'Wij vormen een brugkerk'
Ligt Jozef als Joeja in een museum in Cairo?
Anglicaanse kerk in Voorschoten viert tienjarig bestaan
VOORSCHOTEN - "Onze
parochie of gemeente..."
Terwijl dominee Geoffrey
Allen met zijn charmante
Nederlands over de angli
caanse kerk in Voorschoten
spreekt, valt op dat hij con
sequent zowel de rooms-ka-
tholieke als protestante be
naming van een plaatselijke
kerk gebruikt. "No, no",
geeft de predikant lachend
toe, dat is geen toeval. "Wij
vormen als Anglicaanse
door
Wim Schrijver
Kerk een brugkerk". De En
gelse staatskerk zweeft tus
sen Rome en Reformatie in.
Vandaar dat hij niet kiest
voor 'parochie' of 'gemeen
te'. De kerk in Voorschoten,
die dit weekeinde het tienja
rig bestaan viert, neemt een
aparte positie in en dat wil
men weten ook.
Hoe uitgesproken hij ook is over de
ze vertaal-kwestie, dominee Allen
excuseert zich verschillende malen
voor zijn kennis van het Neder
lands. "Dat is helemaal niet zo
best". In huize Allen de predikant
is indertijd met een Nederlandse ge
trouwd wordt met name Neder
lands gesproken. "Behalve door
mij; de kinderen leerden via mij
fouten aan". Toch weet de voorgan
ger zich uitstekend uit te drukken
en waagt zich zelfs aan een grapje
als zijn naam ter sprake komt. "Ik
zag op een liturgie in een kerk
staan. 'Allen zingen'. Wat, dacht ik,
moet ik alléén zingen?"
Bij de koffie blijkt direct al de liefde
van de Engelsman voor ons land en
onze taal. Alsof hij het erom gedaan
heeft, ligt op zijn bureau het be
faamde gedicht van Marsman open
geslagen: "Denkend aan Hol
land...". En zonder te aarzelen ci
teert hij de beginregels van een vers
van Guido Gezelle; hij heeft name
lijk ook in België gewoond en ge
werkt. Toch geeft hij duidelijk de
voorkeur aan Nederland. "Het is
hier echt gezellig". Hij wil uit ons
calvinistische landje dan ook be
slist niet meer weg; als anglicaan
voelt hij zich "echt thuis", hoewel
hij de gemiddelde kerkdienst hier
wel als "een beetje saai" beoordeelt.
"Weet je wat ik in mijn werk het
leukste vind? Om op bezoek te gaan
bij een oude vrouw. Kleed op tafel,
koffie drinken en achter het raam
naar buiten kijken. En dan de ver
halen over vroeger horen. Bijvoor
beeld over de oorlog. In Engeland
hebben wij die toch heel anders
meegemaakt". Het zijn vooral deze
en soortgelijke pastorale bezoekjes,
die de predikant er toe brachten om
in 1983 te reageren op de adverten
tie waarin een voorganger voor de
Voorschoter 'gemeente' (uitslui
tend voor het gemak houden wij het
hier in het vervolg op) werd ge
vraagd.
Trieste verhalen
Daarvoor was Allen werkzaam als
koopvaardijpredikant in dienst van
'The Missions to Seamen'. Deze aan
de Anglicaanse Kerk nauwverwan-
te organisatie heeft centra in haven
steden over heel de wereld. Achter
eenvolgens werkte hij in die hoeda
nigheid in Schiedam, Antwerpen
en Rotterdam. "Dat was een heel in
teressante tijd", blikt hij terug. De
centra stelden zich tot doel het ruige
zeevolk, dat 's avonds allerlei vor
men van vertier zocht, op te vangen.
"Je krijgt dan later op de avond erg
trieste verhalen te horen".
Even memoreert hij de Vietnam-
veteraan en de homoseksueel die
van zijn ervaringen op het schip ver
telde... "Zo n man ging mee naar de
avonddienst in de kapel. Je legt een
arm op z'n schouder en je praat met
'm. Mensen hebben in zulke situa
ties vriendschap nodig". Hoewel hij
het werk onder de zeevarenden
boeiend vond, speet het Allen dat
het uiteindelijk zulke vluchtige
contacten bleven. "Je hebt maar
even de tijd om iets te vertellen. Ik
miste het pastoraat in de gezinnen
en wilde daarom naar de parochie,
de gemeente".
En nu is hij dus werkzaam in de
anglicaanse kerk in Voorschoten.
Ter informatie: de Anglicaanse
Kerk is in 1534 ontstaan, toen ko
ning Hendrik de Achtste brak met
de paus in Rome. "Eigenlijk zijn we
de hervormde kerk van Engeland",
meent Allen. Veel elementen in de
gezagsstructuur van de kerk (pries
ters, bisschoppen, enzovoorts) en
de liturgie herinneren aan de
rooms-katholieke wortels. Ander
zijds is er ook een duidelijke protes
tantse inslag. "Een brugkerk", ty
peert Allen zelf. In Engeland zijn de
contacten met de rooms-katholie-
ken in de loop der jaren verbeterd.
"Er is gelukkig meer aandacht voor
de overeenkomsten, dan voor de
verschillen".
'Relaxed'
In ons land zijn inmiddels diverse
anglicaanse gemeenschappen te
vinden. De gemeente in Den Haag
kon in 1986 zelfs het vierhonderdja
rig bestaan herdenken. Wat de ge
meente in Voorschoten betreft, die
werd tien jaar geleden opgezet op
initiatief van dominee John Lewis,
nu aartsdeken van Brussel. Als ver
gaderruimte werd het muzieklokaal
gebruikt van de een jaar eerder ge
starte middelbare school voor kin
deren van Britse ouders (veelal in
dienst van multinationals), waar in
eerste instantie zo'n veertig gelovi
gen samenkwamen. Die school was
er ook de reden van dat in Voor
schoten een aparte gemeente ge
start werd: "Velen gingen in de
buurt van school wonen. In de regio
waren dat er al snel honderden".
Inmiddels is voor de erediensten
het lokaal verwisseld voor de grote
aula, want van de nu zo'n zeshon
derd Engelsen uit de nabije omge
ving, woont een vierde regelmatig
de wekelijkse samenkomsten bij.
Allen laat een schema zien, waaruit
valt op te maken dat de anglicaanse
gemeenschap in Voorschoten een
goed georganiseerd geheel vormt,
waarin veel gebeurt. Er is een koor,
een eigen 'boekwinkel' en tal van
commissies, die zich bezighouden
met zaken die variëren van het bij
houden van de administratie tot het
opvangen van de jeugd. 'Ons doel is
alle mensen in de kerk wat te laten
doen".
"Vroeger was het zo dat de domi
nee alles zelf deed. Nu is het de be
doeling dat hij de activiteiten vooral
ondersteunt. De mensen zijn' in de
kerk het belangrijkste; zij zijn ei
genlijk de kerk". Gevraagd naar een
verklaring voor de sterke groei die
de gemeente in een paar jaar tijd
heeft doorgemaakt, geeft de predi
kant ten antwoord: "Volgens mij
ligt dat ook weer aan de mensen
zelf. Het is het enthousiasme van de
gemeente dat weer anderen aan
trekt". De kerk leeft, vindt hij, en
dat is er ook de reden van waarom
een aantal mensen kiest voor de an
glicaanse kerk in Voorschoten bo
ven diverse andere Engelstalige
Dominee Geoffrey Allen over de grote kerkelijke verscheidenheid
zijn Engelsen op het continent. Dat is het grote verschil"
meente, heeft hij genoeg realiteits
zin om te beseffen dat deze situatie
vooral te danken is aan het feit dat
vaderlanders in den vreemde, meer
broederschap vertonen dan in het
eigen land. "Wij zijn Engelsen op
Voorscho- het continent. Dat is het grote ver-
Engeland zal
mogelijk zijn.
Maar wanneer de mensen leren dat
jouw eigen inzet
wanneer hun ge-
met loof wordt versterkt, dan vind ik dat
erg fijn".
En terwijl de taal een belangrijke
kerken in Den Haag. "Onze kerk is
niet zo formeel. Het is er 'relaxed',
niet zo streng".
Broederschap
De anglicaanse kerk
ten trekt naast anglicanen ook bap- schil". Nee, terug
tisten, methodisten, presbyterianen zoiets niet m<
en rooms-katholieken. Een opmer- "Maar wanneer
kelijk gegeven wanneer men be- het vooral gaat i
denkt dat in Engeland de kerkelijke in de gemeente
verdeeldheid vergelijkbaar
de kerkelijke lappendeken
land. Alleen al de Anglicaanse Kerk
i de anglicaanse kerk in Voorschoten: "Wij
(foto Wim Dijkman)
len, indertijd getrouwd door de toen
nog hervormde predikant (nu hoog
leraar) F. O. Van Gennep, doet daar
niet dramatisch over. "Ik heb ge
leerd van mijn tijd onder de zeelie
den, dat het vooral gaat om wat je
als christenen betekent voor de
i je heen".
Een paraplu
Allen noemt het voor wat de Angli
caanse Kerk zelf betreft een plus
punt dat er zo veel verschillen zijn
ondergebracht onder die ene para
plu van die grote staatskerk. Maar,
geeft hij toe, dat kan ook moeilijk
op te werpen in de contacten zijn. "Als je traditionalistisch bent
verlies je de jonge mensen. Ga je je
meer op de jeugd richten, dan raak
hiërarchische traditie, terwijl de sterke band met de Oud-Katholieke je weer de traditionelen kwijt". De
Kerk in Leiden, maar in de praktijk
komt er weinig van terecht. Ook de
relaties met hervormden, gerefor
meerden of rooms-katholieken blij-
grotendeels beperkt tot contac-
zelf kent een grote diversiteit. Er verbroederende rol speelt tussen de
zijn verschillende hoofdstromingen landgenoten, blijkt het weer barriè-
te onderscheiden. Zo leunt de 'High
'Low Church' weer meer blikt
de calvinistische verworvenheden.
De 'Broad Church' zoekt daar tus
sendoor weer een eigen weg.
Hoewel dominee Allen blij is met
de rijke schakeringen in zijn ge- ten tussen de diverse pastores. Al-
situatie bij de anglicanen blijkt
daarmee al niet veel anders te zijn.
dan bij de grote kerken in ons land.
"Ik ben zelf een liberaal: neem als
het mogelijk is alle mensen mee", is
het parool van Allen.
De zeer goed bewaard gebleven mummie van Joeja. De oren zijn, bij
uitzondering, niet doorboord. Joeja zou volgens de onderzoekers een
man zijn geweest met e'en indrukwekkende gestalte en veel wit haar.
Jozef, de zoon van Jakob die
heerser van Egypte was, lag in
het befaamde Dal der
Koningen begraven. Zijn
resten werden al begin deze
eeuw vrijwel ongeschonden
teruggevonden. Er staat dan
wel in de bijbel dat zijn
gebeente bij de uittocht door
de Israëlieten werd
meegenomen, maar dat is
door bewerkers toegevoegd
om iedere band met het
Egyptische volk te
verdoezelen. Want Jozef was
in wezen familie van de
farao's.
Deze revolutionaire, en voor veel
joden, christenen en moslims ket
terse gedachte is aan het papier
toevertrouwd door de in Cairo ge
boren moslim Ahmed Osman en
verscheen onlangs in ons land on
der de titel 'Vreemdeling in het
Dal der Koningen'. Kern van zijn
betoog is dat het in 1905 gevon
den graf van de hoogwaardig
heidsbekleder Joeja, temidden
van graven van telgen uit het fa
raogeslacht, uiteindelijk de
laatste rustplaats van Jozef was.
Terwijl de algemeen gehuldig
de opvatting is dat de Israëlieten
ruim vierhonderd jaar in Egypte
verbleven en na de beruchte tien
plagen rond 1200 v. Chr. uittrok
ken naar het Beloofde Land, is
Osman van mening dat deze
zienswijze ernstige vergissingen
bevat. Volgens hem duurde het
verblijf van het nageslacht van
Jakob niet veel langer dan een
eeuw (vier geslachten) en vond de
uittocht tijdens Ramses I (rond
1300 v. Chr.) plaats.
Gelovige
De man die de vloer aanveegt met
de conventionele wetenschap, is
zelf niet meer dan een amateur-
historicus. Hij studeerde in zijn
vaderstad rechten, werkte vervol
gens als journalist en nu als do
cent en vertaler in Engeland.
Toch kan zijn opvatting niet zo
maar worden afgedaan. Juist om
dat hij op voorhand wist dat zijn
ingeving niet enthousiast zou
worden overgenomen, heeft hij
zich in de loop van vele jaren in
gespannen om overtuigend voor
de dag te komen.
Dat het resultaat, hoe men zelf
ook tegen de materie aankijkt,
zonder meer interessante elemen
ten bevat, heeft ongetwijfeld ook
te maken met het feit dat Osman
zich niet alleen met zijn onder
werp heeft beziggehouden om de
pure sensatie. Neem bijvoorbeeld
de auteur Charles Berlitz. Het is
toch wel tekenend dat voor de
'Speurtocht naar de Ark van
Noach' ook 'bestsellers' over 'De
Bermuda Driehoek' en 'Atlantis'
van zijn hand verschenen.
Osman intussen is een gelovige
moslim, die in tegenstelling tot
veel moderne schriftcritici de ver
halen over Jozef in de bijbel,
naast die in de koran, als be
trouwbaar zegt te nemen. Hoe
wel, om zijn theorie bevestigd te
krijgen meent hij intussen wel dat
de samenstellers van de eerste
bijbelboeken over de begrafenis
van Jozef in Palestina hebben ge
logen. Aan die gedachte is de
schrijver veel gelegen; hij gelooft
dat deze kan bijdragen aan een
verbroedering tussen de twee vol
ken.
Vader van farao
De auteur, opgegroeid met een
heilige, maar volgens hem raad
selachtige vijandschap tegen de
1 joden, is stellig van mening dat de
twee volkeren slachtoffers van
hun verleden zijn. De uittocht
vormde een diepgaande en nade
lige ervaring, waarvan de gevol
gen zijn versterkt doordat zowel
de Egyptenaren als de Israëlieten
inde daarop volgende eeuwen
feiten, waaruit gemeenschappe
lijke kenmerken zouden blijken,
hebben verdoezeld. Aldus de au
teur.
Hoe Osman op het spoor van
deze nog nimmer geponeerde
theorie is gekomen? Door één zin
netje in de woorden van Jozef, die
zich in het bijbelboek Genesis
(hoofdstuk 45) bekend maakt aan
zijn broers, die hem indertijd als
slaaf hadden verkocht. Jozef zegt
dan: "Hij (God) heeft mij gesteld
tot Farao's vader..." Volgens Os
man duidt de Hebreeuwse tekst
niet op een eretitel. Bovendien,
was de goddelijke farao niet zelf
vader van het volk?
Als vanzelf kwam de schrijver
bij Joeja terecht, volgens hem de
enige persoon in de geschiedenis
van het Nieuwe Rijk die de titel
'vader voor Farao' droeg, terwijl
hij bovendien zelf niet eens van
koninklijke bloede was. Volgens
Osman gaf zelfs een autoriteit als
Thomas James, conservator in
het Britse Museum, toe dat dit ge
geven om nieuwe studie vraagt.
Dat wil Osman ook bereiken, dat
de 'vergeten' mummie van Joeja
met de moderne methoden on
derzocht zal worden.
Beeldloze god
Om de belangstelling van de we
tenschap zoveel mogelijk op te
wekken, heeft Osman alle over
eenkomsten tussen Joeja, afwij
kend van de gewoonte met beide
handen op de hals begraven, en
Jozef op een rij gezet. De overeen
komst in naam komt aan de orde,
maar ook 's konings ring en de
gouten keten passeren de revu,
evenals de echtgenote en kinde
ren. Alles is zonder meer erg boei
end en soms ook bepaald frap
pant.
Wanneer we de theorie van Os
man samenvatten, dan werd Jo
zef als vizier (de hoogste functie)
aangesteld door Thotmosis IV
(ca. 1413-1405), die werd opge
volgd door zijn zoon Amenhotep
III. Deze huwde niet, zoals ge
bruikelijk was, zijn zuster (om zo
de titel in de familie te houden),
maar de dochter van Jozef. Zijn
nageslacht zorgde voor een om
wenteling in de godsdienst: de ve
le goden, vereerd via beelden,
werden verruild voor één beeldlo
ze god. Die omwenteling begon
bij Joeja...
Maar, hoewel Osmans 'be
wijslast' veelal aantrekkelijk
overkomt, neemt hij hier en daar
in zijn vooronderstellingen wel
wat erg gemakkelijk lastige hin
dernissen, waardoor hij ondanks
zijn opzet beslist niet iedereen zal
meekrijgen. De hoop van de
schrijver dat de droom van presi
dent Sadat een heiligdom waar
zowel joden, christenen en isla
mieten in vrede kunnen bidden
rond de persoon van Jozef kan
worden verwezenlijkt, lijkt dan
ook irreëel. W.S.
Vreemdeling in het Dal der Ko
ningen; Joeja geïdentificeerd al* de
Aartsvader Jozef' is uitgegeven door
Strengholt in Naarden. Het boek
kost 39 gulden vijftig.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds Kooi-
stra. 11.45 oec. studentendienst; Marekerk 10
ds. Meiiers, 5 ds Van Campen Woerden; Ma-
ranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Van Achterberg,
Oecumenische geloofsgemeenschap De Re
genboog (Merenwijk) 9.30 ds. De Mey-Meu-
lendijk. 11.15 pastoor Van Well: Bethlehem-
kerk (Driflstr.) zie Petrak.; Bevrijdingsk. (Mont-
gomerystr.) 10 ds. Dronkers, 5 ds. V.d. Velden;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Nauta, Waalse
kerk (Breestr.) 10.30 pasteur Ribs, 'Stevens
hof' (rk kerk Haagse Schouw) 11 hr. Henzen
Leiderdorp. Acad. Ziekenhuis 9 rk dienst,
10.15 kand Drosl. Diakonessenhuis elke zat.
10.30 rk dienst morgen 10.30ds Driebergen
Katwijk aan Zee Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.; Petrak.
(Surinamese.) 10 vicaris V.d. Wel. Oude Vest
zie Hoogl. k.. Maranathak. zie herv. gem Be
vrijdingsk. zie herv. gembejaardenhuis
Groenhoven ds Hortensius, Merenwijk zie
herv. gemeente Geref. K Vrijg. (Herengr10
en 5 ds Houtman Chr Geref K (Steen-
schuur) 10 en 5 ds Van Smeden. Geref Gem
(zie onder Leidercioroi Geref Gem. in Ned
(Bethlehemkerk Dr.fistr j 1130 en 5 30.
Evang.-Luth. Gem (Hoogl Kerkgr10 15 ds
Verseput Docpsgez -Remonstr Gem (Lok-
horstk. Pieterskerkstr10.30 ds Vos-Wie-
gand. Baptistengemeente (aula 'Nieuweroord',
Rijnsburgervvieg 124) ev. Strietman Emmel-
oord. Evang Gemeenschap (Middelstegr 3) 9
ev. Sussenbach, 10.30 ev. Piet. Pinkstergem.
(O. Vest 13) 10 ev. Van Twillert. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) 10 en 7
(laatste zondag van de maand 5 u Nieuw-
Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30 en 4, wo. 8. Ze
vendedag-adventisten ('De Ontmoeting',
Noordhofland V.schoten) elke zal. 10 tot 11
bijbelstudie. 11 tot 12 predikatie. Christelijke
Wetenschap (Steensch 6) 10.30 Kerk van J.
Chr v.d Heiligen der L Dagen (Brahmsl
9.30. 10.30 en 11.20 Oud-Kath K (Zoeterw-
singel) 10. Rooms-Kath K Haagweg zat. 7,
zo. 10.30: Herensingel zat 7 zo 9 30 en 11;
Rijndi|k (Stevenshofi zat. 7. zo 9.30 Steen-
schuur zat. 7. zo 8.30, 10. 11 30. 6 en 7 (lof);
Boshuizerkade zat 7, zo. 9 30 en 11. Lam-
menschansweg zat. 7, zo. 9 en 10.30, Haarl-
straat zat. 7, zo. 10.30 en 12.15; Merenwijk zie
herv gem.; H Rijndijk (zie Zoeterwoude).
Soefi Stichting (Steenschuur) 11 mw Jelten-
de Groot
AARLANDERVEEN: Herv Gem. 10 ds. Van
Dnel, 7 kand. mw. Schilt-Jansen Leimuiden
Geref. Kerk 10 ds. Smlnk Schoonhoven, 6.30
ds. Boer. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4 ds. Bilkes
Ede. Rk Kerk zat. 7. zo. 10 30
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Gem. Ad-
ventskerk 10 ds. Wilschut SoW-dienst, 6.30
ds. Jonkman; Kruiskerk 10 ds. 't Hooft; Opstan-
dingskerk 10 ds. Boer SoW-dienst, 6.30 ds.
Ommering; G. Herderkerk 10 ds. Bogers; De
Bron 9.15 dr. Wigmans, 10.30 ds. Nieuwen-
huis, 6.30 ds. Hoogendijk; Ashram (Marsdiep)
10 dr. Wigmans; Oudshoornse kerk 10 ds. Ter
Bals, Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 ds. Ou-
wendijk. 6.30 ds. Heikoop Vreeswijk. Geref.
Kerk Mar.kerk 10 ds. Jonkman, 6.30 ds. Wil
schut; Salv.kerk 10 ds Knottnereus Baarn.
6.30 r
kóóp. Driehoorne
Vrijg. (school Bospark, Beatrixl. 4) 9.30 en 5
ds. Room Ned. Geref Kerk (school Willemstr.)
9 30 ds. Keuning. 4.30 ds. Janssens. Chr. Ge
ref Kerk (Gnjpensleinstr.) 4.30 ds. V.d. Weij
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr 240) 9.30 en 4.
Bapt.gem. (Molenwerlstr 1) 10 ds. en 6.30 ds.
Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school Kalk-
ovenw. 62) 10 hr. Van Gameren, 6.30 drs Van
Barneveld Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr
Hendrikstr. 54) hr. Dalhuizen. Pinkstergem.
'Het Licht' (Morgenstersch. Briljantstr. 1) 10.
Christengemeente 'De Hoeksteen' (geb. 'Bet
hel', hoek Emmalaan) 10 hr. Brands Rijsen-
hout. Leger des H. (Zonneweg 3) 10 en 7
(laatste zondag van de maand 5 u.). Remonstr.
Gem. (Van Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk
BENTHUIZEN Herv. Gem. 9.30 ds. Boer. 6
kand. Krijgsman Ridderkerk. Geref./Herv.
Gem. (geb 'De Hoeksteen', Schweitzerstr.-
Bernhardstr.) 10 hr. Starre Zoetermeer. Geref.
Gem. 9.30 en 6 ds Van Aalst.
BODEGRAVEN Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds
Terlouw, 6.30 ds. Gnoyer Putten; Salv kerkdO
en 6.30 ds. Van de Hoef; Bethl.kerk (Nieuwer-
brug) 10 ds. Goossen Waddtnxveen. 6 30 ds.
Terlouw. Geref Kerk 10 ds Elderman, 6.30 ds.
Schoep Gouda. Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.)
9 30 ds. Simpelaar. 4.30 leesdienst. Geref.
Gem (Stationsweg 17) 10 en 6.30 ds. Bac.
Evang -Luth. Gem. 10.30 ds. Van Beek.
leesdienst, 3 ds Grutter. Ned. Geref. Kerk
(Salvatori) 10 ds. V.d. Kwast Amstelveen, 5 ds.
Vos ha. Chr. Geref. Kerk 10 en 7 ds. Van Dij
ken. Geref. Gem. 10 en 4 Evangeliegemeente
(H?ereweg 52a) 9.45 J. Spaargaren. Rk Kerk
Agathakerk zat. 7, zo. 10 en 11.30; Poelpolder
zat 7, zo. 10.30; Mariakerk zat. 7, zo. 9 en
10.16; Engelbew zat. 7, zo, 10.30.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. Ommering
Alphen, 6.30 ds. Schilt Leimuiden. Geref. Kerk
9.30 ds. van der Weg. Chr. Geref. Kerk 9.30,
2.15 ds. Vlietstra Zeist. Remonstr. Gem. 10 hr.
De Graaf Bierbrauwer. Evang gem. (ver.ge-
bouw 'De Rank', Regthuysplein) 12 nam. Rk
NIEUWVEEN' Herv Gem 9.30 ds. De Graaf.
6.30 ds. Ouwendijk Oudshoorn. Geref. Kerk
9 30 hr. Broek Oegstgeest. 7 ds Baane Rk
Herv Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college
Pr. Frederikdreef 15) ds. Bouhuys Leiden. Ge
ref Kerk Vr.kerk 10 ds. Van Breevoort, 5 ds
Biewinga Sassenheim, Tnumfatork. 10 hr
Kersten Geref. K. Vrijg. 9 30
ds. De Jong Geref Kerk 9 30 ds. van 't Hof, 5
ds. De Jong. Chr Geref. Kerk 9.30 oud. Van 't
Spijker, 5 ds. Buijs Alblasserdam. Geref Gem
9.30 leesdienst. Volle Evang.gemeente 'Bet
hel' (Burg. Colijnstr. 83) 9.30 hr. Knotters
HAZERSWOUDE Herv. Gem 9.30 ds. De £esdi
Jong Leiden, 6.30 kand. Verhagen Gouda. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Huisman, 5 ds. V.d. Woude
Wassenaar. Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 10 en
11.30; Anker zat. 7, zo. 10.30; Rijndijk zo. 9.
HILLEGOM Herv. Gem. 10 en 7 ds. Rothfusz. t
Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds. Koiiman Vijf-
huizen. Chr Gerei. Kerk 10ds. Hogenbirk Sas- bachlTwea''2Tio'h,r,.',sianrG'eiee°n!
senheim, 5 ds. Van Langevelde. Rk Kerk: Mart
zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 10 en
11.30
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Vermeer Lei
den. Rk Kerk zat. 7. zo. 10.
DE KAAG Herv. Gem. 10 ds. Koldewijn. Rk
ds. Heida Ned. Geref.
Bestevaer-mavo) 9 30 ds. Zwarts. 7 hr.
Rijn. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Umzaal) 10 hr. Stam, 5 ds.
Van den Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 ha
en 5 ds. Boogaard Leiden Geref. Gem. in Ned.
10 en 5. Volle-evang.gem. (Voor-
9.45. Onafh. baptistengem. (Am-
Kerk
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Dorpsk. 10 ds. De Graaf, 6 ds. Batelaan Voor-
30f, 6.30 ds.
'De Rank' (P.
Zee Geref.
Lapró SoW-
LEIDERDORP: Herv Gem en Geref. Kerk
Dorpsk, 10 ds. Knorth; Schepplngsk. 9 en
10.30 ds. Van Loenen Leythenrode 10 pater
«r,:. Dr Vijftigschild.
Groen-college) zie Katwijk
Kerk 9.30 ds. Kersten, 5
Kerk zat 7, zo. 10.
KATWIJK AAN ZEE Herv Gem. N. Kerk 10 V.d. HoeN
ds. Christ, 6 ds. Visser; O. Kerk 10 ds. Hovius,
6 ds. Sjollema; Ichthusk. 10 ds. Volk, 6 ds. De
Graaf; Pnièlk 9 30 ds. Wagter, 6 ds Volk; Ma-
ranathakerk (Rijnsoever) 10 ds. Vroegindewij.
6 ds. Bogaard. Overduin 14.15 ds. V.d. Beid.
Poelma. Eli
Geref. Gemeente Leu
str. 73) 10 en 4.30 ds
(wijkgeb Zijlkw.) 10. Rk Ker
Heid
11.30.
LEIMUIDEN Herv. Gem. 9 30 ds. Schilt. 7 oec.
Geref Kerk 9.30 ds. Van der Kooi, 7 ds.
Rijnsaterwoude Rk Kerk zat. 7.
zo. 9.30 en 11 15
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. De Gel
der; Pauluskerk I0ds. Verbeek Hillegom, 7 ds.
De Gelder. Geref. Kerk 10 ds. Bras Sassen
heim. Geref. K. Vrijg. (Prmsessestr. 1) 9.30
OUD-ADE Rk Kerk zat. 7, zo. 9
OUDE EN NIEUWE WETERING Herv Gem.
9.30 hr. De Haan Zevenhoven. Geref. K. 9.30
ds. Zijl, 6.30 ds. Buikema Zwammerdam. Re
monstr. Gem. geen dienst. Rk Kerk zat. 7, zo.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9 30 drs.
Koopmans Leiderdorp, 7 dr. De Kruyf Alphen.
Chr. Geref. K 9.30, 2 ds. Beekhuis Rotterdam-
Kralingen.
RIJNSBURG Herv Gem.
ds. Van Niet. 5 ds Wagter; Betheikerk 9 30
Henk Binnendijk Geref Kerk Petrakerk 9.30
ds. Verschoor, 5 ds. Cziria, Immanuelkerk 9 en
10.30 ds. Cziria. 5 ds Terpstra. Maranatha-
kerk 9.30 ds. Terpstra, 5 ds Verschoor ieugdd.
Geref. Kerk Vrijg 10 en 5 15 ds Grutter. Chr
Geref. K. 9 30 en 5 ds Van Sorge. Evang.
Christengem (aula mavo) 10 ev Duin Noord-
wijk. Rk Kerk zo. 10.30
Gouda; Hoofdstr (Zee) 10 ds Keuning, 5 0
Kuiper, De Rank (Golfbaan) 10 ds Schipaan-
boord Waddinxveen. Geref. Kerk Buurtkerk
(Hoofdstr.) 10 ds. Elgersma; Vlnkenl. (Binnen)
10 ds. Kuiper en 7 ds. Jansen Leiden. Kapel W.
v.d. Bergh-stichting 11 hr De Ridder Sassen
heim. 'Sole Mio' 9 mw. De Peuter Voorhout.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) geen dienst
Rk Kerk Zee zat 7, zo. 11.30; Binnen zat 7, zo
9.30 en 11
NOORDWIJKERHOUT Dorpsk 10 ds. V.d.
Mei), De Zilk geen dienst. Rk Kerk Victork zat.
7, zo 9 en 11Jozefk. zat. 7. zo. 9 en 10.30: De
Zilk zat. 7. zo. 10.30.
OEGSTGEEST Herv Gem Groene of Will-
.kerk 10 da. Eggink-Hoog; Pauluskerk 10 ds.
Sierat; Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds
Knoppers, 7 ds. Vegter. Geref. Kerk 10 ds.
Plomp. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr Schilder
school) 9.30 en 4 30 ds. Scholte Harderwijk
Ned. Geref Kerk (Gem.centrum) 8 45 kand.
De Groot Bunschoten, 4 ds. Janse Loosdrecht.
Van Wijckerslooth 4 ds. Hemmes Endegeest
10 pater Boshouwers. Volle-evangeliegem.
RIJPWETERING Rk Kerk z
i 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30 ds; Vol-
lebregt, 7 ds. Bras. Geref. Kerk 9.30 ds Bie
winga. Chr. Geref. K. 10 ds. Van Langevelde, 5
ds. Hogenbirk. Ned. Prot, Bond (Jul.laan 17)
geen dienst. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11
TER AAR Herv. Gem 9.30 en 6.30 ds. Stam
jr. Geref. Kerk 9.30 ds. De Bruin Oegstgeest,
6.30 ds. De Boer Hoofddorp Rk Kerk Aardam
zat. 7, zo. 9 en 12; kerk Langeraar zat 7, zo.
9.30 en 11.30.
VALKENBURG Herv Gem. 10 dr. Vermeulen,'
6.30 ds. Christ jeugdd. Geref. Kerk 9.30 en
6.30 ds. Janse-de |Onge Wassenaar
VOORHOUT Herv /Geref. Kerkgemeenschap
10 ds. De Jong. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 30 en 11
VOORSCHOTEN Herv Gem Dorpskerk 10
mw. Flesseman-van Leer Amstelveen, 7 ds.
De Zwart. De Ontmoeting (Noordhofland) 10
ds. Blanken Herv. evang. op geref grondslag
(kerkgeb. 'Rehoboth', A. van Leeuv
de) 9.30 ds. Poort OisterWijk, 4.30 ds Hovius
Katwijk. Hulp en Heil-kerk ('Schakenbos'.
Leidschendam) 10 ds. Honig. Geref Kerk 10
ds De Zwarl ha Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10
en 5 ds Kok. Rk Kerk Laur.kerk zat 7, zo.
11.30; M. Godskerk. zat. 7, zo. 10. Kerk van
Engeland (British school in The Netherlands, J
v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN. Herv. Gem. Brugk. 9.30 ds.
Zoutendijk, 5 ds. Kunz; Hoeksteen 9.30 ds
Marchand, 5 ds. Schipaanboord; Bethelk. 9 30
ds. Kunz, 5 ds. Goossen; Rehoboth-school
9 30 ds. Verhaar Nieuwerkerk; Imm kerk 9.30
ds De moor, 7 ds. Van Houwelingen. Geref
Kerk Kruisk 10.15 ds. Van Houwelingen, 5ds.
De Moor; Ontm kerk 9.30 ds. Bongers. Geref.
K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30 en 2 30 ds. Hoogen-
doorn Chr Afgesch Gem. 9.30 en 5 ds. Van
der Want Oud-Geref. Gem (Mercuriusweg
29) 10 en 6 30 leesdienst. Remonstr Gem 10
streekdienst in Nieuwkoop Jehova's Getuigen
(Trooststr 4) 10 toespraak. 11 wachttorenbe
spreking
WASSENAAR Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds.
Steenstra, 4.30 ds. Zoutendijk Groningen, Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds. Visser. Mes-
siask. 10 ds Van Rijn Amstelveen, Dorpscen
trum 9 30 ds. Kleermaker Rotterdam. Geref.
Kerk Zijllaan 10 ds. V.d. Woude, 7 ds Huisman
Hazerswoude. Ned. Prot. Bond (Kerkdam)
10.30 dr. Nepveu Naarden.
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9.30 ds Van 't
Hof, 6.30 jeugddienst. Geref. Kerk 9.30 ds.
Aalbers, 6 30 ds. Buikema Zwammerdam
Ned. Prot. Bond (De Wijk. Schoolstr. 20) 10.30
dr. Meijering Oegstgeest Rk Kerk zat 7, zo.
10.
ZOETERWOUDE: Herv Gem 10 ds Wolt-
haus. Rk Kerk St. Jan 9.30. Meerburgkerk H
Rijndijk zat. 7, zo. 9.30 en 11
ZWAMMERDAM Herv. Gem. 10 hr Karstens
Leiden. 6 30 ds. 't Hooft Alphen. Geref KeiV 10
ds. Moet Woerden. 6.30 ds. Van Zijl Oude en
Nieuwe Wetering. Remonstr. Gem. 10 streek
dienst in Nieuwkoop.
