D
'Ik heb de kunstcritici raak getypeerd'
Bloemrijke schildering van conflict
Alan Rudolph, regisseur van 'The moderns'
VRIJDAG 31 MAART 1989
PAGINA 21
gf m m m m m
The romance of book and sword'; regie: Ar
Hui; hoofdrollen: Cheung Dor Fook, Tat Sil
Sheung, O Yee Lo Re; theater: Kijkhuis, Lei
Chinees avonturenepos 'The romance of book and sword'
Zwaardvechters springen meters
hoog de lucht in en blijven even
zweven om elkaar hun slagen toe te
brengen. Schilden spuwen
vuurstralen, slingertouwen worden
gebruikt om moeiteloos een heel re
giment ruiters beentje te lichten,
het heeft te maken met Kung Fu,
het lijkt op Chinese acrobatiek en
het is allemaal heel anders dan de
filmkijker hier gewend is.
Het spectaculaire - drie uur du
rende - avonturenepos 'The roman
ce of book and sword' kwam tot
stand als een co-produktie tussen
China en Hongkong, en is geba
seerd op een in die landen razend
populaire Kung Fu-roman van de
schrijver Kam Yung. De regisseus-
se An Hui oogstte met dit filmisch
hoogstandje op diverse festivals al
veel bewondering.
Voor de argeloze westerse kijker
is de tweedelige film 'The romance
of book and sword' een merkwaar
dige ervaring. Het meest verrassend
is de schitterende vormgeving. De
film zit vol wijdse opnamen van bij
na surrealistische landschappen.
De gevechten zijn elegant en sierlijk
als ballet, hoewel er soms lelijke
bloedstralen rondspuiten. Vergele
ken met deze verfijnde Chinese krij
gers zijn de helden uit Amerikaanse
actiefilms lompe boerenpummels.
De westerse kijker is gewend aan
fantasieverhalen die zo realistisch
mogelijk gebracht worden. Hier is
eigenlijk het omgekeerde het geval.
Scène uit 'The romance of book and sword
De gebeurtenissen spelen in de
achttiende eeuw, en hebben een re
alistische achterrond. De film tilt
het verhaal echter boven de platte
werkelijkheid uit. Alles is fantasie
rijk en betoverend. De historische
gebeurtenissen zijn in de loop der
i kleurrijke le- aan het bewind van de heersende
keizer Qian Long, die bovendien
zijn broer blijkt te zijn. De film is
Het verhaal gaat over Chen Jia- duidelijk gemaakt voor een publiek
luo, leider van het opstandige ge- dat al geheel vertrouwd is met de
nootschap 'De rode bloem'. Hij pro- avonturen van Chen Jialuo. Perso-
beert (vergeefs) een einde te maken nages worden soms met een half
woord geïntroduceerd, en het ver
haal springt onverwacht van het
ene hoogtepunt naar het andere.
Vooral in het begin kunnen al die
Chinese namen en dynastieën ver
warrend werken. Het is het beste
om alles rustig over je heen te laten
komen. Uiteindelijk wordt toch wel
duidelijk hoe een en ander in elkaar
steekt.
Anders dan de drama's die we ge
wend zijn. is 'The romance of book
and sword' geen verhaal dat naar
een hoogtepunt met bijbehorende
overwinning toewerkt. Het is eer
der een aaneenschakeling van
anekdotes, heldendaden en con
frontaties, waarin telkens de tegen
stelling tussen Chen en keizer Qian
op een andere manier aan de orde
komt. Kenmerkend is ook het open
einde. Chen is in de gelegenheid om
Qian te doden, maar doet dit niet.
Qian legt dit uit als een teken van
zwakte, maar Chen antwoordt: 'Als
ik jou doodt komt er misschien nog
een slechtere keizer'.
Ook op het gebied van de liefde is
er een dergelijke terughoudend
heid. In het tweede deel (getiteld
'Princess Freegance') wordt Chen
bewonderd en begeerd door twee
dochters van een Mohammedaanse
bondgenoot. De beelden zijn vaak
hoogromantisch, maar Chen komt
niet tot daden. Zijn persoonlijke ge
voelens laten zich niet verenigen
met de historische taak die hij zich
zelf heeft gesteld. Ook hier is de
bloemrijke schildering van het con
flict belangrijker damn de oplos
sing ervan. Wie oog heeft voor zulke
eigenaardigheden zal ontdekken
dat dit ogenschijnlijk simpele avon-
turenverhaaltje nog onvermoede
aspecten bevat.
LEO BANKERSEN
VENETIË (GPD) - In Alan
Rudolphs nieuwe film 'The mo
derns' schept de regisseur (een
buitenbeentje in de Amerikaan
se filmwereld) zijn eigen fanta
sie over de bonte kunstenaars
wereld van Parijs in de jaren
twintig. Er werd geleefd bij de
dag en het begrip 'kunst' liet
zich nog relativeren. In een ge
slepen maar humorrijke intrige
maken we kennis met Keith
Carradine die als de kunstver
valser Nick Hart zijn vierde
hoofdrol speelt (na 'Welcome to
L.A.', 'Choose me' en 'Trouble
in mind') onder regie van Alan
Rudolph. 'The moderns' wordt
binnenkort in de Nederlandse
bioscopen verwacht.
door
Pieter van Lierop
Behalve sierlijk vorm gegeven amu
sement, biedt 'The moderns' de in
fluweel verpakte maar niet minder
agressieve stelling dat ver weg de
meest lui die geld investeren in
kunst, zaken doen met kunst, of
schrijven over kunst, niet in staat
zijn om het verschil te zien tussen
kunst of kitsch, echt of namaak, or-
ginaliteit of charlatannerie.'Het kan
niet anders of filmkunstenaar
Rudolph ventileert hier enige
hoogst persoonlijke frustraties.
Alan Rudolph: "Deze film is heel
duidelijk een metafoor voor cinema
zowel als schilderkunst of ongeacht
welke andere artistieke discipline
waar het grote geld op de loer ligt...
Cézanne heeft de werkelijke door
braak gemaakt naar de moderne
schilderkunst, zonder dat hij daar
zelf ook maar een seconde bij stil
stond. Hij bekeek gewoon de we
reld anders, dat was alles. Maar als
je naleest wat er over zijn eerste ex
posities geschreven werd! De critici
vonden het vreselijk, het ergste wat
ze ooit gezien zeiden te hebben. En
kijk eens naar de eerste recensies
die 'Citizen Kane' gekregen heeft!
Het is mijn ervaring dat bij ons in
Amerika de critici het meest conser
vatieve deel van het publiek vor
men. Als zij iets zien dat ze niet be
grijpen of niet al eens eerder heb
ben gezien, dan worden ze bang. Bij
alles wat ze schrijven, verwijzen ze
door naar dingen die ze al kennen.
Zo proberen ze overzicht te houden
en hun intellectuele superioriteit te
beschermen. En de slechtste recen
sies die ik voor 'The moderns' in
Amerika heb gekregen, werden in
New York geschreven en het waren
tegelijkertijd de meest onnozele
stukjes. Ik weet zelf best hoe je een
vernietigende recensie schrijven
kunt, over 'The moderns' desnoods:
Door over Hemingway te beginnen
bij voorbeeld. Hemingway speelt
een volstrekt ondergeschikt rolletje
in mijn film. Maar iedere criticus die
begint met te stellen dat Heming
way niet was zoals hij in mijn film
wordt voorgesteld, verwerpt op die
grond mijn film. Denkt dan klaar te
zijn. De waarheid is natuurlijk dat
die critici net zo min als ik weten
hoe Hemingway in zijn jonge jaren
precies is geweest. Ik weet alleen
heel zeker dat hij niet was zoals die
critici aannemen dat hij geweest is.
Ik pretendeer ook helemaal niet om
historisch accuraat te zijn. Heming
way is een legende. In mijn film
gaat het dan ook ook slechts om de
'schim van Hemingway'.. Aan het
einde van mijn film voer ik de
kunstcriticus op die zegt: 'Dit is een
meesterwerk. Het is godsonmoge
lijk dat dit werk ooit gedupliceerd
zou kunnen worden!' En dat zegt
hij, niet wetend dat hij naar een ver
valsing staat te kijken. Ik meen dat
ik dat daarmee heel wat critici raak
getypeerd heb. Ze zijn zo arrogant.
Ik heb nog nooit een recensie gele
zen van een criticus die zo eerlijk
was te bekennen dat hij niet begre
pen heeft wat hij heeft gezien, dat
hij geconfronteerd werd met iets
dat hij niet bevatten kon, iets dat
volstrekt anders is en nieuw".
Niet historisch
"Nog één keer, voor eens en altijd:
er komen in mijn film geen histori
sche personages voor. Zelfs de his
torische personages zijn niet histo
risch. Daarmee bedoel ik dat er een
Gertrude Stein-achtige matrone in
de film voorkomt die niet Gertrude
Stein bedoeld te zijn. Er is die pia
nist die Satie-achtige muziek speelt,
je hoort zelfs een paar maten van
een bekende Gymnopède maar het
wordt toch weer anders en die man
speelt ook blues. Die man zou van
daag de dag in de kroeg hiernaast
kunnen spelen".
- Ik meende gedurende een paar
seconden aan die Parijse bar anno
1926 zelfs een paar hedendaagse
punkttypes te ontwaren. Of man
keer ik dan iets aan mijn ogen?
"Ik weet niet of jij iets aan je ogen
mankeert. Maar eerlijk gezegd: ik
geloof dat ik het öök heb gezien...
Waarom ik dat deed? Dat spreekt
voor zichzelf, lijkt me... Sommige
mensen vinden dit soort grapjes
met de realiteit binnen een film on
gepermitteerd, anderen vinden het
wel leuk. Maar kijk nou eens om je
heen in deze bar. Deze mensen. Als
je hier een zwart wit-foto van zou
maken en dat afdrukken in vintage
stijl, dan had dit hier toch ook Parijs
1926 kunnen zijn, toch? Ik hoor dat
Ermanno Olmi met 'Legend of a
holy drinker' iets dergelijks doet,
een soort tijdloos Parijs scheppen
waarin periodes naadloos kunnen
verschuiven. Maar Olmi doet het
nadrukkelijk. Dat is meteen het ver
schil tussen Europa en Amerika.
Hier kun je ideeën echt breed uit
werken, in Amerika moet je ideeën
als een dief in de nacht je film zien
binnen te smokkelen".
"Weet je wel hoe moeilijk het is
om in Amerika een film van de
grond te krijgen, als je niet elke vijf
minuten een vette grap of brutale
moord in beeld wenst te brengen.
Wat afwijkt, lust men niet. Kijk naar
Altman en Kubrick, de twee grote
visionaire regisseurs van Amerika.
Ze moeten beiden in min of meer
ballingschap werken. Altman is op
televisie overgestapt. Ik ben gek op
Robert Altman. Heb heel veel aan
hem te danken. Tegen het eind van
de jaren zestig had Hollywood ook
zo'n periode dat de fut er helemaal
uit was. Ik had enkel nog scripts ge
schreven, andere regisseurs geas
sisteerd en zelf een paar korte film
pjes gemaakt, maar ik kwam maar
niet verder. Gedurende anderhalf
jaar had ik zelfs helemaal niks meer
gedaan. Toen kreeg ik een uitnodi
ging om met Robert Altman samen
te werken, maar ik kende zijn films
niet. Had zelfs 'M.A.S.H.' niet ge
zien. Dus ik zei er geen zin in te heb
ben, want ik wilde zelfstandig blij
ven. Maar men kreeg me zo ver dat
'The modems
ik de nieuwe 'Altman' ging bekij
ken: 'McCabe Mrs. Miller', nog
steeds een van de beste films die ik
ooit gezien heb. Toen was ik ver
kocht. Wilde niets liever meer dan
met Altman samenwerken. Dat is
geweldig geworden. Robert gaat je
niks onderwijzen, maar je leert ont
zaglijk veel van hem. Nadien is men
vaak onze films gaan vergelijken.
Wat onzin is. Nou ja, we hebben wel
wat stilistisch voorkeuren gemeen,
maar de verschillen zijn groter. Alt
man is iemand die totaal overzicht
heeft op wat hij aan het maken is,
een grondpatroon dat hij vervol
gens gaat invullen. Ik ben meer ie
mand die uitgaat van kleine stukjes
die ik vervolgens aan elkaar pro
beer te passen. Het was Altman die
tien jaar geleden The moderns wil
de produceren. We zouden de film
toen ook echt in Parijs hebben ge
draaid. Hij heeft het project toen
een jaar lang pogen te financieren,
maar het mislukte".
Conservatief
"The moderns', zoals ik hem nu uit
eindelijk in oud-Montreal heb kun
nen draaien, is een voor mijn doen
nogal conservatieve film geworden.
In de eerste scriptversie, die ik
twaalf jaar geleden geschreven had,
was alles veel mysterieuzer, droom-
achtiger. Op zeker moment' is dat
script in handen gekomen van Jon
Bradshaw, een goede vriend van me
en een nog beter journalist, die advi
seerde om al dat droomgedoe over
boord te gooien en alles strak te
structureren. Ik ben daarmee ak
koord gegaan, omdat ik ging besef
fen dat deze film best heel onge
compliceerd amusement mocht
worden. Omdat Parijs in de jaren
twintig dat tenslotte óok is geweest.
Speels en vrolijk. Ik ben blij dat ik
het zo gemaakt heb. Maar toch als ik
de film nu terugzie, mis ik zelf af en
toe nog steeds de momenten waar
mijn verbeelding de behoefte had
een beetje weg te zweven".
"Choose Me' van de grond krij
gen, dat was veel gemakkelijker.
Omdat ik hem voor slechts acht ton
zei te kunnen maken. Die film heeft
overal uitstekend gelopen. De tv-
rechten werden verkocht en de vi
deo-rechten net zo. En toch beweert
de distributeur dat er alleen maar
geld op is verloren. Keith Carradine
en Geneviève Bujold en ik, we heb
ben er geen cent van gezien, omdat
we ons hadden laten vastleggen op
salariëring op basis van winstper
centages. Ik hoor hetzelfde van Rid
ley Scott die nooit betaald heeft ge
kregen voor 'Alien', omdat er ook
nooit winst met 'Alien' gemaakt zou
zijn. Geloof jij dat? Hollywood is
bikkelhard. Je moet als artiest te
gen doorgewinterde zakenmensen
zien op te boksen en dat verlies je al
tijd. Dat is eigenlijk waar ook 'The
moderns' over gaat. Het is een effect
van films als 'Jaws' en 'Star wars'.
Daar is op zeker moment zo veel
geld mee verdiend, dat Hollywood-
producers sindsdien met niets an
ders bezig zijn dan dat ook te probe
ren. Daarom zijn ze niet geïnteres
seerd in meer marginale films,
kunstfilms. En zeker niet in wat ik
doe. Daarom moest ik naar kleine
filmmaatschappijtjes. Wat niet
slecht was, want daar kreeg ik ten
minste de vrijheid te maken wat ik
wilde. Maar dat is nu ook al voorbij.
De kleine maatschappijtjes denken
tegenwoordig hetzelfde als de gro
te, maar dan met minder geld tot
hun beschikking".
BIOSCOPEN
OP)NIEUW
'Kiss of the spider woman" - Green-
way, Voorschoten
'Mujeres' - moderne communicatie
middelen en kloof tussen beide seksen
zijn ingrediënten van deze frisse
Spaanse komedie - City, Katwijk
BLIJVERS
Danny Devito - Luxor, Leiden en Eu
ro, Alphen
'Rain man' - Dustin Hoffman kreeg
een Oscar voor zijn rol van hoogbe
gaafde autistische man - Lido. Leiden
en Euro, Alphen
'The accused' - Jodie Foster ontving
een Oscar voor haar rol in deze 'recht-
bankfilm' over verkrachting - Lido,
Leiden
'The bear' - 'acterende' beren in senti
mentele natuurfilm van Jean Jacques
Annaud - Euro, Alphen en Lido, Lei-
'Cocktail' - romantisch niemendalletje
met Tom Cruise als ambitieuze bar
keeper - Lido, Leiden eji Euro, Alphen
film - Greenway, Voorscho
ten en City. Katwijk
'A fish called Wanda' - John Cleese in
sprankelende komedie over haat-lief-
de-verhouding tussen Amerikanen en
Engelsen - Lido, Leiden
'Amadeus' gedramatiseerd levens
verhaal van de Oostenrijkse compo
nist Mozart - Trianon, Leiden
'Big' - innemend spel van Tom Hanks
als volwassen kinderziel - Greenway,
Voorschoten
'Een avontuur met een staartje' - Euro,
Alphen
'Zoete zondige Suzanne' - Rex. Leiden
'Frank en Frey' - Walt Disney-succes
opnieuw in roulatie - Greenway, Voor
schoten en City, Katwijk
'De nieuwe avonturen van Pippi Lang
kous' - Greenway, Voorschoten
'Lady en de vagebond' - Lido, Leiden
DEN HAAG
'The accused' - Asta (463500), 16 jr.
'The bear" - Asta, al.
'Betrayed' - Asta, 16 jr.
'The accidental tourist' - Babylon
(471656), al.
'Mississippi burning'- Babylon, 12 jr.
'Pelle de Veroveraar' - Babylon, al.
'Twins' - Cineac (630637), al'.
'The dead pool' - Cineac. 16 jr.
'Rain man' - Cineac, al.
'Rain man' - Metropole (456756), al.
'Gorillas in the mist' - Metropole, al.
'Cocktail' - Metropole, al.
'A fish called Wanda' - Metropole. al
'Who framed Roger Rabbit' - Metropo
le, al.
'Mujeres' - Metropole. al
'Cocktail' - Odeon (462400), al
'Bull Durham' - Odeon, al.
'Twins' - Odeon, 16 jr.
•Clara's heart" - Odeon, al.
'Lost in Amsterdam' - Studio 656402),
16 jr. j.
'Heat and sunlight" - Studio. 16 jr
'Paura et amore' - Studio, 16 jr.
'El lute' - Studio. 16 jr.
'intervista' - Studio, 16 jr.
AMSTERDAM
'Mujeres' - Alfa (278806), al.
'The accidental tourist' - Alfa, al.
'Pelle de veroveraar' - AJfa, al.
'Bagdad café' - Alfa, 16 jr.
'Rain man' - Alhambra (233192), al.
'A fish called Wanda' - Alhambra, al.
'Rain man' - Bellevue Cinerama
(234876), al.
'Gorillas in the mist' - Cinerama, al.
'Mississippi burning' - Calypso
(234876). 12 jr.
'Big' - Calypso, al.
'El lute' - Cinecenter (236615), 16 jr.
•Midnight run' - Cinecenter, al.
'De ondraaglijke lichtheid van het be
staan' - Cinecenter, al.
'A winter tan' - Cinecenter, 16 jr.
'The bear' - Cinema, al.
'Twins' - Cinema, al.
'Clara's heart' - City (234579), al.
'Die hard' - City, 16 jr.
'Twins' - City. 16 jr.
'Bull Durham' - City, al.
'The dead pool' - City, al.
'Cocktail' - City, al.
'Sylvia' - Parisien, 18 jr.
'Losbandige schoolmeisjes' - Parisien,
18 jr.
'Een verhaal van de wind' - The Movies
(245790), 16 jr.
'Intervista' - The Movies, 16 jr.
'La lectrice' - The Movies, 16 jr.
'Betrayed' -Tuschinski (262633), 16 jr.
'The bear' - Tuschinski, al.
'Cocktail' - Tuschinski, al.
'The accused' - Tuschinski, al.
'Rain man' - Tuschinski, al.
'Who framed Roger Rabbit' - Tus
chinski, al.
A fish called Wanda' - Tuschinski Ci
neac (243639). al.
Track 29' - De Uitkijk (237460), 12 jr.
TELEVISIE
Eddy Murphy en Dudley Moore
spelen de hoofdrollen in 'Best
defense'. De twee mannen heb
ben niets met elkaar te maken
maar zijn door het ontwerp van
een wapen toch nauw met elkaar
verbonden. Niet een van de sterk
ste films van Eddie Murphy (za
terdag, Nederland 2, 22.40 uur).
Iets later begint op hetzelfde
net 'L'etoile du nord' (1982), met
Simone Signoret en Philippe Noi-
ret. Edouard Binet (Noiret) en
Sylvie Baron (Fanny Cottengon)
hebben net kennis gemaakt als
een moord wordt gepleegd tij
dens hun gezamenlijke treinreis
(00.21 uur).
Gebaseerd op een waar ge
beurd verhaal is 'The sugarland
express' (1974). In deze film van
Steven Spielberg worden Goldie
Hawn en haar echtgenoot in
Texas achterna gezeten door een
complete politiemacht. Het eer
ste grote succes van regisseur
Spielberg (zaterdag, BBC 1, 23.45
uur).
'Xiang Nü Xiao Xiao' heet de
film eigenlijk maar onze ooster
buren hebben er 'Das Madchen
aus Hunan' van gemaakt. In deze
Chinese film uit 1986 wordt de 12-
jarige Xiao Xiao volgens oud ge
bruik uitgehuwelijkt aan een jon
getje uit een ander dorp. De brui
degom is pas twee jaar oud. Als
een soort broer en zus groeit het
jonge echtpaar op. Jaren later
gaat het mis. Xiao Xiao wordt ver
liefd op een huisknecht van haar
schoonouders en raakt zwanger
(woensdag, Duitsland 2, 22.40
uur).
Goldie Hawn, te zien in 'The
sugarland express'. (foto ap>
Derek de Lint, Geert de Jong
en Ischa Meijer zijn te zien in de
Nederlandse speelfilm 'Bastille'
(1984), van Rudolf van den Berg.
Het verhaal van 'Bastille' is geba
seerd op de roman 'Place de la
Bastille' van Léon de Winter. De
Lint is een historicus wiens fami
lie in de oorlog is vermoord. Als
hij wat ouder is gaat hij een dub
belganger zoeken, van wie hij ver
moedt dat het zijn doodgewaande
broer is (donderdag, BRT 2, 20.00
uur).
FILMHUIZEN
Een luchtig werkje van
Hitchcock is 'The trouble with
Harry'- Het verhaal gaat over de
problemen die in een dorpje ont
staan nadat er in een naburig bos
een lijk is gevonden. Iedereen in
het dorp heeft wel zo zijn redenen
om verdacht te zijn en gezamen
lijk probeert men een oplossing
voor het lijk te zoeken (vanavond
en morgen in het Filmhuis LVC,
21.15 uur).
In april besteedt het Filmhuis
LVC verder vooral veel aandacht
aan de acteurs Tom Waits en Jack
Nicholson. 'Down by law', een
zwart/wit-film met onder anderen
Tom Waits, komt als eerste aan
bod De drie hoofdpersonen in dit
verhaal komen elkaar tegen in de
gevangenis en besluiten te vluch
ten. Dan volgt een barre tocht
door de moerassen van Mississip
pi (do., vr., en za., 21.15 uur).
Italiaanse cinema staat volgen
de week centraal in de LAK-cine-
ma. Maandag (20.00 uur) draait
daar 'La dolce vita' van Federico
Fellini. Marcello Mastroianni is
een verslaggever die genoeg heeft
van zijn vriendin en het geploeter
achter de schrijfmachine. Hij
voelt zich aangetrokken tot de
glamour en de glitter van het le
ven dat zich afspeelt langs de Via
Veneto.
'Dimenticare Venzia' is het
verhaal van vier vrouwen in een
oud landhuis. Een van hen is een
vrolijke operazangeres die zelf
geen kinderen heeft maar haar
nichtje heeft geadopteerd. Dan is
er nog de kinderlijke onderwijze
res Claudia, en de vierde vrouw
Caterina. Als de vrouwen bezoek
krijgen van een familielid worden
herinneringen opgehaald en e
ties losgemaakt (20.00 uur).
Aansluitend wordt 'La famig-
lia' van Ettore Scola vertoond.
Een verhaal over de liefdes, schei
dingen, misverstanden en ru
van een Italiaanse familie in de
periode van het fascisme (22.00
uur).
Dat journalisten het in het door
burgeroorlogen geteisterde El
Salvador moeilijk hebben, is door
de dood van cameraman Cornel
Lagrouw ineens weer duidelijk
geworden. Oliver Stone maakte
er een paar jaar geleden een film
over 'Salvador' (Kijkhuis, t/m
woe. 20.00 uur).
