'Persoonlijke niet van het zakelijke te scheiden'
PODIUMBLIK
Mathilde Santing op tournee
'Schone Slaapster' vol pracht en praal
Roeland Gehlen wint vioolconcours Oskar Back
DINSDAG 28 MAAKT 1989
PAGINA 27
Redaclie Pieter C. Rosier
LEIDEN Toneel, mime en
Mathilde Santing staan voor deze
laatste week in maart in de Leidse
i theateragenda's aangekondigd.
Suver Nuver
De Friese mimegroep Suver Nuver
geeft, zoals vorige week al uitvoerig
aangekondigd, twee voorstellingen
i7! het LAK, resp. op woensdag en
donderdag. De drie jonge Friezen,
die vorig jaar de Nederlandse Mi-
meprijs in de wacht sleepten, bren
gen er het programma 'Gleon'. Henk
Zwart. Peer van den Berg en Dette
Glashouwer laten hierin zien hoe zij
zich dit in tegensstelling tot hun
vorige programma dat hun platte
landsachtergrond als uitgangspunt
had voelen als bewoners van de
grote stad. Trok de groep zich vorige
keer terug op Ameland om in een
rustieke omgeving aan haar pro-
Idukties te werken, ditmaal kozen de
spelers een flat in de Bijlmermeer
lals werkruimte. Hoewel Suver Nu-
De Friese mimegroep Suver
'Gleon'.
ver in de eerste plaats bewegings
theater brengt, spelen ook andere
elementen een rol. Teksten bijvoor
beeld spelen in dit mimeprogram-
ma een belangrijke rol.
De Salon
Toneelgroep De Salon staat vrij
dag- en zaterdagavond in het LAK-
theater met 'Spoken in de kast'. An-
nemarie Prins schreef het script
voor deze produktie op basis van
teksten van Bernlef, Bert Schierbeek
en Albert Blitz.
in haar nieuwe produktie
(foto Leoni Ravesteln)
'Spoken in de kast' wordt een
'landschap van oorlog na de oorlog'
genoemd. Acteurs en dansers van
boven de zestig vertellen hun erva
ringen in de Tweede Wereldoorlog.
Het is, aldiLS de programmatoelich
ting, of er van de mensen zoals ze nu
zijn, niets anders over is dan de er
varing van toen. Zo vertelt een man
van zeventig zijn verhaal als man
van zesentwintig. Volgens De Salon
is de voorstelling wars van 'heroï
sche bombast'.
Metamorfose
'De gedaanteverwisseling' is een
kort verhaal van Franz Kafka,
waarin de schrijver vertelt hoe een
jonge man, George Samsa, op zekere
morgen ontdekt dat hij is veranderd
in een kever. De gevolgen die deze
metamorfose met zich mee brengt
zijn vérstrekkend. Niet alleen valt
de kostverdiener van de familie
plotseling weg, waardoor de be
staansmogelijkheden opeens op de
helling komen te staan, maar ook
het bizarre samenleven met zo'n on
gewoon huisdier schept tal van pro
blemen.
Het is het Vlaamse theatercollec
tief Malpertuis dat deze Kafka op de
planken zet, donderdagavond in de
Leidse Schouwburg. Een gedurfd
initiatief, ook al omdat de litera
tuurhistorie nog steeds niet goed
weg weet met de in 1883 in Praag ge
boren Kafka. De zin van Kafka's
werk berust volgens sommigen in de
onmogelijkheid van
Mathilde Santing
Zangeres Mathilde Santing komt
vrijdagavond samen met haar vas
te ensemble naar de Leidse Schouw
burg. Met een uitgebreid theaterpro
gramma, dat overal in het land
goed is ontvangen. In amper zeven
jaar tijd maakte de Amsterdamse
zangeres een verrassende gedaante
wisseling door. Van een schuchter
talent dat optrad voor de gevel van
kaar te begrijpen, anderen zoeken
er een soort allegorisering in van de
onzekere positie van de geassimi
leerde jood. Weer anderen interpre
teren het werk van Kafka als het
beeld van de wereld zoals die niet
zou mogen zijn, als een waarschu
wing dus, terwijl nog anderen er de
grondsituatie in herkennen van de
mens die geklemd zit in de gevan
genschap van het 'zijn'.
'De gedaanteverwisseling' doet
zulke zware vragen nog niet dade
lijk rijzen. Als science-fiction-ver-
haal is het uniek in zijn soort. Wie
per se wil kan uiteraard naar een
diepere zin boren. Zo kan men in dit
verhaal een groteske satirische uit
beelding van het kleinburgerlijke le
ven zien, in de metamorfose tot ke-
-ver het symbool van de vereenza
ming, het ontoegankelijke van het
eigen wezen, ten overstaan van de
omringende wereld.
Jo Gevers tekende voor de regie
van deze produktie, waarin o.a.
Mark Verstraete en Doris van Ca-
neghem een rol spelen.
een kiosk in een zelfbewuste artieste,
die meer dan eens opduikt in de bui
tenlandse media. Haar vierde lang
speelplaat heet 'Breast and Brow'.
De definitieve doorbraak van La
Santing? Elders op deze pagina een
interview met de zangeres.
Herhalingen
Met een aantal herhalingen gaat het
theater aan de Oude Vest de maand
april in. Zo verschijnt zaterdag
avond 1 aprilde cabaretier Herman
Finkers tweemaal achtereen met
'het meisje van de slijterij' op de
planken van de schouwburg. De eer
ste nagenoeg uitverkochte) voor
stelling begint om 20.15 uur, de
tweede om 23.30 uur.
Een andere reprise is de voorstel
ling 'Seperation' met Linda van
Dyck en Kees Brusse op maandag
avond 3 april. Tom Kempinsky's 'te
lefoondrama' is hier eerder al te zien
geweest, op 8 en 9 december om pre
cies te zijn. Velen kwamen toen op
de namen van de twee spelers af.
Wellicht zal dat volgende week weer
het geval zijn.
Kindertoneel
'Winterslaap' is de nieuwe voorstel
ling van theatergroep Mevrouw
Smit, die onlangs in première is ge
gaan. Een sprookjesachtige produk
tie voor kinderen van zes tot twaalf
jaar met decors, kostuitms en mu
ziek. Op zondagmiddag 2 april in
het LAK-theater. Aanvang 15.00
De indruk bestond dat jij niet op
jezelf durfde te vertrouwen. Noch in
de manier waarop je je presenteer
de, noch in je muziekkeuze.
Santing: "Dat is ook zo. Ik heb toch
- maar dat kan ik nu pas inzien - ont
zettend veel op het kompas van an
deren gevaren. Ik was enerzijds am
bitieus. en anderzijds was ik niet
overtuigd van mijn capaciteiten.
Dan kan je wel achteraf zeggen dat
de dingen waarin je je eigen zin hebt
doorgedrukt ook goed gelukt zijn,
maar het was meer het resultaat van
een belofte aan mezelf. Toen ik brak
met de grote maatschappij WEA en
tekende voor het kleine Megadisc
heb ik met mezelf afgesproken dat
ik door een leerproces zou gaan. Zo
dat ik aan het einde van die periode
kon zeggen: nou heb ik een hoop ge
leerd. Dat is nu zover."
Uiteindelijk heeft Mathilde San-
AMSTERDAM - In een ty
pisch Amsterdams etablis
sement nabij het Rem-
brandtsplein jengelt een ac
cordeonist door het hifï-sys-
teem. Weemoed en vrolijk-
heid-tegen-heug-en-meug
vullen even het bestaan, en
het eethuisje. Tiroler wals
jes, Mokumse haak-maar-in-
netjes. Zacht fluistert
Mathilde Santing voor zich
uit. Romantiek? Nee, het is
de kaart.
"Garnalencocktail. Mmm.
Champignons. Uien. Toast.
Ja, misschien is dat wel wat.
Misschien zonder eh—Wat
heeft U gevonden? "Ik wou
graag zo'n toast met cham
pignons met uien, maar zon
der ham. Tja, gut, het klinkt
een beetje als je doet jezelf
tekort." Santing grinnikt
zoals alleen zij kan grinni
ken.
door
John Oomkes
"Twee vrouwen, zoals Mimi (Izumi
Kobayashi, een Japanse toetseniste
met wie ze de lp Breast and Brow
heeft gemaakt) en ik, kunnen zo'n
plaat juist wel Breast and Brow noe
men. Voor mannen - tja, denk ik
hoor - is 't vreemd. Die hebben zo
iets van pfff, breast. Bórst! Maar
vrouwen, daar is een borst gewoon
iets voor dat je constant bij je hebt,
hoor. En bórst! Dat is ook ademen,
het hart. En het verstand dat is Mi
mi. Die heeft met haar hele bagage
aan elektronica mij beter laten uit
komen."
Lachen dus, eerst steels, dan uit
volle borst. Zoals Santing de dingen
kan zeggen. Maar juist dat, is
Mathilde ten voeten uit. Ze is dertig
nu en lijkt nog maar in weinig op de
nerveuze, nu eens ingebeelde, dan
weer roodaanlopende debutante
van zeven, acht jaar geleden die
éérst de wereld versteld deed staan
door haar covers van The Gentle
man is a Dope (Rodgers Hammer-
stein) en I've grown accustomed to
a Face uit My Fair Lady, en vervol
gens opschudding baarde door niet
de weg in te slaan die de grammo
foonplatenindustrie al zo'n beetje
voor haar had uitgestippeld.
Makkelijker
Over 'toen': "Als je niet weet waar
mee je bezig bent, dan laat je je als
beginnende artieste door inter
views gauw opjutten om arrogant te
zijn. Nee, ik weet wel dat ik zo niet
ben, maar je weet dan toch in het be
gin geen raad...Ik heb ook het beeld
opgeroepen van de wilskrachtige
vrouw. Dan krijg je daar de terug
slag van. Ik heb een tijd geen inter
views meer willen doen om die re
den. Ik had toen: hoe moet ik aan
die grote verwachtingen voldoen?
Ik heb nu voor het eerst een partner
die me duidelijk maakt hoe onfat
soenlijk het is om te domineren. Op
het zelfde moment kan ik er niets
aandoen. Ik heb het nu makkelij
ker." Zucht.
Mathilde Santing: "Vakmanschap, daar komt het op aan".
ting gelijk en geluk gehad. De tijd
heeft haar stem van de al te gepoli
toerde glans ontdaan en aan haar
expressie meer bezieling gegeven.
Bovendien heeft ze een ensemble
gevormd (met Rolf Hermsen, Se-
bastiaan Koolhoven, Michael Vat-
cher, Peter Meuris en Simon Plan
ting) dat een waardevolle muzikale
twee-eenheid oplevert.
Castagnettes
"Ik merkte laatst bij repetities weer
dat zelfs mensen die me goed ken
nen zich nog op me verkijken. We
oefenden It can only mean I love
You. En onze percussionist, Mi
chael, ging tekeer. We stoppen en
hij zegt: tja, die tekst is zó, eh... dus,
ik dacht: castagnettes. Dat klonk jo
fel, maar ik zeg wel tegen hem: nee,
ik zing het niet debiel, néé. We moe
ten het niet helemaal serieus ne
men, maar het is nooit van: nu, gaan
we even kermis spelen. OK? Ik kies
die muzikanten omdat ze bij me ho
ren, maar ik trek ze ook nog eens
naar me toe."
Op Breast and Brow toon je op
nieuw respect voor goede song
schrijvers. Je combineert prachtig-
melancholische liederen van John
Cale (Close Watch), Todd Rundgren
(Wouldn't have made any differen
ce), Harry Nilsson (Think about
your troubles) en Roddy Frame (We
could send letters). Allemaal aan
wijzingen van verwerkt ludde-ved-
duh?
Santing: "De keuze van nummers
blijft heel persoonlijk. Ik kies alleen
maar stukken die prettig zijn om te
doen, maar dat gaat soms minder
om het super-persoonlijke dan je
misschien denkt, hoor. Het draait
vooral ook om vakmanschap. Het is
éérst vakmanschap, eerst een
mooie song. Gewoon puur van, kan
je dat nummer zo vaak brengen dat
het overtuigend is? Uit een goeie
song spreekt een combinatie van
vakmanschap - is ie goed geconstru
eerd - èn een tekst waarin iets ver
schuift."
Je bent als zangeres vooral een in
terpreet, niet zelf een componiste.
Juist door het vakmanschap krijg je
een beeld van de schrijvers van die
liedjes. En weet je of die songs iets
over jou zeggen.
Santing: "Ik ben altijd mezelf, hè?
Toch? Jaaa... absoluut. Soms zit er
wel iets in van een... van afstand.
Laatst zei een ex van me: It
wouldn't have made any difference,
zó denk jij er dus over. Toen had ik
iets van: nee, dat is niet waar. Ik
vind het mooi om te zingen, om zo'n
tekst te doorvoelen, maar zoals ik
ben... ik ben anders. Ik heb er nog
een hele hoop andere gevoelens bij
die niet in dat nummer zitten. In It
wouldn't have made any difference
van Todd Rundgren heeft de hoofd
persoon weinig last van schaamte;
hij of zij zegt: nou, 't had toch niet
uitgemaakt, want je hield toch niet
van me. Daar zit het gevoel bij: ik
ben toch een stomme zak geweest."
Neem het begin van Close Watch
van John Cale. Daar schuift iemand
in vier regels tekst alle waarheid en
alle ontkenning in elkaar. Dat zijn
teksten van-heb-ik-jou-daar. Als je
dat zingt, speel je dan toneel of spre
ken die teksten ook voor jou?
Santing: "Ja. (schuift met bestek)
Het ligt zó dichtbij elkaar. Mijn le
ven en carrière, mijn inzet als mens
èn als artieste - van hoe ik me gedra
gen heb. Ik geloof dat het belangrijk
is dat het persoonlijke niet van het
zakelijke gescheiden wordt. Ik kan
dus iets doen wat super-persoonlijk
is, en op hetzelfde moment iets
brengen dat ik puur op techniek, als
vakmanschap, als acteren, als mas
ker laat beoordelen. En dat is goed
als dat zich tegelijkertijd voordoet.
Ik streef dat na. Voor mij is dat zo.
Het persoonlijke is niet van het za
kelijke te scheiden."
"Als je deze discussie even optilt
naar een ander niveau...dan vind ik
dat de wereld ten gronde gaat aan
de mannen die het persoonlijke van
het zakelijke scheiden."
Stilte. "Toch?" Stilte.
"Die doen de vreselijkste dingen
omdat het niet in hun eigen gezin
plaats heeft. Ver van hun bed. Die
denken dat ze daar een scheiding
Het Nationale Ballet met The Sleeping Be
auty. Choreografie: Marius Petipa. Produk
tie en regie: Peter Wright. Muziek: Pjotr lljitsj
Tsjaikovski. Nederlands Balletorkest o.l.v.
Roelof van Driesten. Gezien op 25 maart in
het Muziektheater in Amsterdam alwaar nog
tot en met 10 april.
AMSTERDAM - Ballet en
sprookjes gingen de vorige eeuw
hand in hand. Veel van die ro-
mantisch-klassieke choreografie
ën zijn bewaard gebleven in spe
ciale notatiesystemen die alle be
wegingen en passen en soms ook
de intentie beschrijven. De Frans
man Marius Petipa (1818-1910) is
met balletten als Het Zwanen-
meer en Don Quichote de grote
meester van het genre. Vijftig jaar
lang was hij in Rusland aan het
werk en maakte hij meer dan 75
balletten. Zijn Doornroosje (The
Sleeping Beauty) ging in 1890 in
première en is sindsdien steeds
opnieuw een publiekstrekker van
de eerste orde geweest. Mede mis
schien door de muziek van
Tsjaikovski, die wel wat anders
wilde componeren dan het toen
vaak gebruikelijke klankbehang.
The Sleeping Beauty ging pas
in 1981 bij Het Nationale Ballet in
première. Peter Wright heeft die
zelfde versie nu aangepast aan de
afmetingen van het Muziekthea
ter. Dat betekent dus meer diepte
en breedte, maar ook aan decor
en licht is veel toegevoegd: het
decor, de kostuums, de pruiken
en de special effects glinsteren en
fonkelen je tegemoet. Het is goud
wat de klok slaat. Rook, donder
en bliksem zorgen voor de the-
atraliteit.
De inhoud van het sprookje
komt in het kort hier op neer:
prinses Aurora wordt gedoopt in
aanwezigheid van haar vele peet
moeders, de feeën. Eén fee, Cara-
bosse, is per ongeluk niet uitge
nodigd waarop zij de feestvreug
de verstoort en zich wreekt op de
kleine zuigeling. Aurora zal zich
prikken aan de naald van een
spinnewiel en sterven, de Serin
genfee verandert het karakter van
de voorspelling: Aurora zal niet
sterven maar 100 jaar slapen na de
prik. Tot een uiteraard knappe
prins op zoek naar de ideale ge
liefde, haar wakker zal kussen.
Prins Florimund arriveert een
eeuw later, kust haar, ze trouwen
en leven nog lang en
Voor dit sprookje trok Petipa
drie en een half uur uit, wat wil
zeggen dat er niet alleen verteld
en gespeeld wordt maar dat er
aan pure dans de nodige aandacht
geschonken wordt. Het theatrale
spel gaat gepaard met grote geba
ren die niets aan onduidelijkheid
of suggestie overlaten. De ab
stractere danspassages zijn in
The Sleeping Beauty helaas niet
van het niveau dat Petipa in Het
Zwanenmeer ooit bereikte. Het
dansidioom is betrekkelijk sim
pel en over het algemeen traag.
Het ontbreekt een beetje aan cho-
reografisch-technische hoog
standjes.
Dit gebrek wordt gecompen
seerd, of liever, overheerst door
de zeer overvloedige aankleding
van het geheel. Je mond valt er
van open maar het heeft iets weg
van een Holiday on Ice-show. Wie
van traditionele pracht en praal,
dans met een moraal (het goede
overwint uiteindelijk het kwaad)
en romantische ballerina's houdt
komt volledig aan zijn trekken.
Zo niet, dan slaat de verveling wel
eens toe.
INGRID
VAN FRANKENHUYZEN
Fragment uit het met veel glitter omgeven sprookjesballet 'De Schone Slaapster'.
tussen kunnen maken. Het wordt
ook heel veel tegen me gezegd: Til,
je moet toch het persoonlijke van
het zakelijke kunnen scheiden.
(Met kinderstemmetje) Neeee.
Neeee. Nee-nee-nee-nee-nee-nee-
nee! (Weer gewoon) Terwijl het wel
eens overdreven wordt. Als je zou
zeggen, die plaat gaat over onver
werkt liefdesverdriet, dan moet ik
even met nadruk zeggen: die plaat
gaat vooral over vakmanschap.
Snap je wat ik bedoel?"
Radicaal
"Het is een melancholische plaat. Ik
ben er zelfs soms een beetje verle
gen mee. Ik heb 'm nu een paar we
ken niet meer gehoord, en als je 'm
dan weer beluistert, heb ik zoiets
als: wat heb ik nóu weer gemaakt?
Ik vind 'm dus radicaal, en radicaal
in een richting die me goed ligt. In
een stijl die me past als een nauw
sluitende handschoen. Maar waar
van ik wel eens denk: wat moeten
de mensen wel niet van me denken?
Ik wist dat ik een melancholieke
plaat ging maken, maar dat het zo'n
vreselijk doorgevoerd document
zou worden?"
Breast and Brow is een samen
werkingsproject met de Japanse, in
"Londen woonachtige toetseniste
Mimi Izumi Kobayashi. Zij schreef
alle arrangementen, produceerde
de plaat en woonde maanden met
Santing in één huis teneinde op één
lijn te komen. "Mimi en ik hebben
samen leren ademen, zou je bijna
zeggen. In het begin repeteerden we
onophoudelijk, vaak zaten we da
gen op een song. Dan weer in een
boogie woogie-versie, dan weer als
ballad. Om maar het akkoorden-
materiaal gewoon helemaal te on
derzoeken. Ze is écht een Japanner
tje. Zó, ppprrriiinnggg, doet ze weer
even Liberace, en dan weer een
walsje. Ze imiteert van alles. Maar
het resultaat is wel geweldig. Als we
samen spelen hoeven we ons alleen
de vraag te stellen waarheen de reis
gaat. Dat soort optredens hebben
we gehad, gewoon één grote impro
visatie."
"Zó wilden we de plaat ook opne
men. Maar dan wel met een elektro
nisch eh... been. De concerten wer
den opgenomen met alleen stem en
piano, waarbij we ervoor zorgden
dat Mimi de beschikking had over
een Yamaha midi-piano en een
Apple Macintosh-computer back
stage. Zo hadden we telkens een
mooie opnamen van het optreden,
maar ook de digitale informatie be
schikbaar. Die informatie heeft ze
gebruikt om te kunnen arrangeren,
maar zo kon ze arrangeren met een
live-timing."
Je gaat met de jaren beter zingen.
Mathilde: "Dank je. Ik denk zelf dat
het ook door het ensemble komt. Ik
denk dat Mimi maximaal heeft kun
nen benutten wat het ensemble
voor mij de afgelopen anderhalfjaar
heeft betekend. Er was een periode
dat de band me voorbij ging, dat ik
het met mijn stem niet kon bijbe
nen. Ik heb daardoor verschrikke
lijk moeten investeren. En dat merk
je nu."
AMSTERDAM (GPD) - Voor de
tweede keer in successie heeft een
Limburger het befaamde vioolcon
cours Oskar Back gewonnen. Na
Cécile Huynen uit Landgraaf, die de
vorige keer met de hoogste eer ging
strijken, was het ditmaal de talent
volle Hoensbroekse violist Roeland
Gehlen (20), die zaterdagmiddag in
het Concertgebouw van Amster
dam een indrukwekkende prestatie
leverde. Met een prijzengeld van
25.000 gulden, enkele concertaan
biedingen en een tv-optreden ver
liet de jonge musicus, die studeert
bij Nilla Pierrou aan het Maast
richts conservatorium, het Mekka
van de Nederlandse muziekwereld.
Zuid-Nederland deed het overi
gens uitstekend op de twaalfde edi
tie van het grootste en belangrijkste
vioolconcours in Nederland: de uit
Eindhoven afkomstige Koosje van
Haeringen wist beslag te leggen op
de tweede plaats (nog altijd goed
voor 10.000 gulden) en Borika van
den Booren uit Den Bosch, met 16
jaar de jongste deelnemer aan de fi
nale, werd vierde. De derde plaats
was voor Hebe Mensinga uit Am
sterdam.
Niemand in het bijna uitverkoch
te Concertgebouw zal zaterdag eni
ge moeite hebben gehad met de uit
slag van de jury. Begeleid door het
Nationaal Jeugd Orkest o.l.v. Adam
Gatehouse bleek Roeland Gehlen
niet alleen viooltechnisch maar ook
muzikaal het verst gevorderd in zijn
ontwikkeling.
Zijn interpretatie van het Viool
concert van Bruch, dat door drie
van de vier solisten gekozen was,
getuigde niet alleen van rijpheid en
visie, maar ook van originaliteit.
Wie niet in de gelegenheid is ge
weest Roeland Gehlen in Amster
dam aan het werk te horen, kan zich
komende vrijdag via de televisie
van de kwaliteiten van de Limburg
se musicus overtuigen. Op Neder
land 3 wordt vanaf 20.30 uur een im
pressie van het concours uitgezon
den.
Later dit jaar zal Roeland Gehlen
te zien zijn in het AVRO-program-
ma 'Jonge mensen op het concert
podium'. Het Limburgs Symfonie
orkest heeft de winnaar van het con
cours een concertserie aangeboden:
op 26, 27 en 30 januari zal het LSO
met Roeland Gehlen concerteren in
Maastricht, Heerlen en Weert.
Roeland Gehlen, winnaar van het Oskar-Backconcours, pakt zijn viool
in. (foto anp)
