'Je rol wordt niet geboren door babbelen
Laatste banden verbroken
tussen Cannon en Golan
TROOST
Jonge Russische schrijvers
en de alledaagse problemen
Elfde Leids
Cabaret
Festival
Duivelsverzen niet op Zwitserse boekenbeurs
Jip Wijngaarden in 'Rouw siert Electra'
Het Zuidelijk Toneel uit
Eindhoven kwam deze week
plotseling in het nieuws.
Nadat de toneelgroep
geweigerd had in Kerkrade
op te treden voor een zaal
met 35 mensen, sloten de
andere Limburgse
schouwburgdirecteuren de
rijen. Gevolg: het Zuidelijk
Toneel hoefde ook niet meer
met de voorstelling van
'Rouw siert Electra' naar
Venraay, Venlo en
Roermond te komen.
Limburgse solidariteit dus
versus het Zuidelijk Toneel
dat hierdoor niet eens meer
aan zijn wettelijke
spreidingsverplichtingen
kan voldoen. Door de
theatergroep is nog
aangeboden de '35' per bus
naar een voorstelling elders
te transporteren.
Tevergeefs. Geen 'Rouw
past Electra' derhalve in het
land van het bronsgroen
eikenhout. Maar wel in
Leiden. Zaterdag staat het
stuk op de planken van de
Leidse Schouwburg. Een
gesprek met actrice Jip
Wijngaarden.
door
Frans Doeleman
AMSTERDAM - "Voor een hele-
boel mensen ben ik Anne Frank ge-
1 worden. Er zit iets anders bij dan bij
een acteur die Hamlet speelt. Hem
I zal je nooit op straat zo aanspreken,
maar ik word weieens aangespro
ken met Anne Frank. Ik heb daar
i geen hinder van en ook niet de be
hoefte er doorheen te stoten. In
'Rouw siert Electra' speel ik zo'n to
taal andere rol, dat de toeschouwers
aan het eind niet meer zullen den
ken, gh, dat was Anne Frank. Zelf
ben ik dat beeld ook kwijt na alles
wat ik gedaan heb".
Voor het eerst sinds haar debuut
in 1984 in 'Het dagboek van Anne
Frank' staat Jip Wijngaarden bij het
*9k
r-
periode liep ik met grote oren rond,
luisterde naar iedereen. Maar bij de
eerste try-out schrok ik mij letter
lijk rot, doordat er een lach kwam
op een zin die ik zei. Wist ik veel van
timing, of ik al dan niet moest door
praten. Zonde dat dat gevoel later
verdwijnt, want die naiviteit is na
tuurlijk wel heerlijk, dat niet weten
wat het eigenlijk allemaal inhoudt
om te spelen voor een zaal met zo-
veel ■■■MlHB
Zuidelijk Toneel uit Eindhoven
weer in een produktie voor grote za
len. "Het is een rare tijd geweest,
van diepe dalen tot hoge pieken",
zegt de 24-jarige Amsterdamse, te
rugblikkend op haar entree in het
theater. "Bijna twee seizoenen An
ne Frank spelen was heel zwaar. Na
afloop werd er nog wat gedronken
en je ging altijd laat naar bed. Ik
werd toen echt in het grote leven ge
stort, hoewel ik absoluut geen uit-
gaanstype ben. Toen het voorbij
was, had ik niet iets van: nu ben ik
actrice. Dat gevoel is eigenlijk dit
jaar pas gekomen".
Jip Wijngaarden wilde decor-ont
werpster worden en volgde daarom
na de middelbare school een kunst
zinnige opleiding, in Utrecht. Haar
vader maakte haar attent op de au
ditie voor Anne Frank, hoewel zij
nog nimmer op het toneel had ge
staan. "Ik ben altijd wel in voor iets
Jip Wijngaar
den: 'Voor een
heleboel mensen
ben ik Anne
Frank gewor
den'. (fotoGPD)
anders, we zien wel waar het schip
strandt. Meer vanuit ,die houding
ben ik er aan begonnen dan uit de
wil om actrice te zijn. Daardoor kon
ik lekker ontspannen spelen, ik wist
wat ik wilde worden en dit deed ik
er alleen maar bij".
Haar uitverkiezing voor de rol
van Anne Frank vatte Jip vrij laco
niek op: "Het was een soort blinde
lings vertrouwen: als ze mij kiezen,
dan kan ik het. Tijdens de repetitie-
Gebabbel
Na Anne Frank bevond Jip-zich in
de riante positie dat zij uit aanbie
dingen kon kiezen. De keus viel op
De Zaak, een clubje jonge mensen
die net van de toneelschool kwa
men. Ze speelden onder meer in het
Shaffy-theater en kleine zalen in het
land.
"Ik wilde wel doorgaan, maar niet
met het idee de top te bereiken. Als
het gezellig was, met leuke mensen,
en ik het gevoel had dat we iets
maakten waar ik principieel achter
stond, dan was dat voor mij genoeg.
Na anderhalf jaar ben ik wegge
gaan. Ik had toen iets van ik hoef
niet meer te spelen, al dat gedoe en
gebabbel. Drie maanden ben ik
naar Amerika geweest, echt met va
kantie. Ik moest mijzelf terugvin
den. Dat was allemaal een beetje te
loor gegaan. Ik had al die tijd achter
de keuze aan gelopen: ik ben geen
actrice en toch doe. ik het, hoewel
dat niet mijn droom was".
Terug in Nederland speelde zij in
een tv-film, een co-produktie van
De Zaak en de VPRO. Complimen
ten waren haar deel. "Dat gaf mij
het idee dat ik het toch wel een
beetje kan, dat het niet allemaal toe
val is wat ik doe. Toch ben ik dat
jaar niet doorgegaan met spelen.
Met twee vrienden ging ik in zee om
kostuums te ontwerpen en decors
te maken. Van dat soort werk word
ik heel rustig, het was haast een ver
lengstuk van mijn vakantie. Nee, ik
miste het publiek niet".
Het bloed kruipt blijkbaar waar
het niet gaan kan, want na de afgelo
pen zomer was Jip Wijngaarden te
zien in 'Suus' van Herbert Achtern-
busch bij de Zaanse theatergroep
Hollandia. "Ik deed daarin een mo
noloog van een half uur, dus dat was
echt acteren. Daarna kwam 'Rouw
siert Electra' bij Het Zuidelijk To
neel. Dat waren twee dingen die
voor mij zo te maken hadden met
het feit dat het gewoon een vak is,
dat je ervoor moet studeren. Je rol
wordt niet geboren door er over te
babbelen. Daar raakte ik altijd zo
van in de war, dat maakte mij ziek.
Er wordt zoveel afgeluld in de thea
terwereld".
Gevoel
"Gevoel kan je niet spelen, dat moet
je hebben en dat krijg je door er
hard aan te werken. Als je echt repe
teert, is dat ook een onderzoek in je
hoofd. Mijn manier van werken is
om er in te springen. Dan ligt het ge
vaar op de loer dat, als je niet sterk
in je schoenen staat, je in de war
raakt, doordat je toch in jezelf zit te
wroeten. Ik ben dat nu een beetje
kwijt, ik kan het op een wat schone
re manier doen, waardoor het zelfs
nog meer oplevert".
"Ik vind het leuk om in de huid
van een ander te kruipen. Het is een
uitdaging om dat te laten zien aan
een zaal vol mensen, hen te laten ge
loven dat jij diegene bent die je ei
genlijk niet bent. Het publiek komt
op jouw adem te zitten. Je voelt, als
het goed gaat, dat het een samen
spel is met de mensen in de zaal, dat
groepsgevoel is als een soort warm
bad. Het allerleukste vind ik wan
neer mensen mij aanspreken over
de vrouw die ik speel. Dan praat ik
over iemand die ik een beetje ken
en zij die avond hebben leren ken
nen. Dan is het echt een andere per
soon geworden. Dat vind ik het
grootste compliment dat je indirect
krijgt".
"Een
'Langs lijnen
naar het boek
len. Het
de opnamen zijn
ooit in de film
i geleidelijkheid'
Couperus te spe-
is gemaakt, maar
financiële
denen (nog) niet doorgegaan. En ik
zou graag een jaar lang wat ik nu
als hobby doe alleen willen schil
deren, mij even een schilder voelen.
Dat is, denk ik, mijn probleem, dat
ik overal zomaar in rol. Voor hetzelf
de geld was ik nu schilderes ge
weest. Mijn grote wens is natuurlijk
gewoon gelukkig worden in een
huis buiten met kinderen. Ik hoef
niet eerst iets bereikt te hebben. Ik
zal niet zeggen: pas na die film wil ik
een kind. Maar ik wil wel eerst wat
ouder, rijper worden, stabieler, wat
meer weten wie ik ben".
Adriaan van Dis.
(foto Cees Zont/GPD)
Van Dis en
Van den Brink
in de Burcht
LEIDEN - De Stichting Burcht Li
terair organiseert in samenwerking
met boekhandel Kooyker vanavond
in de Burcht een conversatie tussen
de auteurs H.M. van den Brink en
Adriaan van Dis. Onder het motto
'Feit en fictie' wordt bij deze gele
genheid geprobeerd Van Dis' ont
wikkeling van journalist tot schrij
ver in kaart te brengen. Van Dis ty
peerde zichzelf eens met de volgen
de regels: "...het gevecht tussen de
scheiding en de krullen in het haar,
tussen discipline en zinnelijkheid,
ken ik als geen ander. Ik ben nooit
iemand geweest die één glas wijn
kan drinken. Het was altijd een paar
flessen of helemaal niets".
H.M. van den Brink, een schrijver
en publicist die, blijkens een brand
briefvan boekhandel Kooyer, liever
zijn initialen in de krant ziet dan zijn
toch niet onaardige dubbele voor
naam, is chef van het Zaterdags Bij
voegsel van NRC Handelsblad.
Evenals Adriaan (voor intimi Adje?)
van Dis heeft hy een ruime ervaring
in het interviewen van schrijvers.
Daarnaast publiceerde hij enkele le
zenswaardige boeken zoals 'Reis
naar de West' (1986) en 'Boven de
grond in Washington en New York'.
Aanvang van de conversatie
avond: 20.15 uur.
nieuw op te richten produktiemaat-
schappij 21st Century Film Corpo
ration, ten bedrage van 160 miljoen
dollar voor Pathé zeventien films
zou maken, verspreid over een pe
riode van vier jaar.
UTRECHT (GPD) - Menahem Go-
I lan is definitief elke binding kwijt
met de filmonderneming die hij 25
jaar geleden samen met zijn neef
Yoram Globus onder de naam
Cannon vanuit Israël had opgezet
en op spectaculaire wijze uitbouw
de tot eén wijd vertakte multinatio
nal. In Nederland verwierf Cannon
de bioscoop-ketens van Tuschinski,
Holland Exhibitors en City, terwijl
op produktiegebied Fons Radema
kers in staat gesteld werd De Aan
slag te regisseren, de film waarmee
een Oscar gewonnen werd.
I Anderhalf jaar geleden kwam
Cannon in financiële problemen die
werden opgelost toen de Italiaanse
projectontwikkelaar Giancarlo Par-
retti zich een meerderheidsbelang
verwierf in dë film-onderneming.
Parretti ging verder met de uitbouw
van Cannon door o.m. aankoop van
het ooit roemruchte Franse bedrijf
j Pathé, waarna tevens de naam van
Cannon veranderd werd in Pathé
Communications.
In maart van dit jaar werd het
management van deze nieuwe me
dia-gigant gereorganiseerd. Yoram
Globus werd op het hoogste niveau
van de leiding gehandhaafd, maar
Menahem Golan (die naar buiten
toe altijd het meest gezichtsbepa-
lend geweest was voor Cannon)
werd geloosd met een gouden hand
druk van 12 miljoen dollar. Wel was
overeengekomen dat Golan met de
EG-commissie wil
bescherming van
auteurs en vertalers
BRUSSEL (ANP) - De EG-com-
missie wil auteurs en vertalers in de
Gemeenschap beter gaan bescher
men. EG-commissaris Jean Donde-
linger heeft daarvoor plannen ont
wikkeld, aldus een Commissie
woordvoerder gisteren in Brussel.
De Commissie ziet het liefst dat er
"tariefovereenkomsten" komen
voor auteurs en vertalers. Ook.een
uniform auteursrecht zou volgens
l de Commissie een wezenlijke ver-
I betering betekenen van hun sociale
positie.
De Commissie gaat de Europese
ministers van cultuur, die op 18 mei
bijeenkomen, een aantal voorstel
len doen. Zo wil ze in drie jaar tijd
een Europese "cultuurstatistiek"
tot stand brengen. Die moet een
duidelijker inzicht geven in de cul
turele en wetenschappelijke aspec
ten van de boekenindustrie.
Verder wil ze, bij wijze van proef,
financiële steun verlenen voor het
vertalen van eigentijds literair
werk. Verder moet er een "Europe
se prijs" voor vertalingen komen.
Voor zowel auteurs als vertalers wil
de Commissie een sociaal statuut.
Tenslotte wil ze een bibliotheken-
informatienet ontwikkelen.
Die overeenkomst blijkt nu, zes
weken later, al te zijn opgezegd, zo
weten de internationale vakbladen
Variety en Screen International te
melden. In ruil voor afzage van de
'gouden handdruk' en alle verdere
verplichtingen, heeft Golan's 21st
Century de wereldrechten gekre
gen van Mack The Knife en
Phantom Of The Opera, twee films
waarvoor de opnamen geheel of ge
deeltelijk al waren afgerond. Te
vens mag Golan de opties overne
men op een klein dozijn andere pro
jecten, die hij dan wel met eigen
geld zal moeten produceren. Om
daarmee ook daadwerkelijk aan de
slag te kunnen, zal Menahem Golan
eerst nog circa 100 miljoen dollar bij
elkaar moeten brengen via zoge
naamde 'presales', via banken en
privé-investeerders.
Japanse tuin
DEN HAAG (ANP) - De Japanse
tuin in Park Clingendael in Den
Haag opent zijn deuren van 29 april
tot en met 11 juni dagelijks van 9.00
tot 20.00 uur. In de Japanse tuin
heerst de symboliek overal, aldus
de Haagse VW. Zo neemt het water
in de tuin een belangrijke plaats in.
Obstakels die een mens tegenkomt
op het levenspad zijn weergegeven
door het om rotsblokken en stenen
kabbelende water. Aan het eind van
de vijver ligt een ovaal eiland, dat de
vorm heeft van een schildpad. De
schildpad is voor Japanners het
symbool van onsterfelijkheid. Bui
ten al deze symboliek is er de be
planting: Japanse esdoornsoorten,
primula's, Japanse kers en azalea's
zijn slechts enkele voorbeelden die
in de tuin te zien zijn.
Podiumprijs voor
Michiel Braam
AMSTERDAM (ANP) - De podi
umprijs 1988 is toegekend aan de
pianist, componist en orkestleider
Michiel Braam (24). De Stichting
Jazz en Geïmproviseerde Muziek in
Nederland (SJIN), onder wier
auspiciën de toekenning plaats
vindt, heeft dit woensdag bekend
gemaakt. De prijs, een bedrag van
3.000 gulden, wordt op 31 mei in.
Nijmegen uitgereikt.
De prijs wordt sinds 1983 jaarlijks
toegekend aan een musicus wiens
werk van belang kan worden geacht
voor de ontwikkeling van de jazz en
geïmproviseerde muziek in Neder
land. Beoogd wordt de i
een vroeg stadium van zijn
te onderscheiden.
ROTTERDAM (GPD) - "We spe- aan het publiek in de Rotterdamse
len onze voorstelling zoals we dat al- Schouwburg wordt gedaan is de si-
tijd doen, het kan ons niet schelen multaanvertaling.
of het publiek ons begrijpt of niet. Rotterdam js niet de eerste stad
Het is zelfs zo dat als een schouw- buiten de Sovjetunie waar het Maly
burg ons niet de gelegenheid biedt Theater uit Leningrad de voorstel
om het stuk onveranderd te spelen, ling komt spelen. In Engeland
we de uitnodiging zullen afslaan", sleepte het als eerste buitenlands
Dus krijgt Rotterdam het stuk Ster- gezelschap de felbegeerde Sir Lau
ren aan de morgenhemel van rence Olivierprijs in de wacht. Het
Alexander Gagin in juni in het Rus- Maly Theater reisde vorig jaar ook
sisch te zien. De enige
die
Toronto en New York, i
dit jaar staan optredens op het pro
gramma in Duitsland en, mis
schien, Japan. De voorstellingen in
Rotterdam zijn de enige in Neder
land.
Het gezelschap dankt zijn buiten
landse reizen aan de perestrojka.
Overigens zou het zonder die
perostrojka onwaarschijnlijk zijn
dat Sterren aan de morgenhemel in
Rusland zelf zou mogen worden op
gevoerd. Op een persconferentie in
de Rotterdamse Schouwburg legde
regisseur Lev Dodin onlangs uit
waar het stuk over gaat: "Het speelt
in 1980, tijdens de Olympische Spe-
Moskou. De autoriteiten wil-
LEIDEN - VARA's Leids Cabaret
Festival beleeft dit jaar haar elfde
editie. De beste 12 cabaretgroepen
en solisten zijn geselecteerd voor de den het toch al schitterende Mos-
voorronden op 1, 2 en 3 mei in de kou een nog mooier aanzien geven.
Leidse Schouwburg. De stad werd ontdaan van onge-
Robert Brouwer (Groningen), wenste elementen. Sommige men-
Kees Steketee (Groningen), Maar- sen werden heel ver weg gestuurd,
ten van Lenteren (Rotterdam) en daar is in het Russisch een uitdruk-
het duo Lebbis Jansen (Amster- king voor: honderdenéén kilome-
dam) komen op maandagavond 1 ter, op die afstand mag iedereen le-
h de-bak. Daarna, op dinsdag
avond dus, volgen Wim Kauffman
(Voorburg), Dito Dito (Rotterdam).
Mark Boode (Rijswijk) en Cabaret
Epha (Eindhoven). In de laatste
voorronde op vrijdagavond 3 mei
zullen optreden De Smiezen
(Utrecht), Marcel Boon (Gronin
gen), Oscar Wagemans (Hengelo) en
het Vlaamse duo Peeters Angst.
De laatste vijf kandidaten binden moet bewaken".
o'n plek speelt het stuk - een
trouwen, hoeren, dak;lozen,
daar tijdelijk even
heen te gaan. Het is een oude barak
die vroeger bij een psychiatrische
inrichting heeft gehoord. In het
stuk komt ook een psychiatrische
patiFnt voor een een militiaman die
de route van de olympische vlam
op vrijdagavond 5 mei de strijd
met elkaar in de halve finale. De fi
nale zal zaterdagavond 6 mei plaats
hebben met de laatste drie kandida
ten. Tijdens deze finale-avond is er
optreden van het gezelschap
Dodin noemt het stuk "drama
tisch, misschien zelfs tragisch. De
kern ligt niet zozeer in het levens
verhaal van de hoeren, £ls wel in de
bescherming van de vpersoonlijk-
heid, van het individu en de verant-
Verreck en Pleysier. De aanvang woordelijkheid die de maatschappij
van al deze voorstellingen in de
Leidse Schouwburg is vastgesteld
op 20.15 uur.
DORDRECHT - Ondanks de fi
nanciële perikelen is de restaurator
van het Dordrechts Museum, Jos
Deuss, alvast begonnen met de res
tauratie van de op 29 maart zwaar-
beschadigede 17de eeuwse schilde
rijen.
Het onderzoek naar de schade is
in volle gang, maar er is nog ondui
delijkheid over de hoogte van de kos
ten. Ook is nog niet zeker of de scha
de volledig door de verzekering
wordt gedekt.
Direct na de brute vernieling van
de 10 meesterwerken heeft de Stich
ting Steunfonds voor Musea in
Zuid-Holland een girorekening
opengesteld. In de afgelopen weken
zijn daar vele grote en Heine giften
op gestort (giro 5124324, Steunfonds
Zuid-Holland, restauratie
Dordrecht).
Volgens drs. J.M. de Groot, direk-
teur van het Dordrechts Museum, is
het een grote troost te weten dat zo-
velen met het museum meeleven.
de r
De première van Sterren aan de
morgenhemel had op 17 juli 1987
plaats in Leningrad. Dodin: "De
voorstelling heeft nogal wat stof
doen opwaaien, en hoewel er ook
GENEVE (AP) - Een van de groot
ste boekenbeurzen ter wereld waar
aan ongeveer 700 uitgeverijen uit
meer dan 30 landen deelnemen, is
gisteren geopend. Op de beurs zijn
vele duizenden publicaties beschik
baar, maar het controversiële boek
'Duivelsverzen' van de Brits-India-
se auteur Salman Rushdie wordt
niet te koop aangeboden.
Op de jaarlijkse beurs die vijf da
gen zal duren, worden zo'n 100.000
bezoekers verwacht. Groot-Brittan-
nie is dit jaar de eregast en in een
speciaal paviljoen bieden ongeveer
75 Britse uitgevers hun nieuwe pu
blicaties aan.
Onder de Britse deelnemers be
vindt zich ook de Penguin groep die
de oorspronkelijke versie van de
'Duivelsverzen' uitbracht. Een ver
koopster bij de stand van Penguin
zei dat het boek niet in de beurscol-
lectie zit. "We hebben zoveel andere
boeken tentoon te stellen," aldus de
Een andere deelnemer aan de
boekenbeurs zei dat er klaarblijke
lijk "een algemeen streven was om
de discussie (over de 'Duivelsver
zen') langzaam te laten uitsterven".
Christian Bourgeois,die de Fran
se rechten heeft op het boek van
Rushdie, is niet op de beurs verte
genwoordigd. Dat is evenmin het.
geval met Kiepenheuer en Witsel^
niging voert op de beurs een opinie- erg enthousiaste reacties wa
onderzoek uit naar aanleiding van zijn er nog altijd mensen die
de Rushdie affaire. Aan bezoekers
wordt ondermeer gevraagd of "alles
kan worden gepubliceerd."
Op de boekenbeurs is ook
de Duitse uitgever van de 'Duivels- stand aanwezig van de Palestij:
De Italiaanse uitgever staat
vooral boeken
Mondadori laat alleen zijn periodie- brochures voorhanden zijn
r de
In i
i boe
ken op de beurs
kenstand was wel een poster
wezig waarop in het Frans stond te daarnaast
lezen: "Elk boek heeft het recht om
te bestaan."
De Internationale Uitgeversvere-
Palestijnse opstand in de door Is
raël bezette gebieden. Bij de stand
dan weer publica
ties beschikbaar waarin pro-Israeli-
sche standpunten worden verde
digd.
Manuscripten Jules Verne ontdekt
PARIJS (DPA) - Twee manuscripten met als titel 'De terugreis naar Enge
land en Schotland' alsmede een verzameling gedichten van de Franse
schrijver Jules Verne (1828-1905) zijn ontdekt in Nantes.
De manuscripten lagen in een koffer vol schriften die het Jules Verne-
museum in Nantes - de geboorteplaats van de schrijver - in 1983 voor 1,9
miljoen gulden kocht van de familie van Veme.
Het reisjournaal uit 1859 over het Victoriaanse Engeland werpt naar me
ning van deskundigen een nieuw licht op de grondlegger van de utopisch-
technische roman.
stoot nemen aan het stuk. Hoe dat
komt? Vroeger mocht je niet aan de
realiteit komen, en nu ineens komt
dat allemaal naar boven, nu mag
het. Ook onder het publiek zijn
mensen die het daar niet mee eens
zijn, vooral niet als je zegt dat de
schuld in de maatschappij zelf ligt.
Dat is duidelijk nieuw in de Sov
jetunie. Er zijn ook mensen tegen
perestrojka omdat ze bang zijn."
Alexander Gagin, de schrijver
van het stuk, behoort tot een jonge
generatie schrijvers die zich 'de
Nieuwe Golf noemt. Dodin:
"Dankzij die nieuwe ontwikkelin
gen zijn er veel meer mogelijkheden
om stukken te schrijven en op te
voeren dan vroeger".
De jonge schrijvers verdiepen
zich vooral in de ldeine, alledaagse
problemen: "Het gaat niet meer
over de staatsproblematiek of ande
re grote zaken, maar over de psy
chologie van de mens, van het indi
vidu en hoe dat zich verhoudt tot de
maatschappelijke situatie".
