'PTT moet nu gaan doen
wat we hebben beloofd'
I
5Hitier legde ook wegen aan,
maar maakt dat hem
Reportage
v
Percentage buitenkerkelijken in Nederland blijft nog stijgen
PAGINA 2
WOENSDAG 22 MAART 19891
Leids Cambridge-debat over schuld Europa aan armoede:
Op hetzelfde moment dat het Staatsbedrijf der PTT
veranderde in PTT Nederland n.v., trad ir. W. Dik aan als
voorzitter van de raad van bestuur. Als hoogste baas van
96.000 PTT-medewerkers, volgde hij daarmee directeur-
generaal ir. C. Wit op. Dik, geboren in 1939, bracht het
grootste deel van zijn werkzame leven door in diverse
managementfuncties bij het zeep- en
voedingsmiddelenconcern Unilever. Een loopbaan die
alleen werd onderbroken door een korte uitstap naar de
politiek, als staatssecretaris van economische zaken in
het tweede en derde kabinet Van Agt voor D'66.
Tot zijn benoeming bij de PTT in 1988 was Dik weer
terug bij Unilever, ditmaal als directeur van de
Nederlandse Unilever Bedrijven b.v. Zichtbaar
afgevallen na een maagoperatie is 'mister PTT' weer
terug op het Haagse hoofdkantoor langs de Utrechtse
Baan, uitvals- en invalsweg naar het politieke centrum
van Nederland. Inclusief het ministerie van Verkeer en
Waterstaat, waarvan de PTT weliswaar geen onderdeel
meer uitmaakt, maar dat wel 100 procent van de
aandelen in handen heeft en de wetgeving formuleert
waarbinnen de PTT voorlopig zal moeten werken. De
PTT-president heeft er zichtbaar plezier in en vertelt
graag over de stand van zaken na ruim twee maanden
grotere zelfstandigheid.
aan de verzelfstandigde gigant,
sinds 1 januari de grootste particu
liere werkgever in het land. Hetzelf
de geldt volgens Dik voor veel van
de zusterorganisaties in Europa, die
"voor het merendeel nog niet gepri
vatiseerd zijn. "In Nederland i
door
Marien van den Bos
DEN HAAG - "We hebben lawaai
gemaakt rond de verzelfstandiging vëd m^ehjke'r'gèwoVdenT röwl
l de PTT, echt aan 'image-buil- v00r de minfster
ding gedaan. En dat is ook goed, Maardeciub
1 bepaalde periode. Maar je
de PTT.
1 Europa
moeten doen, zit met
roepen dat je alerter, beter en snel
ler bent. Dan gaan die klanten na
tuurlijk roepen van: 'ja joh, prima,
werk en laat eens zien dat het zo is'.
Ik heb toen hier met de afdelingen
afgesproken dat we maar even rus
tig aan moesten doen, naar buiten
toe. En een paar maanden gaan luis
teren binnen de organisatie of het
nu allemaal lukt, wat we met elkaar
hebben afgesproken. Of het mee
valt of tegenvalt, of men de juiste
'gereedschappen' krijgt van de baas
om ook te kunnen doen wat we ons
hebben voorgenomen".
Het stopzetten van de fanfares, fees
telijke bijeenkomsten en oppep
pende toespraken kwam een week
voor ir. W. Dik acuut in het zieken
huis moest worden opgenomen.
"Het is niet ernstig, maar wel
acuut", legde zijn woordvoerder
destijds uit bij de afspraak om niet
na één, maar na twee maanden zelf
standigheid een voorlopige balans
op te komen maken in een inter
view met de PTT-topman.
De voordelen van een zelfstandi
ger opererende PTT (post en tele-
commmunicatie) zijn door Dik vele
malen breed uitgemeten: zelfstan
dig kapitaal aan kunnen trekken
voor de miljarden-investeringen,
anders dan bij de overheid salaris
sen kunnen betalen die door specia
listen worden gevraagd en een veel
snellere interne besluitvorming.
Maar zijn er ook geen nadelen voor
de PTT
Daar moet Dik even over naden
ken. "Ja, ik zie er wel een, zij het een
tweeslachtige. Wij proberen ons zo
goed als we kunnen te gedragen als
een privé-onderneming, met de
daarbij behorende commerciële- en
naar buiten gerichte instelling.
Maar veel van onze gesprekspart
ners, klanten en concurrenten blij
ven ons nog aanspreken op de oude
rol van het staatsbedrijf. Bedrijven
om ons heen vragen ons bijvoor
beeld nog steeds naar onze marktin-
zichten en onze plannen. Maar je
kunt toch ook niet bij Shell binnen
wandelen en vragen of je hun
marktplan even mag zien. Dan bar
sten ze waarschijnlijk uit in home
risch gelach".
Wennen
De concurrentie moet nog
LEIDEN „Armoede is, net als in Nederland, niet alleen
een kwestie van produktiviteit, maar vooral van maat
schappelijke verdeling. Iedereen kent nog wel de verhalen
van zijn grootouders over de bittere armoede waarin die
hebben geleefd. Wat er in Europa is veranderd, is de maat
schappelijke verdeling. Die is veranderd door de zelforgani
satie van degenen die in armoede leefden. En dat is in de ko-
ioniën de mensen ontnomen: zij konden zich niet verenigen
in vakbonden of politieke partijen. Dat kon niet getolereerd
worden. Rust en orde, dat was de boodschap van het kolo
nialisme".
door
Sjaak Smakman
Aldus gisteren de Amsterdamse
hoogleraar Breman tijdens een
Cambridge-debat aan de Leidse vraag uit de zaal
universteit over de vraag of Europa
schuldig is aan de armoede in de
Derde Wereld. Breman, directeur
Hoebink van het Derde Wereld Cen
trum van de Nijmeegse universiteit dige blaam treft: „Als u mij vraagt
woordelijkheid draagt, zoals Hoe
bink opmerkte. Van de Camp's ar
gument dat veel regimes in de ont
wikkelingslanden zich geen zier
aantrekken van hun bevolking,
werd hem daarmee uit handen ge
slagen. Bovendien bleef hij op de
die regimes
hebben gevestigd en nog altijd on
dersteunen, ook nog eens het ant
woord schuldig. Hij gaf uiteindelijk
ook ruiterlijk toe dat Europa de i
de Amsterdamse studente cultu
rele antropologie Marina Prak pleit
ten vóór die stelling. Hun opponen
ten waren de Leidse hoogleraar so
ciologie Van Vroonhoven, CDA-ka-
merlid Van de Camp en de Leidse
student Hans van der Lee.
Het
r de tegenstanders
of Europa onrechtvaardig handelt
en zich veel te veel toeëigent, dan
antwoord ik daarop met een vol
mondig ja".
Van dér Lee trapte de open deu
ren in dat we het pré-koloniale tijd
perk niet moeten idealiseren, dat
sommige ontwikkelingslanden (Ja-
meet af aan moeilijk. Zoals Hoebink Pan' Korea, ^Hongkong)^ zich wel
het zei: „Iedereen met een heel
klein beetje historisch besef moet
deze stelling wel onderschrijven".
kunnen handhaven in de wereld
economie; dat sommige landen die
.TV.4 nooit zijn gekoloniseerd (Aghanis-
Dat bleek ook uit hun betogen: Van Ja") zich ook niet hebben ontwik-
kunt niet tegen je klsmtenjblijven benen nQg in dezeifde stroop als
■fifif" - waar wjj inZaten, dat is een beetje
moeilijk".
Voor Dik is nu de periode aange
broken waarin de nieuwe beleidslij-
i de praktijk moeten worden
gebracht en vanuit de organisatie
geluiden moeten komen over ver
dere verbeteringen. Niet alleen bij
telecommunicatie, dat doorgaans
de meeste aandacht krijgt door
technologische hoogstandjes, maar
ook bij de post kan volgens Dik nog
veel meer gemechaniseerd en geau
tomatiseerd worden. De postmen
sen zelf zijn daar volgens hem ook
heel alert op en dat is volgens hem
ook niet zo gek: "Mensen die een
bepaald karwei moeten verrichten
zijn vaak de besten om aan te geven
hoe het met minder inspanning zou
kunnen".
"De toekomst van een efficiënte
pbst ligt in de steeds verder voort
schrijdende mechanisatie en auto
matisering. Bij de huidige tarieven
(portokosten etc.) is PTT Post een -
zij het matig - renderende operatie.
PTT Post ziet kans de noodzakelij
ke investeringen te dpen en dus zie
ik op korte termijn geen aanleiding
tot tariefsveranderingen".
Waar PTT Post sinds 1 januari
voor poststukken zwaarder dan 500
gram officiële cpncurrentie van de
koeriersdiensten heeft gekregen,
was het vooral het verlies van het
monopolie op de verkoop van tele-
foon-randapparatuur dat tot heftige
botsingen met de nieuwe concur
renten heeft geleid. Hoewel de pe
riode van ruim twee maanden wat
kort is om de positie van PTT Tele
com te beoordelen, is volgens Djk
de marktpositie op dit terrein "veel
minder teruggelopen dan sommige
van onze geachte concurrenten
hadden voorspeld en ook veel min
der dan wij in sommige
hadden gevreesd".
Maar ook de grote
het gebied van telecommunicatie
melden successen op de nieuwe Ne
derlandse markt, terwijl uit de
kring van importeurs, handelaren
en installateurs - sinds een akkoord
met het ministerie over keuringen
van de apparatuur - de berichten
evenmin ongunstig zijn. Wordt hier
niet nog steeds blufpoker gespeeld?
Marktaandeel
Dik: "De wereld is niet statisch, de
graantje
markt' als zodanig groeit. De telefax-
markt bijvoorbeeld groeit als kool.
Zelfs al zouden wij daarin een mark
taandeel van 100 procent hebben
gehad en zouden we daarvan een
aanzienlijk deel verliezen, dan nog
is de groei van de markt zodanig,
dat het heel goed mogelijk is gelijk
te blijven in omzet en in marktaan
deel te dalen. Voor telefoon-toestel
len geldt een vergelijkbare situatie.
Daar zit een fikse groei en van die
fikse groei pikken wij een fiks
graantje mee".
Bovendien ziet Dik bij het huidi
ge aanbod, met name op het gebied
van de grotere, digitale telefooncen
trales voor bedrijven, een soort mo
deverschijnsel. "Er kan nu ineens
heel veel op digitale centrales en
met een digitaal net. Maar hetzelfde
effect hebben we ook gehad met
wasmachines die 17 programma's
konden draaien. Bij elk kledingstuk
was wel een apart programma te be
denken. Maar wat blijkt na twee
jaar: van de 17 programma's wor
den er maar drie gebruikt en de
mensen voelen zich dan toch een
beetje bekocht. Ze hebben het don
kerbruine vermoeden dat ze wél
voor die 14 programma's die ze niet
gebruiken moeten betalen. Dus na
een paar jaar zijn er weer alleen
maar wasmachines met 3 tot 5 pro
gramma's op de markt".
"Dat is wat ik ook een beetje ver
onderstel bij de huidige 'hausse' in
telecommunicatie-apparatuur. Nu
willen mensen ineens alles hebben
.en kopen daarom misschien niet bij
ons, omdat wij zo'n apparaat niet
zinvol vinden of er geen markt voor
zien. En na een paar jaar ontdekken
ze dat ze het allemaal eigenlijk nooit
gebruiken".
Het ruimere aanbod op telecom-
municatiegebied zet de prijzen en
de winsten wel enigzins onder druk,
erkent Dik. "Maar laten we eerlijk
zijn, dat is toch ook een van de rede
nen geweest om die markt open te
maken. Dat is ten gerieve van de af
nemer". Aan de andere kant denkt
hij dat, met name bij de meer gea
vanceerde toepassingen van tele
matica het meer om de geleverde
dienst gaat en minder om de prijs.
"Niet het goedkoopste, maar het
beste. En dan denk ik dat wij niet
zo'n slechte partij blazen, integen
deel".
Mentaliteit
Wat betreft de 'gewone' consument
heeft de PTT-leiding evengoed de
handen vol met het tonen van de
aanpak, de nieuwe mentali-
(foto GPD)
teit. Met een achterstand weliswaar,
zoals het onlangs verloren proces
over de niet precies afgestelde tijd
klokken, die de telefoontikken be
rekenden. Op last van de rechter
moet de PTT de consument 11,4
miljoen gulden terugbetalen, wat
neerkomt op 1,85 gulden per abon
nee. Een operatie die bovenop de
11,4 miljoen alleen al 800.000 gulden
kost om uit te voeren. Dik blijft er
laconiek onder. "We krijgen tiental
len brieven van mensen met hart
roerende suggesties als 'ik ken nog
een pater in Afrika die een nieuwe
jeep nodig heeft' enzo. Maar ik ben
bang dat we geen gemeenschappe
lijk doel voor het hele Nederlandse
volk kunnen vinden, dus doen we
het maar zo".
Toevallig had zojuist de Stichting
Humanitas geklaagd over het vra
gen van een borgsom door de PTT,
alvorens een vluchtelingengezin in
Groningen op het telefoonnet kon
worden aangesloten. De kritiek van
Dik op het district Groningen is niet
mis: "Dat is absoluut een vergis
sing, had absoluut niet mogen ge
beuren. Er zijn wel gevallen waarin
PTT Telecom zo'n borgsom mag
vragen, maar daar is in dit geval ab
soluut geen sprake van. Daar is ge
woon een fout gemaakt. We zijn
mensen en we maken af en toe fou
ten. We zijn net bezig dat ook pu
bliekelijk toe te geven".
Eenmaal in Groningen aange
land, komt het gesprek automatisch
op het nieuwe hoofdkantoor van
PTT Nederland, dat volgens een
oud politiek besluit daar in aan
bouw is. "Ja, het hebben van twee
hoofdkantoren geeft een zekere
graad van inefficiëncy. In de com
municatie tussen mensen en in de
locatie van mensen en er zijn toch
weinig ondernemingen, ook niet
van onze omvang, die er een eigen
vlieglijn op na houden om de kon
takten tussen de verschillende afde
lingen te onderhouden. Nee, dat
kost veel geld".
Maar terugkomen op de beslis
sing wil Dik allerminst. "Daar heb
ik allerminst behoefte aan, dat is al
leen maar tijd verspillen aan discus
sie". De Brabander Dik zit er min
stens een dag in de week. "Dat is
voorlopig genoeg voor de hoeveel
heid mensen die er zitten en waar ik
mee te maken heb. Maar dat zal toe
nemen in de komende drie jaar",
waarna het spreidingsbeleid vol
tooid moet zijn. "Waarschijnlijk
zien we kans om binnen het budget
van de overheid en binnen de afge
sproken tijd de spreiding echt te re
aliseren".
Vroonhoven concentreerde zich op
de term 'schuld'. Europa is wel
antwoordelijk voor wat er mis i
de ontwikkelingslanden,
keld, en dat het Westen niet alleen
maar slechte dingen heeft gedaan.
Hoebink, retorisch: „Dat soort ver
halen vind ik gezeur. Hitier heeft
niet schuldig aan. Schuld impli- ook vast wel ergens een weg aange-
ceert boze opzet en daarvan is vol- leêd> maar rechtvaardigt dat de be-
gens hem nooit sprake geweest stel- zetting van die landen
de hij.
Nou, wierp Hoebink tegen, de SBiIGI
conquistadores moordden anders De voorstanders hadden het mak-
wel de Inca s en Maya s uit op jacht kelijker. Hoebink wees op een kolo-
naar goud en zilver en d ie plantages njaje geschiedenis van volkeren-
in Indonesië hebben we ook niet moord (.u zult tevergeefs zoeken
aangelegd om de arme inlanders naar originéie inlanders op de Ca-
aan werk te helpen. Prak stelde dat riben., siavenhandel ('het heeft
er nog niets is veranderd: „Als Eu- eeuwen geduurd voordat de Afri-
ropa zijn verantwoordelijkheid echt kaanse volken weer naar de kust
zou oppakken zou het de Derde durfden terugkeren') en maatschap-
Wereld niet buiten de wereldecono- lijke ontwrichting. Als voorbeeld
mie houden en structureel iets doen afhij Afrik waar de blanke kolo.
aan de situatie. Dat gebeurt niet nisten de beste landbouwgronden
Van Vroonhoven gaf na afloop bezetten. De Afrikaanse boeren ver-
v™_het debat toe dat ht) eigenlijk huisden naar de slechtere gronden,
de veehouders verjoegen.
gronden
de Sahel
de stelling was geweest, waai
dat hem was gevraagd tegen te plei- De resterende nóg
ten omdat de organisatoren geen te- werden kaaIgegraasd
genpleiters hadden kunnen vinden. werc} geboren
Dat had hij toen r
r gedaan.
Anno 1989 bezitten in Zimbabwe
Van de Camp legde de stelling uit (het voormalige Rhodesië) 4500
ds zou alléén Europa schuldig zijn blanken nog steeds de helft van de
i de ontwikkelings- landbouwgrond, de 875.0000 Afri-
kaanse boeren de andere helft. De
ling onder vuur met verwijzingen greep van het Westen op de ontwik-
naar het Amerikaanse kolonialis- kelingslanden via de wereldecono-,
me. Maar het ging niet c
of het alléén Europa is, i
vraag wie of wat de grootste verant- schrijver/historicus Galeano: „Als
de koffieprijzen op de wereldmarkt
stijgen, neemt het aantal huweliji
ken in Colombia toe. Als de koffie
prijzen dalen, stijgt het aantal zelfj'
moorden in Colombia".
Ontwikkelingshulp
Breman gaf zijn opponenten grif toé
dat slavenhandel en volkeren-]
moord ook vóór het koloniale tijd]
perk voorkwamen, maar het Eu
ropese kolonialisme heeft dat vow
gens hem op zo'n schaal gedaan dat,
'de kwantiteit omsloeg in kwaliteit'!
en dat het aanzien van de wereld er-I
door veranderde. Van Vroonhoven
wierp tegen dat er vanaf de 13e
eeuw al een groeiende integratie op
wereldniveau is, en dat het kolonia
lisme dus in zekere zin een logischej
en onontkoombare stap is. Breman
vond dat hij de zaken daarmee om
draaide: uit het feit dat dingen op]
een bepaalde manier gelopen zijn,
kunnen we nooit afleiden dat er
geen alternatief voor die ontwikke
ling was: „Het kolonialisme heeft;
elke eigen weg naar eigen ontwik-
keling voor de Derde Wereld afge
sneden". Als voorbeeld noemde hij j
India, waar voor de komst van de
Britten een bescheiden industriali
satie op gang was gekomen. Die
werd echter de grond in geboord,
'omdat hij niet strookte met de Brit
se plannen voor het subcontinent, i
Het kolonialisme zit volgens hem
zelfs in de 'verheffing van de inlan
ders', het argument dat eeuwenlang
als rechtvaardiging moest dienen.
„Dat veronderstelt dat zij daar een
bepaalde mentaliteit hebben, ande
re waarden en normen, die hen arm i
houden. Daar zit puur racisme ach
ter. Ontwikkelingssamenwerking is
een voortzetting van ideeën en
vooronderstellingen over de men
sen daar. Armoede is niet alleen ma
terieel, maar ook een positie van
min-waarde, van onwaarde. De
waardigheid die mensen in hun ei
gen samenleving hadden, is hen
ontnomen. Wij kijken naar ontwik-
kelingslanden vanuit een gevoel
van materiële, culturele en ideële
superioriteit: als jullie doen wat wij
zeggen, word je beter. Want arm
zijn, dat is toch eigenlijk een beetje
ziek zijn".
Europa schuldig? Ja, zeiden 50
van de 88 aanwezigen voor aanvang
van het debat. Zeven hadden geen
mening, 31 vonden de stelling on
waar. Een paar uur later bleek dat
Hoebink, Breman en Prak de zaal
hadden overtuigd: 64 stemden voor,
15 tegen en negen aanwezigen had
den geen mening. Tot die laatsten
behoorde ook de hoogste ambte
naar van Ontwikkelingssamenwer
king, directeur-generaal Van Gen-
nip, die als voorzitter optrad. Hij
sloot af: „Het is misschien nog te
vroeg om over schuld te spreken.
Maar de balans slaat in elk geval ne
gatief door als we de historische
kansen die we nu nog hebben, de
komende 20 jaar niet benutten".
De Sahara-woestijn, uiteindelijk ontstaan omdat blanke kolonisten de Afrikanen van de vruchtbare landbouw
gronden aan de kust verjoegen. (foto gpd>
Eén op de twee Nederlanders be
schouwt zich nu als buitenkerke
lijk. Dat is de uitkomst van een
onderzoek door het bureau Inter
view, die gisteravond in NCRV's
Hier en Nu-tv werd bekendge
maakt.
In 1971, bij de laatste volkstel
ling, rekende nog 24 procent van
de Nederlanders zich niet tot een
kerk. In 1982 was dat al 42 pro
cent. Het is nu 51 procent. Opinie
onderzoeker Maurice de Hond
voorziet dat dit percentage in het
jaar 2000 zal zijn gestegen tot 60.
De ontkerkelijking is het
sterkst onder jongeren van 15 tot
34 jaar. Van die groep is nu al 60
procent buitenkerkelijk. Voor de
groep boven 65 jaar is het percen
tage nog maar 34.
De onderzoekers geven ook cij
fers voor de kerken. Het aantal
hervormden, dat eind vorige
eeuw nog 50 procent van de be
volking was, liep terug tot 12 pro
cent nu. De verwachting is dat in
het jaar 2000 nog 10 procent van
de bevolking 'Nederlands her
vormd' zal zijn.
De gereformeerden, doorgaans
9 procent van de bevolking, daal
den naar 7 procent en zouden in
2000 op 6 komen. Het percentage
rooms-katholieken ging van 40
naar 26.-De verwachting is 20 pro
cent in het jaar 2000.
'Rondom Tien'
In'het NCRV-tv-programma
'Rondom Tien' sprak Henk Mo-
chel gisteravond met een aantal
kerkverlaters. Hun antwoorden
op zijn vragen spitsten zich toe op
twee voorname oorzaken van
kerkverlating: het niet meer kun
nen aanvaarden van bepaalde ge
loofsopvattingen waaraan de
kerk in haar leer en verkondiging
nog altijd vasthoudt en de be
hoefte aan persoonlijke vrijheid.
Velen zijn afgeknapt op de erva
ring dat er van alles en nog wat
moést en dat liefde en begrip bin
nen de kerk ver te zoeken waren
als het anders ging.
Duidelijk werd ook, dat ver
kondigers weieens wat meer aan
de presentatie van hun preken
mogen doen, zonder nou direct in
puur theater te vervallen. Wat zij
vanaf de preekstoel te zeggen
hebben, spreekt vaak niet aan.
Eén uit het gezelschap zei: "Soms
denk je: zouden ze het zélf wel ge-
loven?"
Maar het gaat niet alleen om de
manier van brengen. Ook de ge
loofsinhoud moet kritisch wor
den bekeken. Bij kerkverlating
spelen niet alleen uiterlijke facto
ren. Als voorbeeld noemde ie
mand (geen kerkverlater) de Drie
Formulieren van Enigheid, die
voor het gereformeerd protestan
tisme nog altijd een toetssteen
zijn voor het onderschrijven van
de 'rechte leer'.
De godsdienstsocioloog dr. G.
Dekker bracht het verschijnsel
kerkverlating in verband met de
cultuurcrisis van de westerse sa
menleving. Normen en waarden
verschuiven sneller dan'ooit en
mensen maken zich gemakkelij
ker los van verbanden waarin ze
hebben geleefd. Dat geldt voor
het huwelijk. Dat is ook met de
kerk het geval. Jammer is dat wel,
want het zijn vooral de meer kriti
sche mensen die weggaan. En dat
betekent dan weer een zekere ver-
rechtsing van de binnenkerkelij
ke godsdienst.
Kerkverlaters zijn niet allemaal
hetzelfde. Dat bevestigde deze
uitzending ook. De één maakt
zich tegelijk helemaal los van het
geloof - naar hij of zij zégt al
thans voor de ander behoudt
het geloof waarde, maar dan wel
op eigen manier. Sommigen heb
ben nog wel moeite met het vul
len van de zondag. Ze missen de
sociale contacten van de zondag
morgen toen ze nog naar de kerk
gingen.
Precies dezelfde
Commentaar:
Al met al bood dit programma,
weinig nieuwe dingen. De rede
nen om de kerk vaarwel te zeggen
waren twintig jaar geleden pre
cies dezelfde. Het is een geleide
lijk proces, dat bij de één uit
mondt in een andere levensover
tuiging, die nergens te rijmen valt
met wat de kerk pretendeert, en
bij de ander in het gevoel datje de
kerk niet nodig hebt om zin in je
leven te ervaren.
Een vraag die bij het zien van
zo'n uitzending kan opkomen, is
of mensen er in zullen slagen hun
kerkverlating tot het eind vol te
houden. Soms worden redenen
genoemd die met 'overtuiging'
weinig te maken hebben en de
'beslissende stap' moeilijk kun
nen verklaren, zo daar al sprake
van is, want het kan ook een
kwestie zijn van langzame ver
vreemding.
Als de zwakte van argumenten
wordt doorzien, is er dan een weg
terug? Is kerkverlating niet ook
een 'momentopname' in het leven
van een mens? Het kan bevrij
ding zijn, van plichten, knellende
banden en verouderde opvattin
gen. Het kan ook uitdrukking zijn
van persoonlijke crisis. Wat ge
beurt er als een mens déar door
heen is gegaan? Of de kerkverla
ter van nü ook nog de kerkverla
ter van het jaar 2000 is, valt door
geen onderzoekbureau te regi
streren.
En 'de' kerk blijft ook niet eeu
wig dezelfde die ze was, al zal een
niet-gering deel zich des te ster
ker tegen verandering en vernieu
wing blijven verzetten. Maar de
strengen maken niet alleen de
dienst uit. De kerk liever het
'kerk-zyn' manifesteert zich
heden ten dage in talloze vormen
Bèroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Dinteloord H. A. van der Pol Bos
koop, te Rijssen A. van de Beek
Genemuiden, ook te Rijssen C. J.
van der Plas Zwijndrecht.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Lutten-Slagharen
G. Kuiper Roodeschool, naar Kol-
lumerzwaag (Fr.) A. J. Damsma
Leeuwarden.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: bedankt voor IJmui-
den M. de Vries Winsum-Ober-
gum (Gr.).
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Middelburg A. Bac
Bodegraven; bedankt voor Haar
lem Th. van Stuijvenberg Terwol-
de de Vecht, voor Kalamazoo
(Ver. Staten) J. Kareis Rijssen.
Gereformeerde Gemeenten
in Nederland: bedankt voor
Leerdam A. van Straalen Barne-
veld, voor De Beek-Uddel W. Ver-
hoeks Arnemuiden.
Vakantiekampen. Het Lan
delijk Centrum voor Gerefor
meerd Jeugdwerk in Driebergen
overweegt met ingang van vol
gend jaar te stoppen met de va
kantiekampen voor jongeren. Het
moet f. 350.000 bezuinigen. Een
commissie uit het bestuur is tot
de conclusie gekomen dat het
kampwerk in zijn huidige vorm
geen toekomst meer heeft. Op 18
april zal het bestuur over het
voorstel vergaderen.
Het jeugdcentrum is nu nog op
twee gebieden actief: ondersteu
ning van plaatselijke groepen
voor gereformeerd jeugdwerk en
het zelf organiseren van vakantie
kampen voor jongeren. De com
missie uit het bestuur vindt, dat
alleen het ondersteuningswerk
nog perspectieven heeft. De en
kele honderden vrijwilligers die
ieder jaar de jongerenkampen lei
den, zijn op de hoogte gebracht.
Vrouw-onvriendelijk. Een
commissie van zeven vrouwen
werkt op het ogenblik, mede op
verzoek van de Nederlandse rk
bisschoppen, aan een rapport
over 'vrouw-onvriendelykheden'
in de liturgie van deze kerk. Voor
al onderzoekt de commissie of ii
taalgebruik, symboliek en rolver
deling de vrouw tekort wordt ge
daan, zo deelde mevrouw D. Ver-
nooij van de werkgroep 'Vrouw
en Kerk' van de Katholieke Raad
voor Kerk en Samenleving ir
Eind dit jaar kan het rapport klaar
zijn.
