'Over 25 jaar hartziekten nog
slechts probleem van oude dag'
Gietijzeren monster: symbool van Parijs
Nu al meer dan 95 procent kans voor patiënten er bovenop te komen
Leidse baptisten groeiden vorig jaar met 14 procent
PAGINA 2
VRIJDAG 31 MAART 1989
Interview
DEN HAAG - „Als we zo
doorgaan - en we doen het
goed bij de j eugd - zal over 25
jaar worden geconstateerd
dat hartziekten bij de oude
dag horen en hun eigen pro
blemen opleveren. Maar dan
gaat het niet meer om volks
gezondheidsprobleem num
mer één zoals nu."
Dat zegt dr. W. Stiggel-
bout, arts, directeur van de
Nederlandse Hartstichting
(NHS), tijdens een gesprek
naar aanleiding van de Na
tionale Hartweek (3-9 april)
en ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan van deze or
ganisatie. In 1964 met niets
begonnen en dus onbekend,
opgericht door een groepje
hartchirurgen, politici en za
kenlieden. Nu een stichting
met 75 medewerkers, een
jaarbudget (1988) van f 37
miljoen en een grote be
kendheid.
door
Kees Cornelisse
Stiggelbout (58) kwam in 1978 bij de
NHS. Hij had toen al een internatio
naal gekleurde loopbaan achter de
rug. Was gouvernementsarts in
Britse dienst in West-Afrika, ging
via Nieuw-Guinea naar Australië.
Specialiseerde zich na terugkomst
in de cardiologie. Ontving zijn op
leiding onder meer bij de befaamde
hartspecialist prof. Durrer in Am
sterdam. Was daarna zeven jaar car
dioloog in Apeldoorn. Hij voert de
NHS-directie samen met drs. J. van
Deth; onder Stiggelbout ressorte
ren de medische en de personeels
zaken.
Vijfentwintig jaar geleden en nu.
Frappante verschillen. Stiggelbout:
„Als iemand in 1964 een hartinfarct
kreeg, of wat erop leek, dan werd hij
niet opgenomen in een bewakings
eenheid. Nee, je moest zes weken
plat op bed, rusten. Met eten en
wassen werd je geholpen. De sterfte
was toen 30 procent; de kans om 'er
uit' te komen dus 70 procent. En als
je uit het ziekenhuis kwam was één
ding hard nodig: revalidatie. Want
het lichaam was geen steek meer
waard".
„Revalidatie was één van de eer
ste zaken die de NHS aanpakte. On
ze commissie revalidatie bestaat
volgend jaar een kwart eeuw. Ja, het
hart was hersteld, maar de andere
spieren hadden stilgelegen. Men
dacht: rust is de oplossing; er was
niet veel anders. Er werd wel onder
zoek gedaan. Bijvoorbeeld naar de
oorzaak van het plotseling zonder
waarschuwing overlijden van pa
tiënten (bijna 30 procent)."
Monitor
Als gevolg van het werk van Nobel
prijswinnaar Bernard Lown werd
de monitor ingevoerd: hartbewa
king ontstond. Men zag dat veel pa
tiënten met hartstilstand waarschu
wende hartritmestoornissen had
den. Daardoor kwam de hartdefi-
brillator (letterlijk: ontschokker) als
elektrisch hulpwerktuig in zwang.
Vervolgens werd vrij snel meer ap
paratuur ontwikkeld. Het bleek dat
je patiënten 24 uur moest volgen."
„Daarbij ontstond het inzicht dat
de verpleegkundige hier even be
langrijk is als de arts, de zogeheten
verlengde armconstructie, die nu
nogal in discussie is. Geleidelijk na
men de verpleegkundigen in de
hartbewakingsafdelingen de taken
over van de cardiologen. De eerste
pacemakers waren er; grote kasten
met veel problemen. Nu zijn het
vernuftige miniatuurapparaatjes.
Toen ook kwam de elektronicus in
beeld, die tot dan toe als 'monteur'
in het ziekenhuis rondliep. Dit was
een revolutie op zich, want nu gaat
het om mensen met een hts-oplei-
ding."
Wat deed de harststichting in dit
geheel? Stiggelbout: „Een voor
beeld. Mijn voorganger, dr. E. Dek
ker, wilde alle huisartsen van een
defibrillator voorzien. Maar er was
geen fabriek die het apparaat in gro
te hoeveelheden voor f 800 wilde of
kon maken. Toen heeft hij een defi
brillator bij een aantal voetbalclubs
uit de eredivise gestationeerd. Daar
zaten dan mensen
cediensten tijdens de wedstrijd
het stadion voor de bediening."
„Maar nog mooier was dat de j
bulancebroeders daarna het appa- patiënt (eerste lijnszorg)
raat mee mochten nemen en de hele vangnet. Mondhygiënisten betrok
week gebruiken. Ze brachten op die
patiënten levend r
nen. Zo hebben we een werkgroep
pacemakerstimulatie opgericht,
dere paramedici. "Mede daardoor Getracht wordt in een zo vroeg mo-
wordt de hulpverlening dichtbij de gelijk stadium beschadiging van de
hartspier te voorkomen dan wel te
verminderen. De betablokkers die
de farmacoloog Black (Nobelprijs
ken we erbij. Waarom? Omdat
sen met hartkleppen van kunststof 1988) ontwierp bleken als belang-
het ziekenhuis dan anderen. Toen grote kans lopert op infecties vanuit rijk aspect te hebben dat ze de zuur-
wilde iedereen zo'n ding en werden de mondholten. Dat was voordat stofbehoefte van het hart verminde-
aids ten tonele kwam nog de enige
alle ambulances ermee uitgerust,
De Hartstichting hoefde niets te dodelijke infectieziekte,
doen. Kijk, dat was dus één van die nig bekend."
kleine gaatjes in het grote net
de gezondheidszorg waar e
'duwtje' effect kan hebben,
kiein Kleine stapjes
Kleine stapjes, met grote gevolgen?
Nog enkele duwtjes: congressen Stiggelbout: „Ja, zo proberen
i. Van groot belang bij een hartin
farct als één slagader dicht gaat en
de andere zijn vernauwd. Die beta
blokkers werken trouwens ook bij
hoge bloeddruk en ritmestoornis
sen van het hart."
Bij welk jaartal zijn we
verpleegkundigen (déze week jets te doen om voorwaarts te kun- land? Stiggelbout: „In 1975; toen
was de sterfte tot ongeveer 15 pro
cent gedaald. Daarna kwam de re
volutie van de trombolysen: midde
len die bij acute infarcten, de afslui
ting van de kransslagader opheffen,
zodat schade voor hart en omgeving
wordt voorkomen of verminderd.
Dat ging met horten en stoten. Maar
je kunt zeggen wat iedere huis
vrouw weet: als je maar vroeg ge
noeg caustic soda in de afvoer gooit
dan wordt verstopping van de goot
steen voorkomen".
In elk geval zijn de cardiologen
met die vordering best blij. Weer
zo'n voorbeeld van wat de NHS
doet: twee artsen kregen geld, dat er
anders niet was, om te zien met be
hulp van welke technische midde
len onderweg in de ambulance of
thuis alvast de 'ontstolling' kan
worden ingezet. Dat lijkt te slagen:
vooral de Rotterdamse aanpak met
een computercardiogram ter plek-'
ke maakt kans tot dé methode te
worden gekozen. Huisartsen of ver
plegers kunnen de beslissing ne
men. En juist dat eerste half uur is
van het allergrootste belang.
En daarom is de Hartstichting zo
belangrijk: „Zonder bureaucratie
kunnen we in een paar dagen beslis
sen of er geld nodig is dat elders,
ook door de bezuinigingen, nu net
niet beschikbaar is. Dat 'kleine
geld' is elementair. Iemand zei eens:
„Op de wetenschapsmarkt is de gul
den van de Hartstichting een daal
der waard en ik kan dat alleen maar
beamen".
Binnen week
En de voortgang van de ontwikke
ling? Stiggelbout: „Dankzij de
trombolyse is de sterfte in de klinie
ken nu 2,5 tot 5 procent. Had je vroe
ger zo'n 70 procent kans er uit te ko
men, nu is dat tenminste 95 procent.
En tot grote verbazing van het ge
zin, binnen één week ben je terug!
Onderzoek en preventie hebben de
totale sterfte van 4200 per miljoen
tot 3000 teruggebracht. Die daling is
waarschijnlijk voor de helft aan pre
ventie en behandeling toe te schrij-
Hoe nu verder? Stiggelbout:
„Plannen voor verdere activiteiten
hebben we altijd. Die hebben nu te
maken met preventie van risicofac
toren als bewegingsarmoede en
stress. Daarom vinden we het heel
jammer dat in het „Kerndocument
Gezondheidszorg", een nota van
staatssecretaris Dees die binnen
kort verschijnt, iets ontbreekt. Er
worden risico's in genoemd als vet-
gebruik, roken en alcohol. Maar ho
ge bloeddruk, gebrek aan beweging
en stress staan er niet in".
"En men moet zich niet vergis
sen: uit onderzoek is al gebleken dat
beweging en stress ook bij jonge
kinderen een rol speelt. Hadden we|
vroeger niet gedacht. Maar nu gaan
we ons daarop concentreren. En als
we het goed doen bij de jeugd dan is
over 25 jaar hartziekte een pro
bleem van de oude dag. maar ni^t
langer volksgezondheidsprobleem
Kan hartziekte geheel verdwij
nen? Stiggelbout: „Dat idee heb ik
niet. Maar we moeten dus beseffen
dat er een verschuiving zal optre
den. Zeg maar naar de 'derde leef
tijd'. Dan moeten we het gezond
heidsbeleid zo maken dat die groep
niet de dupe wordt. Het laatste stuk
van het leven moet ook zo leefbaar
mogelijk worden gemaakt. Invalidi
teit en ellende door ziek zijn moet
zoveel mogelijk worden voorko
men. Dan is het niet meer :oma 2'
de stoel, maar oma gaat met haar
kleinkinderen wandelen".
„Daarvoor is nog een mentali
teitsverandering nodig. En ook hier
geldt: jong geleerd is oud gedaan.
Als we in de leeftijdsgroepen van nu
tot 30 jaar meer preventie kunnen
realiseren werkt dat gunstig door
voor later. Wat wij dus doen is: in
zicht geven in de problemen. Als
men er niet naar wil handelen dan
kunnen we daar ook niets aan doen.
De Hartstichting is er ook niet om
operaties te betalen; wel steunen we
projecten van patiëntenverenigin
gen".
Harde acties
"We praten ook niet voor de be
roepsbeoefenaars, die kunnen voor
zichzelf opkomen. En verder probe
ren we steeds in de gaten te houden
wat de problemen zijn van groepen
die niet voor zichzelf kunnen opko
men. Soms kunnen patiënten dat
zelf wel. Denk maar aan de harde
acties van hartpatiënten als die on
der leiding van Henk Fievet. Men j
bezette de Tweede Kamer en dat
werkte naar de politiek gunstig uit
voor het uitbreiden van de hartchi-
rurgie".
DEN HAAG - Vandaag is het pre- Maar Eiffel had de volledige in-
cies 100 jaar geleden dat zo'n hon- stemming van de autoriteiten in zijn
derd feestelijk gestemde genodig- land, die in 1889 de honderdste ver
den zich verzamelden op de'Champ jaardag van de Franse Revolutie
de Mars' aan de oevers van de Seine wilden opluisteren met een Wereld-
niet nadat hij zich ga- bouwwerk sinds de realisering van wicht draagt van een gemiddelde
rant had gesteld voor het overgrote de 147 meter hoge pyramide van man.
deel van de 6,5 miljoen francs die de Cheops in 2600 voor Christus. In Het idee voor de 'toren van 1000
4500 jaar was dus een vooruitgang voet' (300 meter)
heid kregen de
den te bestijgen
bouwwerk dat die dag werd opgele-
toren volgens hem zou gaan kosten,
De Franse minister van handel er
tevens voorzitter van het organisa
tiecomité, Lockroy, droeg slechts
de Franse hoofdstad Parijs. Zij tentoonstelling. Daarop moest de
de eersten die de gelegen- aardbewoners worden getoond tot
dan 1700 tre- welke opmerkelijke wetenschappe- 1,5 miljoen daarvan bij en Eiffel be- dan 100 meter over heen.
lijke en geestelijke resultaten de taalde de resterende 5 miljoen uit
ij lpaal uit de Franse geschiedenis gen zak, in ruil
geboekt van 22 meter en de Franse ontsproten uit het brein van de man
ingenieur ging daar in een bouwtijd die hem uiteindelijk verwezenlijk-
Een andere revolutionaire
verd en vanaf de top een ongekend had geleid.
hij het nieuwing was dat Eiffel de elemen-
te. Al in 1832 (het geboortejaar
Eiffel) stelde de Britse uitvinder Ri
chard Trevithick tevergeefs voor
1 dergelijk monument op te rich-
uitzicht bood op de lichtstad
haar wijde omgeving. Hun gast- duidelijke blikvanger
heer, Gustave Eiffel, was erin ge- 'Exhibition Universelle'
iets meer dan twee jaar had hen
De organisatoren zochten een
hun
Eiffel
weten te overtuigen
recht kreeg zijn bouwsel tot 1909 te ten van zyn toren niet liet maken op ten ter gelegenheid 1
door
Walter Oostelbos/ANP
zijn droom te verwezenlijken het dat zijn 300 meter hoge gietijzeren
hoogste gebouw van de wereld te toren veel degelijker en levensvat-
construeren. baarder was dan de andere ingezon
den ontwerpen, waaronder dat voor
een evenhoge guillotine. Een monu
ment uit steen was volgens de inge
nieur veel te zwaar en staal werd
door hem te licht bevonden, omdat
hij vreesde dat een stalen toren veel
te gevoelig zou zijn voor de wind.
De in Dyon geboren ingenieur had VriiViPiHchp^lH
daarvoor wel langdurig strijd moe- V TljneiClS Deeid
ten leveren met de bevolking van de Eiffel wist waarover hij sprak. Hij
Franse hoofdstad, die niets moest had een enorme internationale re-
hebben van de 'nutteloze en mon
sterlijke toren' die hij in hun mid-
den wilde laten verrijzen. Zo had hij onder die uit 1877
onder meer de protesten getrot- Douro bij de Portugese stad Oporto,
seerd van een aantal vooraanstaan- Daarnaast was hij verantwoordelijk
de artiesten onder wie de schrijvers vnnr rip enorme dakconstructie uit
de plaats waar deze verrees. Nor- ring van de 'Reform-bill', de
waarlijk lucratieve maal voor die tijd was dat onderde- Britse grondwet, in datzelfde jaar.
de tentoon- len van soortgelijke bouwsels ter
il_ plekke werden gegoten, waarna na
veel passen en meten gaten werden
exploiteren,
Dit bleek
zaak. Al in het jaar
stelling zelf passeerden bijna 2
joen bezoekers de kassa's en had Ei
ffel 75 procent
Zelfs de eerste ruwe constructie-
schetsen van de Parijse toren kwa-
niet van de hand
terug verdiend. Zijn toren
de bouwkosten geboord om de stukken met bouten maarde Franse ingenieur, r
trekpleister van het evenement
dé aan elkaar te zetten.
diens assistenten Maurice Koechlin
t Emile Nouguier. Toch verdient
Maar Eiffel liet een werkplaats
versloeg onder meer het Britse"pa- bouwen waar de 18.000 gietijzeren Èiffel alle kredïet voor de naar hem
viljoen en de Amerikaanse 'Wild stukken werden voorgefabriceerd genoemde'verticale hemelbrug'die
Westshow' van niemand minder inclusief de enkele miljoenen gaten sinds de opening al door meer dan
dan Buffalo Bill met verve. waar de bouten doorheen moesten. 100 miijoen mensen is bëklommen.
De Amerikaanse uitvinder Tho- De bezigheden van zijn werkne- Hij was degene die de tekeningen
s zelfs zo onder
de indruk dat hij de bouwer in het daardoor uiteindelijk op niet veel
gastenboek omschreef als 'Gods J
s op de 'Champs de Mars' leken vervolmaakte, de Franse autoritei-
dan het monteren
Mecanicien' en de Franse populaire reusachtig 'meccano-bouwsel'.
ten enthousiast maakte voor het
project en het risico durfde dragen
voor het mislukken daarvan. En het
En verder was de toren ook archi- was ook Eiffel die aan het begin van
tectonisch opzienbarend. Eiffel had de twintigste eeuw als eerste de we-
De Eiffeltoren sloeg alle records op zün geesteskind niet alleen zo ont- tenschappelijke kwaliteiten van de
bouwkundig gebied. Zo was hij het worpen dat het windsnelheden kan toren inzag door er radio-antennes
weerstaan tot een (overigens nog op te plaatsenmm1
Guy de Maupassant, Alexandre hetzelfde materiaal
Dumas en de componist Charles de Parijse Wereldtentoonstelling
Gounod èn zelfs alle risico's op zich '•••-■-
genomen die de bouw van zijn gees-
teskind volgens de omwonenden New York verzorgd.
1 windtunnel
1 te vestigen voor experimenten op
Hij had het gebied van de luchtvaart.
uuiiiuu PU'J De Eiffeltoren is mede daardoor
ment' dat "in zijn constmcfieperiode 10.000 ton wegende gevaarte zoda- in de 100 jaar van zijn bestaan uitge-
hoogste object dat ooit door ï-w
senhanden op aarde was neergezet, nooit in Parijs gemeten) 1
een eer die tot dat moment in han- van 250 kilometer per uu
den was van het'Washington Monu- bovendien de druk van het bijna
met zich r
1 brengen.
De ingenieur verwierf dus de op-
1848 tot 1884
reikt van 169 meter.
De Amerikaanse obelisk was
daarmee het hoogste bestaande
töpTad be" nig verdeeld over de vier pijlers, dat groeid tot een ware goudmijn
die met 4,5 kilogram per vierkante de Franse overheid en in alle uithoe-
centimeter gelijk is aan de druk op ken 'J
de poten van een stoel die het ge- worden van Parijs.
de wereld hèt symbool ge- De beroemdeoogappelvan de Parijzenaarsde Eiffeltoren, die vandaag
honderd jaar is geworden. (fotoGPD)
Het groeipercentage dat de Unie
van Baptistengemeenten in Ne
derland de laatste twintig jaar
kende, wordt niet meer gehaald.
Vorig jaar steeg het totale leden
tal van 12.342 tot 12.360. Een groei
van 18 leden blijft procentueel
achter bij de groei van de bevol
king. De Leidse gemeente evenwel
boekte een aanwas van 14 pro
cent. Dat deelt ds. G. Bosveld te
Musselkanaal (daarvóór in Lei
den) mee in het baptistenblad 'De
Christen' van vandaag.
Uit andere geloofsgemeen
schappen kwamen 125 mensen
naar de Unie over. In andere rich
ting gingen er 89. Er onttrokken
zich 224 leden aan de gemeenten
en 14 werden uitgesloten. "Ge
lukkig", schrijft ds. Bosveld,
"werden deze laatste cijfers een
klein beetje verzacht doordat er
53 wederopnames waren". Groei
kenden 39 gemeenten. Arnhem-
Zuid en Spijkenisse met 16 en
Leiden met 14 procent. De snelst
groeiende gemeente was Kam
pen. Die nam toe met 18 procent.
Omgekeerde ontwikkelingen
maakten 38 gemeenten door. Het
zwaarste verlies leed een aantal
gemeenten in Drenthe.
De situatie geeft ds. Bosveld
.des te meer zorg als hy let op het
aantal dopelingen. Dat daalt ge
staag. In de jaren 70 was dat aan
tal soms wel boven de 500. Nu is
het sinds 1970 nog niet zo laag ge
weest. "Hoe gering de groei is,
wordt nog duidelijker als je ziet
dat voor het eerst sinds vijf jaar
het interkerkelijk verkeer weer in
ons voordeel werkt (met onge
veer 36 leden)".
Kwetsbaar
De totale lijst overziende, blijkt
dat de meeste gemeenten in Am
sterdam, Rotterdam en Den Haag
verder ineen dreigen te schrom
pelen en dat kleine gemeenten
extra kwetsbaar zijn voor ont
moediging en voortgaande afkal
ving.
"Groei van een gemeente wordt
ongetwijfeld door vele factoren
mede bepaald", schrijft de vroe
gere Leidse predikant. Econo
mie, sociologie, situering, kader,
leiderschap, geschiedenis, het
speelt allemaal mee, en veel daar
van zal zich aan onze invloed ont
trekken. Maar wat voor baptisten
buiten twijfel is, is dat de'groei
van de gemeente zich niet via na
tuurlijke aanwas of gunstig inter
kerkelijk verkeer moet voltrek
ken, maar als gevolg van het werk
van de Heilige Geest in de weg
van wedergeboorte, bekering en
doop".
"Als het aantal dopelingen
voortdurend terugloopt, zal het
onze gemeenten - en het geeste
lijk kader in Unie en gemeenten
in het bijzonder - moeten bren
gen tot bezinning, onderzoek en
gebed". Uit het overzicht van de
gemeentelijke jaarcijfers blijkt
overigens ook dat groei mogelijk
blijft, zo besluit Bosveld zijn uit
eenzetting.
Gereformeerde Kerken:
aangenomen naar Sneek voor
geestelijke verzorging in het ver
pleeghuis Telanen (deelwerk)
kandidaat J. P. Mellema Ens
(Noordoostpolder).
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Vianen D.
Slagboom Katwijk aan Zee.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Capelle a.d. IJssel
(West) A. F. Honkoop Zwijnd-
recht, voor Leerdam G. Mouw
Genemuiden, 'voor Middelburg
centrum J. J. van Eckeveld Zeist.
Geschiedenis
Onlangs werd in Den Haag het
initiatief genomen tot oprichting
van een Vereniging voor Neder
landse Kerkgeschiedenis. Een
aantal beoefenaars van de vader
landse kerkhistorie vindt dat er in
ons land behoefte bestaat aan een
landelijk platform waar kerkhis
torici en kerkhistorisch geïnte
resseerden, al of niet van beroep
en ongeacht hun (confessionele)
achtergrond, elkaar kunnen ont
moeten om resultaten van onder
zoek te presenteren, gegevens uit
te wisselen, problemen te bespre
ken, enz.
Op zaterdag 22 april om 10 uur
wordt in de Goudse 'Sint Jan' een
'kerkhistorische dag' gehouden
om kerkhistorici en andere be
langstellenden voor de nieuwe
vereniging te interesseren. Ieder
een is welkom. Aanmelding is
niet nodig en er zijn geen kosten
aan verbonden. De Utrechtse
kerkhistoricus dr. O. J. de jong en
de archivaris van het bisdom Den
Bosch, dr. J. Peijnenburg, zullen
een voordracht houden over fa
cetten van kerkgeschiedenis-be-
oefening. Verder worden bezoe
ken gebracht aan enkele kerkge
bouwen, de kerkhistorische afde
ling van het museum 'Catharina-
gasthuis' en uiteraard de Goudse
Glazen in de 'Sint Jan' zelf.
Er is een voorlopig bestuur ge
vormd met dr. H. ten Boom uit
Rotterdam als voorzitter. Belang
stellenden kunnen over deze ver
eniging nadere informatie krijgen
bij het secretariaat, De Visser
straat 34, 2805 SJ Gouda.
Geld voor priesters
De Rooms-Katholieke Kerk in
Italië gaat onder haar leden geld
werven om haar voortbestaan
veilig te stellen. Volgend jaar ver
valt de staatssubsidie voor de sa
lariëring van de ongeveer 40.000
priesters in het land. De gelovigen
zullen de priesters dan zelf moeten
onderhouden.
De staat zal de kerk met ingang
van volgend jaar dan wel niet
meer directe financiële steun ge
ven, indirect wordt de kerk wel
geholpen. Van nu afkunnen Itali
anen jaarlijks ruim f. 3000 aan gif
ten voor de kerk aftrekken bij
hun belastingopgave. Dat geld
kunnen zij storten op het door de
bisschoppen ingestelde 'Centraal
instituut ter ondersteuning van
de geestelijkheid'. En van vol
gend jaar af is het daarnaast ook
mogelijk een deel van de inkom
stenbelasting te bestemmen voor
een cultureel of sociaal doel.
De gelovigen, zeggen de bis
schoppen, zal duidelijk moeten
worden dat de kerk geen super
markt is voor de zielen of een ser
vice-instelling voor geestelijke
goederen, maar dat ze afhankelijk
is van de financiële hulp van haar
leden. De priesters zullen de gelo
vigen erop wijzen dat het niet al
leen gaat om hun salaris, maar
ook om het in stand houden van
het sociale en liefdadige werk en
de missie van de kerk.
De bisschoppen hebben de
priesters gevraagd, een goed
voorbeeld te geven met een 'inge
togen levensstijl'.
Naar de paus. De leider van
de Poolse vakbond 'Solidariteit',
Lech Walesa, wil volgende maand
naar de paus om hem persoonlijk
te bedanken voor diens steun aan
de (officieel nog steeds) verboden
organisatie. "Ik zal de paus be
danken dat hij Solidariteit en ons
land nooit vergeten is en dat zijn
gebed voor een betere toekomst
in Polen is verhoord", zei Walesa
gisteren tot journalisten.
De paus ontving Walesa ook in
1981, toen Solidariteit nog niet
was verboden. Bij bezoeken aan
zijn geboorteland in 1983 en 1987
had de paus eveneens een ont
moeting met hem.
Onafhankelijk. Drie rooms-
katholieke priesters in Hongarije
hebben een 'onafhankelijke be
weging van priesters' opgericht.
Ze beschouwt zich als een alter
natief voor de officiële priester-
vereniging die het beleid van de
Hongaarse regering steunt.
De nieuwe vereniging streeft
naar volledige vrijheid van gods
dienst en scheiding van kerk en
staat in het land. Ze wil ook de
contacten tussen priesters en
priester-studenten verbeteren.
Priesters, zeggen de drie op
richters, moeten zich terugtrek
ken uit vertegenwoordigende po
litieke organen zoals gemeentera
den en parlement. Ook ijvert de
nieuwe beweging voor geweld
loosheid en vervangende dienst
voor dienstplichtigen met gewe
tensbezwaren.
