D
'Op bioscoopbezoekers reken ik niet'
Geromantiseerd apen-avontuur
Erotiek van voorlezen
Frans Weisz filmt in Huis ter Leede in Sassenheim 'Leedvermaak'
VRIJDAG 21 APRIL 1989
PAGINA 23
BIOSCOPEN
SASSENHEIM - Geroeze
moes in een overvolle feest
tent. "Attentie, we gaan
draaien, stilte graag", roept
opnameleidster Marianna
van Wijnkoop. Een tape met
'A whiter shade of pale'
wordt gedraaid en de band
begint te play-backen. Pier
re Bokma en Marjon Brand-
sma beginnen aan hun dia
loog. De regisseur volgt hun
handelingen uiterst gecon
centreerd. Dan begint het
tentzijl te wapperen: bezorg
de blikken van de geluids
man. Even later verstoort
het geluid van een vliegtuig
de opname. De tekst van bei
de spelers is nauwelijks
meer verstaanbaar. "Stop,
dat doen we nog een keer".
door
Erna Straatsma
Regisseur Frans Weisz is bezig met
de opnames voor zijn nieuwste
speelfilm 'Leedvermaak'. Plaats
van handeling: Huis ter Leede in
Sassenheim. Tijd: omstreeks mid
dernacht.
Met een voor filmbegrippen mini
maal budget van een miljoen gul
den is de opnametijd van 'Leedver
maak' zo kort mogelijk gehouden.
Weisz: "Nationaal gezien is 'Leed
vermaak' een low-budget produk-
tie, internationaal gesproken een
no-budget-produktie". Slechts
twintig dagen kan van Huis -ter
Leede gebruik worden gemaakt.
Eind april moet alles op band staan.
Een bijna onmogelijke opgave vol
gens Weisz: "Voor deze film komen
we eigenlijk een week opnametijd
tekort". De dagen in Huis ter Leede
zijn daarom lang. Om een uur of vijf
's avonds wordt begonnen en tegen
acht uur in de morgen gaat de film
ploeg naar huis.
'Leedvermaak' wordt voor Frans
Weisz de opvolger van 'Havinck', de
film die tijdens de Filmdagen in
1987 twee Gouden Kalveren kreeg.
De jury onderscheidde de film en de
andere prijs ging naar hoofdrolspe
ler Willem Nijholt.
Frans Weisz (midden) geeft Pierre Bokma en Marjon Brandsma aanwijzingen.
Andere films waar Weisz zijn re
putatie als een van de belangrijkste
Nederlandse filmregisseurs mee
wist op te bouwen zijn: 'Het gang
stermeisje (1967), 'Rooie Sien'
(1975), 'Charlotte' (1980) en 'Een
zwoele zomeravond' (1982).
Het verhaal van 'Leedvermaak' is
gebaseerd op het gelijknamige to
neelstuk van Judith Herzberg. De
schrijfster ontving hiervoor vorig
jaar de Charlotte Köhler-prijs. De
jury was uiterst lovend en sprak
toen over het beste tonnelstuk sinds
1945.
Voor Weisz is de samenwerking
met Judith Herzberg niet nieuw.
Eerder schreef hij samen met haar
de scenario's voor 'Rooie Sien' en
'Charlotte'.
Bruiloft
'Leedvermaak' gaat over een brui
loft in het begin van de jaren zeven
tig, Op de achtergrond van een
ogenschijnlijk vrolijk feest blijkt
het persoonlijke verleden van alle
betrokkenen zo'n belangrijke rol te
spelen dat het niemand lukt om
echt feest te vieren. Oor
logstrauma's en relatieproblemen,
daar draait het om in 'Leedver
maak'.
Frans Weisz, zelf een zoon van de
in de oorlog omgekomen'acteur Ge-
za Weisz, omschrijft het als volgt:
"Lacht aber weint, noem ik zoiets.
'Leedvermaak' wordt absoluut
geen sombere film. Zou je de film
zonder geluid zien dan ziet iedereen
er gelukkig uit. Aan de oppervlakte
is vrolijkheid, terwijl allerlei dingen
scheef zitten, schrijnend zijn. De
oorlog hangt als een donderwolk in
de lucht en het rommelt al in de ver
te".
(foto Ellen Martens)
Weisz 'mijlenver verwijderd van de
toneelversie'. "Het grootste deel
van de dialogen is ongewijzigd ge
bleven, maar ik heb gekozen voor
een hele nieuwe volgorde van de
scènes", vertelt Weisz. "Het is wat
epischer geworden. In het toneel
stuk worden de dialogen achteraf,
ergens buiten het feest gehouden.
In de film heb ik feest en dialogen
door elkaar gegooid. Wat ik nu doe
is een hele grote choreografie, als
een soort ballet. Er zijn minder inci
dentele scènetjes. Verder heb ik een
hele mooie cast waarin ook de leef
tijden met het verhaal kloppen. In
het toneelstuk waren de meeste
te jong voor hun rol".
- Waarom heeft Huis ter Leede
gekozen als filmlocatie?
"Dit huis ligt ten opzichte van de
tuin heel mooi. Vanuit alle kamers
is er een goed zicht op het feest. Bij
scènes die binnen worden opgeno-
Legende
Het bewerken van een volgens
Weisz "bijna heilig stuk" als 'Leed
vermaak' vond de regisseur overi
gens wel riskant. "Het stuk heeft
een legende waar ik bang van was.
Het heeft een enorme reputatie ge
creëerd, ook bij de mensen die het
niet eens gezien hebben. En er zijn
maar weinig mensen die het gezien
hebben. Zoiets gebeurde ook bij
mijn eerste film, 'Het gangstermeis
je'. Dat heeft ook een bepaalde
naam, maar haast niemand heeft de
film echt gezien".
"Leedvermaak is mijn lastigste
film tot nu toe geweest. Er zitten
veel karakters in, het is waanzin-
ning gecompliceerd. Ieder karakter
maakt een ontwikkeling door, met
een be^in, midden en eind. Het redi
geren daarvan heb ik onderschat.
Als ik dat eerder geweten had was
ik nooit akkoord gegaan met die
twintig dagen voor de opnames. Het
is nu zo gejaagd, ik word er gestoord
van. Ik heb niet eens de tijd om er
gens van te genieten".
"Daartegenover staat dat ik een
hele goede groep acteurs heb van
Toneelgroep Amsterdam. Een
maand lang heb ik met alle mensen
gerepeteerd in de schouwburg. Dat
is eigenlijk heel lang. Zelfs met de
mensen die gast spelen op de brui
loft heb ik kunnen repeteren".
Vreemde eend
Aan 'Leedvermaak' doen bekende
namen mee als Kitty Courbois en
Rijk de Gooijer. Laatstgenoemde
lijkt zo op het eerste oog een vreem
de eend in de bijt.
Weisz: "Nee, helemaal niet. Rijk
past prima in deze film. Hij is een
soort breekijzer in het geheel. Hij
voert de normale wereld binnen, is
opportunistisch en het minst neuro-
tisch van allemaal. Rijk speelt een
van de meest herkenbare figuren,
die naarmate hij meer gedronken
heeft, ook aangeslagen raakt door
zijn verleden. Rijk kan trouwens
ook heel ontroerend spelen, hij is
soms zo lief. Maar als je dat tegen
hem zegt reageert hij met 'oh bah".
Over het succes van zijn nieuwste
film, die eind zomer klaar moet zijn,
maakt Weisz zich geen illusies. Hij
rekent nergens op. "Dat is het voor
deel van een een no budget-film. Bij
dit soort produkties is iedere bio
scoopbezoeker meegenomen. Op
niemand wordt gerekend, alles valt
mee. Ik denk dat ik iedereen die de
film gaat zien persoonlijk kom be
danken".
'Gorillas in the mist'; regie: Michael Apted;
hoofdrollen: Sigourney Weaver, Bryan Brown;
theater: Lido, Leiden
Dian Fossey liet in 1967 uit Ken
tucky huis en haard in de steek om
in de rimboe van Afrika de berggo-
rilla's te bestuderen. Ze was geïn
spireerd door de beroemde antro
poloog Louis Leakey, die de raad
sels rond de afstamming van de
mens hoopte te ontsluieren. Toen ze
zich vestigde in een primitief kamp
op een berghelling in het toenmali
ge Congo kon ze nog niet vermoe
den dat ze hier de liefde van haar le
ven zou vinden. Bijna twintig jaar
lang bleef ze tussen de gorilla's wo
nen. Ze zette zich met hart en ziel in
voor de bescherming van deze met
uitsterven bedreigde dieren. Het
maakte haar beroemd, maar leverde
haar ook veel vijanden op. In 1985
werd ze vermoord.
De door Michael Apted geregis
seerde film 'Gorillas in the mist' is
gebaseerd op Fosseys gelijknamige
autobiografie. Het onderwerp is de
moeite waard, de kijker kan genie
ten van prachtige opnamen in de
ongerepte natuur, en Sigourney
Weaver staat garant voor een aan
trekkelijke vertolking van de
hoofdrol. Jammer genoeg doet de
nadrukkelijke popularisering veel
afbreuk aan deze in eerste instantie
veelbelovende film. Kosten nog
moeite worden gespaard om Dian
als een onvervalste doorzetster te
typeren. Bij haar aankomst in Afri
ka krijgt ze te maken met een ex
centrieke Leakey, die haar plomp
verloren in de jungle dropt en zelf
het eerste vliegtuig terug neemt.
Hoewel volkomen onvoorbereid
(haar koffer bevat zelfs een haardro
ger) weet ze verbazend goed stand
te houden. De grootste ontberingen
krijgen haar niet klein. Sterker nog,
ze laten nauwelijks sporen na. Ook
wanneer de burgeroorlog in Congo
haar dwingt naar Rwanda uit te wij
ken laat ze zich niet uit het veld
slaan. De historische feiten zijn ver
sierd met romantische cliché's. Dit
is kennelijk bedoeld om de film on
derhoudend te maken, maar ze ho
ren thuis in een avonturen-kome-
die. En dat is 'Gorillas in the mist'
beslist niet.
Het verhaal concentreert zich op
twee love story's. In de eerste plaats
Fossey's liefde voor de apen, daar
naast haar relatie met Bob Camp
bell, een fotograaf van de National
Geographic. Campbell (de Australi
sche acteur Bryan Brown) is bereid
voor haar te scheiden, maar kan het
niet opbrengen om levenslang tus
sen de gorilla's te blijven. Op een
goede dag pakt hij zijn spullen.
Dian blijft alleen achter.
Die liefdesgeschiedenis van Fos
sey en Campbell is een romantische
zijlijn die wat al te veel nadruk
krijgt. De schermutselingen van
Fossey met de stropers die het op
haar dieren gemunt hebben zorgen
voor de spanning in de film. Maar
eigenlijk gaat het natuurlijk om het
avontuur van Fossey en haar apen.
Jammer genoeg is de film er niet in
geslaagd dat op een interessante
manier uit te werken. Wat haar nu
precies zo fascineert, wat ze daar al
lemaal ontdekt, daar worden we
nauwelijks iets wijzer van. Het sen
timent overheerst, en wordt door de
muziek op nadrukkelijke wijze on
derstreept.
De kijker wordt vooral gepaaid
met spectaculaire plaatjes van Si
gourney Weaver die stoeit tussen de
angstaanjagende, maar in wezen
goedmoedige gorilla's. Die opna
men zijn in het wild gemaakt. De
gorilla's uit het reservaat waren
weliswaar aan de aanwezigheid van
mensen gewend, maar blijven ge
woon zichzelf. De filmploeg is daar
voor met de hele uitrusting te voet
de berg opgeklommen. Die inzet
valt te prijzen, en ook aan de goede
bedoelingen hoeft niet getwijfeld te
worden. Toch was een documentai
re over het maken van 'Gorillas in
the mist' waarschijnlijk boeiender
geweest dan de speelfilm zelf.
LEO BANKERSEN
'La Lectrice'; regie: Michel Deville; hoofdrollen:
Miou-Miou, Patrick Chesnais en Christian
Ruché; theater: Kijkhuis, Leiden.
Van de talloze films die jaarlijks in
Frankrijk gemaakt worden bereikt
slechts een enkele ons land. Toch
lijkt de laatste tijd de belangstelling
voor films voor veelal jonge Franse
regisseurs weer op te leven. Een
film als "La lectrice' smoort een
eventuele nieuwe bloeiperiode van
de Franse cinema echter in de kiem.
Miou-Miou speelt een jonge
vrouw die haar vriend 's avonds in
bed voor het slapen gaan nog wat
voorleest. Het boek heet 'La lectri
ce' in het Nederlands heel onchar
mant vertaald met 'De voorlezeres'.
In de film neemt Miou-Miou de rol
van de hoofpersoon uit het boek
over. Dat betekent dat wij getuige
zijn van een aantal ontmoetingen
met nogal vreemde mensen, die zij
tegen betaling voorleest. Een ge
handicapte jongeling leest zij ero
tisch getinte verhalen voor, een ou
de dame passages uit Marx, voor
odnieuw
'Gorillas in the mist' - Lido, Leiden
blijvers
'Working girl' - secretaresse Melanie
Griffith grijpt de macht - Lido, Leiden
'Twins' - Arnold Schwarzenegger
maakt zijn debuut in een komedie met
Danny Devito - Luxor, Leiden en Eu
ro, Alphen
'Rain man' - Dustin Hoffman kreeg
een Oscar voor zijn rol van hoogbe
gaafde autistische man - Lido, Leiden
en Euro, Alphen
"The accused" - Jodie Foster ontving
een Oscar voor haar rol in deze 'recht-
bankfilm' over verkrachting - Lido,
Leiden
'The bear' - 'acterende' beren in senti
mentele natuurfilm van Jean Jacques
'Cocktail' - romantisch niemendalletje
'Who framed Roger Rabbit' - knap
spektakel brengt acteurs en stripfigu
ren in één film - Greenway, Voorscho-
'A fish called Wanda' - John Cleese in
sprankelende komedie over haat-lief
de-verhouding tussen Amerikanen en
Engelsen - Lido, Leiden, City, Katwijk
en Greenway, Voorschoten
'Cocktail' - Tom Cruise als behendige
barkeeper die snel geld wil maken - Ci
ty, Katwijk en Greenway, Voorscho-
'Mujeres' - Greenway, Voorschoten
'Big' - innemende Tom Hanks als vol
wassen kinderziel - Euro, Alphen
'Een avontuur met een staartje' - Euro,
Alphen
'The seduction of Amy' - Rex, Leiden
'The dead pool' - Clint Eastwood
schiet er weer op los als inspecteur
Harry Callahan - City, Katwijk
- 'Frank en Frey' - Walt Disney-succes
opnieuw in roulatie - Greenway, Voor
schoten
'De nieuwe avonturen van Pippi Lang
kous' - Greenway, Voorschoten
'Lady en de Vagebond' - Lido, Leiden
den haag
'The accused' - Asta (463500), 16 jr.
'Working girl' - Asta, al.
'Nicky and Gino' - Asta, al.
'Rituelen' - Babyion (471656), al.
'Mississippi burning'- Babylon, 12 jr.
'Madame Sousatzka' - Babylon, 16 jr.
Twins' - Cineac (630637), al.
The dead pool' - Cineac, 16 jr.
•Rain man' - Cineac, al.
'Rain man' - Metropole (456756), al.
The accidental tourist' - Metropole, al.
'The bear' - Metropole, al.
'A fish called Wanda' - Metropole, al.
'Another woman' - Metropole, al.
'Cocktail' - Odeon (462400), al.
'Gorillas in the mist' - Odeon, al.
'Twins' - Odeon, 16 jr.
'Hellhound: Hellraiser II' - Odeon, 16
amsterdam
'Mississippi burning' - Alfa (278806), 12
jr.
'The accidental tourist' - Alfa, al.
'Another woman' - Alfa, al.
'Bagdad café' - Alfa, 16 jr.
Rain man' - Alhambra (233192), al.
'The bear' - Alhambra, al.
'Working girl' - Bellevue Cinerama
(234876), al.
'Gorillas in the mist' - Cinerama, al.
'Rituelen' - Calypso (234876), al.
'Big' - Calypso, al.
'Madame Sousatzka' - Cinecenter
(236615), 16 jr.
'The bear' - Cinecenter, al.
'De ondraaglijke lichtheid van het be
staan' - Cinecenter, al.
'Dead ringers' - Cinecenter, 16 jr.
'Working girl' - Cinema, al.
'Twins' - Cinema, al.
'Nicky and Gino' - City (234579). al.
'A fish called Wanda' - City, al.
'Die hard' - City, 16 jr.
'Twins' - City, 16 jr.
'Hellhound: Hellraiser II' - City, al.
'The dead pool' - City, al.
'Cocktail' - City, al.
'Vincent' - Kriterion, 16 jr.
'Salaam Bombay' Kriterion, 16 jr.
'Voltati Eugenio" - Kriterion, 16 jr.
'Stoute schoolmeisjes' - Parisien, 18 jr.
'Up 'n coming' - Parisien, 18 jr.
'Souersweet' - The Movies (245790), 16
jr.
'Cartas del parque' - The Movies, 16 jr.
'La lectrice' - The Movies, 16 jr.
'Betrayed' - Tuschinski (262633), 16 jr.
'Madame Sousatzka' - Tuschinski, 16
jr.
'The moderns' - Tuschinski, al.
'The accused' - Tuschinski, al.
'Rain man' - Tuschinski, al.
'Dead ringers' - Tuschinski, 16 jr.
'A fish called Wanda* - Tuschinski Ci
neac (243639), al.
Track 29' - De Uitkijk (237460), 12 jr.
TELEVISIE
Jan Wolkers is de meest 'verfilm
de schrijver' in Nederland. 'Turks
fruit' en 'Terug naar Oegstgeest'
zijn een paar geslaagde bewerkin
gen. Over 'Kort Amerikaans' is
nooit veel goeds gezegd. In deze
film van Guido Pieters beeldt De-
rek de Lint de schrijver/vrouwen
gek uit. Van zijn beeldhouwstu-
die komt niet veel terecht: zijn
broer sterft, zijn vriendin smeert
'm en zijn vriend De Spin pleegt
zelfmoord (zaterdag, Nederland
2, 00.21 uur).
Bond, James Bond, moet in
'You only live twice' ingrijpen
als een of andere engerd een oor
log wil veroorzaken. Om succes
vol te kunnen opereren moet
Sean Connery eerst een schijn
dood sterven. De rol van vrouwe
lijk schoon is voor Karin Dor (za
terdag, Duitsland 1, 20.15 uur).
De BBC zendt zaterdag; in een
programma over het Londense
Filmfestival de Noorse film 'Is
slotter' uit. Het gaat daarin over
de hechte vriendschap tussen
twee 11-jarige meisjes. De weder
zijdse gevoelens worden zo innig
dat een van de twee er helemaal
van in de war raakt (zaterdag,
BBC 2, 00.25 uur).
In 'Elvis' wordt het verhaal van
de rockzanger nog eens van begin
tot eind verteld. Zijn jeugd, zijn
succes en het einde van zijn car
rière in het nachtclubcircuit. Met
onder anderen Shelley Winters en
Pat Hingle (zondag, Super Chan
nel, 22.25 uur).
Marina de Graaf werd als tiener
bekend door haar rol in 'Het de
buut'. In deze Nederlandse film
van Nouchka van Brakel is ze het
zeer jeugdige vriendinnetje van
Gerard Cox. Hij is de veel oudere
kennis van haar ouders; ze gaat er
met hem vandoor (dinsdag, Ne
derland 2, 21.30 uur).
Charlie Chaplin is een ontsla
gen bankbediende in 'Monsieur
Verdoux'. Zijn financiële nood
wordt zo hoog dat hij met rijke
weduwen gaat trouwen (woens
dag, Duitsland 2, 22.45 uur).
'Hiver 60' gaat over de Waalse
proteststaking in december I960
en januari 1961. Een Belgische
film met onder anderen Philippe
Leotard en Frangoise Bette (don
derdag, BRT 2, 22.10 uur).
FILMHUIZEN
een meisje van wie de moeder te
hard moet werken wordt Alice in
Wonderland gelezen, een oude
rechter verheugt zich in de voor
dracht van De Sade en een over
spannen zakenman moet het met
Duras doen, terwijl hij alleen met
Miou-Miou naar bed wil.
De film eindigt heel voorspelbaar
met het dichtslaan van het boek, de
vriend gaat slapen en Miou-Muoiu
komt op het idee om als 'lectrice'
wat geld te gaan verdienen en zegt
tegen het bioscooppubliek dat het
nu pas gaat beginnen. Het doet mij
allemaal veel te veel denken aan die
eerste klas opstellen die eindigen
met 'toen liep de wekker af. De we
reld zoals Deville die in zijn film
componeert is steriel en oninteres
sant, al doet hij nog zo zijn best ons
duidelijk te maken dat voorlezen
iets enorm erotisch heeft. De spran
kelende aanwezigheid van Miou-
Miou alleen is niet genoeg om het
enthousiasme voor de Franse film
weer aan te wakkeren.
LEONARD ENGEL
'Distant voices still lives' is de
zeer persoonlijke hommage van
regisseur Terence Davies aan zijn
moeder, broer en zussen. Herin
neringen aan het arbeidersleven
van de jaren veertig en vijftig
worden erin aan elkaar geregen.
Een beklemmend en overtuigend
beeld van een uitzichtloos en
grauw bestaan (Kijkhuis, t/m zon
dag, 20.00 en 22.15 uur).
Ralph Bakshi verfilmde de ro
man van Tolkien, 'The Lord of the
the rings'. 'In de ban van de ring'
is een fantastische vertelling over
'kosmische principes' (Kykhuis,
maandag, 20.00 uur).
Cineast Jean-Jacques Beineix
maakte met 'Betty blue' zijn der
de speelfilm. Het Franse talent
schetst het verhaal van een jong,
naïef en sensueel meisje dat soms
last heeft van gewelddadige bui
en. Haar impulsieve passie gaat
niet gepaard met enige realiteits
zin, en 'Betty blue' heeft dan ook
een dramatisch einde. Een onge
wone film met af en toe verbluf
fende opnamen (Kijkhuis, dins
dag. 20.00 en 22.15 uur).
'Drowning by numbers' is een
volslagen maffe komedie van Pe
ter Greenaway over dood, verval
en rekenkunde. Drie vrouwen
brengen hun echtgenoten door
verdrinking om het leven. Een
film die vanwege*de vele grappige
details eigenlijk meer dan een
keer gezien moet worden (Kijk
huis, woensdag, 20.00 en 22.15
uur).
Jack Nicholson, te zien in 'The
Shining'. (archieffoto)
Jack Nicholson is in 'The shi
ning* te zien als doorgedraaide
echtgenoot die wild om zich heen
zwaait met bijlen. Zijn familie
wordt er zenuwachtig van. Vooral
ook omdat Jack zijn aanvallen
krijgt in een afgelegen hotel er
gens hoog in de bergen. Soms
spannend, maar het gehak wordt
op den duur vervelend (Filmhuis
LVC, t/m morgen, 21.15 uur).
Monty Python-medewerker
Terry Gilliam maakte in 1985
'Brazil', een soort science fiction
over een totalitaire staat. Met on
der anderen Robert de Niro
(LAK-theater, dinsdag, 20.00
uur).
>y Weaver in 'Gorillas in the mist'
ANP)
Patrick Chesnais en Miou-Miou in 'La lectrice.
