Oecumene dank zij telefoon
Heeft er bij jullie nog wel iemand kleren?'
ZATERDAG 22 APRIL 1989
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 17
Leids Knooppunt voor jongerenpastoraat en diakonaatgeopend
geopend als het 'Knooppunt'. Deze
gezamenlijke presentatie, zo maakt
het tweetal duidelijk, is geen gevolg
van lange planning of dito beraad.
"Het idee voor zoiets als een
'Knooppunt' bestaat eigenlijk nog
maar ruim een maand", vertélt Jac
queline. "Praktische overwegingen
hebben doodgewoon de zaak
enorm versneld", is de simpele ver
klaring van Jan Jetse.
Tegelijkertijd kregen zowel de
protestantse raden als de werkgroep
van het dekenaat de nieuw vrijge
komen ruimtes op de hoogste ver
dieping van het monumentale pand
aangeboden. Bol verliet daarvoor
zijn kantoortje in een pastorie, ter
wijl op dat moment het jongeren-
diakonaat van de hervormden en
gereformeerden een nieuwe impuls
kreeg. Schoonwater, tot dat mo
ment vrijwilligster, kreeg eerst van
de diaconieën en later van de kerke
raden, het groene licht om twaalf
uur per week betaald dit werk te co
ördineren.
Identiteit.
"Het was echt niet de bedoeling om
bij elkaar te gaan zitten", benadrukt
Jan Jetse. Jacqueline gebaart in het
grootste kantoortje richting een
muur. "Daar is eigenlijk mijn hokje.
Dat wordt ook wel gebruikt, maar
het is zo •klein". Al snel werd er op
diverse terreinen samengewerkt.
En dan die ene telefoon... "We had
den in het begin wel vier verschil
lende bandjes voor het automa-
tisch-antwoordapparaat". De twee
werkers maakten ook een versie
waarbij ze beurtelings een zin in
spraken. "Maar het resultaat bleek
nogal lachwekkend".
Samen presenteren zij zich nu als
het 'Knooppunt voor jongerenpas
toraat en diakonaat'. "Beide bena
mingen komen erin terug", aldus
Bol. Mocht in de praktijk blijken
dat deze oecumenische aanduiding
voor leden uit de uiteenlopende
achterban niet prettig overkomt,
dan veranderen we het weer, zegt
Bol laconiek. Hij merkt verder op:
"Er komen uit de kerken opmerkin
gen als: denk eraan datje niet je ei
gen identiteit verliest. Zelf denk ik
dan: wat is er tegen? Als je daardoor
weer een nieuwe identiteit kan vin
den...?"
Mag de verstandhouding tussen
de diverse kerkverbanden dan nog
lang niet zo makkelijk liggen als bij
de jeugdraden en het jongerenpas
toraat, deze organisaties kunnen el
kaar intussen ook op het vlak van
eikaars doelstellingen goed vinden.
"Er zijn ongetwijfeld nog een hele
boel dingen die we van eikaars
werkwijze niet weten", relativeert
Schoonwater. Hoewel er een ver
schil zit in de minimumleeftijd van
de doelgroep (bij Jan Jetse ligt die
ongeveer bij het twaalfde jaar, ter
wijl de jeugdraden zich ook bezig
houden met bij voorbeeld kinder-
nevendiensten), herkennen de orga
nisaties elkaar in de aandacht voor
de kerkjeugd.
Aansluiting
"De kerk", zo weet Bol, "heeft nogal
snel de neiging om te zeggen: wij
hebben wat te brengen, zonder zich
echt goed af te vragen in hoeverre
het aansluit bij wat de jongeren zien
en denken". Lang niet altijd is er het
besef dat jongeren op zich wel geïn
teresseerd kunnen zijn, maar dat
daarbij een andere dan de traditio
nele benadering nodig is. Schoon
water: "Alle kerken vinden het heel
erg belangrijk dat er wat met de jon
geren moet gebeuren. Maar dat wil
nog niet zeggen dat ze daarvoor
makkelijk bij ons terecht komen..."'
Het blijft voor haar zonder meer een
punt van zorg hoe de kerken echt
vóór het werk van het jongeren-
diakonaat te interesseren.
Jacqueline Schoonwater en Jan Jetse Bol in het zojuist officieel geopende 'Knooppunt': "Praktische overwegin
gen hebben de zaken enorm versneld". (foto Holvast)
ten te zetten. Daarbij staat haar "het
ideaalbeeld uit Delft" voor ogen.
Sinds een jaar of vijftien draait daar
een vorm van kerkelijke hulpverle
ning, waarbij jongeren er individu
eel op uittrekken. Gaat de een voor
lezen bij blinden, een ander rijdt
een bejaarde en weer een volgende
helpt de kamers van een bejaarde
met een minimum-inkomen op
knappen.
De aanstelling van Schoonwater
is, bij wijze van proef, voorlopig
voor twee jaar. Die van Bol is inder
tijd op drie jaar gesteld. Na afloop
van die periode zal er bezien wor
den in hoeverre de doelstellingen
werden gehaald. Op zich is dat pri
ma, vindt Jan Jetse, want dat lot
Valt ieder categoriaal pastoraat ten
deel. Wel heeft hij de indruk dat met
name bij het jongerenwerk naar de
relatie tussen doelstellingen en re
sultaten wordt gekeken. "Bij het ge
wone pastoraat in een parochie is
dat niet het geval. Maar daar zal ook
wel verandering in komen, nu er
steeds minder pastores komen".
Het tweetal is er van overtuigd
dat jeugdraden en jongerenpasto
raat geen verschijnselen zijn, die
zich alleen maar voordoen als in de
kerken de zorg voor de jeugd toe
neemt. Jacqueline: "Mensen heb
ben elkaar altijd nodig. Het jonge-
rendiakonaat kan kerken stimule
ren in de omgang met de jongeren".
Bol illustreert dat het jongerenpas
toraat echt niet iets is dat zich pas is
gaan manifesteren in de tijd van
'godsverduistering'. "Toen ik klein
was, barstte het ook van de activitei
ten voor de jeugd". De tijd is wel
veranderd, geeft hij toe. "Het was
toen vanzelfsprekend dat je erbij
hoorde. Nu is het veel meer de
vraag: hoe raak ik erbij betrokken?"
De naam 'Knooppunt' komt ter
sprake. Al filosoferend over een
naam die als vlag de lading dekte
van de drie organisaties overi
gens zijn de hervormde en gerefor
meerde jeugdraden alleen in naam
nog apart kwam men bij de uit
spraak van Prediker terecht, dat
een drievoudig snoer niet snel ver
broken kan worden. Via een teke
ning van een geknoopt touw. kwam
men uiteindelijk op het 'Knoop
punt'. "Het is gewoon een duidelij
ke naam, waaraan je trouwens aller
lei betekenissen kunt geven", aldus
Bol. Schoonwater vindt de korte
aanduiding ook prettig: "Het is ook
zo ingewikkeld om steeds de namen
van de verschillende kerken te noe-
RIJNSBURG Groot was de
vreugde bij de gereformeerde
kerk in Boedapest en de Roe
meense vluchtelingen aldaar,
toen vorig jaar het transport
van de kerken uit Rijnsburg
aankwam: 23 ton kleding,
twee ton vitaminebiscuits,
twee ton melkpoeder en een
bedrag van 25 duizend gul
den. "Heeft er bij jullie nog
wel iemand kleren aan?",
merkte een van de Hongaarse
predikanten op, overweldigd
door de' grote hoeveelheid
goederen die uit de Hollandse
vrachtwagens kwam. Mo
menteel is er een tweede, bre
der opgezette actie gaande.
"Het was wel wat beschamend;
wij werden als de grote weldoe
ners uitvoerig bedankt, terwijl
wij gewoon van onze rijkdom
deelden". Ds. C. F. Smaling,her
vormd predikant in Rijnsburg,
geeft ronduit toe, dat de reis vorig
jaar oktober naar Hongarije hem
beslist niet onberoerd heeft gela
ten. "Je ziet dan met je eigen ogen
wat vluchtelingen zijn. Dat geeft
je toch een andere kijk óp de zor-,
gen en noden van deze mensen".
En even later, als hij van diverse
ervaringen van vluchtelingen
verhaald heeft: "Ik heb hiermee
iets geleerd, wat ik nog niet wist".
Bij hem in de studeerkamer zit
zijn bevriende plaatselijke gere
formeerde collega, ds. J. Cziria,
wiens banden met de twee Oost
bloklanden al veel ouder zijn. Hij
heeft er vele vrienden, is zelf ook
in Hongarije geboren, hoewel hij
al "bijna een kwart eeuw" in Ne
derland woont en werkt. "Ik
wist", vertelt hij, "via mijn com
necties in Roemenië dat de situa
tie er erg slecht was, ook voor de
kerken. Ik had ook stellig de in
druk dat het voor de gereformeer
den en luthersen steeds moeilij
ker werd".
'De Ruyter'
De positie van de Roemeense Or
thodoxe Kerk intussen, is geheel
anders. "Ik kreeg namen door van
kerkleiders die niet bepaald uit
blonken in solidariteit", formu
leert hij eufemistisch. Feit is dat
de orthodoxe kerk samen met de
staat als twee handen op de
spreekwoordelijke buik is. Dat
bleek vorig jaar nog eens duide
lijk tijdens de zitting van het Cen
traal Comité (bestuur) van de We
reldraad van Kerken in Han
nover, waar men het - met het
oog op de grote Roemeense kerk
nauwelijks aandurfde een Ne
derlands voorstel te volgen om de
politiek van .Roemenië rond de
minderheden te veroordelen.
"Vorig jaar hoorde ik van het
dorpenplan", vertelt Cziria, daar
mee doelend op de inmiddels
volop in werking gestelde vernie
tigingsmachine die de woon
plaatsen van de paar miljoen
Hongaren in Roemenië met de
grond gelijk moet maken. Ds. B.
Tamas, gereformeerd predikant
in Boedapest en hoofd van het
kerkelijk vluchtelingenbureau,
stelde zijn oud studiegenoot Czi
ria uitvoerig op de hoogte. Onder
de indruk teruggekomen, sprak
deze met Smaling en beiden von
den dat er iets moest gebeuren.
De vorig jaar in Rijnsburg gehou
den actie was het resultaat. Velen
werkten mee en het resultaat was
dan ook groots.
Maar, zo besefte de kerkelijke
delegatie die met het transport
was meegereisd, de nood is even
zeer van zulke afmetingen, dat
het niet bij die ene krachtsinspan
ning mocht blijven. Dit maal wer
den de zaken breder aangepakt.
Er kwam een speciale werkgroep,
die de voor Hongaren welluiden
de naam 'De Ruyter' meekreeg.
Nog steeds wordt daar de Neder
landse zeeheld geëerd om het feit
dat hij in 1676 enige tientallen
Hongaarse dominees bevrijdde
van de galeischepen.
Stomverbaasd
Besloten werd de hervormde en
gereformeerde diaconieën in de
classes Leiden en Alphen a/d
Rijn, respectievelijk Rijnsburg
uit te nodigen voor een informa
tieve bijeenkomst die vorige
maand plaatsvond en waarop
maar liefst 27 gemeenten zich lie
ten vertegenwoordigen. De be
doeling is dat eind mei of begin
juni vrachtwagens met vooral lin
nengoed, schoeisel en levensmid
delen richting de gereformeerde
kerk in de zestiende wijk in Boe
dapest vertrekken.
De kerk, aldus de twee predi
kanten, heeft van de Hongaarse
overheid volledig de vrije hand
gekregen in de opvang van de
vluchtelingen. Naast al het men
selijk leed ziet Cziria daarin een
even verheugend als verbazing
wekkend verschijnsel. Werd de
kerk sinds de machtsovername in
1948 zeer strak gehoüden, nu
werkt de kerk volop samen met
de staat, die sinds vorig jaar de
schending van de mensenrechten
in Roemenië niet meer ontkent.
"Er is echt een heel goede samen
werking tussen de kerken en de
overheid".
Dat proces heeft zich overigens
een paar jaar geleden al ingezet.
Cziria: "Wie schetst mijn verba
zing toen ik in de zomer van 1987
in Hongarije van de kansel hoor
de dat er een nieuwe wet zou ko
men, die aan kerken de ruimte gaf
om voortaan zelf godsdienston
derwijs te geven in een eigen ge
bouw. Er hoefden ook geen deel
nemerslijsten overhandigd te
worden. Ik was echt stomver
baasd. Al tientallen jaren lang
was de situatie volkomen anders
geweest". Zijn indruk is overi
gens dat de kerk door alle drukte
rond de vluchtelingen, eigenlijk
nog geen tijd heeft gehad om de
vrijheden te verwerken.
Zonder kinderen
Daarnaast laten de dominees niet
onvermeld hoe ernstig de situatie
rond de vluchtelingen is. Smaling
schetst van zijn persoonlijke con
tacten hoe mensen er zelfs toe
kunnen komen om vrouw, man of
kinderen achter te laten. "De een
zei dat hij vond dat de wereld van
de enorme verdrukking moest
weten en dat hij daarvoor zelfs
zijn gezin wilde achterlaten. Een
onderwijzeres kon het niet langer
aan om steeds maar mee te wer
ken aan de 'indoctrinatie". Een
voorbeeld van discriminatie in
het onderwijs geeft Cziria: als in
een klas niet minimaal 25 Hon
gaarse kinderen zitten, maar by
voorbeeld 24 en slechts één Roe
meense leerling, dan moet het on
derwijs in het Roemeens plaats
vinden.
Hoewel het bepaald tegenstrij-
dig lijkt, zijn de Hongaren in Roe
menië, evenals de Roemeniërs
zelf, verplicht om minimaal vier
kinderen ter wereld te brengen
om zo aan een groot en sterk land
mee te werken, Cziria: "Alle vrou
wen worden daarom in de fabriek
eenmaal per maand door een par
tijfunctionaris, die geen arts is,
met een en dezelfde rubber hand
schoen onderzocht of zij in ver
wachting zijn. Blijkt dat een
vrouw een spontane miskraam
heeft gekregen, dan wordt ze ont
slagen en krijgt over de laatste
weken ook geen salaris uitbe
taald", vertelt de predikant
schijnbaar zakelijk.
Desondanks blijkt duidelijk
dat de predikanten begaan zijn
met hetlot van de vluchtelingen
uit Roemenië. Dat geldt, weten
zij, ook voor de gemeenten, waar
momenteel de acties op gang zijn.
"Het leeft echt bij de mensen. Dat
is ook het voordeel van het feit
dat dit project nog relatief klein
schalig is: het blijft dicht bij de
mensen. Bovendien, daardoor
zijn de onkosten ook minimaal".
Of ook deze actie weer een ver
volg zal krijgen? Voor Cziria en
Smaling ligt het antwoord voor
de hand. "Je kunt na zoiets niet
zeggen: zo, dat hebben we gehad,
nu stoppen we ermee". Cziria:
"Waar je mee omgaat, word je
mee besmet. Zo is de zegswijze
toch?"
W.S.
LEIDEN Praktische za
ken als een telefoon zijn er
de reden van dat de Leidse
Hervormde en Gereformeer
de Jeugdraad en de rooms-
katholieke Werkgroep Jon
geren Pastoraat samen één
'Knooppunt' vormen in de
sleutelstad. Jacqueline
Schoonwater (part-time
kracht voor het hervormd-
gereformeerd bureau) en
Jan Jetse Bol (in dienst van
de werkgroep van het deka-
naat) werken samen "waar
het kan". Het is wel even
wennen. Wat zet je bij voor
beeld op het bandje van de
telefoon-beantwoorder?
door
Wim Schrijver
De bewuste telefoon staat op de on
langs geheel opgeknapte zolder van
de befaamde 'Bakkerij' aan de Oude
Rijn in de Leidse binnenstad. Iri dit
pand waar al eeuwen geleden door
de kerken aan de armen barmhar
tigheid werd bewezen, huizen bo
ven organisaties als het Vluchtelin
genwerk en de kerkelijke omroep
MOKER, nu ook de hervormd-gere-
'formeerde en rooms-katholieke or
ganisaties die zich specialiseren in
het steunen van plaatselijke kerken
c.q. parochies die aandacht willen
schenken aan de jongeren van de
kerk.
Sinds eind vorig jaar werken zowel
Jacqueline als Jan Jetse al onder de
zelfde hanebalken, terwijl vorige
week de verdieping feestelijk werd
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds. Kra
mer. 11.45 oec, studentendienst,7 'evensong'
ds. Alblas; Marekerk 10 ds. Romein Rotter
dam, 5 kand. Zuijderduijn; Maranathak. (L.
Morsweg) 10 ds. Schouten; Oecumenische
geloofsgemeenschap De Regenboog (Meren-
wijk) 9.30 ds. Hortensius en 11.15 ds. Horten-
sius en pastor Van Well, gezinsdienst; Bevrij-
dingsk. (Montgomerystr.) 10 en 5 ds. Rietveld;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. De Mey-Meu-
lendijk; Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs;
'Stevenshof (rk kerk Haagse Schouw) 9.30 ds
Koolstra. Acad. Ziekenhuis 9 rk dienst, 10.15
ds. Van Beinum. Diakonessenhuis elke zat.
10 30 rk. dienst, morgen 10.30 ds. Van 't Hof.
Endegeest zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vre-
deskerk zie herv gem.; Petrak (Surinamestr.)
10,30 hr, Steenbergen (doven); Oude Vest 10
SoW-dienst Hooglandse kerk; Maranathak. zie
herv. gem,; Bevrijdingsk. zie herv. gem.; be
jaardenhuis Groenhoven ds. Verdoorn; Meren-
wijk zie herv. gemeente. Geref. K. Vrijg. (He-
rengr.) 10 en 5 leesdienst. Chr Geref K
(Steenschuur) 10 en 5 ds. Den Hertog. Geref.
Gem (zie oihVi iu rdorp). Geref Gem. in
Ned. (Bethlehemkerk Dnftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang-Luth Gom. (Hoogl Kerkgr10.15 ds
Mostert. Doopsgez.-Remonstr. Ge'm. (Lok-
horstk, Pieterskerkslr.) 10.30 ds. Brüsewitz.
Baptistengemeente (aula 'Nieuweroord',
Riinsburgerweg 124) ds Agtereet. Evang Ge
meenschap (Middelslegr. 3) 9 ev. Korft. 10.30
ev Sussenbach. Pinkstergem (O. Vest 13) hr.
Eikerbout. Leger des Heils (hoek Ves,-
testr./Groenesteeg) 10 en 7 (laatste zondag
van de maand 5 u.). Nieuw-Apost. Kerk (H.
Rijnd. 24): 9.30 en 4, wo. 8. Zevendedag-ad
ventisten ('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten)elke zat. 10 tol 11 bijbelstudie, 11
tof 12. predikatie. Christelijke Wetenschap
(Steensch. 6) 10.30. Kerk van J. Chr. v.d. Heili
gen der L. Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en
11.20. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7 zo. 10.30;
Herensingel zat. 7, zo. 9,30 en 11; Rijndijk
(Stevenshof) zat. 7, zo 11.30. Stec-nschuur
zat. 7, zo. 8.3ÓJ0,11.30, 6 en 7 (lof), Boshui-
zerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11 Lammen-
schansweg zat. 7, zo. 9 en 10,30; Haarl.straat
zat. 7, zo 10.30 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude); Christen
gemeenschap (in Oud-Kath. Kerk) zat. nm.
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Rang Nieuw-
Vennep.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 ds. Van
Driel, 7 hr. De Haan Zevenhoven. Geref. Kerk
10 ds. De Boer, 6.30 ds. Modderaar. Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 kand. Oosting Aalten, 5.15 ds.
Den Hartog Veenendaal. Rk Kerk zat. 7, zo.
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem. Ad-
ventskerk 10 ds. Jonkman, 6.30 ds. 't Hooft;
Kruiskerk 10 ds. 't Hooft; Opstandingskerk 10
ds. Ommering, 6.30 da. Broeijer-Bogers
Utrecht; G. Herderkerk 10 ds. Mulder; De Bron
9.15 ds. Wigmans, 10;30 ds. Nieuwenhuis,
6.30 ds. Hoogendijk; Ashram (Marsdiep) 10
ds. Moll; Oudshoornse kerk 10 ds. Roos;
Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 ds. Van Slooten
Putten, 6.30 ds. Ouwendijk. Geref. Kerk Mar-
.kerk 10 ds. Jonkman, 6.30 ds. Boer; Salv.kerk
10 ds. Van Wijngaarden, 6.30 ds. Van der Lugt
Koudekerk. Geref. K. Vrijg. (school Bospark,
Beatrixl. 4) 9.30 ds. Room, 5 ds. De Boer. Ned.
Geref. Kerk (school Willemstr.) 9.30 ds. Jans-
sens ha, ds. Zwarts Katwijk. Chr. Geref. Kerk
(Grijpensteinstr.) 9.30 en 5.30 ds. V.d. Meij.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 en 6.30 ds.
Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school Kalk-
ovenw. 62) 10 drs. Stavleu, 6.30 ds. De Jong.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hendrikstr. 54)
hr. V.d. Hoorn. Pinkstergem. 'Het Licht' (Mor-
genstersch. Briljantstr. 1)10. Christengemeen
te 'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek Emma-
laan) 10 hr. Veldhuis Bodegraven. Leger des
H. (Zonneweg 3) 10 en 7 (laatste zondag van
de maand 5 u.). Remonstr. Gem. (Van Man-
dersloostr. 36) 10 ds. Meijering. Rk Kerk: Bo-
nifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en 11.30; Piusk. zat.
7, zo. 9 en 10.30; De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De Jong,
6 ds. Boer. Geref./Herv. Gem. (geb. 'De Hoek
steen', Schweitzerstr.-Bernhardstr.) 10-ds.
Huisman Hazerswoude. Geref. Gem. 9.30 en 6
ds. Van Aalst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
Van de Hoef, 6.30 ds. Kraayeveld Ridderkerk;
Salv.kerk 10 ds. Terlouw, 6.30 ds. Muller Sluip
wijk; Bethl.kerk (Nieuwerbrug) 10 kand. Moen
Ouderkerk, 6.30 ds. Van de Hoef. Geref. Kerk
10 ds. V.d. Kooi-Dijkstra Leimuiden. 7.30 ds.
Elderman. Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en
4.30 ds. Simpelaar. Geref. Gem. (Stationsweg
17) 10 en 6.30 ds. Bac. Evang.-Luth. Gem. 9
ds. Van Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30 ds.
Van de Pol, 6.30 ds. Van de Pol en ds. Jansen;
De Stek 9.30 ds. Van 't Hof Woubrugge, 2.30
bev/intrede ds. Jansen. Geref. Kerk 9.30 ds.
De Jong, 17 drs. Buikema Zwammerdam. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Van der Zwaag Klun-
dert. Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst. Volle
Evang.gemeente 'Bethel' (Burg. Colijnstr. 83)
9.30 ds. Van Steenis.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds. Ou
wendijk Alphen, 6.30 ds. Stam Ter Aar. Geref.
Kerk 9.30 ds. Bovenberg Leiden, 5 ds. Kuiper
Noordwijk. Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 10 en
11.30; Anker zat. 7, zo. 10.30; Rijndijk zo. 9.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Verbeek, 7 ds.
Hofland. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds. Hof
land. Chr, Geref. Kerk 10 en 5 ds. Van Lange-
velde. Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11; Jo-
zefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem, 10 ds. Boonstra. Rk
Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10. Rk Kerk zat 7, zo.
9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Dorpsk. 10 ds. Sloof, 6 hr. Esmeijer Hoender-
loo; Ontm.kerk 10 ds. De Graaf, 6.30 ds. Sloof.
Herv. Gem. 'De Rank' (P. Groen-college) zie
Katwijk aan Zee. Geref. Kerk 9.30 ds. Van der
Horst, 5 ds. Koster. Rk Kerk zat. 7, zo. 10
(koor).
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N. Kerk 10
ds. Hovius, 6 ds. Sjollema; O. Kerk 10 ds.
Schuurman, 6 ds. C. van den Berg; Ichthusk.
10 ds. Christ, 6 ds. Hovius; Pniëlk. 9.30 ds. C.
van den Berg, 6 ds. Christ; Maranathakerk
(Rijnsoever) 10 ds. Bogaard, 6 ds. Vroeginde-
wij. Overduin 2.15 ds. Van den Beid. Herv.
Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college Pr.
Frederikdreef 15) hr. Wolfskeel Noordwijk. Ge
ref. Kerk Vr.kerk 10 ds. Koster en 5 ds. Has-
sefras Ruurlo; Triumfatork. 10 ds. Van Bree-
voort, 5 ds. Van der Horst. Geref. K. Vrijg. 9.30
leesdienst, 3 ds. Grutter Rijnsburg. Ned. Geref.
K. (aula Bestevaer-mavo) 9.30 ds. Koolsber-
gen, 7 ds. Zwarts. Chr. Geref. K. 10 en 5 lees
dienst. Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5
ds. Van den Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10
en 5 leesdienst. Geref. Gem. in Ned. (Lou-
westr.) 10 en 5. Volle-evang.gem. (Voorstr. 48)
Als voorbeeld noemt zij een infor
matie-avond, waarvoor alle her
vormde en gereformeerde kerkera-
den éen uitnodiging hadden ont
vangen. "En dan is de opkomst zo
ontzettend klein, dat je als vrijwilli
gers denkt: waar zijn we eigenlijk
mee bezig? Wij hoopten onder an
dere om gesprekken op gang te
brengen tussen ouderen én jonge
ren. Maar ze komen gewoonweg
niet. Steeds weer is er die teleurstel
ling". Dat geldt, vertelt ze, ook voor
de zeer matige belangstelling van
de jeugd voor de opening van het
•'Knooppunt'. Er waren allerlei crea
tieve activiteiten georganiseerd,
maar "alleen de mensen die je per
soonlijk had benaderd kwamen
daarop af'.
Bol wil daar "niet zo zwaar teleur
gesteld" over doen. "Zelf ga ik ook
pas ergens op af als ik mij er bij be
trokken voel". Daarbij maakt hij als
vanzelf een overstap naar de ker
ken. "Dat is ook de vraag naar de
kerken toe: veel dingen zoals die nu
in de kerk plaatsvinden, klikken op
de een of andere manier niet bij de
jongeren. Hoe komt dat? Hoe komt
het dat er bij ouderen wel veel aan
sluiting is, maar niet bij de jeugd?"
Intussen proeft hij zelf bij de jonge
ren wel een "schat van woorden en
interesses". "Wat in de kerken
wordt opgepakt, sluit daar om de
een of andere reden te weinig bij
aan". Er zou al heel veel gewonnen
zijn als in parochies en gemeenten
de mogelijkheid voor de jeugd aan
wezig was om zelf iets wezenlijks in
te brengen.
Resultaten
De hervormde en gereformeerde
jeugdraden hebben met dat gege
ven in het achterhoofd dan ook eni
ge ideëen op stapel staan. In wezen
heeft Jacqueline haar part-time
aanstelling gekregen om met name
het diakonaat door jongeren op po
9.45. Onaffe, baptistengem. (Ambachtsweg 2)
10 hr. Wolbers Franeker.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv. Gem. 10
ds. Lapre, 7 zie geref. kerk. Geref. Kerk 10 ds.
V.d. Lugt, 7 SoW ds. Van Wijngaarden Alphen.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. 10 ds. Van Loenen, 6.30 ds. Knorth;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Doesburg. Ley-
thenrode 10 ds. Sierat. Elis.-ziekenhuis 9.30
ds. Brommet, 10.45 rector Vijftigschild. Geref.
Gemeente Leiden eo (kerkgeb. Hoofdstr. 73)
10 en 4.30. Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 ds.
De Vries. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Schilt, Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Van der Kooi ha en 7 ds. V.d.
Hoeven ha. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. De jong
Voorhout, 7 ds. Bosma Scheveningen; Paulus-
kerk 10 ds. Kooistra Apeldoorn. Geref. Kerk 10
ds. Korenhoff Heemstede. Geref. K. Vrijg.
(Prinsessestr. 1) 10 en 4.30 ds. Arntzen. Ned.
Geref. Kerk (Salvatori) 10 en 5 ds. Vos. Chr.
Geref. Kerk 10 en 4.30 ds. Van Dijken. Geref.
Gem. 10 en 4. Evangeliegemeente (Heereweg
52a) 9.45 hr. V.d. Berg; R-k Kerk: Agathakerk
zat 7, zo. 10 en 11.30, Poelpolder zat. 7, zo.
10.30; Mariakerk zat. 7, zo. 9 en 10.15; Engel-
bew. zat. 7, zo. 10.30.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. Wegenf
Nijverdal, 6.30 ds.' Schilt Leimuiden. Geref.
Kerk 9.30 ds. Van der Weg, 5 avondgebed.
Chr. Geref. Kerk 9.30,2.15 ds. Westerink Bun
schoten. Remonstr. Gem. 10 ds. Bach. Evang.
gem. (ver.gebouw 'De Rank', Regthuysplein)
12 nam. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De Graaff,
6.30 ds. Baane. Geref. Kerk 9.30 ds. Moet
Woerden. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 11
NIEUW-VENNEP: Her/. Gem. 9.30 ds. Ten
Voorde, 7 hr. V.d. Kamp Beverwijk. Geref. Kerk
9.30 hr. Hoffenaar Voorhout, 6.30 ds. Wijn
gaarden. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. Ma-
ris. Rk Kerk zat. 7. zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds. Geuze.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds. bouwhuis, 5 ds. V.d.
Bergh; Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Ruitenburg, 5 ds.
Elgersma; De Rank (Golfbaan) 10 ds. Volk
Katwijk. Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. Kuiper; Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Elgersma
ha, 7 ds. Ruitenberg ha. Kapel W. v.d. Bergh-
stichting 11 ds. Kersten Katwijk. 'Sole Mio' 9
ds. Ruitenburg. Ned. Prat. Bond (aula
O.Zeew.) 10.30 ds. Bloemendaal Delft; zat. 7.
zo. 10.30; Binnen zat. 7, zo. 9.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds. Ger
mans; De Zilk 10 ds. V.d. Meij. Rk Kerk Victork.
zat. 7, zo. 9 en 11Jozefk. zat. 7, zo. 9 en
10.30; De Zilk zat 7. zo. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
.kerk 10 ds. Vegter; Pauluskerk 10 ds. Da Cos
ta; Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. Vos.
Geref. Kerk 10 ds. De Bruin. Geref. Kerk Vrijg.
(aula Dr. Schilderschool) 9.30 leesdienst, 4.30
ds. Groenenberg Amersfoort. Ned. Geref. Kerk
(Gem.centrum) 8.45 en 4 ds. Goossens Doorn.
Van Wijckerslooth 4 ds. Hoekstra. Endegeesl
10 ds. Friederich. Volle-evangeliegem. (Gem
.centrum) 4. Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en
10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7, zo. 9.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv. Gem.
9.30 ds. Zijl. Geref. K. 9.30 ds. De Gelder Lis-
se, 5 ds. Zijl jeugddienst. Remonstr. Gem. 10
ds. De la Foret Rotterdam, Rk Kerk zat. 7, zo.
10 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk Mar. Pres.
zat. 7. zo. 10.30; Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en
11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
V.d. Hoeven, 7 ds. Van der Kooy Leimuiden.
Chr. Geref. K. $.30, 2 ds. Boiten Schiedam.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30
ds. Wagter, 5 ds. Smaling; Bethelkerk 9.30 ds.
Smaling. Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds. Cziria,
5 ds. Snel; Immanuelkerk 9 ds. Snel, 10.30 ds.
Snel en ds. verschor, 5 ds. Scholte Noordwijk;
Maranathakerk 9.30 ds. Scholte Noordwijk, 5
ds. Cziria. Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5,15 dr.
Douma Kampen. Chr. Geref. K, 9.30 en 5 ds.
Van Sorge. Evang. Christengem. (aula mavo)
10 ev. Brands Rijsenhout, Rk Kerk zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zo. 9 en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30 ds. Kol-
dewijn De Kaag, 7 SoW ds. Stelwagen Den
Haag. Geref. Kerk 9 30 ds. Bras. Chr. Geref. K.
10 en 5 ds. Hogenbirk. Ned. Prot. Bond (Jul-
.laan 17) 10 ds. Offerhaus Haarlem. Rk Kerk
zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Boer Benthui
zen, 6.30 ds. Duisterhof Hillersberg. Geref.
Kerk 9.30 ds. De Reus, 6.30 ds. Buikema
Zwammerdam. Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9
en 12; kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 14.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 kand. Verha
gen Gouda. 6.30 dr. Vermeulen. Geref. Kerk
9.30 ds. Oegema, 6.30 ds. Verschoor Rijns
burg. Geref. K. Vrijg. 9.30 ds. Grutter Rijns
burg, 5 ds. Hoogendoorn Waddinxveen.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkgemeenschap
10 prof. J. van den Berg Leiden. Rk Kerk zat. 7,
zo. 9.30 en 11
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds. Schaap, 7 ds. Blanken; De Ontmoeting
(Noordhofland) 10 ds. De Zwart, 7 zie herv.
gem. Herv. evang. op geref. grondslag (kerk-
geb. 'Rehoboth', A. van Leeuwenhoekkade)
9.30 ds. Van Kooten, 4.30 ds. Kuyt Hellouw.
Hulp en Heil-kerk ('Schakenbos', Leidschen-
dam) 10 ds. Verheule. Geref. Kerk 10 ds. Grif
fioen Naaldwijk. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10
en 5 ds.' Los. Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo.
11,30; M. Godskerk. zat. 7, zo. 10. Kerk van
Engeland (British school in The Netherlands, J.
v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse dienst. Aula-
basisgemeenschap (ds. Fortgenschool) 10.30
gespreksdienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.9.30 ds.
Kunz, 5 ds. Schipaanboord; Hoeksteen 9.30
ds. Schipaanboord, 5 ds. Goossen; Bethelk.
9.30 ds. Goossen, 5 ds. Kunz; Rehoboth-
school 9.30 vic. Groenenboom Capelle; Imm-
.kerk 9.30 ds. Van Houwelingen, 7 ds. Onstein.
Geref. Kerk Kruisk. 10.15 en 5 ds. Bongers ha;
Ontm.kerk 9.30 ds. De Moor. Geref. K. Vrijg.
(Kruiskerk) 8.30 en 2.30 ds. Hoogendoorn.
Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds. Van der
Want. Oud-Geref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10
en 6.30 leesdienst. Remonstr. Gem. 10 ds.
Cossee. Jehova's Getuigen (Tróotstr. 4) 10
toespraak, 11 wachtlorenbespreking.
WARMOND: Hen/. Gem. 10 ds. Muis. Rk Kerk
zat. 7, zo. 8.30 en 10.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds.
Steenstra, 5.30 ds. Van Dis, 7 muziekdienst;
Kievietk. ('Samen op weg') 10 ds. ds. Janse de
Jonge; Messiask. 10 ds. Ter Linden Den Haag;
Dorpscentrum 9.30 ds. Schaap Nijkerkerveen.
Geref. Kerk Zijllaan 10 ds. V.d. Woude. 7. Ned.
Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 ds. Fockema An
dreas. R. K. Kerk zat. 7, zon. 9.30, 11. Trinity
Baptist Church (Bloemcamplaan) 10.30. Ame
rican Protestant Church 9.15, 11.15.'
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 dr.
Vreekamp Epe, 6.30 ds. Van 't Hof. Geref. Kerk
9.30 en 6.30 drs. Aalders. Ned. Prot. Bond (De
Wijk, Schoolstr. 20) geen dienst. Rk Kerk zat.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Van der
Pol Boskoop. Geref. Kerk 9.30 hr. V.d. Louw
Tienhoven, 7 ds. Ribberkink Rijnsburg.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds. Wolt-
haus gezinsdienst. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30,
zon. 9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zon. 10. Meer-
burgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30 en 11
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 ds. Tasse-
laar Alphen. Geref. Kerk 10 ds. Buikema, 6.30
ds. De Jong Boskoop. Remonstr. Gem. geen
dienst.
