Veel problemen
met kunstgebit
Nuttige informatie voor
mensen met een uitkering
Wang en Apple met snelle computers
Videowriter voldoende voor tekstverwerking
Huisarts beter toegerust op oudere diabeticus
Vensterbank kan energie besparen
DINSDAG 28 MAART 1
WJtt IL'iNUl
Konsumenten Kontakt zet rechten en plichten op 'n rijtje
Veel uitkeringsgerechtigden
zijn onvoldoende op de hoogte
van hun rechten en plichten
als cliënt van de sociale
dienst. De regels zijn immers
vaak ingewikkeld. Bovendien
laat de voorlichting van de
sociale diensten nogal eens te
wensen over, zo heeft
Konsumenten Kontakt (KK)
geconcludeerd uit een eerder
onderzoek.
Onder de licht provocerende titel
'Wie is er bang voor de sociale
dienst?' is bij COMAC (een samen
werkingsverband van KK, Consu
mentenbond en De Ombudsman)
een brochure verschenen die de uit
keringsgerechtigde wegwijs maakt
bij de sociale dienst.
De brochure, een boekje van 64
pagina's, gaat uitgebreid in op de
gemeente, die is belast met uitvoe
ring van een aantal sociale voorzie
ningen en dus een aantal uitkerin
gen op het niveau van het sociale
minimum uitbetaalt. In de mees
te gevallen is deze taak opgedragen
aan de gemeentelijke sociale dien
sten. Soms krijgt men echter te ma
ken met de afdeling sociale zaken of
welzijn van de gemeentesecretarie.
Aanvraag
Bij het aanvragen van de uitkering
is de datum van de aanvraag is ge
lijk de datum waarop de uitkering
ingaat. De sociale dienst moet dan
ook desgevraagd een bevestiging
van de aanvraag afgeven, voorzien
van de juist datum. De sociale
dienst mag een cliënt nooit wegstu
ren omdat deze niet alle benodigde
papieren bij zich heeft.
Schoolverlaters tot 21 jaar kun
nen zich het best in een vroeg stadi
um laten inschrijven bij het gewes
telijk arbeidsbureau (gab). Zij moe
ten namelijk zes maanden wachten,
ONTKALKEN De meeste ontkal-
kers werken op basis van fosfor-
zuur, dat schadelijk is voor het
milieu. De snelontkalker die kook
winkel Van Heemskerk (tel 020-
712407) onder het merk Rapid op de
markt is een stuk beter. Deze werkt
op basis van citroenzuur en een alu-
miniumzout. De zakjes die niet door
kinderen zijn te openen kosten
ƒ3,25 per drie.
nadat zij het dagonderwijs hebben
verlaten. Gedurende die tijd moe
ten ouders/verzorgers in hun le
vensonderhoud voorzien. Zij kun
nen kinderbijslag krijgen als de
schoolverlater bij het gab is inge
schreven. Ongeveer een maand
voordat de wachttijd afloopt kun
nen zij een uitkering bij de sociale
dienst aanvragen.
Bij de aanvraag voor de uitkering
is de aanvrager verplicht allerlei in
formatie over zichzelf te verschaf
fen. Een belangrijke regel: als de so
ciale dienst twijfelt aan bepaalde in
formatie, moet de dienst met bewij
zen komen dat het niet klopt. De be-
wijstlast ligt niet bij de aanvrager.
De brochure beschrijft uitgebreid
de juiste handelwijze voor uitke
ringstrekkers die het niet eens zijn
met beslissingen van de sociale
dienst of van de behandelend amb
tenaren. Er zijn voorbeelden te vin
den van bezwaarschriften die men
in zo'n geval gebruiken.
Inkomsten
Bij een uitkering heeft op grond van
de algemene bijstandswet (abw) of
de rijksgroepsregeling werkloze
werknemers (rww) houdt de sociale
dienst rekening met inkomsten uit
arbeid en eventueel vermogen. Het
zogenaamde 'bescheiden' vermo
gen mag niet meer bedragen dan
7900 voor een alleenstaande en
15.800 gulden voor een eenouder
gezin of een gezamenlijk huishou
den.
Voor een aantal uitkeringen be
staat er een sollicitatieplicht. Dat
betekent dat de uitkeringstrekker
actief naar werk moet zoeken, maar
hoe actief, verschilt vaak per ge
meente. In elk geval moet men inge
schreven staan bij het arbeidsbu
reau, die inschrijving steeds tijdig
verlengen, op tijd verschijnen na
een oproep van de sociale dienst of
het gab en passende arbeid aanvaar
den. Ook moet men aan om-, her- of
bijscholing meewerken.
De brochure legt ook op begrijpe
lijke wijze uit hoe de sociale dienst
kijkt naar de samenstelling van het
huishouden bij vaststelling van de
hoogte van de uitkering. Ook wordt
gekeken naar de manier waarop de
uitkeringsgerechtigd woont: of dat
zelfstandig is, als kamerbewoner,
woningdeler of geheel zonder
woonkosten.
Het werken naast een uitkering is
ook aan allerlei regels gebonden,
zelfs onbetaald werk. Bij betaald
werk moet de sociale dienst worden
gemeld om noeveel uur dat gaat en
hoe groot de verdiensten zijn. Vrij
willigerswerk mag in principe,
maar moet in een aantal gevallen
worden goedgekeurd door een toet
singscommissie. Klussen als vrien
dendienst is toegestaan.
Wie een studie volgt of samen
woont met iemand die en studie
volgt moet ook weer van allerlei za
ken op de hoogte zijn. Het niveau en
de duur van de studie maken ver
schil. Leeftijd en samenstelling van
het huishouden kunnen ook van in
vloed zijn. Voorts zijn er verschil
lende regelingen en instellingen die
een vergoeding geven voor studie
kosten.
Verder is er een groot aantal bij
zondere regelingen voor bijvoor
beeld de huiseigenaar die in de bij
stand komt, voor degenen die niet
in aanmerking komen voor huur
subsidie en toch hoge woonkosten
hebben of als men voor extra kosten
komt te staan die niet van een uitke
ring zijn op te brengen. Er is ook een
regeling voor bijzondere bijstand,
voor extra noodzakelijke kosten.
Deze kan per gemeente verschillen.
Fondsen
Ook is er een aantal fondsen, waar
van de minima gebruik kunnen ma
ken, dat overigens ook per gemeen
te verschilt. Zo kennen gemeenten
studiefondsen (voor schoolgaande
kinderen), garantiefondsen (voor
geldleningen), noodfondsen op al
lerlei terreinen en reductiefondsen
(voor korting op verschillende za
ken). Tot slot kennen ook veel ge
meente kwijtscheldingsregelingen,
zeker voor onroerend-goedbelas-
ting, maar ook voor andere heffin
gen.
De brochure 'Wie is er bang voor
de sociale dienst' is te bestellen
door storting van 1,75 gulden (por
tokosten) op gironummer 363913
van Konsumenten Kontakt in Den
Haag, onder vermelding van
'brochure sociale dienst'.
Veel mensen hebben min of meer verzoek van de Nationale Zieken-
ernstige problemen met het kunst
gebit. Dat gaat om grote groepen
Nederlanders: meer dan de helft
van de Nederlanders van 45 jaar en
ouder draagt een kunstgebit. Onder
de mensen van zeventig jaar en ou
der is dat zelfs negentig procent.
samenstelling
Raymond Peil
In Nijmegen is sinds enkele we
ken het eerste academisch centrum
voor tandheelkundige implantolo-
gie geopend, dat zich met dit soort
problemen gaat bezighouden. Dit
centrum gaat, behalve behandeling
van patiënten, ook onderzoek doen
mogelijkheden. Op
Tandartsen in Nederland krijgen
steeds nieuwere methoden ter be
schikking om tandelozen van steeds
betere kunstgebitten te voorzien.
(foto GPD)
Oudere diabetespatiënten (mensen
met suikerziekte) kunnen nu ge
makkelijker terecht bij de huisarts.
Voor behandeling en controle zijn
nu in een normale huisartsenprak
tijk voldoende mogelijkheden. Dit
blijkt uit nieuwe richtlijnen over
suikerziekte van het Nederlands
Huisartsen Genootschap.
Diabetes Mellitus 2, ook wel 'ou
de dag-suiker' genoemd, komt
steeds vaker voor. Oorzaken zijn de
veroudering der bevolking en wel
licht de grote voedselrijkdom in de
Westerse wereld. In een gemiddel
de praktijk (ruim 2200 patiënten)
heeft een huisarts nu tussen de 30
en de 70 mensen boven de 50 jaar
met 'oude dag-suiker'. Onderken
nen en behandelen van deze vorm
van suikerziekte is van groot be
lang. Als patiënten niet zijn behan
deld, kregen ze op latere leeftijd
sneller problemen. Suikerziekte
leidt onder andere tot orgaanbe
schadigingen, bijvoorbeeld in het
netvlies. Ook komen veranderingen
in bloedvaten voor van onder meer
de voeten, soms leidend tot amputa
ties.
Meestal hoeven patiënten met ou-
derdoms-diabetes niet met insuline
te worden behandeld. De pijlers van
de behandeling zijn het terugbren
gen van het overgewicht naar nor
maal of 'ideaal' gewicht en het regu
leren van de hoogte van de suiker-
hoeveelheid in het bloed. Hierbij
Vensterbanken xljn er niet alleen om uw planten
een plaatsje te geven. Ze zorgen er ook voor dat
de opstijgende warmte van radiator of gevelka
chel wordt afgebogen en de kamer ingestuurd.
Brede vensterbanken hebben meer effect dan
smalle. Door de vensterbanken te verbreden, kan
men de afgegeven warmte beter benutten, ter
wijl het cormfort verbetert.
Maar brede vensterbanken hebben geen resul
taat als er gordijnen tot over de radiatoren voor
hangen. Kort gordijnen daarom in tot iets boven
de vensterbank. Dan heeft de opstijgende warme
lucht vrij spel; die kan direct de kamer in. Ver
geet dan niet de gordijnen te sluiten. Gesloten
gordijnen zorgen, vooral als ze dicht zijn gewe
zen, vooreen goede isolatie,
zijn de belangrijkste maatregelen
dieetadviezen waar nodig aange
vuld en ondersteund met medicij-
Er zijn nu snelle, eenvoudige en
betrouwbare methoden om het
bloedsuikergehalte te bepalen. Via
teststrookjes en elektronische af-
leesapj5aratuur kan dat in de huis
artsenpraktijk worden gedaan. In
veel gevallen blijkt het ook moge
lijk dat de patiënt bij zichzelf een
druppeltje bloed prikt, een test
strookje kleurt en dat zelf afleest of
in de huisartspraktijk laat aflezen.
VERBODEN - De leden van de Ne
derlandse Postorderbond mogen
per 1 augustus bij hun prijzenfesti
vals niet meer het 'altijd prijs'-sys-
teem gebruiken. In de jaarvergade
ring van 16 maart is een akkoord be
reikt over strengere eisen voor de
zogenaamde 'sweepstakes', die on
danks eerder opgestelde reglemen
ten onderhevig zijn aan veel kritiek.
Met de consumentenorganisaties
en de Reclame Code Commissie wil
het postorderbedrijf overleg plegen
over de mogelijkheid de nieuwe ei
sen voor niet-leden verplicht te stel
len.
fondsraad worden in het centrum
ook de kosten van een behandeling
onder de loep genomen, zodat een
en ander mogelijk in het zieken
fondspakket wordt opgenomen.
Volgens prof. W. Kalk van de Ka
tholieke Universiteit in Nijmegen
zijn de meest voorkomende proble
men blaasjes in de mond, pijn, een
loszittend gebit of moeilijkheden
met eten. Al jarenlang wordt gepro
beerd daar iets aan te doen door het
gebit vast te zetten of de kaak hoger
te maken, maar de resultaten daar
van zijn niet bevredigend. Vaak ko
men er ontstekingen bij.
Kalk: "Wij hebben nu twee hoofd
zaken ontdekt. Via de ruimtevaart
hebben we de beschikking gekre
gen over titanium, wat we combine
ren met een keramisch materiaal.
Dat blijkt goed door de kaak te wor
den verdragen. Daarnaast hebben
we gemerkt dat de implantatie ge
leidelijk moet verlopen. Eerst
wordt door de kaakchirurg een fra
me van titanium in de kaak gezet.
Pas na drie tot zes maanden kan
daaraan een prothese (het gebit)
worden vastgemaakt".
In Nederland zijn volgens Kalk
nu ongeveer duizend mensen op de
ze manier behandeld. De resultaten
zijn zeer goed. De bedoeling is dan
ook dat deze manier van implante
ren standaard wordt, waardoor de
kans op problemen met het kunst
gebit belangrijk verkleind wordt.
Een dergelijke behandeling kost,
aldus Kalk, vier- tot vijfduizend gul
den. Begin dit jaar is al besloten, dat
het frame waaraan het gebit moet
worden vastgezet (met magneetjes
of drukknopjes), door het zieken
fonds wordt vergoed. Aan de hand
van de resultaten in Nijmegen en
Groningen wordt bekeken of de he
le behandeling tot en met de prothe
se kan worden vergoed.
Prof. Kalk zegt daar goede hoop
op te hebben: "Andere behandelin
gen van tandelozen kosten onge
veer 25.000 gulden. Deze manier is
dus veruit de goedkoopste en het
lijkt een goede oplossing voor men
sen die hun tanden moeten laten
trekken. Overigens blijven wij als
tandartsen natuurlijk hopen, dat
het aantal van 3,5 miljoen kunstge
bitten in de volgende generaties
flink zal dalen. Want wolf in het ge
bit hebben, zoals het genoemd
wordt, waardoor alles getrokken
moet worden, betekent alleen maar
dat er jarenlang niet is gepoetst. En
dat gaan we door gerichte voorlich
ting verder aanpakken".
Tegen spotprijzen zijn
tijdens de uitverkoop de wat
verouderde software en de
niet meer zo nieuwe
computers van de hand
gegaan. De prijzen die in
januari en februari werden
genoteerd hield men een paar
jaar geleden nog niet voor
mogelijk, zeker niet van de
gevestigde merken.
door
Hugo van der Héem
In de tussentijd heeft een aantal fa
brikanten alweer splinternieuwe
produkten op de markt gebracht.
Wang en Apple verrasten met nieu
we hardware. En van Nederlandse
bodem kwam nieuwe, opmerkelij
ke software van de Postbank en
uitgever GB.
Wang Laboratories Ine in de Ver
enigde Staten, met ook een vesti
ging in Nederland, introduceerde
een super-minicomputer, de VS
1000. Hij is viermaal zo krachtig als
de bestaande minicomputers van
het merk. De kosten zijn maar 1,7
maal zo hoog. De super-mini heeft
een nieuw schijfsubsysteem dat 17
miljard bytes opslagruimte biedt.
Toch beslaat de eenheid maar iets
meer dan een halve vierkante me
ter vloeroppervlak.
De nieuwe super-mini zal zijn
toepassing krijgen bij banken, pro
ductiebedrijven en centrale- en lo
kale overheden. De 17 Gigabyte
schijfeenheid is vooral van belang
bij het opslaan van bestanden. Hij
is in staat een stroom van lees- en
schrijfgegevens tot maximaal 3
Megabyte per seconde gelijktijdig
in beide richtingen te sturen.
Dure Apple
Dichter bij eindgebruiker staat de
nieuwe Macintosh SE-30 van
Apple. Het is vooralsnog een hele
dure, kleine computer met een
prijs vanaf 12.000, afhankelijk
van de uitvoering. De computer
oogt als de gewone Macintosh. In
gebouwd zijn echter een 20 of 40
Megabyte schijf en heel een nieuw
moederboard. Daarop in plaats van
de Motorola 68000-microprocessor
de veel nieuwere 68030, in samen
hang met de rekenkundige co-pro-
cessor 68882. De nieuwe Macintosh
SE/30 is daardoor drie tot vier keer
sneller dan de gewone Mac.
Opvallend is ook de gewijzigde
floppy-disk eenheid. De 'super'dri-
ve kan nu ook 1,4 Megabyte op
slaan, nadat men eerder op 800 K
was blijven steken. Ook kunnen
met deze nieuwe drive floppy's vol
gens het IBM-formaat tot maxi
maal 1,4 Mbyte worden gelezen.
Dat wil niet zeggen dat in de Apple
nu MS-DOS-programma's werken.
Alleen dat men via een Apple-pro-
gramma voor bestandsuitwisse
ling teksten en dergelijke uit de
IBM-wereld kan inlezen.
Apple zal in maart nog meer
plannen bekend maken. Alle nieu
we produkten en programma's
voor de Macintosh computer-fami-
De Apple SE730 die door een paar moderne micro-processoren drie tot
viermaal sneller is dan de gewone Macintosh.
Opmerkelijke software van Postbank en GB
lie zullen op 19, 20 en 21 april in de
RAI worden tentoongesteld. Men
heeft 250 internationale bedrijven
bereid gevonden om er de nieuw
ste zaken te exposeren. Op 18.000
vierkante meters verwacht men
ruim 22.000 bezoekers. Behalve de
tentoonstelling wordt er een uitge
breid seminar in de RAI gehouden.
Het wat grootse motto van de expo
sitie, 'MacWorld Expo '89' misstaat
slechts ten dele: men staat wel ga
rant voor een aantal Europese pri
meurs.
Member
De Nederlandse software uitgever
GB (een divisie van Het Goede
Boek in Huizen) heeft een betrek
kelijk goedkoop en compleet Ne
derlands pakket uitgebracht voor
ledenadministraties. Het pakket
bestaat uit hapdboek en een pro
gramma voor de (MS-DOS) PC en
kost 480. Het bedrijf heeft uitge
vogeld dat een groot deel van de
100.000 verenigingen in Nederland
via een bestuurslid over een com
puter kunnen beschikken. Van de
voordelen van een computer-ada-
ministratie wordt echter (nog)
maar weinig gebruik gemaakt.
Toch is automatisering een
'must', want het subsidie-beleid
van de overheid vraagt inzicht wat
betreft de actuele situatie van de
vereniging. Ook vindt men steeds
minder mensen bereid een hele
avond acceptgiro's met de hand uit
te schrijven. Het programma voor
deze adminstraties is geschreven
door een deskundige uit het vere
nigingsleven, terwijl het begelei
dende boek op naam staat van een
managements-adviseur voor sport
club.
Postbank
Een andere heel opmerkelijk Ne
derlandse software-ontwikkeling
komt van de Postbank. De Post
bank, die met Girotel een heel eind
op weg is om het 'thuisbankieren'
voor particulieren werkelijkheid te
maken, heeft voor de abonnees op
Girotel een PC-pakket ontworpen.
POMP - Als de cv-ketel aanslaat la
ten thermostaatkranen van radia
toren vaak een irritant fluitend ge
luid horen. Wilco maakt aan deze
ergernis een einde met de Star Wilo
cv-pomp. Die past zich automa
tisch aan de hoeveelheid water die
in een bepaalde situatie door de lei
dingen en radiatoren verpompt
moet worden aan. Daardoor is de
centrale verwarming voorgoed
'uitgefloten'. Nadere informatie
Wilo, Beverwijk, tel. 02510-20844.
Het heet 'Girotel Off line' en onder
steunt de meest gebruikte functies
van Girotel, namelijk het raadple
gen van het saldo, het overschrij
ven en het raadplegen van het elek
tronische dagafschrift. Voor alle
andere Girotel-functies moet men
nog wel een directe verbinding met
Girotel opbouwen.
'Off line maakt het mogelijk om
allerlei overschrijvingen thuis voor
te bereiden op de PC. Daarna kiest
men een verbinding en worden de
feitelijke handelingen versneld af
gehandeld. De Postbank bereikt
daarmee dat de feitelijke 'lijntijd'
(telefoonkosten) wordt beperkt.
Het in opdracht van de Postbank
geschreven programma werkt met
de meest bekende PC's, Operating
Systems en hand- en Hayes-mo-
dems.
Inlichtingen:
Macintosh en MacWorld, Apple,
Handelsweg 2, 3707 NH Zeist,
tel.03404-86911;
Member: GB Software Uitgever,
Postbus 122, 1270 AC Huizen, tel.
02152-53508;
Girotel: Postbank hoofdkantoor De super-mini kantoorcomputer van Wang, de VS-100die viermaal zoveel werk kan verzetten alsziin vooraan-
Postbus 21009, 1000 EX Amster- ger. {Joto GPD)
dam.
Gemakkelijk, snel, maar beperkt
De computerrage grijpt om zich
heen. Althans in onze omgeving,
waar hele huisgezinnen er gek van
worden. Vele uren worden achter
schermpjes doorgebracht. In het
begin veelal om te trachten de diep
verborgen geheimen van de machi
ne aan het scherm te ontrukken.
Maar vóór zo'n machine het huis
is binnengedrongen worden er
vaak verhitte discussies gevoerd
over de keus. In het klein zagen wij
dat kortgeleden terug in de journa
listiek. De één schreef in het vak
blad De Journalist dat het 'stom'
was om een Philips Videowriter
aan te schaffen, een ander verde
digde deze eenvoudige tekstver
werker te vuur en te zwaard.
Voor hen die minder goed thuis
in deze materie: de Videowriter
kan men zien als de simpelste ma
chine in het schier onbeperkte as
sortiment dat door tal van fabri
kanten in deze sector wordt aange
boden. De Videowriter kan veel
minder dan de rest. Is in feite alleen
een geperfectioneerde schrijfma
chine.
Daar draait dan ook de discussie
om. Als je toch een computer aan
schaft, neem er dan een waarop je
ook kunt boekhouden, bestanden
kunt bijhouden enzovoorts, zegt de
één. Maar de ander houdt vast aan
het standpunt dat als je alleen maar
brieven of artikelen wilt schrijven
je geen behoefte hebt aan meer.
En als tekstverwerker functio
neert de Videowriter zonder twijfel
voortreffelijk. Zeker de nieuwste
versie nr. 4620, die Philips nu aan
biedt (adviesprijs 1699,-). Daarop
verwerkte tekst kan eindeloos wor
den teruggeroepen en worden ver
beterd, kan op de diskette tijdloos
worden opgeslagen en blijft altijd
voor oproep aanwezig. Natuurlijk
ideaal voor het schrijven van brie
ven, boeken, artikelen enzovoorts.
Maar de Videowriter heeft ook
zijn beperkingen. Zo is hij niet
'compatible', zoals dat in het ver
schrikkelijke computerjargon
heet. Hij 'slikt' dus geen andere
dan zijn eigen diskettes, die boven
dien op geen enkel ander systeem
passen.
Voorts kan er geen modem op
worden aangesloten, zodat een ge
schreven artikel nooit direct telefo
nisch kan worden doorgegeven
aan een andere computer. Verder
is - zoals gezegd - het gebruik be
perkt (zo kunnen er geen spelletjes
op worden gespeeld) en is het let
tertje dat hij op het schermpje
neerzet erg klein, wat op den duur
knap vermoeiend werkt.
Daar staat weer tegenover dat hij
op een bureau heel wat minder
ruimte in beslag neemt dan een ho
me-computer, dat hij snel werkt,
een fraaie en heldere afdruk van
het geschrevene geeft en dat hij bo
ven alles gemakkelijk is te bedie
nen. In het Nederlands wordt in de
kantlijn verteld hoe men moet han
delen. Na een half uurlje inspelen
kent de gebruiker wel de eerste
noodzakelijke handelingen, de rest
komt gaandeweg vanzelf.
Wie vroeger zijn correspondentie
kon afwerken met een eenvoudige
schrijfmachine kocht geen inge
wikkelde kantoormachine. Zo
moet men het hier ook zien. Wie het
met een Videowriter afkan behoeft
geen gecompliceerde computer
aan te schaffen. Of men moet min
of meer 'computergek' zjjri. En dat
zijn er al heel wat. Want een com
puter werkt verslavend.
