'Ieder wil aandeel
in vrede Namibia'
i
Einde van de Spaanse Burgeroorlog is niet iets om te vieren
Racistische wetten moeten na zaterdag binnen zes weken geschrapt
Reportage
WÊÈÈlmjfM
Enthousiaste Nederlandse VN-politiemacht
Twee Poolse priesters naar parochies in Twente
DONDERDAG 30 MAART 198|,
WINDHOEK De Verenigde Naties buigen zich over een aantal voorstellen die er
voor moeten zorgen dat alle overgebleven racistische wetten in Namibia zo snel moge
lijk verdwijnen. Volgens VN-resolutie 435, die aanstaande zaterdag van kracht wordt
en die de verschillende fasen regelt voor de onafhankelijkheid van dit meer dan 70 jaar
door Zuidafrika bezet gehouden gebied, moeten alle racistische wetten binnen zes we
ken uit het Namibische wetboek zijn geschrapt.
Op een persconferentie in Windhoek begin deze week zei een woordvoerder van de
VN in Namibia, de Ier Cedric Thornberry, dat er inmiddels 783 Untag-soldaten in deze
voormalige Duitse kolonie zijn gearriveerd. Het totale aantal VN-militairen dat de ko
mende weken in Windhoek verwacht wordt, bedraagt 4650 en zal worden geleverd
door 42 landen.
Daarnaast komen er nog ruim 500 politieagenten uit 15 verschillende landen naar
Windhoek, onder wie 33 Nederlandse marechaussees. Twee politie-officieren, luite
nant-kolonel Klaas Roos en opperwachtmeester Jan van Malsem die met de leiding
van dit Nederlandse detachement zijn belast, arriveerden afgelopen vrijdag om kwar
tier te maken voor de overige marechaussees, die waarschijnlijk op 15 april uit Neder
land zullen vertrekken.
Volgens woordvoerder Thornberry hebben de VN nog steeds een praktische achter
stand van twee a drie weken bij de voorbereidingen op de invoering van VN-resolutie
435. Desondanks zal de feitelijke invoering volgens afspraak aanstaande zaterdag
plaatsvinden. Vanaf dat moment zal de VN-afgezant, de Fin Martti Ahtisaari, samen
met de Zuidafrikaanse administrateur- generaal Louis Pienaar Namibia besturen, tot
dat de onafhankelijkheid een feit is. Deze zal op zijn laatst begin volgend jaar geeffec-
tueerd moeten zijn.
Onmiddellijk na 1 april zal er ook een begin worden gemaakt met de registratie van
stemgerechtigden. Er kunnen problemen rijzen over de leeftijdsgrens die moet wor
den aangehouden. Administrateur-generaal Pienaar houdt, naar alle waarschijnlijk
heid op aandringen van Zuidafrika, vast aan een leeftijd van 21 jaar, maar de VN voe
len meer voor een leeftijd van 18 jaar. De bevrijdingsbeweging Swapo heeft reeds ge
suggereerd, dat de Zuidafrikaanse regering probeert de veelal jeugdige supporter)
van de bevrijdingsbeweging van stemrecht uit te sluiten.
Binnen enkele weken zal er verder een begin worden gemaakt met de terugkeer va;
de politieke vluchtelingen naar Namibia. Volgens Thornberry wordt er op dit momenl
nog uitgegaan van 58.000 Namibiërs, die om politieke redenen in het buitenland wcj
nen en die mogelijk naar hun geboorteland terugkeren. Ook zal zo snel mogelijk eer
lijst opgesteld worden met politieke gevangenen in Namibia. Volgens VN-resolutij
435 moet de Zuidafrikaanse regering binnen zes weken na de implementering var<
VN-resolutie 435 alle politieke gevangenen in vrijheid hebben gesteld.
Thornberry zei dat de lijst met gevangenen door de VN in overleg met mensenrech
ten-organisaties en Amnesty International zal worden opgesteld. Deze lijst zal vervol
gens aan het internationale Rode Kruis worden doorgegeven, die daarover weer i»
contact zal treden met de Namibische en Zuidafrikaanse autoriteiten.
WINDHOEK Tot het internationale politiecontingent, dat vanaf 1 april erop toe moet
zien dat wet en orde in Namibia in de aanloop naar de onafhankelijkheid worden gegaran
deerd, zullen ook 33 Nederlandse marechaussees behoren. De Nederlandse marechaus
sees maken deel uit van een 'Untag-politiemacht', die uit 500 agenten bestaat, afkomstig
uit 15 verschillende landen. Deze Untag-politiemacht zal onder leiding staan van de Ierse
commissaris Stephen Fanning, die onder zich negen andere politie-officieren krijgt, waar
onder de Nederlandse luitenant-kolonel Klaas Roos uit Rosmalen.
landse detachement begonnen on- medicijnen, een
middellijk, nadat de Nederlandse kookgerei
regering op 7 november vorig jaar ®en
aan de secretaris-generaal van de
VN, Perez de Cuellar, had laten
Roos is inmiddels samen met zijn
rechterhand, opperwachtmeester
Jan van Malsem in Windhoek gear
riveerd om kwartier te maken voor
de overige 31 Nederlandse mare
chaussees, die naar alle waarschijn
lijkheid op 15 april hun marsorder
krijgen.
door
Ruud de Wit
Roos is, net als de andere mare
chaussees die het komende jaar in
Namibia zullen verblijven, bekend
met het VN-werk: "Wij zijn allemaal
vrijwilligers. Toen bekend werd dat
ook Nederland een bijdrage zou
gaan leveren aan de VN-politie
macht, stroomden de aanvragen
binnen. Alle 33 marechaussees, die
uiteindelijk zijn gekozen, hebben
ervaring in zowel Libanon als in de
Sinaï".
Uitdaging
bijdrage aan de Untag- Waar de Nederlandse marechaus-
macht te willen leveren.
"Een belangrijk deel v
i de
het komend jaar zullen worden
gestationeerd, is nog niet bekend.
bereidingen bestond uit voorlich- Opperwachtmeester Van Malsem:
ting over het land, de geschiedenis, "Het is allemaal zo snel
de organisatie nog lang niet rond is.
Windhoek is duidelijk niet voorbe-
specialisten uitgenodigd, maar de reid op een invasie van bijna 5000
beste informatie kregen we toch Untag-söldaten, 500 agenten
Tilburgse missionaris die meer dan 1000
hier 30 jaar heeft gewerkt".
Omdat de marechaussees alle
maal bekend waren met het VN-
werk, leverden de praktische voor
bereidingen minder problemen op:
"Namibia blijft een typisch Afri- van dit werk. Dê uitdaging, de
rafltia land mat. ppm ander klimaat prOVisatie en het avontuur
burgerperso
neel. Wij zijn hier nu vijf dagen,
maar het is vechten om een bureau,
om een stoel en om slaapruimten.
Dat belooft wat, als de rest komt.
Maar dat is tevens het interessante
Sam Nujoma (rechts), leider van de Namibische bevrijdingsorganisatie Swapo, wordt mogelijk de eerste presi
dent van een onafhankelijk Namibia. <Foto AP)
kaans land, met een ander klimaat,
andere natuur, andere omstandig
heden dan de Libanon of de Sinaï
Roos vergadert elke dag met de
overige leden van de staf van t
Typisch
De voorbereidingen
Maar in wezen in het werk hetzelf- mlssaris Fanning over waar zijn
de. We hebben allemaal een overle- mannen uiteindelijk terecht zullen
vingspakket in onze standaarduit- komen: "Begin maart ben ik in New
r het vader- rusting, met bijvoorbeeld een zaag, York geweest om daar met de VN-
top dit soort zaken uit te werken, ren. Ik denk niet dat alle Nederlan-
Maar de voorbereidingstijd is erg ders bij elkaar zullen worden ge
kort geweest, want in diezelfde plaatst, maar in groepjes zullen wor-
week kon de VN pas het formele den ondergebarcht met andere na-
verzoek doen aan de Nederlandse tionaliteiten".
regering om ons hiernaar toe te stu- De taak die ze in Namibia gaan
vervullen, staat hen duidelijk voor
ogen: "Wij zullen ons beperken tot
het houden van toezicht op de wet
en orde, in samenwerking met de
Namibische politie. Het is dus niet
zo, dat wij het verkeer gaan regelen,
ons met verkeersongelukken gaa
bemoeien of burenruzies gaan b(
slechten. Hoe paradoxaal het oo
klinkt, maar je zou kunnen zegger
dat we in principe niets doen. W
rapporteren wat we zien en hore
en geven zo nodig advies, en pas al
blijkt dat de leiding het noodzakf
lijk acht dat er moet worden ingf
grepen, zullen we daartoe oves
gaan", aldus Roos.
Blauw
Over het gebruik van hun wapen) 1
zijn de twee politie-officieren he)
helemaal eens; die zullen ze pas ge
bruiken, als dat hoogst noodzake!
lijk is, maar ze hopen dat dat niej 1
nodig zal zijn: "Niet alle landen, dij
jleel uitmaken van de Untag-politie
macht, kennen het gebruik van wal
pens door hun agenten. Het is de be,
doeling dat de agenten in hun eigei)
nationale politie-uniform komen,
maar dan met de bekende blauwt i
baret en de blauwe VN-sjaal. Daar!
om nemen we dus ook onze eigei)
pistolen mee. Maar de leiding zal bei 1
slissen of we ook daadwerkelijk da)
pistool zullen dragen. Dat hangt var|
de opdracht af en de omstandighei
den".
Hebben ze veel zin in hun verblijl
van een jaar in een land, dat groten!
deels uit woestijn bestaat? Roos!
"Uit het aantal aanmeldingen blijk)
dat het enthousiasme groot is ondei
de Nederlandse marechaussee on)
een kleine rol te spelen in de onafj
hankelijkheid van deze laatste kolo
nie in Afrika. Voor ons is dit een
nieuwe ervaring en een belangrijk^
zaak. Met uitzondering van ons
twee zullen alle marechaussees iii
principe een half jaar van huis zijn
en dan worden afgelost door andere
vrijwilligers. Wij met zijn tweeënk
blijven de de hele periode, maar ik
hoop wel, dat we ergens in het jaai
een paar weken kunnen vrijmaken
voor een bezoek aan onze gezin-
MADRID Langs de drukke weg
van Madrid naar het zuiden van
Spanje staan naambordjes als 'Vila-
nueva de Franco' en 'Llanos del
Caudillo', letterlijk vertaald 'Het
nieuwe dorp van Franco' en 'De
vlakten van de Caudillo'. In de Val
lei der Gevallenen, even buiten de
hoofdstad, staat een gigantisch
kruis, 153 meter hoog en bijna 90
meter breed, het monument dat de
door
Edwin Winkels
fascisten-generaal Franco in de ja-
ren'40 liet bouwen om daar later zelf
begraven te worden. En elke Span
jaard heeft in broekzak of porte
monnee een goedkope beeltenis
van de dictator, op de achterkant
van een 'duro', de munt van vijf pe
seta's.
Niemand, althans openlijk, die zich
druk maakt over de in naam en
beeld nog alom tegenwoordige her
innering aan Francisco Franco y
Bahamonde. Net zomin als er velen
zaterdag stil zullen staan bij de her
denking van de 50e verjaardag van
het einde van de Spaanse Burger
oorlog. Op 1 april 1939 klonk het be
richt uit het hoofdkwartier van ge
neralissimo Franco, die enkele da
gen daarvoor Madrid had ingeno
men. „Op de dag van heden, met het
leger van de roden geboeid en ont
wapend, hebben de nationale troe
pen hun laatste militaire doelen be
reikt. De oorlog is afgelopen". En
een dictatuur, die in 1975 met Fran
co zou sterven, kon beginnen.
Oorlog en een bewind
Spanje het liefst niet meer wil den
ken. Er zijn tegenwoordig leukere
dingen om over te praten. Veel aan
dacht in de media deze week over
de Oscars van Hollywood, waarvoor
een vermakelijke Spaanse film was
genomineerd, en over de voetbal
wedstrijd Barcelona-Real Madrid.
Een sportieve strijd tussen de ene
helft van het land en de andere, die
de democratische Spanjaard-van-
nu meer boeit dan de herdenking
van het gevecht van duizend dagen
tussen 1936 en '39, waarin Spanjaar
den elkaar probeerden te vermoor
den.
Nog geen herinneringsbeelden
op televisie en slechts één van de
grote stapel weekbladen, dat enkele
pagina's voor de jaren '30 uittrekt.
Ellende
Wat valt er in feite ook te herden
ken? Het einde van de Spaanse
broedermoord was slechts het be
gin van andere ellende. De bombar
dementen waren voorbij, de open
lijke gevechtshandelingen, de onge
lijke en verdeelde strijd tussen na
tionalisten en republikeinen. Maar
politieke tegenstanders konden nu
tegen een muur in de gevangenis
worden vermoord, anderen vlucht
ten het land uit om er tot de dag van
vandaag nooit meer terug te komen.
En het grootste deel van het volk
bleef voor de rest van zijn leven op
gezadeld met het trauma van poli
tionele, intellectuele, culturele on
derdrukking. De eerste dag van
april is geen viering als die van een
bevrijdingsdag.
Wat de gedachte aan de bloedige
oorlog zelf betreft, voltrekt zich in
Spanje hetzelfde fenomeen als bij
de Europese buren die een Tweede
Wereldoorlog meemaakten. De
Spanjaarden die de Guerra Civil be
wust beleefden, zijn nu opa's en
oma's van boven de 70 jaar. Hun
kleinkinderen tot een jaar of 20 we
ten zelfs niet wat het is om in een
dictatoriaal geregeerd land te leven.
van de recente geschiedenis van
hun land; een voor een Westeurope-
se natie toch uitzonderlijke periode.
„Gehoord van m'n grootouders",
antwoordt het merendeel van de
scholieren en studenten op de vraag
hoe ze geïnformeerd zijn over de
burgeroorlog. Maar dat betreft dan
vaak zeer plaatselijk getinte verha
len, over gevechten, moordpartijen
en heldendaden in dorpjes in An-
dalusië, Extremadura of Catalonië.
De algemene kennis van de Spaan
se jeugd over oorzaak en verloop
van de burgeroorlog is opmerkelijk
zwak, zo bleek uit een enquête die
de professoren van de universiteit
van Barcelona onder hun eerste
jaarsstudenten hielden. „Geen
idee", antwoordde de student op de
vraag wat hij van de burgeroorlog
vond. „Ik was er toen nog niet, maar
het moet behoorlijk hinderlijk en
luidruchtig zijn geweest".
De uitkomst van de enquête on
der studenten is geen gevolg van
slecht onderwijs. Het is het wonder
baarlijke resultaat van een volk dat
zich onderdrukt en misbruikt voel
de en op de best mogelijke manier
reageerde: nu het zichzelf niet aan
de gemanipuleerde informatie en
opgelegde vieringen kon onttrek
ken, wilde het dat zijn nakomelin
gen zo weinig mogelijk met dat
Herhaling
Wel volgde direct de waarschu
wing, dat „een volk dat z'n eigen ge
schiedenis vergeet, gedoemd is die
te herhalen, en dat zou in Spanje ge
vaarlijk zijn". Maar een staatsgreep
begin jaren '80 mislukte en de vrees
voor een herhaling van een militair
bewind is sindsdien steeds minder
geworden. Twee van de generaals
die in 1981 hun tanks de straat op
stuurden en tot 20 jaar cel werden
veroordeeld, zijn al weer op vrije
voeten omdat hun gezondheid ach
teruitging en ze de koning om gratie
vroegen.
Het is de laatste jaren
belangrijkste wapens van
listische regering geweest c
militairen de nostalgie naar de
'goeie, ouwe tijd' niet te fel te doen
oplaaien. Voorzichtigheid in elk be
sluit dat te maken heeft met het uit
bannen van het dictatoriale verle
den. Daarom bestaan die dorpjes
van 'Caudillo Franco' nog, blijft de
'duro' met de dictator erop nog in
roulatie en mag zaterdag het kleine,
extreem-rechtse deel van Spanje in
de 'Valle de los Caidos', de Vallei
der Gevallenen, de dag van zijn
overwinning, nu 50 jaar geleden,
Ex-dictator Franco
Aartsbisschop Simonis heeft
twee Poolse priesters benoemd tot
pastor in twee parochies in Twen
te. Joachim Skiba (29) wordt pas
tor van de Sint Nicolaas-parochie
in Denekamp en Joachim Wietrz-
nigk (34) van de Sint Stephanus-
parochie in Borne. Beiden zijn in
september vorig jaar uit het Pool
se bisdom Opole naar Nederland
gekomen.
De RK Kerk in ons land kampt
al lange tijd met een ernstig te
kort aan priesters. Opmerkelijk is
dat de beide Polen andere buiten
landse priesters opvolgen. Hun
voorgangers waren Vietnamezen.
Zij kwamen indertijd als boot
vluchteling naar ons land.
Wildgroei. Er bestaat in de
Gereformeerde Kerken een wild
groei aan procedures voor het be
roepen van predikanten, zo con
stateren vier afgestudeerde theo
logen aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam in het blad 'Kerkin
formatie', officieel orgaan van de
ze kerk. Vaak blijkt zelfs de be
roepingscommissie van een
plaatselijke kerk niet te kunnen
aangeven hoe de procedure zal
verlopen.
De vier (twee vrouwen en twee
mannen) hebben zelf met verba
zing waargenomen hoe onzorg
vuldig beroepingscommissies
met kandidaten kunnen omsprin
gen. Soms wordt eenvoudigweg
het principe 'wie het eerst komt,
wie het eerst maalt' toegepast,
ook als de commissie met meer
kandidaten contact heeft ge
zocht. Verder worden kandidaten
op verschillende tijdstippen van
een besluit op de hoogte gesteld,
zodat iemand soms van een stu
diegenoot moet horen dat hij of
zij is afgevallen. Zelfs komt het
voor dat een kandidaat in de be-
roepingsberichten van een krant
moet lezen dat de keuze op een
ander is gevallen.
Het gebeurt nog regelmatig dat
beroepingscommissies alleen
mannen benaderen, hoewel in de
Gereformeerde Kerken sinds het
begin van de jaren 70 ook vrou
wen predikant kunnen worden.
"Wie graag als predikant in een
gemeente wil werken, maar niet
voldoet aan het stereotiepe beeld
van een man die getrouwd is met
een gereformeerde vrouw, liefst
Arnder eigen baan, moet er reke
ning mee houden dat het extra
tijd en energie zal kosten een
baan te vinden".
Maar de vier afgestudeerden
hebben ook goede ervaringen op
gedaan, vooral als de commissies
een procedure volgden met dui
delijke fasering en tijdsindeling,
een beperkt aantal kandidaten en
een doelmatige berichtgeving. De
Gereformeerde Kerken hebben
nu een brochure over het beroe-
pingswerk uitgegeven. De jonge
theologen hopen nu maar dat die
de wildgroei zal tegengaan.
Vrouwen
De geografische afstand tussen
Urk en Lelystad mag dan niet
groot zijn, kerkelijk en sociaal is
dat blijkbaar nog wel het geval.
Mevrouw drs. Marja Meerburg,
socioloog bij de commissie 'Ge
meente-opbouw' van de Gerefor
meerde Kerken, ontdekte bij een
bescheiden onderzoek naar het ac
tieve aandeel van vrouwen in
haar kerk, dat in gereformeerd
Urk alleen mannelijke ouderlin
gen waren en in Lelystad alleen
vrouwelijke.
Overigens'blijkt op plaatselijk
niveau (ouderlingen en diakenen)
de positie van vrouwen gunstiger
te zijn dan landelijk (synode en
commissies). Rangschikt men de
plaatselijke kerken naar provin
cie, dan varieert het percentage
vrouwelijke ouderlingen van 27
tot 38 en het percentage vrouwe
lijke diakenen van 33 tot 47. Het
vrouwelijk aandeel is het laagst in
de noordelijke provincies, het
hoogst in het westen en midden
van het land. In Overijssel en
Zuid-Holland is de groei van de
vrouwelijke ouderling wat ster
ker geweest dan van de diaken.
Opmerkelijk is ook dat in de
grote steden waar de kerken
doormaken het aantal
dat meedoet in de kerkeraden,
naar verhouding hoog ligt. In Am
sterdam zijn vrouwen zelfs in de
meerderheid: 62 procent vrouwe
lijke ouderlingen en 57 procent
diakenen.
Ook in ander vrijwilligerswerk
doen vrouwen volop mee. Vooral
gehuwde vrouwen van middelba
re leeftijd zijn actief. Vaak heb
ben ze voorkeur voor doe-groe-
pen. Mannen zijn meer te vinden
in denk-groepen. De leiding be
rust meestal bij mannen.
Uit een provinciaal onderzoek
in Overijssel bleek dat de meeste
vrouwelijke kerkeraadsleden van
middelbare of hogere leeftijd zijn.
Twee op de drie hebben een mid
delbare of hogere opleiding geno
ten, maar ook tweederde heeft
geen baan. Wie dat wel heeft,
werkt vrijwel altijd in verpleging,
verzorging of dienstverlening.
Als zij mochten kiezen tussen be
zoek- of kerkeraadswerk, dan ko
zen zij voor het eerste. Vrouwen
vinden van zichzelf dat ze gemak
kelijker contact leggen.
Hervormde Kerk: beroepen
te Leeuwarden L. Gulmans Hil
versum; bedankt voor Krimpen
a.d. IJssel (buitengewone wijkge-
meente) A. van Vuuren Alblasser-
dam.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te West-Terschelling in
combinatie met Midsland H. Out
Boven-Hardinxveld.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Sint Catharines (Ca
nada) G. J. van Aalst Benthuizen.
Tegen sancties
Een Amerikaanse organisatie
die wordt geleid door zwarte
geestelijken, verzet zich met fi
nanciële steun van grote onderne
mingen tegen economische
maatregelen tegen Zuidafrika. De
ondernemingen, waaronder Mo
bil Oil, die alle zaken doen met dit
land, hebben ruim anderhalf mil
joen gulden als beginkapitaal be
schikbaar gesteld.
De organisatie 'Coalitie voor
Zuidelijk Afrika' zegt dat zwar
ten in Zuidafrika het zwaarst wor
den getroffen als Amerikaanse
bedrijven onder druk van anti-
apartheidsgroepenngen hun in
vesteringen terugtrekken. "Zwar
te Zuidafrikanen hebben de Ame
rikaanse ondernemingen nodig
en de Amerikaanse industrie
heeft hen nodig, omdat zij dege
nen zijn die op den duur het land
zullen besturen", zei leider Frank
Kent van de organisatie.
Hij ontkende dat zijn organisa
tie een speelbal van het bedrijfsle
ven zou zijn. "De bisschoppen die
in het bestuur zitten worden niet
door ondernemingen betaald. Ze
zijn verantwoording schuldig aan
hun eigen bisdom". Er is, volgens
Kent, niets op tegen als bedrijfsle
ven en kerkelijke leiders samen
strijden voor het "stimuleren van
de economische ontwikkeling
van de zwarten in Zuidafrika". De
kerkleiders in het bestuur komen
voornamelijk uit de Afrikaanse
Methodistische Kerk en de Ame
rikaanse Zionkerk.
De organisatie is niet van plan
uitgebreid te gaan lobbyen tegen
maatregelen inzake Zuidafrika.
Ze wil geld bijeenbrengen voor
projekten in dat land die de eco
nomische ontwikkeling van
zwarten bevorderen. "Dat is no
dig", zei Kent, "want als de revo
lutie komt en die zal komen
zullen er mensen moeten zijn die
het land en de bedrijven kunnen
en willen besturen".
Boycot. De Nicaraguaanse
kardinaal Miguel Obando Bravo,
aartsbisschop van Managua,
heeft de Verenigde Staten opge
roepen de economische boycot
tegen zijn land te beëindigen.
"Zo'n besluit zou een stap op weg
naar vrede zijn".
Corrupt. Volgens het bestuur
van de Braziliaanse rk bisschop
penconferentie is de regering van
hoog tot laag corrupt. "Corruptie
wordt gezien als iets natuurlijks
en gewoons". De bisschoppen
zullen het rapport van hun be
stuur de komende maand op hun
algemene vergadering bespre
ken.
Ook wordt zware kritiek geuit
op de volksvertegenwoordiging
en de rechtspraak. "Corruptie",
zegt het bestuur, "ondermijnt de
democratie en opent de weg naar
politieke chaos. En dat is een
nieuw excuus voor autoritaire
krachten om de democratie te ne
geren".
