitie). Bolkestein (de
fensie) en De Korte (economi
sche zaken) waren er eigenlijk
tegen, maar stemden mede on
der druk van Nijpels (milieu) en
Smit-Kroes (verkeer en water
staat) toch voor. Die twee mi
nisters wilden het Milieuplan
hoe dan ook binnenhalen.
Maar fractieleider Voorhoe
ve. die eerder in de week grote
bezwaren had geuit tegen het
plan, was witheet. Vooral omdat
de WD-ministers met hun fiat
voor de zoveelste keer onder het
juk van Lubbers waren doorge
gaan. Niet alleen hij, ook de in
derhaast opgetrommelde WD-
fractie vond dat de maat vol
was. Of Lubbers buigt nu maar
een keer voor ons, of we kappen
ermee, zo besloot de fractie.
Het is kappen geworden.
SJAAK SMAKMAN
