L
z
'Hef sterke geslacht'
Voorlichting dringend nodig
7
7
Conflict in crematorium
Kapsel dat niet veel tijd kost
Frans Molenaar opent
zijn Design Centre
MAANDAG 3 Af KID 190»
Vrouwen centraal in expositie in Breda
Op een foto staat een Neder
landse boerin afgebeeld. Zij
wil in de toekomst gaan
boekhouden op de compu
ter. Mah Tiamah uit Burkina
Faso heeft een geheel andere
wens: "Al mijn zorg is voor
mijn kinderen, ik hoop dat
zij het beter krijgen". Een
derde vrouw uit Nepal
droomt ervan te kunnen le
zen, want "dan kun je ten
minste met geld omgaan".
door
Carine Neefjes
De expositie 'Het sterke ge
slacht', waar deze drie vrou
wen centraal staan, wil laten
dat
uit
schillende culturen niet veel
van elkaar verschillen. De
tentoonstelling is niet erg
overtuigend: in één oogop
slag wordt duidelijk dat al
leen de Nederlandse vrouw
zelf iets te vertellen heeft.
De expositie 'Het sterke
geslacht' is een initiatief van
de Nederlandse Bond van
Plattelandsvrouwen. De ini
tiatiefneemsters willen niet -
dat geldt voornamelijk voor
de vrouwen uit de Derde We
reld landen - dat de vrouwen
zielig overkomen. De foto's
zien er dan ook vrolijk uit: ze
doen lachend hun werk.
Maar de foto-onderschriften
geven werkelijk aan wat er
in die vrouwen omgaat: "Op
het land werken we om te
kunnen eten, met naaien
verdienen we geld", zegt Sa-
rada uit Nepal.
Langer
De plattelandsvrouwen
noemden de expositie 'Het
sterke geslacht' omdat vrou
wen gemiddeld langer leven.
In de geïndustrialiseerde
landen wordt een vrouw ge
middeld 76 jaar, een man be
haalt de leeftijd van 68. In de
ontwikkelingslanden ligt de
gemiddelde leeftijd veel la
ger: vrouwen worden 56 jaar
oud, mannen sterven op hun
54e.
Niet alleen deze getallen
wijzen uit dat vrouwen ster
ker zijn. De initiatiefneem
sters vinden dat vrouwen tot
het sterke geslacht behoren,
omdat ze veel verschillende
dingen tegelijk aankunnen.
De vrouwen in de expositie
hebben gemeen dat ze alle
drie moeder zijn wat impli
ceert dat ze zorgen voor hun
kinderen en ook als vanzelf
sprekend het huishouden
doen. Daarnaast verrichten
de drie ook nog betaald werk
e hun bijdrage le-
het gezinsinko-
Dit lijkt een overeen
komst, maar dat is het niet.
Voor Sarada uit Nepal en
Mah uit Burkina Faso is het
werk geen eigen keuze. Sara
da en Mah ploeteren op het
land om te kunnen overle
ven, omdat hun echtgenoten
elders verblijven. In hun cul
tuur is het vanzelfsprekend
dat vrouwen zorgdragen
voor de voedselproduktie
voor het gezin.
Hanneke, de vrouw die
Nederland vertegenwoor
digt in de expositie, heeft er
zelf bewust voor gekozen om
haar man op het land te hel
pen. Daarnaast staat zij in de
winkel aan huis waar ze zelf
gemaakte melkprodukten
verkoopt. Hanneke: "Idea-
Mah uit Burkina Faso. Zij zag niets in haar echtgenoot,
haar ouders stuurden aan op een huwelijk.
lisme speelt hier een grote doen aan het negatieve beeld
rol. Met onze zelfgemaakte dat veel mensen van boeren
produkten willen we iets hebben".
Trouwen
Ook bij het thema trouwen
worden de verschillen tus
sen de drie vrouwen over
duidelijk. Hanneke heeft al
tijd al met een boer willen
trouwen. Op haar 21e trok zij
in op de boerderij van haar
man. Sarada is op haar 14e
uitgehuwelijkt aan San-
gram. "Ze had wel willen
huilen", zo luidt de begelei
dende tekst, "maar ze heeft
zich groot gehouden".
Mah uit Burkina Faso
werd op haar achttiende de
tweede vrouw van Omar
Drabo. Ze is niet enthousiast
over haar huwelijksvoltrek
king. "De huwelijksdag was
geen feest voor mij. Ik zag
niets in die man, maar mijn
ouders stuurden er op aan
dat wij trouwden".
Het statistiek over vrije
tijdsbesteding op de exposi
tie is hèt bewijs dat er een
groot verschil bestaat tussen
Westerse- en Derde Wereld
vrouwen. In Nederland
heeft de gemiddelde vrouw
58,1 procent vrije tijd. In de
Derde Wereldlanden kan
een vrouw slechts 17,3 pro
cent van al haar tijd aan zich
zelf besteden.
(De expositie 'Het sterke
geslacht is tot en met 27 au
gustus te zien in het Rijks
museum voor Volkenkunde
'Justinus van Nassau' in
Breda. Voor meer informa
tie: 01686-2693).
Farmacoloog Thörig: "Bejaarden, zware rokers en kamerbewoners kans op vitaminegebrek"
Het staat vast dat Nederlanders, wanneer ze
gevarieerd eten, voldoende vitamines
binnenkrijgen. Het probleem is echter dat de
Nederlandse eetgewoonten vrij slecht zijn,
waardoor er risico-groepen bestaan die een grote
kans lopen te weinig vitamines op te nemen. Niet
zo weinig dat ze er scheurbuik of Engelse ziekte aan
overhouden, maar wel zo weinig dat ze veel minder
weerstand hebben en sneller ziek worden.
Dit is de mening van farma
coloog L. Thörig, coördina
tor van het nu twee jaar oude
Vitamine Informatiebureau.
Hij vindt dat medici, voor
lichters en politici er weinig
of geen rekening mee hou
den dat deze risico-groepen
echt bestaan.
Het Informatiebureau ver
zamelt resultaten van onder
zoeken naar vitaminege-
bruik en -gebrek, stimuleert
onderzoek in die richting en
is mede-financier van een
aantal onderzoeken. Met al
deze informatie hoopt het
Vitamine Informatiebureau
deskundigen ervan te over
tuigen dat er inderdaad men
sen in Nederland zijn die
door wat voor omstandighe
den dan ook te weinig vita
mines binnenkrijgen.
Nu is dit niet het enige wat
het Vitamine Informatiebu
reau doet, maar het is wel dé
taak die verklaart waarom
dit bureau geheel wordt gefi
nancierd door Hoffmann -
Zo kunnen de nieuwe zomercoupes e
nog tal van varianten.
Er goed uitzien, 'er niet te
veel tijd aan hoeven beste
den en net een tikje anders
dan de buurman of buur
vrouw, dat staat velen voor
ogen bij een bezoek aan de
kapper. En die staat elk sei
zoen weer voor de opgave de
internationale trends voor
zijn klanten te vertalen, want
de tijd dat in Parijs, Londen
of Berlijn een haarlijn werd
gecreëerd, die dan klakke
loos op elk hoofd werd ge
plant, ligt ver achter ons.
Van het creëren van een
nieuwe lijn voor zijn klanten
maakte Tom Westen in sa
menwerking met de firma
Schwartzkopf een wed
strijd.
Op basis van de internatio
nale trends gingen zijn me
dewerkers aan de slag. Het
resultaat was 42 leuke modi
euze kapsels, waaruit de
'lijn' voor de Westensalons
in Leiden, Alphen en Oegst-
geest werd gedestilleerd:
'Natural' voc
'Survival'
Kenmerken
lijn is het natuurlijke, non
chalante en toch volumineu
ze karakter. De bovenlagen
in kort en middellang haar
zijn kort, lange haar mag ge
lijke lengten houden. De lij
nen zijn zacht, met wat 'fran
jes' die losjes in de nek en
het gezicht vallen. Bij
varieert de lengte
van bros met een kuifje tot
vrij lang met eveneens een
accent op de voor-partij die
opzij of naar achteren gedra
gen. Wax en gel ondersteu
nen de nonchalante lijn van
de kapsels.
Een kleurtje in het haar
mag natuurlijk ook weer de
ze zomer, als het er maar heel
natuurlijk uitziet. Vooral de
'2 in 1' kleur zal veel worden
toegepast. Dit houdt in dat
een warme kleur wordt ge
combineerd met blond, aan
gebracht met een kam.
La Roche, een groot Zwit
sers farmaceutisch concern.
Hoffmann - La Roche is
marktleider op het gebied
van ruwe vitamines. Er be
staan in totaal dertien ver
schillende soorten vitami
nes en deze worden door het
Zwitserse concern aan de
handel geleverd. De ruwe vi
tamines worden zowel in ge
neesmiddelen als in gewone
alledaagse levensmiddelen
verwerkt.
door
Pien Wildeman
In Nederland staat echter
in de Warenwet vast dat ru
we, dus chemische, vitami
nes niet in levensmiddelen
mogen worden verwerkt. Er
bestaan, zoals altijd, enkele
uitzonderingen. Zo worden
chemische vitamines op het
ogenblik toegevoegd aan
margarine (A en D), maal
tijdvervangers ('dieet-maal-
tijden'), sportvoedingspre
paraten en rozebottelsiroop.
Volgens het Vitamine In
formatiebureau is het
vreemd dat het in Nederland
verboden is om chemische
vitamines toe te voegen aan
levensmiddelen. Thörig
denkt dat het bij voorbeeld
een goede zaak zou zijn vita
mines toe te voegen aan
vruchtensappen en dagelijk
se maaltijden in bejaarden
huizen.
"De vitamines in het eten
dat uit enorme keukens
komt en dan nog door een
groot gebouw moet worden
rondgebracht, zijn 'op de
plaats van bestemming' bij
na geheel verdwenen. Dit
komt onder meer door te
lang koken, opwarmen en
blootstellen aan de open
lucht, waar verschillende
soorten vitamines niet tegen
kunnen".
Opgewarmd
"Bejaarden, die elke dag
zo'n opgewarmde prak krij
gen voorgeschoteld, lopen
mede hierdoor het gevaar te
weinig vitamines binnen te
krijgen. Op het ogenblik on
derzoekt prof. Van Staveren
van de Landbouw universi
teit Wageningen of bejaar
den voldoende vitamines
binnen krijgen. Dit is te on
derzoeken door het bloed te
analyseren. Thörig heeft
zich ervoor ingezet dat Hoff
mann - La Roche dit onder
zoek mede-financiert.
Het Vitamine Informatie
bureau inventariseert dus
welke groepen een risico lo
pen te weinig vitamine bin
nen te krijgen. Met andere
woorden het bureau wijst de
potentiële afzetmarkt voor
haar sponsor Hoffmann - La
Roche aan.
Dit betekent niet, zo bena
drukt Thörig, dat hij met
handen en voeten is gebon
den. Hij heeft bij de oprich
ting van het Vitamine Infor
matiebureau statuten sa
mengesteld waarin staat dat
het bureau onafhankelijk
kan opereren. Deze statuten
zijn zowel door Hoffmann -
La Roche, als door de Ad
viesraad van het bureau
bestaande uit deskundigen
op het gebied van voeding,
vitamines, farmacologie,
voorlichting, gynacologie en
verloskunde ondertekend.
Risico-groepen
Het Vitamine Informatiebu
reau stelt zich ten doel bij de
consument en intermediaire
doelgroepen de kennis over
vitamines en juiste vitami
ne-voorziening te bevorde
ren. Deels door zelfstandige
voorlichting en deels door
samenwerking met andere
voorlichtende organisaties.
Zo heeft het bureau net een
video samen met de Natio
nale Kruisvereniging ge
maakt over vitamines.
Niet alleen in Nederland
financiert Hoffmann - La Ro
che een dergelijke bureau.
In Duitsland, Frankrijk,
Spanje, de Verenigde Staten
en Brazilië bestaan al veel
langer Vitamine Informatie
bureaus. Veel van de kennis
van Thörig over vitamine-
onderzoeken, komt van de
andere bureaus. Elk bureau
sluist nieuws door naar het
hoofdkantoor van Hoff
mann - La Roche in Basel en
van daar uit worden de
nieuwtjes verspreid.
"Uit veel buitenlandse on
derzoeken blijkt dat er wel
degelijk risico-groepen zijn.
Ten eerste zijn dat de men
sen met eenzijdige eetge
woonten. Dit zijn vaak ka
merbewoners, alleenstaan
den die geen zin hebben
voor zichzelf te koken en be
jaarden. Deze mensen krij
gen vaak te weinig vitamine
C binnen", vertelt Thörig.
"Maar ook drugs-gebrui
kers, mensen die veel alco
holische dranken drinken,
zware rokers - en dan bedoel
ik mensen die meer dan
twintig sigaretten per dag ro
ken - topsporters,
die op dieet zijn en medicijn-
gebruikers lopen kans op
een gebrek aan vitamine. En
hierbij denk in ook aan vrou
wen die nog een sub-50 pil
slikken. Het staat vast dat
hormonen slikken invloed
heeft op de vitamine-huis-
houding".
Volgens Thörig behoort
een groot deel van de Neder
landers tot één van die groe
pen en voorlichting is daar
om nog dringend nodig. "Ik
wil de consument helpen si
tuaties te onderkennen
waarin lichte vitamine-te-
korten kunnen onstaan".
Overdosis
Aan de andere kant is te veel
vitamine ook niet goed. De
meest voorkomende overdo
seringen zijn van vitamines
A en D. Deze vitamines kun
nen zich namelijk ophopen
in het vet onder de huid. Te
veel vitamine A kan leiden
tot haaruitval, droge huid en
jeuk. Te veel vitamine D kan
hoofdpijn, weinig eetlust,
duizeligheid, droge mond en
overgeven tot gevolg heb
ben. Teveel vitamine B-
komplex, C, E en K kunnen
onder meer leiden tot hoge
bloeddruk, allergische reac
ties, diarree en hoofdpijn.
Farmacoloog Thörig vindt het vreemd dat het in Neder
land is verboden chemische vitamines aan levensmiddelen
toe te voegen. (foto gpd>
„Dit betekent dat consu
menten moeten uitkijken
met vitaminepreparaten en
van te voren goed moeten
nagaan of het noodzakelijk
is extra vitamines in te ne
men", aldus Thörig. Hij wijst
erop dat er nog steeds men
sen zijn die denken dat na
tuurlijke vitamines beter
zijn dan chemische. "Dit is
absoluut niet waar. Chemi
sche vitamines zijn net zo
goed of slecht als natuurlijke
vitamines".
Naast voorlichten, advise
ren en het stimuleren van
onderzoek, geeft het bureau
elk kwartaal een bulletin uit
met daarin informatie over
de nieuwe onderzoeken en
andere wetenswaardighe
den op het gebied van vita
mines. Dit bulletin is spe
ciaal bedoeld voor de media.
Voor consumenten die meer
over vitamines willen weten
heeft Thörig de brochure '99
x Waarheid en Onwaarheid
over vitamines' samenge
steld. Het boekje is te bestel
len door f.2,50 te storten op
rekening 544514297 van de
ABN te Mijdrecht (postgiro
nummer van dit kantoor is:
2070097) t.n.v. Vitamine In
formatiebureau.
Niet zijn couturekleding
voor de komende tijd, maar
de opening van het Frans
Molenaar Design Centre aan
de Jan Luykenstraat 104 in
Amsterdam, was het belang
rijkste nieuws van Frans Mo
lenaar. Hij is allang niet
meer uitsluitend een ont
werper van dure exclusieve
kleding. Zo kleedt bij bij
voorbeeld de Haarlemse
bloemenmeisjes aan, ont
werpt bedrijfskleding, da
mes- en herenconfectie,
schoenen, tassen, sieraden
en brillen (voor de Oogap
peloptiek).
De opzet en inrichting van
het Design Centre, dat door
Adèle Bloemendaal werd ge
opend, heeft hij, zo meldde
hij trots, helemaal zelf ont
worpen.
Het Design Centre moet
een informatiepunt worden
over de Frans Molenaar-acti
viteiten. Wie wil weten waar
de herenconfectie te koop is
of Frans Molenaar voor een
project wil inschakelen kan
daar met zijn vragen terecht
(020-718064). Daarnaast
wordt er zijn confectie-kle-
ding, - "en wellicht of en toe
eens een afgeprijsd couture-
jurkje", verkocht.
Met de presentatie van net
Contructivistisch Drieluik
in Utrecht net achter de rug,
een show in Tokyo op 24
april in voorbereiding, was
de couture-collectie dit keer
vrij klein maar gaf toch een
goed idee van wat Molenaar
voor de zomer voor ogen
staat.
Geometrisch vormen be
palen ook dit keer weer het
beeld bij Molenaar. Zijn
jurkje is heel eenvoudig,
recht gesneden met strakke
lange mouwen en een rok-
lengte die de knie vrijlaat.
De schouders krijgen maar
een licht accent. Een jurkje
in wit linnen siert hij op met
driehoeken, vierkanten en
brede diagonale banen in fel
le kleuren. Een apart accent
krijgen deze jurkjes doordat
Frans Molenaar er grote los
se, vierkante kragen op laat
dragen, hier en daar een
driehoek niet helemaal vast
zet en het geheel combineert
met enorme vierkante hoe
den.
De pantalon, die ook in de
ze collectie niet ontbreekt
valt vanaf de heupen recht
naarbeneden en wordt ge
combineerd met een taille
jasje, een strak aansluitend
model dat er in diverse leng
ten is of een ruimvallende
doorkijkblouse.
Bijzonder fraai en heel
mooi van kleur in een collec
tie waarin combinaties van
zwart en bruin de boventoon
voeren, zijn Molenaars man
telpakken in suède en run
dernappa. Voor deze pak
ken, en ook voor van zijn kle
ding in textiel, voert Mole
naar het tulprokje weer op.
Op dit rokje wordt een kort,
de taille nauwelijks bedek
kend jasje gedragen met een
dubbel rij knopen en een
kleine sjaalkraag.
Naast puur klassieke man
telpakjes in de Chanelstijl,
maakt Molenaar ook een
heel zwierige drie-delige
combinatie van die bestaat
uit; een strakke rok, een
strapless topje en een wijd
klokkende 7/8 mantel. Wat
dit geheel zo apart maakte
was de afwerking van brede
felroze biezen.
De bruid, die na een half
uurtje traditioneel de parade
afsloot ging gekleed in een
ivoorwitte, slankgesneden
jurk, waarvan de losse, wat
op lamellen lijkende pan
den, op verschillende hoog
ten dichtgestikt, om de be
nen zwierden. Het korte bo
lero-jasje liep uit in een grote
strik, waarvan de uiteinden
een sleep vormden.
HENRIËTTE v.d. HOEVEN
"Ik steek niks aan! Ik steek helemaal niks
De man die deze woorden had uitge
spuwd, nam een felle haal van een sigaret,
die daarmee meteen z'n beste tijd had ge
had. Met een geroutineerde beweging van
duim en wijsvinger schoot hij het peukje
weg. Het kwam terecht op een wit lint
waarop met zwarte letters stond: 'Rust
Zacht Lieve Vader'. Langzaam begon het
peukje de letter i van deze tekst weg te
schroeien. Maar voor zulke kleinigheden
had de man geen oog. Hij keek kwaad
naar een wat dikkige heer die tegenover
hem op een draagbaar zat.
"Zo, Van der Pot, dus jij staakt, jij wei
gert werk. Weet je wel dat je dat je baan
kan gaan kosten?", zei de heer dreigend.
Van der Pot keek de dikke uitdagend
aan en brieste een laatste restje rook uit
zijn neusgaten. "We beginnen toch niet te
dreigen, Luitgaarden, is het wel! Ik kan
overal terecht. Voor iemand met mijn vak
is er altijd werk aan de winkel. Ik heb
laatst nog een prachtig aanbod gekregen
van e$n croissanterie"
De heer tegenover hem snoof. "Ik zal je
één ding vertellen: als jij niet een-twee-drie
zorgt dat die oven gaat branden, kun je je
jas aantrekken", zei hij.
"Ik vertik het", antwoordde Van der Pot.
"Dan weet je wat je te doen staat". De
ogen van de dikke fonkelden kwaadaar
dig.
"Luister i
zelf, wees ee
u eens Luitgaarden, zeg nou
s eerlijk: ze kunnen ons toch
niet ook nog eens op zaterdag laten wer
ken. Heel Nederland zit te barbecuen en
wij moeten in die bloedhitte werken. Ik heb
er van de week al zo'n stuk of veertig ge
had, het wordt me nu toch echt te gortig. Ze
gaan maar dood tegenwoordig 'alsof het
niks is. Maar een beetje rekening houden
met de werkman, ho maar!".
"Ik zeg niet dat je uit je neus loopt te di
neren, Van der Pot. Dat hoor je mij niet
zeggen. Maar wat moet dat moet! Je kunt
het die mensen gewoon niet aandoen om
die man nog een dag extra boven aarde te
laten staan. Stel je eens voor: maandag ko
men ze de urn halen, maar niks hoor. Dan
ligt hun lieve dode nog in dat goedkope
kistje. Kijk zelf eens hoe die man erbij ligt,
een vulpen heeft meer ruimte. Denk je dat
zoiets het rouwproces ten goede komt? En
waar blijft onze service op die manier?"
"Het is wel toevallig dat die service al
tijd van mijn kant moet komen. Jij, als on
dernemer trekt straks je witte handschoen
tjes weer aan, je zet je goochelaarshoed op
en hup, vol gas naar moeder de vrouw. En
ik, ik sta hier tot half vier te zweten bij die
oven. Die figuur hier lijkt me niet iemand
die gauw is opgebrand".
"Man, man, wat doe je weer moeilijk.
Volgende week gaan we met de bonden om
de tafel zitten. Dan heb jij misschien de
week daarop al je vrije zaterdag".
"Dat hoor ik nu al drie weken".
"Op mijn erewoord. Ik zal sterven als het
niet waar is. Joh, strijk je hand nou eens
over je hart. Al doe je het maar voor die
man hier", zei de dikke, terwijl hij gebaar
de naar de dode die, met zijn handen ge
vouwen op zijn buik, een beetje als een ren
tenier, in de kist lag.
"Net of die man daar wat van zal mer
ken. Ik heb er hier nog nooit een dankjewel
horen zeggen, jij soms?"
"Je wilt-het niet begrijpen, je wilt het ge
woon niet begrijpen. Nou goed, dan zeg ik
het nog één keer: jij steekt nü die oven aan.
Zoniet, dan ligt maandag je ontSlagbewijs
in de bus". Als om zijn woorden kracht bij
te zetten gaf de dikke een klap tegen de kist
van de dode. Daarna trok hij zijn vest
recht en nam hij zijn hoge zije van de
draagbaar. Van der Pot zag hoe de boven
kant van de hoed glom als een grammo
foonplaat. "Zij die gaan leven groeten u,
Van der Pot. De doden liggen maandag al
weer vroeg op me te wachten". Na die
woorden draaide de heer zich resoluut om
en verdween hij achter een met leer verste
vigd gordijn.
Van der Pot wou hem nog wat naroepen,
maar de woorden kwamen niet. Met een
blik vol haat keek hij naar de oven. Daar
na boog hij zich zuchtend over de dode en
zei hij: "Zeg, vader, had je nu niet voor één
keer in je eigen tijd kunnen sterven".
EINDREDACTIE
HENK HOUTMAN EN
HENRIËTTE v.d. HOEVEN
Angela Pinneberg
