OEKEN
Verrassende bloemlezing
met surrealistische poëzie
Bernlef in 'Vallende
ster' op herhaling
Het gebabbel van Theo Joekes
Prentenboeken: terug naar de lieve, zoete verhalen
LITERATUUR
Mensen uitgebeeld als karikaturen
Onwaarschijnlijk verhaal
uitgeweken Sowjetpaar
<2s
Bookshop
siïst,
Scheiding tussen lichaam en geest
WOENSDAG 3 MEI 1989
Ik zou niet graag een personage wil
len zijn in een verhaal van Dorinde
van Oort. Haar onlangs verschenen
verhalenbundel 'Meisjes voor halve
nachten' bevat acht korte verhalen
die allemaal worden gekenmerkt Ina ontaardt dit stigmatiseren wel- gen zich
hinderlijk haast in een karakterologische het- gen'
ze. Ina is niet alleen dom, dik, lelijk zaan
brildragend - Van Oort maakt haar
dit soort
door een hooghartige
neerbuigende toon.
De figuren die de bundel bevol
ken worden op een enkele uitzonde- zich
ring na geportretteerd als vuil. Van vrolijk -
Oort doet iets waartoe een verhalen- opvallende gewoontes.
uiteenlopende richtin-
fluistert 'met een bedacht-
waaierende pink', 'drie van
ingers woven weifelend',
ten in een horizontale stand
knipten lang en opgetogen'.
Verder zijn haar brilleglazen al-
r heeft ook nog enkele gelijk
graag 'eenmaal rekte ze beide pinken te- tijd beslagen of blikkeren dommig
speels horizontale
verteller zich nooit zou mogen ver
lagen: ze stigmatiseert. Door te vaak
een bepaalde, zogenaamd rake, leu
ke of venijnige typering te herhalen
wordt deze een brandmerk. Een
veel voorkomend verschijnsel bij
minder begaafde schrijvers.
In het titelverhaal rond het meisje
stand', beide pinken knipten opge-
i het zonlicht (acht keer), haar ha-
altijd ongewassen waardoor
Zo rookt dit meisje sigaar, zegt togen', 'aarzelend trekkend met stinken (tien keer); ze rookt acht of zij niet onder controle heeft
kunt het zo stereotiep niet beden
ken of de schrijfster wijdt er een
paar neerbuigende en clichématige
passages aan. Haar thema (jong
meisje wordt of is verliefd op oude
re man) en stijl zijn niet dusdanig
dat je bereid bent de minpunten
met de mantel der liefde te bedek
ken.
Vorm en inhoud heeft een schrij- Toen in 1984 de roman 'Hersen-
ver meestal zelf in de hand. Maar de schimmen' verscheen had J. Bern-
toon wordt bepaald door iets wat hij lef al een heel oeuvre bij elkaar ge-
heel vaak 'misschi-
haar pinken op een eigenaard
manier. Dertien keer komen de
pinken in het verhaal terug. 'Een
beweegt meerdere vingers', 'haar pinken keer een walmende sigaar en ontel- ongemerkt met de compositie
wrikten', 'haar pinken
menteel in rust, ma«
i wrong en woof
plaats daar- schien'.
met haar lan- Ik ga hier z
bare malen zegt ze steeds 'mis-
dringend gewrik met haar pinken', ge dunne tenen', 'Ina, wuivend met dat het typerend is voor het proza
wordt. Bij Van Oort
minachting. tot eer
PETER BEKKERS Ook de
'haar pinken trokken t
onrustig', 'Ina's witte vingers v
wel vingers zowel als tenen', 'haar
i Oort. Stotteraars, domme
selijke pinken', 'Ina's pinken scho- blondjes, achterlijke hospita's - je
Het surrealisme heeft in Nederland de officiële literatuurgeschiedenis risch gezien interessant is: wie wa-
nooit zoveel voorgesteld, zeker de nauwelijks opgemerkt". ren en zijn de Nederlandse surrea-
strichting Deze woorden zijn afkomstig uit listen. Poëtisch gezien vallen veel
surrealis- de inleiding van de 'Spiegel van de gedichten uit deze 'Spiegel' me, eer-
i enquête surrealistische poëzie in het Neder- lijk gezegd, nogal tegen.
i het surrealisme in Neder
land nooit heeft aangeslagen. Dom
heid, antwoordde Simon Vinken-
r de vraag lands' die voornoemde Vancrevel
heeft samengesteld
Meulenhoff.
Het is een merkwaardige bloem-
oog. En Harry Mulisch meende dat lezing, merkwaardig
het surrealisme hier niet kon aarden veel van de dichters volslagen onbe-
akelige naturalistische kend zijn. Zelfs bij dat kleine poë-
ei, klei, en nog eens klei. zie-publiek dat Nederland telt. Wie
._.t Nederland een aantal hoorde er ooit van Pieter Schermer.
surrealistische dichters. Of zoals Th. Festen, Geert van Muiken,
Laurens Vancrevel schrijft: "Op het
ingepolderde gebied van de Neder- den te
landse poëzie met zijn vele retorici
paar van de onbeken-
Te veel gedichten zeggen mij uit-
uitgevenj eindelijk niets. Zinnen als 'zijn ei
gen stem de prooi jaagt hij zwijgend
na' (Axel van Caspel) 'mijn lippen
zuigen mijn lippen miin lichaam
binnen (Josse de Haan) lijken veel
zeggend, maar in mijn geval slaat er
geen vonk over. Ze dreunen en da
veren teveel, dit soort zinnen. Ze lij
ken poëtisch - en dat is dan ook pre
cies het probleem.
Gelukkig staan er ook mooie ge
dichten in de bloemlezing. Ik geef
twee voorbeelden. L. Th. Lehmann,
die in zijn jonge jaren met het sur
realisme flirtte, schreef:
's Nachts
smelt de steen
In mijn hoofd
En stroomt
Over het kussen
Als teer.
Het hoogtepunt van de bundel
vind ik een gedicht van C. Bud-
de dingh'. Het is een in memoriam van
Benjamin Péret, de Franse surrea-
A1 lijken de zaken door de veran- list. en het eindigt als volgt:
de Sowjetunie Je verzen, je verhaaltjes? Je wierp
vele delen van ze afl als een appelboom zijn vruch-
wat!
Lof dus v
zijn spaarzame kosmopolieten, surrealisten
heeft het surrealisme toch een aai
tal sporen getrokken, al zijn die i
De Sowjetrussische toverstafjes het meisje door grote delen
glasnost en perestrojka hebben ook Sowjetu
de thrillerschrijver Edward Topoi Al lijk'
aangeraakt. Hij lijkt weer in Russi- derde inzichten
sche genade aangeomen. In de jaren wat beter te gaan,
zeventig emigreerde de journalist het land heersen nog altijd omstan- ten> maar zelf beet je liever
Topoi met zijn vrouw uit Moskou digheden die wij ons nauwelijks anders.l Toch, voor menigeen blij-
naar de Verenigde Staten. Daar kunnen indenken. De tijd staat daar ven ze leeftocht. En soms, hier en
met Fridrikh Ne- nog steeds stil. Als men de talrijke daar,/ in plaatsjes zelfs die op jouw
onwaarschijnlijkheden in het ver- eigen kaart/ niet voorkwamen,
haal voor lief neemt, blijft er een denkt een man, waar de wegen/ el-
boeiend beeld over van een moei- haar kruisen en in het donker ver-
zaam omhoog klauterende staat, dwijnen: 'Welke kant zou! Péret hier
Het is de vraag of de autoriteiten ge- zijn opgegaan?'
lukkig zullen zijn met dit portret.
schreef hij
znansky enkele goed ontvangen
thrillers ('Bjelkin Manuscript' en
'Rode Plein'). Verhalen die een
beeld gaven van het dagelijks leven
in de Sowjetunie.
Na het verbreken van de samen
werking met Neznansky bleef To
poi zijn boeken in zijn voormalig va
derland situeren. Zijn heldere open
de hand te nemen. Eén herhaling
acht hfj onvoldoende, tweemaal is
niet genoeg, drie keer wijst hij erop
dat we toch vooral niet over het
hoofd mogen zien dat het touw dat
Wim en Peter verbond te vergelij
ken is met het touw dat Pozzo en
Lucky bfj elkaar houdt.
Bernlefs ongerechtvaardigde en
wat mij betreft onbegrijpelijke ge
brek aan vertrouwen in zijn tekst
r dementie, echter leidde
opmerkelijke doorbraak,
iman 'Publiek geheim' uit
1987 werd een bestseller en voor
Bernlefs nieuwste werk 'Vallende
ster' lijkt de belangstelling even
eens groot te zijn.
'Vallende ster' is een soort reprise blijkt het duidelijkst op de achter
van 'Hersenschimmen'. De schrij- flap van het boek. De gedachten van
ver heeft zelf al opgemerkt dat deze de lezer worden daar op de meest
novelle begint waar 'Hersenschim- krachtige wijze gestuurd. Verteld
men' ophoudt. In die roman wordt wordt onder meer dat de schrijver
de 71-jarige hoofdpersoon dement, 'de innerlijke wereld van een ster
zijn gedachten raken hoe langer hoe vende' oproept. Je kunt je afvragen
meer verbrokkeld. Dat proces of de novelle wel zo ondubbelzinnig
wordt ook in de stijl zichtbaar: het is. Er verschijnt tenslotte ook een
aanvankelijk vrij conventionele dokter die verklaart: 'U bent gene-
boek wordt steeds fragmentari-
scher.
Dit procédé wordt ook toegepast
in 'Vallende ster'. De hoofdfiguur is
stervende. Het verhaal bestaat ge
heel uit zijn naar vele kanten uit
waaierende gedachten. Net als
Maarten Klein uit 'Hersenschim
men', heeft Wim Witteman uit deze
novelle zijn greep op de wereld ver
loren. Hij heet 'geen eigenaar meer
van wat ik zie' te zijn. Hij weet niet
of het dag is danwel nacht. 'Taal is
het enige dat ik nog heb voorlopig',
bedenkt hij.
Net als 'Hersenschimmen' is het
boek in de ik-vorm verteld. Die
vorm is nu geperfectioneerd en ook
geloofwaardiger geworden. Toch is
te merken dat Bernlef er niet hele
maal op rekent dat de gedachten-
Men zou met enig recht kunnen ver
dedigen dat het hier meer om de
hallucinaties van een zieke dan om
de gedachtenspinsels van een ster
vende gaat.
Voortdurend zet de flaptekst din
gen die in het boek vaag en dus voor
meerdere uitleg vatbaar blijven in
een fel licht dat ze eenduidig maakt.
Een nergens precies beschreven be
zigheid wordt meteen benoemd:
'Op het moment dat hij door een ge
vreesde ziekte wordt geveld is hij
bezig de tekst van een monoloog
Samuel Beckett van buiten te
stroom van Witteman voor zichzelf leren'. Het boek begint met
Cees Buddingh': ontroerend
Jef Geeraerts
hartigheid in 'Onder water' en 'Sa- De vruchtbare pen van de als eigen-
botage' bracht hem in botsing met zinnig bekend staande Vlaamse e
de Sowjetrussische autoriteiten, die teur Jef Geeraerts - die nog niet 2
Beide gedichten zijn vrij traditio-
neel, de dichters laten de woorden Theo Joekes is lid van de Tweede
bijvoorbeeld niet in het wilde weg Kamer voor de WD. Bij de vorige
stromen, wat een geliefd surrealis- verkiezingen wilde de partij hem
tisch procédé was. In het geval van kwijt. Maar Joekes toonde vecht- Lucia Rigter van Delden.
Buddingh' vraag ik me zelfs af wat tost, mobiliseerde de kiezers en De auteur geeft vaderlijk
stijve en driftige
in, en voor zijn vrouw, de zowel
wijze als naïeve fabrikantendochter
kan spreken. Met klem benadrukt
hij verbanden die op zichzelf heel
duidelijk zijn en herhaalt hij opmer
kingen die al na één keer doorgrond
kunnen worden. Witteman haalt
veel herinneringen op aan zijn au
tistische broer Peter. Hun ouders
bonden Wim en Peter met een touw
aan elkaar, zodat Wim zijn broer
kon beschermen.
Op latere leeftijd speelde Wim i
Becketts toneelstuk 'Wachten op heeft gespeeld.
Godot' de rol van Pozzo die zijn be
diende Lucky aan een touw mee
sleurt. Over de parallel kan geen
misverstand bestaan. Desondanks loopbaan de neiging gehad zich ge-
(archieffoto) vindt Bernlef het nodig de lezer bij gevens van anderen toe te eigenen.
Niet met verkeerde bedoelingen
overigens. Hij is altijd de eerste om
op zijn bronnen te wijzen. Zo ont
hulde hij zelf dat 'Publiek geheim'
deels gebaseerd is op Andrej Wa-
fragment uit die monoloog: 'Ge
boorte werd hem zijn dood'. Flar
den van de tekst vormen een thema
in het boek, de hoofdpersoon tracht
vergeefs zich het geleerde te herin
neren. Ook al wordt zijn naam in de
novelle zelf niet genoemd, voor
Beckett is zeker een belangrijke rol
het boek weggelegd. En dat niet
alleen omdat Witteman in Becketts
bekendste stuk 'Wachten op Godot'
Bernlef heeft gedurende zijn
briljante schappen. Joekes brengt er verslag jda's film 'Een
er uit. Hij laat zijn personen gaar-
intellectuele gesprekken voeren, Talrijk zijn in Bernlefs proza ook de
koloniale politiek, over de toe- ontleningen aan Nabokov en Bor-
komst van Indië, en hij zorgt
eigenlijk surrealistisch aan het bleef parlementariër. Op de televi- mentaar bij al hun gedragingen, hij dat Lucia telkens de driftige Willem
zijn boeken verboden. Maar nu lij- lang geleden met 'Zand' zijn negen- gedicht is. Het is geen droomnotitie, sie was hij vaak te zien, een grijze verklaart, berispt, kijkt in de toe- tempert.
tiek.
De verhalen zijn
eenlopende bladen
dicht
de meest uit- plaats
ken de grenzen voor Topols boeken de thriller afleverde - heeft ook
weer open te gaan. In elk geval heeft fiks aantal korte verhalen opgele-
een filmbedrijf uit Moskou de verd, niet alleen in de sfeer van mis-
schrijver benaderd met het verzoek daad en horror,
om 'Bjelkin Manuscript' te mogen
verfilmen.
Nieuwste verhaal van Topoi is
'De zeven Russen' dat hij schreef sa
men met zijn vrouw Emilia. Het uit
gangspunt is nogal melodrama
tisch. Een hoogbejaarde, naar de VS
geëmigreerde Russische vorstin wil
haar kleinzoon uit Sowjetrussische
handen 'redden'. Zij huurt een
meisje dat de jongen in Moskou
moet trouwen en naar Amerika
moet meenemen. De in de Afghaan
se oorlog geharde jongen laat zich
echter niet zo gemakkelijk manipu
leren. Tegen zijn zin komt hij te
recht in een maalstroom van ge
beurtenissen die resulteert in een
bijna ongeloofwaardige tocht met
geen automatisch schriften toch man. keurig en nerveus, een verle-
surrealistisch, want de surrealisten Êen intellectueel die spitse opmer-
pasten soms ook traditionele vers- kingen wilde maken en er nooit zet
technieken toe. verzekerd genoeg voor bleek te zijn. Hij weet hoe het gegaan
komst die zij zelf nog niet kunnen
i, kijkt terug naar een verleden
zij zelf hun mond houden.
ges. In 'Vallende ster' vindt dus het
werk van Beckett - bijvoorbeeld
ook het monodrama Krapp's Last
Tape waarin een oude man zijn le-
spelend vensverhaal beluistert - een echo.
hoe stijl
i de
Maar surrealistisch of niet, het ge- Ook in de columns die hij voor NR- het verder gaat, en hij vindt het Politiek wordt een beroep geacht
Buddingh' is in de eerste C/Handelsblad schreef leek hij
ul*. r-'tl mooi vers, ontroerend, ker van zijn zaak maar niet van zich-
zogenaamde Wie het leest, wil het uit z'n hoofd le- zelf. En uit krantenberichten heb-
crimeboeken verschenen, zodat de ren. Want alle goede poëzie wil on- ben wij
dat hij veel
prettig om zijn eigen opinies
van alles en nog wat aan de lezer
te delen.
Joekes wordt geacht het te kennen.
Is schrijven een beroep? Ik ben ei
niet zeker van maar ik weet heel ze-
KOOYKER
Boekhandels:
Breestraat 93.2311 CK Leiden.
Tel. 071-160500.
Leidse Plein A2L,
Rijnsburgerweg 10.2333 AA Leiden.
Tel. 071-160515.
treffen. De gemiste kans kan
worden ingehaald met de bunde
ling van een selectie van deze verha
len met nooit eerder gepubliceerde
vertellingen.
Weer valt op hoe sterk en treffend
Geeraerts zijn gedachten op papier
kan zetten. Hij weet heel snel een
bepaalde sfeer te creëren. Nu eens
mysterieus, dan weer luguber of
wulps. Geeraerts sleept de lezers
heel gemakkelijk mee naar het door
hem geschapen wereldje, waarin
men de duistere krachten onder de
oppervlakte bijna kan voelen.
Jammer alleen, dat de schrijver
niet altijd bij machte blijkt zijn op
zichzelf sterk verhaal ook sterk af te
ronden. Te vaak blijft de lezer met
een onbevredigend gevoel achter:
Geraerts belooft veel en geeft te
weinig.
KOOS POST
Het huis genaamd Les Hetres, Jef
Geeraerts, Uitg. Mant eau;
De zeven Russen, Topoi en Topoi,
uitg. De Boekerij, f29,50.
poëzie staat te weinig in deze bun-
WIM BRANDS Paste citaten kan helpen. Een inte
ressante persoonlijkheid.
Het verhaal. De veelbelovende ker dat Joekes niet in staat is een
Leidse jurist Van der Steen trouwt verhaal te vertellen, zijn materiaal
het Twentse meisje Rigter van Del- niet weet te ordenen,
uit 1910. Ontlening aan anderen, herhaling
van zichzelf: Bernlefs nieuwe boek
is minder origineel dan het lijkt. De
grootvader van Wim Witteman be
geleidde op de piano stomme films.
Zijn vader was bioscoopeigenaar.
den. Hij heeft uit vele aanbiedingen zijn best doet.
Spiegel van de surrealistische poë
zie in het Nederlands; uitgeverij Meu
lenhoff.
I
Joekes, ooit journalist geweest, is
aan een derde carrière bezig, die van
schrijver. Poëzie, thrillers, niet op
zienbarend. Maar nu
roman, 'Het Vertrek'.
Ik neem aan dat het verhaal in dit
boek nog lang niet is uitverteld. De
roman eindigt met een miskraam.
Nauwelijks één pagina over deze
miskraam na vele pagina's verhaal,
beschouwing, karakteristiek, van
Hollanders, Tukkers, Indo's, pro
fessoren, fabrikanten, kooplieden.
Nee, die miskraam moet een inci
dent zijn en in volgende delen zal
Joekes ons ongetwijfeld vertellen
hoe het ongelukkige jonge echtpaar
banen te kiezen,
doet wat zijn schoonvader hem aan
beveelt. Op huwelijksreis vertrekt
hij naar Semarang waar hij adjunct- f 34,50.
dikke vertegenwoordiger wordt van de
Koninklijke Nederlandsch-Indi-
sche Maatschappij voor Pakket-
ALFRED KOSSMANN
Bij aankomst wordt hij door de
boekhouder, de Indo Te Pas, inge
licht over malversaties, gepleegd
door de chronische dronkaard die
zijn chef is. Feilloos ontmaskert hij
de man. Met Te Pas kan hii het
moeilijk vinden. In zijn ouderlijk
huis, in Indië, met een vader die be
stuursambtenaar was, waren Indo's
niet in trek. En Willem i
uit zijn boek verder leeft, met of wonden standje, ondanks de
zonder kinderen.
Theo Joekes is jammer genoeg die hij
geen goede schrijver. Hij is een bab- jonge
Joekes wel praat maar
niet laat zien. Aan zijn
dankt hij levenswijs-
Prinsessekade 3-4
2312 DA LEIDEN
TEL. 071-140208
belaar. Het lijkt of hij uit dagboeken heid zodat alles ten goede keert, op
brieven van familieleden zijn ro- 'die miskraam i
heeft samengesteld. Met be
grip en sympathie voor de nog heel
Er wandelen heel wat
door de roman, en wij passeren, i
nauwelijks Zelf is hij lange tijd als komiek
werkzaam geweest, later werd hij
een blijkbaar gewaardeerd toneel
speler. Zijn partner in het komische
Het vertrek. Theo Joekes, uitg. Loeb. vak, Henk de Jong, heeft nooit veel
begrip voor die overstap op kunnen
brengen. 'Van alles een probleem
maken Niets vanzelfsprekend
laten', dat was volgens Henk het ge
heim van de komiek. Op zijn sterf
bed - zo zullen we toch maar aanne
men - ziet Witteman op dit en nog
veel meer terug.
Behalve een boek over gedachten
van een stervende is dit ook een
boek over een autistische jongen
geworden. Die man die dood gaat
en zijn broer verkeren min of meer
in dezelfde wereld. Beiden zijn ze
helemaal op zichzelf betrokken en
volledig op zichzelf aangewezen.
Bernlef heeft zich zonder sentimen
taliteit maar ook zonder spot in hen
ingeleefd.
HANS WARREN
jonge jurist Willem van der Steen, de trein, op de boot, heel wat land- Theo Joekes
Vallende ster, J. Bernlef, uitg. Que-
In de prentenboekwereld is de ten
dens: terug naar de gevoelige teke
ningen en de lieve verhalen. Uitge
vers durven het niet meer aan om ei
genzinnige illustratoren hun gang
te laten gaan, maar willen zeker we
ten dat de tekeningen aansluiten bij
het zoete beeld dat volwassenen
hebben van de wereld van het kind.
Na het succes van 'De puike post
bode' van Janet en Allan Ahlberg
heeft uitgeverij Gottmer een oud
boek van het tweetal laten vertalen
door Ernst van Altena: 'Kiekeboe'.
Het is een discutabel boekje. De op
zet is helder en leuk: een peuter
kijkt door een gat in een bladzijde
en vraagt zich af wat en wie hij ziet.
Bij het omslaan van de pagina ziet
de lezer de hele prent. Op de teke
ningen is een hoop te zien, maar ze
doen gedateerd en truttig aan:
hansopjes, electrische straalkachels
en een kind in een teil. Niet bepaald
de wereld van de hedendaagse peu
ter. Bovendien is de tekst ronduit
slecht: "Hij ziet zijn zusje vissen, 't
is haast als in het bad, haar rokje
blijft net droog, maar haar kuiten
zijn al nat". Gaat dat kind met haar
rokje in bad?
In 'Egeltje, kom ik neem je mee'
door Tilde Michels en Sara Ball
vindt Lena een egeltje. Ze neemt
het dier mee naar huis, maar snapt
niet waarom de egel ongelukkig bij
haar is. Opa vertelt haar dan het ver
haal van een meisje dat wordt ge
vangen door enorme egels, waarop
Lena haar egel natuurlijk vrij laat.
Een opvoedkundig verhaaltje met
bijpassende zoete illustraties.
Het lieflijke, tevens absurde ver
haal 'Hoedjesdag', geschreven door
Laura Geringer, werd van tekenin
gen voorzien door de inmiddels
overleden Arnold Lobel, bekend
van de Kikker en Pad-boeken. Dirk
Jan Diederik de Derde houdt van
hoeden, maar is uiterst
Droevig hoort hij kikkers het duet
"wil je eeuwig de mijne zijn" kwa
ken en ziet twee slangen innig ver
strengeld een wandeling maken.
Dan vindt hij de vrouw van zijn dro-
Augie, de hoofdpersoon uit 'Mijn le
ven als lichaam', worstelt met de
scheiding die zou bestaan tussen li
chaam en geest. Op haar zeventien
de is zij totaal niet geïnteresseerd in
jongens en raakt ervan overtuigd
dat zij a-seksueel is. Zij is verlegen
en maakt moeilijk contact. Op
school voelt zij zich een buitenbeen
tje, niet alleen vanwege haar goede
cijfers, maar ook omdat zij denkt
dat ze niet aantrekkelijk is. Als exa
menopdracht wordt haar voorge
steld bijles te even aan de gehandi
capte jongen Sam, die voor zijn on
geluk een vlotte atleet was met veel
vriendinnetjes. In zijn rolstoel is hij
onzeker geworden.
De vriendschap tussen Augie en
Sam wordt geleidelijk aan intiemer.
Augie probeert alles te beredene
ren, maar raakt daardoor in de
knoop. Sam verzucht: "Onze licha
men maken nooit ruzie. Ik wou dat
we ze vaker de boventoon lieten
voeren". Als ze 'betrapt' worden
door de moeder van Sam, volgt een
typisch Amerikaanse scène, waar
bij de ouders van Sam een gesprek
hebben met Augie. Augie gaat el
ders studeren en de relatie met Sam
verbleekt. Aan het eind van het
boek is zij evenwichtiger geworden
in haar beleving van seksualiteit,
maar Sam is zij kwijt.
De wereld van Augie wordt door
schrijfster Norma Klein helder
neergezet vol schijnbaar rationele
discussies, weggeredeneerde jaloe
zie en onderhuidse gevoelens. Au
gie is een serieus meisje, hetgeen
een stempel drukt op het verhaal,
zodat de flaptekst 'humoristische
benadering van twijfels en verlan
gens..' wat vreemd aandoet. Ook de
rest van de omslag - een wandkleed
met een vage voorstelling in een
soort kruissteekjes - sluit niet aan
bij de open manier waarop het ver
haal wordt verteld.
V.F.
men in een hoedenwinkel. Een
heerlijk, idioot verhaal, waarbij de
tekeningen van Lobel niet alleen
het verhaal illustreren maar ook in
formatie toevoegen.
Eigenzinnig van vormgeving en
tekst is het boek van Martin Auer en
Simone Klages. 'Bimbo en zijn vo
gel' is een krachtig verhaal. Het jon
getje Bimbo wil een vogel. Hij
deinst er niet voor terug om zijn ou
ders te chanteren. 'Krijg ik nou een
vogel of niet?' 'Een vogel komt er
bij ons niet in', zei moeder. 'En al he
lemaal niet zonder kooi', zei vader.
'Oké, maar dan val ik nu meteen
dood neer', zei Bimbo. Waarop de
jongen inderdaad neervalt.
Dergelijke teksten, samen met
een plaatje van een vallende jongen
met gesloten ogen vind je niet veel
in prentenboeken. Als Bimbo met
zijn zwaan binnenkomt moet hij
weer doodvallen om zijn zin te krij
gen. Deze keer gaat het trucje niet
op en loopt Bimbo weg. De jongen
belandt in de maag van een reus,
waar de zwaan hem uit redt. Bimbo
neemt de hele maaginhoud mee
naar huis. De laatste bladzijde ty
peert dit bijzondere boek: 'Ach lie
ve help', zei moeder. 'Nou, nou,
nou', zei vader. 'En nu ga ik in bad',
zei Bimbo.
VICTOR FREDERIK
Nieuwe Uitgaver
Literatuur
'De zachte dwang', 'Alleen uit liefde',
'Voor altijd de jouwe'. Omnibus van de
schrijfster Annie Oosterbroek-Dut-
schun, waarin de liefde central staat.
Uitg. Men P, f29,90.
'Sporen van de kameleon', Breyten
Breytenbach. Nieuwe roman van de
Zuidafrikaanse dissident. Uitg. Van Gen
nep, f 48,50.
'Onderweg', Jack Kerouac. Nieuwe
vertaling van een klassieker uit 1957,. Het
meeslepende verhaal van een aantai jon
geren op zoek naar spanning en vooral
mayr. 'Een roman tussen document
fictie, realiteit en fantasie, de antieke en
de moderne tijd'. Uitg. Bert Bakker, f
29,90.
'De vrouw achter de horizon', Yann
Queffélec. Een roman vol 'navrante en
ontroerende details over gekwetste zie
len'. Uitg. Goossens, f 29,50.
Non fiction
'Keuringsdienst van Waren voor het ge
bied van Haarlem', vijfenzeventig jaar T'Virill^rc
inzet voor volksgezondheid en eerlijk- Aiuiucia
heid in de handel, B. Speet. Uitg. de
'Dierproeven', honderd jaar discussie,
Cock Smit. Een overzicht van de argu
menten voor en tegen dierproeven. Uitg.
La Rivière en Voorhoeve, f 24,90.
'Ik Ali' van de Westduitse schrijver
Günther Walraff over de lotgevallen van
arbeiders sloeg ruim 3 jaar geleden in als
een bom. Inmiddels is de 23e druk ver
schenen met een documentatie van de
gevolgen. Uitg. Van Gennep, f27,50.
'Getto's in Holland', Visies op armoede
en werkloosheid, samengesteld door Pie
ter Broertjes. Uitg. Van Gennep, f 19,50.
'Het Belgisch labyrint', De schoonheid
der wanstaltigheid, Geert van Istendael.
Het verschijnsel België geanalyseerd.
Uitg. Arbeiderspers, f 34,90.
'De ballade van de besmette Mary',
Jürgen Federspiel. De dramatische ge
schiedenis van een met tyfus besmette
emigrante uit Europa. Uitg. de Prom, f
25,90.
'Ga maar naar het licht', Chris Oyler.
Een moeder vertelt over de laatste vijf-
tien maanden van het leven van haar
kind. Uitg. Bosch en Keuning, f 29,50.
'Het ijsboek', Fernanda Gosetti. Een
boek over ijsmaken met vele recepten.
Uitg. MP. f34,90.
'Oranje Boven'', dr. P. Vis. Een histo
risch overzicht van liederen o
stenhuis. Uitg. Sijthoff, f 24,95.
Vrieseborch.
Benazir Bhutto', Dochter van het Oos
ten. Autobiografie van de eerste vrouwe
lijke premier van een islamitisch land.
Uitg. Luitingh, f39,90.
'De groene golf, geschiedenis en op
komst van de milieubeweging, Jacque
line Cramer. Uitg. Jan van Arkel, f 20,00.
'Het Herenkookboek', Hans Belterman.
Kookboek 'voor de man van vandaag'.
Uitg. Bosch en Keuning, f24,50.
'De onderhandelaar', Frederick Forsyth.
De zoon van de president van de VS
wordt ontvoerd. Slechts één man kan
met de ontvoerders onderhandelen.
Uitg. A W.Bruna. f35,-
Poëzie
Uitg. Goossens, f 15,-.
