Limburg in rouw
na Verlies' Brand
MASSAAL OP DE BEEN IN DEN HAAG
Reportage
Predikanten zijn zo onzakelijk als wat'
Heineken wint het van de emoties
PAGINA 2
VRIJDAG 21 APRIL 1989
"De ontwikkelingen zijn niet
gunstig. Er is sprake van een on
toelaatbare achteruitgang in
het salaris van de dominee. En
dat is al tien jaar gaande. Aan
deze situatie moet een halt wor
den toegeroepen". Dominee B.
J. G. Roolvink uit Baarn laat
vakbondsachtige taal horen. Hij
vindt dat daar alle aanleiding
toe is, gezien de "relatieve ar
moede onder predikanten".
Roolvink, voorzitter van de Ge
reformeerde Predikantenvereni
ging, wordt steeds vaker gecon
fronteerd met signalen uit het
land, dat collega's financieel in
i moeilijk parket terecht zijn
gekomen. "Onder hen zijn begin
nende predikanten die met een
behoorlijke studieschuld het
werk instappen, maar ook oudere
predikanten die er moeilijk voor
staan".
Hoewel Roolvink heel duide-
lijk stelt dat dominees over het al
gemeen niet "tot de slechtst be
taalde groepen" in ons land beho-
pleit hij toch voor een hoger
inkomen voor de gereformeerde
zieleherders. Hij stelde dat nog
is heel nadrukkelijk tijdens de
enige tijd geleden gehouden jaar
lijkse conferentie van de vereni
ging.
Hoewel de verenigingsvoorzit
ter beseft dat de grootste groep
landgenoten die het werkelijk
i heeft tot de minima en de uit
keringsgerechtigden behoren,
vindt hij toch dat er wat gedaan
moet worden aan het inkomen
van de gereformeerde dominee.
De slechte financiële situatie
heeft volgens hem te maken met
de opbouw van het salaris.
"De meeste pijn wordt geleden
in de sfeer van de ziektekosten
vergoedingen. Vergeleken met
andere beroepsgroepen betalen
predikanten een erg groot eigen
aandeel. In elk geval meer dan
gangbaar is. Dit geldt ook voor de
pensioenregeling". Volgens de
verenigingsvoorzitter worden al
le records gebroken met de vut.
"Voor zover bekend, vormen pre
dikanten de enige beroepsgroep
die de vut voor honderd procent
zelf betalen. Dat komt nergens
Een predikant moet veel geld
uittrekken voor representatieve
verplichtingen; met zijn declara
ties k3n hij nergens terecht. Nu
heeft een dominee nog enkele fis
cale aftrekposten, maar als het zo
geheten plan-Oort (belastingher
vorming) volgend jaar wordt in
gevoerd, vallen ook deze 'voor
deeltjes' weg.
De praktijk leert dat een predi
kant zich geplaatst ziet voor een
oplopende schuldenlast. Hij moet
leningen afsluiten. "Niet voor het
kopen van een huis, maar geld dat
moet worden uitgegeven in de
consumptieve feer, gewoon om
dat de rekeningen betaald moe
ten worden. En dat neemt hand
over hand toe". Toch vindt Rool
vink dat collega's van hem de
hand ook in eigen boezem moe
ten steken, "want ze zijn zo onza
kelijk als wat. Daarin moet veran
dering komen. Het zakelijk-zijn
hebben ze niet van huis uit".
Geen wonderen
Het ligt voor de hand dat ook een
predikant in salariëring vooruit
gaat, naarmate hij langer het
ambt uitoefent. "Je mag dan ho
ger worden ingeschaald, maar te
gelijkertijd wordt je pensioenbij
drage procentueel ook hoger".
Tien jaar geleden was het salaris
van een jonge predikant nog ge
koppeld aan de inkomens in het
middelbaar onderwijs. Daarna is
de koppeling losgelaten en werd
de eerste aanval ingezet tegen het
salaris van de dominee. Voor een
prijscompensatie komt hij ook
niet in aanmerking. "En dat is
door de jaren heen zo gebleven".
Roolvink verwacht op korte
termijn geen "grote wonderen".
Hij schetst de huidige situatie
voor de gereformeerde dominee
als onbehoorlijk. "Het is niet soli
dair, zo kun je als kerk niet met
degenen die belangrijk werk
doen in die kerk, omgaan".
Als de financiële nood onder
predikanten aanhoudt, zou dit
wel eens een negatieve uitwer
king kunnen hebben op de theo
logische studie, zo vreest Rool
vink. "Want het beroep van predi
kant wordt er dan niet aantrekke
lijker op".
"Voor predikanten is er tegen
woordig in de samenleving erg
veel en erg belangrijk werk te
doen. Ze staan voor een behoorlij
ke uitdaging. De kerkelijkheid
mag dan afnemen, maar de reli
gieuze behoefte van de mens
neemt toe. Predikanten moeten
die uitdaging aanvaarden. De do
minee zal het moeten hebben van
twee dingen: het ontwikkelen
van een eigen spiritualiteit. Hij zal
iets moeten uitstralen van het ge
heim waaruit hij leeft. En hij moet
zakelijker worden. Daartoe be
hoort ook het maken van een dui
delijk arbeidscontract met kerke
raden".
Walesa bij paus
De paus heeft de poolse vak
bondsman Lech Walesa gisteren
in particuliere audiëntie ontvan
gen. De leider van Solidariteit
was direct na de legalisering van
het Poolse vakverbond naar Ro
me gereisd. Hij wilde de Poolse
paus bedanken voor diens steun
aan Solidariteit in de jaren dat het
vakverbond was verboden.
"Het bestaan van Solidariteit
en van mij is zonder de gestalte
van deze edele Pool en grote man,
Johannes Paulus II, niet voor te
stellen", aldus Walesa gisteren tij
dens een bijeenkomst in de
rooms-katholieke universiteit
van Rome. Daarvoor had Walesa,
die werd vergezeld door zijn
vrouw Danuta en een aantal naas
te medewerkers, een mis bijge
woond in de crypten van de St.
Pieter.
Het was de tweede keer dat
Walesa en de paus elkaar in het
Vaticaan ontmoetten. In tegen
stelling tot de ontmoeting op 15
januari 1981, waarbij Walesa en de
paus elkaar in het publiek toe
spraken, had de ontmoeting van
gisteren een privé-karakter.
De paus sprak woensdag tij
dens zijn wekelijke algemene au
diëntie zijn vreugde uit over de le
galisering van Solidariteit. Hij
wijdde het vakverbond toe aan de
Zwarte Madonna van Czestocho-
wa en riep alle Polen op "met de
daarvoor onontbeerlijke bedacht
zaamheid en evenwichtigheid" te
werken aan de economische, poli
tieke en maatschappelijke veran
deringen in hun land.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangenomen
naar Epe (buitengewone wijkge-
meente) K. de Graaf De Krim.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Middelstum J. C. van Eg-
mond Emlichheim (BRD); aange
nomen te Waalwijk drs. J. A. A. de
Boer kandidaat Amsterdam.
Geref. Kerken vrijgemaakt: be
roepen te Lisse in combinatie
met Voorschoten drs. J. W. Boer-
ma kandidaat Kampen.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te Middelburg-centrum
Th. van Stuijvenberg Terwolde,
De Vecht, te Nijkerk Chr. van der
Poel Yerseke.
Kerkendag Lisse. Terwijl
zondag 30 april in alle lidkerken
van de plaatselijke Raad van Ker
ken in de diensten aandacht
wordt geschonken aan de the
ma's van het conciliair proces (ge
rechtigheid, vrede en behoud van
de schepping), begint om half een
's middags een speciaal program
ma in De Klister (Heereweg). Tot
vier uur staan er respectievelijk
een broodmaaltijd, een inleiding,
een vidio-presentatie en ge
spreksgroepen op het program
ma. Tevens is er een informatie
markt.
'Evensong'. In de Hooglandse
Kerk in Leiden wordt zondag
avond (zeven uur) opnieuw een
'evensong' gehouden. Medewer
king verleent de Leidse Cantorij
o.l.v. Joop Brons. Ds. A. Alblas
verzorgt de liturgie.
Ds. K. J. Jansen. In de Dorps
kerk van Boskoop zal zondag
middag (half drie) de bevestiging
en intrede plaatsvinden van de
hervormde predikant ds. K. J.
Jansen. Ds. Jansen heeft was
daarvoor sinds 1983 aan de ge
meente van Leiden verbonden.
Verbijsterd en radeloos toont Karl Franssen, voorzitter van de ondernemingsraad van Brand Bier, zich
gisteren, toen hij hoorde van de overname van de Limburgse brouwerij door Heineken.
"We zijn zwaar teleurgesteld. Brand Bier, ons eigen Limburgs bier. Met dat geweldige imago, de oudste
brouwerij van het land, cultureel geliefd, winstgevend, hofleverancier, koninklijk, de Van Lanschotprijs,
en nu ineens overgenomen door Heineken. Ik kan nog steeds niet geloven dat het waar is".
Maar even later, als de emotie is weggeëbt, spreekt het gezond verstand: "Op termijn gezien is het een
verstandig besluit. Dat zeg ik op basis van de vele en keiharde garanties die door Heineken, aan onze
directie en raad van comissarissen, afgegeven zijn. Niet alleen is de werkgelegenheid gegarandeerd, er
komt zelfs nog een uitbreiding. Maar gevoelens hè, die kan niemand op papier zetten..."
Dan is het even stil aan de andere kant van de lijn. Vervolgt met een brok in zijn keel: "Vlak voordat meneer
Guus (Guus Brand, de man die Brand Bier groot heeft gemaakt -red.) stierf, heeft hij mij nog gezegd: 'Karl,
ik wil tegenover het brouwhuis begraven worden. Dan kan ik alles horen. En als daar binnen iets loos is, dan
sta ik op".
Franssen neemt niemand iets kwalijk. "Ik zal mezelf de komende tijd elke dag proberen voor te houden dat
emoties plaats moeten maken voor rationaliteit. Maar dat zal niet makkelijk zijn. Voor niemand bij ons".
door
Jos van Wersch
WIJLRE - "Ik kan iedereen recht in
de ogen kijken. En ik zal mij, ko
mend weekend, in Maastricht, het
hart van Brand, nadrukkelijk laten
zien. Want ik kan ook na vandaag
met opgeheven hoofd de Vogel
Struys (het beroemdste café van
Limburg) binnenstappen. En al vra
gen mij duizend mensen 'Math, wat
heb jij nou gedaan?', dan zal ik het
keer op keer uitleggen. Althans,
proberen uit te leggen. Want ver
geet niet dat ik zelf ook al negentien
jaar met deze brouwerij ben ge
trouwd. Wat nu plaats heeft gevon
den, gaatje niet in de kouwe kleren
zitten".
Drs. Mathieu Jaminon (44), direc
teur van de Koninklijke Brand Bier
brouwerij, reageert op de spraak
makende overname door Heineken,
die gisteravond bekend werd ge
maakt.
Al sinds 1340 wordt er in Wijlre
bier gebrouwen. Het is dan ook de
oudste brouwerij van Nederland. In
1871 begon Frederik Egmond, de
eerste brouwtelg uit de Brand-dy-
nastie, in dit dorp met de handel in
gerstenat. Maar in het Land van
Brand is, 118 jaar later, aardig wat
aan de hand. Limburgs meest ver
maarde biermerk gaat over in han
den van Heineken. Alsof Limburg
zélf aan de Randstad is verkocht, zo
ervaren velen deze transactie.
"Brand Bier heeft, en ik ben er
zelf als jongen in de korte broek be
gonnen, grote historische en cultu
rele waarde voor onze provincie. De
wortels zitten zeer diep en hecht, en
ons bier is inderdaad emotioneel ge
laden binnen de Limburgse ge
meenschap", vertelt Jaminon be
grijpend.
Meneer Guus
Jaminon, als jong econoom pijlsnel
de rechterhand geworden van 'me
neer Guus' Brand, accepteert dat er
onbegrip zal heersen. Een jaar gele
den begon het, toen Heineken een
verlies van het marktaandeel in Ne
derland noteerde. Denk eens na,
zeiden de bazen van Heineken te
gen de bazen van Brand. Kijk naar
de situatie nü, maar vooral na 1992,
als de Europese grenzen open gaan
en kapitaalkrachtige buitenlandse
brouwers wellicht met een dikke
portemonnee komen rammelen in
het Land van Brand.
De eerste, puur gevoelsmatige re
actie van Jaminon, én collega-direc
teur Thijs Brand toen: "Pardon he
ren? Wat een onzindelijk voorstel.
Brand is kerngezond en heeft prima
jaarcijfers".
De tweede keer, maanden later,
gingen ze er toch eens over naden
ken. En toen een overname voor de
derde maal aan de orde kwam, tja,
toen ging de trein opeens akelig
snel rijden. "Omdat", zegt Jaminon
"Heineken ons keiharde garanties
gaf. Behoud van eigen identiteit en
strategie en niemand zal ooit aan
Wijlre tornen als vestigingsplaats.
Jaminon: garanties. (foto anp>
Plus absolute zekerheid voor de
werkgelegenheid, een eigen raad
van commissarissen, een eigen on
dernemingsraad en geen wijziging
in onze directie. Dan ga je toch eens
even nadenken".
Bij de twee Brand-directeuren
ging toen het besef leven dat een
krachtenbundeling lang zo gek nog
niet zou zijn. Enerzijds omdat met
het enorme distributie-netwerk van
Heineken achter de hand deuren
kunnen worden geopend die tot nu
toe voor Brand gesloten bleven (ex
port bijvoorbeeld).
Heel speciaal
Anderzijds krijgt Heineken er een
even ambachtelijk als modern be
drijf bij dat een sterke marktpositie
heeft in de sektor van het super-
kwaliteitsbier. En Freddy Heine
ken, die vlak voor zijn pensioen
(volgende week) nog een flinke rol
heeft gespeeld bij deze overname,
beseft maar al te goed dat juist dit
segment van de markt niet bereik
baar is voor zijn concern. Want Hei
neken is heel groot, maar Brand
heel speciaal.
"Een directeur die alleen gevoels
mens is, noem ik geen professio
nal", zegt Jaminon. Ook toen er, an
derhalf jaar geleden, even gespro
ken werd over een nauwe samen
werking tussen Brand, Gulpener en
De Leeuw, drie brouwerijen van
bronsgroeneiken bodem, wonnen
de cijfers het van de clubliefde.
"Dat plan was ook geen haalbare
kaart. Met z'n drieën waren we zo
waar nog te klein om zelfs maar een
vuistje te maken".
Heineken sluit, volgens Jaminon,
als brouwer goed aan bij de filosofie
zoals die in Wijlre wordt uitgedra
gen. Heineken ziet Brand als com
plementair vennoot. Oneerbiedig
gezegd: Heineken verzorgt de grote
plas pils in de wereld en Brand
brouwt het sjiekere werk. En nog
Koninklijk ook, en dat predicaat
doet 't prima, zeker in het buiten
land. Brand gaat zich nu ook extra
toeleggen op de thuismarkt in Ne
derland. "Omdat", zegt Jaminon
"in de horeca weinig uitbreiding
mogelijk is. Negentig procent is im
mers verplicht (contractueel aan
een brouwerij gebonden, red.) en
van die resterende tien procent is
lang niet alles geschikt. Dan blijft er
dus weinig over".
Grootste
Heineken heeft er patent op overal
ter wereld verkrijgbaar te zijn. Maar
sta niet verbaasd te kijken als U
straks, tijdens de vakantie, een Im
perator kunt bestellen bij Chez An-
toine in Monaco. "Inderdaad, nü is
alles mogelijk", en hij moet er zelf
hartelijk om lachen. "Heineken is,
hoe je het ook wendt of keert, nu
eenmaal de grootste bierexporteur
ter wereld".
Hij wijst er ook fijntjes op dat met
deze overname is voorkomen dat
"te zijner tijd zomaar een steenrijke
buitenlandse brouwer ons had kun
nen kopen, en dat wij dan mis
schien als springplank gebruikt
zouden worden. Zo'n nieuwe eige
naar zou misschien meer geld op ta
fel leggen dan Heineken nu doet,
maar verder moet je dan ook braaf
je mond houden. Maar die cultuur
kennen wij in Wijlre niet".
Brand krijgt, en dat telde bij het
ja-woord vanuit Wijlre ook mee, een
status aparte binnen het concern
(dochter-vennootschap van Heine
ken Nederland Beheer). Dat komt
neer op een directe lijn naar de top
in Zoeterwoude. De huidige raad
van commissarissen van Brand telt
(nu nog) zes man. Drie daarvan (al
len aandeelhouders) krijgen van
Heineken hun aandeel uitgekeerd
in contanten, en stappen daarna op.
De vierde commissaris, die overi
gens geen voorzitter wordt, komt
uit de raad van beheer van Heine
ken.
"Wij behouden ook onze eigen
ondernemingsraad. Ik wil er alleen
maar mee zeggen: Brand blijft toch
een Limburgse onderneming. En
wij, directie, zullen onze mensen
nooit in de steek laten. Heineken
heeft tijdens de gesprekken ook
voortdurend tegen ons gezegd: Blijf
zo zelfstandig mogelijk opereren.
Ons bier hééft een eigen status. En
dat moet en zal zo blijven ook".
Nuchter
Zou Guus Brand, de Grote Leider
die in augustus 1985 stierf, zich van
daag niet in zijn graf omdraaien?
"Ik weet zeker van niet!", stelt Ja
minon, voor het eerst met stemver
heffing, en vol emoties.
"Ik ben vele jaren met hem opge
trokken. Ik denk dat meneer Guus
zou zeggen: Math, als dit goed is
voor de toekomst en de werkgele
genheid van onze brouwerij, dan is
het goed. Want hoe emotioneel hij
ook bij de zaak betrokken was, een
nuchtere, zakelijke visie kon hem
niet ontzegd worden. Hij zou er wél
bijgezegd hebben: doe maar, mits er
niet
aan het karakter en het bier van
ons bedrijf wordt getornd. Nou, en
dat staat zwart op wit. Anders had
ik zelf niet eens meer op deze stoel
willen of durven zitten".
Een hossende meute op het Binnenhof. Volgens de organisatoren i
r 60.000 mensen op de been.
DEN HAAG - Eén enkel incident verstoorde
gisteren de rustige maar massale demonstratie
van verpleegkundigen, verzorgenden en ander
ziekenhuispersoneel in Den Haag. Op het Bin
nenhof trok een politieman zijn pistool te mid
den van een opgewekte menigte, die vrolijk de
polonaise liep.
door Theo Haerkens
Het incident deed zich voor toen een man de
politie belette een stapel brandende spandoe
ken te blussen. Er ontstond een vechtpartijtje
waarbij een agente dicht bij het het vuur op de
grond werd gegooid. Haar collega voelde zich
bedreigd en trok zijn pistool. Geschoten werd
er echter niet, ook de haastig opgetrommelde
mobiele eenheid hoefde nauwelijks in actie te
komen.
De problemen werden veroorzaakt door „een
groepje dat er duidelijk niet bij hoorde", aldus
de Haagse politie.
Een poging van een twintigtal demonstran
ten om de hal van de Tweede Kamer te bezetten,
werd in de kiem gesmoord. Veiligheidsbeam-
ten wisten het groepje snel buiten de deur te zet
ten. Een querulant die zich met een ijzeren pijp
in de menigte ophield, werd door omstanders
ontwapend.
Volgens de organisatoren waren er 60.000
mensen op de been, de politie hield het op ruim
50.000. De demonstratie verliep rustig en in een
ongedwongen sfeer. Eensgezind trokken ver
pleegkundigen, verzorgenden en andere mede
werkers in deze sector, zoals analisten en tech
nici, de hele dag met elkaar op. Beter dan de
bonden slaagden zij erin de gelederen gesloten
te houden.
De bonden spraken na afloop van „een gigan
tisch succes" en noemden de protestmars „een
historische gebeurtenis in de gezondheids
zorg". 's Ochtends nog werd gerekend op 40.000
werknemers uit de gezondheidszorg naar Den
Haag zouden komen.
De demonstratie was de grootste sinds de be
togingen tegen de kruisraketten, in het begin
van de jaren tachtig. De opkomst was zo mas
saal dat het Malieveld feitelijk te klein was om
alle mensen te herbergen. Noodgedwongen be
gon de protestmars door de binnenstad dan ook
een uur eerder dan gepland. Verzoeken van de
organisatoren om op het veld te blijven werden
genegeerd, met als gevolg dat de politie in aller
ijl straten moest afsluiten voor het verkeer.
Hier en daar leverde dat chaotische taferelen
op doordat automobilisten hun weg plotseling
afgesloten zagen door de kilometerslange op
tocht. Via het ministerie van sociale zaken trok
ken de demonstranten vrolijk zingend naar het
zonnige Binnenhof. Ook de aan- en afvoer van
de deelnemers met zo'n 660 bussen, veroorzaak
te enorme verkeersopstoppingen op de wegen
rond Den Haag. „Een regelrechte ramp", aldus
de politiewoordvoerder.
i het verplegend personeel geen misverstanden: 5%.
i politieman trekt zijn pistool temidden van de de-
