'In Amro-abattoir werd Bredero-koe afgeslacht' Christiani moet imago Arena verbeteren Gouden NPB Parijs: steuntroost én Nederlandse gezelligheid PAGINA 2 DINSDAG 21 MAART 1989 Bestuurders spelen banken zwarte piet toe inzake ondergang concern AMSTERDAM „In het Amro-abattoir voor noodslachtin- gen is een stamboekkoe afgeslacht, die zeven magere jaren nog behoorlijk melk heeft gegeven in tijden van slechte grasgroei in onroerend goed". Het is een uitspraak van mr. Het citaat wordt met instemming aangehaald door mr. A. Spruit, commissaris bij zowel de Verenigde Bedrijven Bredero NV (VBB) als bij Bredero Vast Goed, wanneer de en quêtecommissie, die in opdracht de Amsterdamse Onderne- E. Bloembergen, voorzitter van de Stichting Administratie kantoor van Aandelen Bredero, die hij deed in de vergade ring van aandeelhouders vorig jaar maart. voor de door de Amrobank aan Breevast verleende kredieten, na dat Breevast niet in staat was geble ken een aflossing van 7 miljoen Ca nadese dollar te doen. Saneringsplan ïingskamer de ondergang van de September 1986 bleek een fors Utrechtse bouwer en zijn vastgoed dochter Breevast onderzoekt, hem vraagt wat de oorzaken zijn 'deconfiture van Breevast en VBB'. het eerste half jaar mijdelijk. Het bestuur kwam met een saneringsplan. Zowel Bredero als Amrobank zouden elk 35 mil- door Dick Fijlstra Volgens Spruit is het duidelijk dat joen gulden van hun vorderingen de houding van de banken uiteinde- op Breevast moeten omzetten in bei- aandelen. Dat zou ook moeten ge beuren met de uitstaande obligatie leningen, waardoor het eigen ver- mogen van Breevast fors opgekrikt kon worden. Volgens Feddes is het tot een seri euze bestudering van dat plan nooit gekomen. Meys erkende dat het op de been houden van Breevast in het zijn van alle schuldei hij wilde eerst uitzoeken in het belang van de Am robank zou zijn. En hij eiste onder extra zekerheid van 10 ljoen gulden op nog onbelast on roerend goed van Breevast. Meys, aldus nog steeds Feddes, eiste dat de gesprekken over de sa nering uitsluitend met de Amro- Breevast, Ook ir A. Feddes, voormalig zitter van de raad van bestuur - hij belang werd half november 1986 v gen door ir F. E. Mathijsen Gerst - of dat ook laat daar weinig twijfel ov staan. Het is vooral de Amrobank, tussen die weigerde mee te werken aan de noodzakelijke herstructurering van Breevast en daarom door Feddes de 'zwarte piet' krijgt toegespeeld. Jarenlang had Bredero prettig za ken kunnen doen met de Amro- bank, de huisbankier bank. Het 'Breevast-account' werd gevoerd zouden worden, opdat behandeld door mr. R.J.Nelissen, dere geldschieters geen lucht daarna door dr. O. Ruding, vervol- den krijgen gens weer Nelissen, tot die in 1984 voorzitter van de raad van bestuur de ernstige proble- Breevast verkeerde. En juist dat werd uiteindelijk de dochterondernemingen zich hoof- ken werden gevoerd met de Amro- delijk aansprakelijk zouden stellen bank. De NMB zei daarop onmidde- lijk de kredieten aan Breevast op. NMB vond dat de Amro de NMB in de gesprekken had horen te betrek ken. Breevast restte op dat moment niets anders dan uitstel van betaling aan te vragen. De Amrobank heeft de enquêteurs bevestigd dat er in derdaad sprake was van een andere opstelling. „Het persoonlijk optre den van de heer Meys", aldus de Amrobank, „vond zijn oorzaak in de omstandigheid dat Breevast telken male in gebreke bleef met de nako ming van met haar gemaakte af spraken. In dat kader kan inder daad gesproken worden van een meer kritische houding van de kant van Amrobank". De surséance van Breevast sleep te daarop ook Bredero mee. De sue- cesvolle Bredero-formule, waarmee het concern groot geworden was, projectontwikkeling, vastgoed-acti viteiten en aannemerij, strandde uiteindelijk op het wegvallen van de inflatie en een hoge reële rente, waardoor het onroerend goed niet meer de tijd kreeg 'te rijpen'. Behoedzaam De enquêteurs zeggen in hun ver slag dat Bredero in Nederland een uitstekende naam had als project ontwikkelaar. Met grote kennis van zaken, met veel ondernemersfanta sie en ondernemersdurf zijn grote projecten tot stand gebracht. Maar, zo formuleren zij uiterst behoed zaam, er zijn ook beslissingen geno men waarvan de motieven redelijk lijken, maar waarby aan de wijsheid van de beslissingen getwijfeld moet worden. De bouw van een nieuwe fabriek voor pijpbekleding in Houston bij voorbeeld, een investering van 9 miljoen dollar. De fabriek heeft al tijd verlies geleden en is inmiddels gesloten. Hoewel de divisie pijpbe kleding vanaf 1984 grote verliezen leed en er geen aanwijzingen van onjuist beleid zijn, lijkt uitbreiding van capaciteit gezien de teruglopen de markt een onvoorzichtige beslis sing te zijn geweest, aldus de enquê teurs. Zij verbazen zich met regelmaat over de manier waarop bestuur en commissarissen de cijfers presen teerden. Er werden al in 1984 en 1985 verliezen geleden, maar dank zij incidentelè meevallers, zoals de verkoop van onroerend goed in En geland, kon er toch een winst gepre senteerd worden. Een ander sprekend voorbeeld. In januari 1984 verwierf Bredero uit de boedel van RSV voor een bedrag van 100.000 gulden een belang van circa 33 procent in het aandelenka pitaal van Nucon, een bedrijf gespe cialiseerd in het ontwerpen en bou wen van energiecentrales. In 1985 werd een groot project opgeleverd. Bredero leverde dat een bate op van bijna 30 miljoen gulden. Over het hele jaar 1985 werd een winst van iets meer dan 9 miljoen behaald. De enquêteurs: "Alleen het feit al, dat een investering van 100.000 gulden in 1984, reeds in 1985 een bate ople verde van 30 miljoen gulden is zo uitzonderlijk dat daaraan, zeker in de positie waarin Bredero toen ver keerde, enige aandacht had dienen te worden geschonken". Het jaar verslag maakt er alleen melding van dat Nucon haar aandeel in de bouw van een energiecentrale in Zwitser- Rijke zakenman belooft einde te maken aan burgeroorlog El Salvador SAN SALVADOR - Alfredo Cristia- ni, de winnaar van de Salvadoraan se presidentsverkiezingen, heeft zijn achtergrond als rijk zakenman en de onvrede in het land over de voortslepende burgeroorlog ge bruikt om het imago van de Arena partij op te poetsen. De Republi keinse Nationalistische Alliantie stond bekend als een ultra-rechtse partij die banden onderhield met rechtse doodseskaders. door Eloy Aguilar/AP Op en top zakenman in zijn keurige conservatieve kostuum en zijn ver zorgde uiterlijk, vertelde Cristiani in een interview voor de verkiezin gen dat Arena een politieke macht is geworden die niet meer gene geerd kan worden. Nu de populari teit van Arena de laatste tijd is ge stegen, „kan de Amerikaanse rege ring de partij niet meer eenvoudig wegwuiven, zoals in het verleden werd gedaan", aldus Cristiani. „Wij beschouwen de Verenigde Staten als onze natuurlijke bondgenoot. Maar ze kunnen ons geen modellen voorschrijven of voorwaarden op leggen". In het verleden heeft de Ameri kaanse regering kritiek geleverd op de Arena-oprichter Roberto d'Au- buisson, die er regelmatig van be schuldigd is de man achter de recht se doodseskaders te zijn. Deze moordenaarsbendes zijn vaak sa mengesteld uit leden van politie en leger, die er na diensttijd in burger op uitgaan om te doen wat ze in uni form niet ongestraft mogen: het ver moorden van linkse tegenstanders. D'Aubuisson, die de beschuldi gingen altijd heeft ontkend, werd in 1980 uit het Salvadoraanse leger ontslagen omdat hij een staatsgreep had willen plegen. In 1981 richtte hij Arena op. Gestaag won de partij aan populariteit en in 1988 haalde ze een kleine meerderheid in het Sal vadoraanse parlement. Hoewel niet de kandidaat voor Arena, was D'Au buisson wel altijd aan de zijde van kopman Cristiani te vinden. Gedurende de campagne heeft Cristiani, een 41-jarige koffieboer en handelaar in medische artikelen, zich vooral gericht op de traditio neel conservatieve midden- en ho gere klassen in het land. Hij sprak de mensen aan die ontevreden wa ren over het verloop van de burger oorlog, die in negen jaar tijd aan meer dan 70.000 mensen het leven heeft gekost. Arena beloofde een eind te zullen maken aan de burgeroorlog - door hem te winnen - en economische hervormingen te zullen doorvoeren om de kwakkelende Salavadoraan- se economie weer óp het juiste spoor te krijgen. Cristiani, een hoekige man met een zachte stem, grijzende snor en strak achterover gekamd haar, is de personificatie van de klasse die on tevreden is over het leger en de poli tici die geen einde hebben kunnen maken aan de problemen van het land. „We mogen dan conservatief zijn, we zijn de enige partij die een oplossing biedt voor de sociale pro blemen in het land", zei hij. •Enkele bestuurders .Meys en G.D.Dirks. land succesvol voltooide en dat er kans bestond op een vervolgop dracht. Over het jaarverslag 1985 zegt de enquêtecommissie dat de vraag ge steld kan worden of daarin de wer kelijke resultaten van het jaar niet ernstig worden versluierd en verder of het feit dat de bedrijfsuitoefening van Bredero in 1985 sterk verlieslij dend was, niet op de een of andere manier in het prospectus voor de 7,5 procents obligatielening had moe ten doorklinken. Die lening werd een succes, omdat beleggers toen geen idee hadden dat de situatie bij Bredero snel verslechterde. Overleven Desondanks geloofde ook de huis bankier van Bredero, de ABN, in november 1986 nog steeds dat het concern kon overleven. De verlie zen waren aanzienlijk, doch groten deels eenmalig en in een brief aan de enquêteurs schrijft de bank 'dat op basis van de toen bij ons beken de gegevens wij van oordeel waren dat er na reorganisaties reële toe komstmogelijkheden waren voor VBB'. En de ABN was bereid VBB te blijven steunen. In ruil daarvoor kreeg de bank wel vrijwel alles wat Bredero in Nederland bezat in on derpand, terwijl de opbrengst van de verkoop van de deelneming Red land, bijna 100 miljoen en Brits on roerend goed, bijna 50 miljoen, di rect werd overgemaakt naar de ABN. In maart 1987 draaide de ABN als nog de kredietkraan dicht, nadat nieuwe verliezen boven water kwa men. De voorzieningen voor verlie zen op het project in Algerije moes ten opnieuw worden verhoogd, maar bovenal bleek een onroerend goed project in Duitsland dank zij een ondoorzichtige huurconstruc- tie de komende 20 jaar jaarlijks zo'n 6 miljoen gulden verlies op te leve- Hij wees erop dat de scheidende president Jose Napoleon Duarte, een christen-democraat, er niet in was geslaagd een einde aan de bur geroorlog te maken of met een dege lijk economische model voor het land te komen. „We moeten een hel der economisch model hebben - de vrije markt - dat ten voordele is van alle sectoren van de maatschappij. We moeten protectionisme vermij den, en de regering alleen laten "zor gen voor die diensten die het zaken leven niet voor zijn rekening wil ne men", aldus Cristiani. Cristiani voorspelde dat het land vrede zou kennen indien de linkse rebellen aan het democratische pro ces zouden gaan deelnemen. Als ze dat niet willen, zal de regering moe ten antwoorden met een „effectief en professioneel gebruik van de strijdkrachten". „Maar wij zouden ook liever aan tafel gaan zitten eh over een nationaal vredesvoorstel praten, zodat we allemaal weer in vrede kunnen leven", aldus Cristia- Cristiani zei dat de belangrijkste ontwikkeling van het moment was dat „alle'politieke partijen" aan de verkiezingen meededen. Hij doelde daarbij op de Democratische Con vergentie, een alliantie van drie par tijen die banden onderhoudt met de linkse guerrillero's van het Natio naal Bevrijdingsfront Farabundo Marti (FMLN). Daarna was het snel bekeken. Ook Bredero vroeg uitstel van beta ling aan en begin september 1987 ging het bedrijf failliet. Bestuurlijk was de samenwer king in die laatste jaren ook niet op timaal te noemen. Ir. H. van Veen was het eerste lid van de raad van bestuur dat vertrok, met een gou den handdruk van 1,1 miljoen gul den. Hij zag zich zelf als opvolger van Feddes, een opvatting die niet door anderen gedeeld werd. Hy werd door commissarissen ontsla gen op grond van een negatieve be oordeling van zijn persoon en zijn werk op voorstel van Feddes. Problemen ontstonden ook door het plan de raad van bestuur terug te brengen tot drie leden. Vanaf dat moment functioneerde de raad niet goed meer. De leden, zo zeggen de onderzoekers, waren onzeker om trent de bestendiging van hun func ties. Op de dag dat Bredero uitstel van betaling aanvroeg stelden alle zit tende leden hun functies ter be schikking. Feddes. J. in 't Veld en ir. L. Zaat vertrokken 'met toezegging van een periodieke betaling tot het bereiken van de pensioengerechtig de leeftijd'. Feddes was het met zijn vertrek niet eens. Een mening die gedeeld werd door J. H. Vermeulen, die samen met P. De Bruin aan bleef. Vermeulen kreeg echter al snel ruzie met de nieuwe man Mathijsen Gerst en werd door commissarissen ontslagen nadat Mathijsen Gerst hen voor de keuze had gesteld, hij eruit of ik eruit. Vermeulen was niet stressbestendig, aldus Mathijsen Gerst tegenover de enquêteurs. Mathijsen Gerst wilde geen verant- woordelijkeid meer dragen voor het tekortschieten van Vermeulen. Onderzoekers citeren uit een be leidsplan van de Centrale Onderne mingsraad van juni 1986 waarin werd opgemerkt dat op een aantal punten het produkt gebreken in kwaliteit vertoonde, dat de raad van bestuur te grootschalig bleef den ken, terwijl Bredero realiter niet een echte grote onderneming was. In dat zelfde stuk wordt gesproken over het 'traditoneel ingestelde, op zich zelf gerichte, op het arrogante af denken dat uit de Brederocultuur voortkomt'. Het onderzoek, dat veertien maanden heeft geduurd, beslaat de periode vanaf eind 1983. De enque- teörs spraken met leden en voorma lige leden van de raad van bestuur en de raad van commissarissen. Ook dr. J. de Vries, de man die Bre dero groot maakte, werd voor een gesprek uitgenodigd. De Vries, die in 1982 definitief afscheid nam van Bredero, weigerde echter aan het onderzoek mee te werken. In hun honderden pagina's dikke verslag zeggen de drie enquêteurs, prof. dr. mr. W. van der Grinten, ir. C. Louw en accountant G. Timmer, geen enkele aanwijzing gevonden te hebben dat de raad van bestuur bij zijn bestuur en management zich door andere overwegingen zou hebben laten leiden dan het belang van de Bredero Groep zoals hij dit zag. Hiermee is, aldus de enquê teurs, niet gezegd dat de raad van bestuur steeds de meest gelukkige beslissingen heeft genomen. Hier mee is ook niet gezegd dat enquê teurs bij voorbaat elke aansprake lijkheid van de leden van de raad van bestuur uitgesloten achten. En quêteurs onthouden zich echter van stellige uitspraken over wanbeleid, wanprestatie en onrechtmatigheid van handelen. „Dat oordeel", zo zei Van der Grinten „laten we aan de rechter over. Onze taak was te onderzoe ken". Mocht de rechter vaststellen dat er sprake is geweest van wanbeleid, dan opent dat de mogelijkheid voor gedupeerden, bestuurders aanspra kelijk te stellen voor eventueel gele den schade. Ivlet 22 van de 54 stemmen nam de hervormde synode een voor stel aan dat het mogelijk maakt ouders die de doopvragen heb ben beantwoord tot de belijdende leden te rekenen. Zij moeten dan nog wel op een aanvullende vraag die nog nader zal worden gefor muleerd antwoord geven. Een aparte openbare geloofsbelijde nis is dan niet meer nodig. Ook wordt het mogelijk, geloofsbelij denis alleen ten overstaan van de kerkeraad af te leggen. Het besluit gaat nu eerst naar de verschillende classes van de kerk en komt dan opnieuw by de synode voor een definitieve be slissing. De bezwaren van 'rechtse' kant tegen deze wijziging van de kerkorde waren vele. Er wordt van de nood (teruglopend aantal catechisanten) een deugd ge maakt, zei dr. J. Hoek uit Veenen- daal. Ds. H. A. van de Pol uit Bos koop sprak van een 'cadeau' dat hervormde ouders voortaan mee krijgen bij de doop van hun kind: de openbare geloofsbelijdenis. Anderen hadden begrip voor het bezwaar van sommigen tegen het openlijk belijdenis doen voorin de kerk. Velen geloven wel, maar willen dat niet zo publiek uitspre ken. Vijftig. De Nederlandse Pro testantenbond (open vrijzinnige geloofsgemeenschap) in Parijs bestaat vijftig jaar. Dat wordt op van het station). De dag (met voor kinderen een apart programma) begint om kwart over 10 en sluit 23 april om 11 uur gevierd met een dienst in de kapel van de Franse hervormde kerk in Volle d'Avray. Voorganger is de eigen predikant A. C. J. van der Poel. De NPB in Parijs is de enige buitenlandse afdeling. Om de op richting mogelijk te maken, moesten de statuten in 1939 spe ciaal worden gewijzigd, vertelde tweede voorzitter mevrouw M. Batault-Wichers. Een Nederlandse geloofsge meenschap in het buitenland om vat meer dan men zich kan voor stellen. Daarom heeft de afdeling een jubileumboek uitgegeven. Mevrouw Batault: "Steun, troost én Nederlandse gezelligheid heb ben velen in al die jaren in deze af deling gevonden". Veertien jaar is ds. Van der Poel hier voorganger geweest. In juni hoopt hij afscheid te nemen. In de nabije toekomst zullen ook ver scheidene bestuursleden naar Nederland terugkeren. De afde ling heeft dan ook dringend be hoefte aan nieuwe leden en een fi nanciële injectie. Mevrouw Ba tault: "Het voortbestaan van de afdeling zal alleen mogelijk zijn met medewerking van velen". 'Acht Mei'. De stichting 'De Roerom', die een gelijknamig maandblad uitgeeft ten dienste van de parochies in het rk bisdom Den Bosch, heeft zich als deelne mer aangesloten bij de 'Acht Mei'- beweging van vooruitstrevende en vernieuwingsgezinde rooms- katholieken. "Omdat 'De Roer om' zich herkent in de doelstellin gen en opzet van deze beweging eigentijdse beleving van het christen-zijn meent de stich ting door haar aansluiting bij 'Acht Mei' de nodige duidelijk heid te verschaffen", verklaarde het bestuur. Voor wie het maandblad eens wil zien is hier het adres: postbus 45, 5240 AA Rosmalen, 04192- 18206. Moker De uitzending van Moker (Me dia-overleg van kerken in Rijn land en de Bollenstreek), donder dagavond 23 maart van 7 uur tot half 8 op FM 105.7 en via de kabel ook op FM 88.1, bevat naast de ac tualiteiten de volgende punten: 100-jarig bestaan van het Leger des Heils in Leiden, nieuwe huis vesting van het werkervarings- projekt 'sociaal diakonaal jaar' in Leiden en een gesprek over spoedhulp en bezoek-vrijwilli gers in de Bavo te Noordwijker- hont. Promotie. Aan de Johannes Calvijn Academie, verbonden met de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Kampen, promoveert donderdag drs. H. T. Chung, predikant van de presbyteriaanse kerk in Seoul (Korea), tot doctor in de theolo gie. De studie van Chung - die in 1984 in Kampen zijn doctoraal examen aflegde gaat over de verhouding tussen het christelijk geloof en de gelovige levenswan del in het evangelie naar Mat- theüs. De titel van zijn proef schrift is: 'Aan hun vruchten zult gij hen kennen'. De kerkelijke situatie in Korea inspireerde Chung tot zijn studie. Een van zijn stellingen luidt: "Door onvoldoende aandacht voor het ethisch onderwijs van Jezus zal de kerk van Korea er moeilijk in kunnen slagen het evangelie te laten doorwerken in het politieke en maatschappelij ke leven". Schilder. Volgend jaar zal het 100 jaar geleden zijn dat K. Schil der werd geboren. De latere pro fessor heeft een beslissende rol gespeeld bij het ontstaan van de Vrijgemaakt Gereformeerde Ker ken in het laatst van de Tweede Wereldoorlog. De Theologische Universiteit van deze kerk (ook in Kampen) wil dit feit herdenken door mid del van een boek en een symposi um. In het boek zullen bijdragen worden opgenomen van docen ten en oud-leerlingen over aspec ten van het theologisch werk van Schilder. Het symposium is be doeld voor theologisch geïnteres seerden. Beroepen Hervormde Kerk: beroepen te Hazerswoude F. Wijnhorst Och- ten, te Suameer (Fr.) kandidaat M. B. Heijting Hendrik Ido Ambacht (was al beroepen in Oude en Nieuwe Wetering en Zwammer- dam), te Warffum-Breede kandi daat mevrouw N. A. Eigenraam Aduard, door de synode voor de geestelijke verzorging bij de Ma rine D. Huurman Genderen-Doe- veren; aangenomen het beroep door de synode voor gevangenis pastoraat in Den Haag mevrouw M. Terlouw-Sterk Bodegraven, het beroep door de synode tot se cretaris by de Raad voor het Jeugdwerk C. Bergstroom Heer- hugowaard-Veenhuizen, naar Apeldoorn-'t Loo (hervormd en gereformeerd) P. Hendriks Hen gelo (Geld.), naar Sint Laurens en Gapinge St. Spanjer Voorburg; bedankt voor Nieuw-Amsterdam J. Verdijk Westerlee (Gr.). Gereformeerde Kerken: be roepen te Aduard H. J. Mulder Oenkerk, te Huizen J. D. Hofstra Oldebroek; aangenomen naar Klazienaveen J. Donker Ooste rend (Texel); bedankt voor Har- lingen E. C. Kim Deventer. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te De Bilt- Bilthoven B. van Zuijlekom Hattem, te Hilversum J. B. Wil mink Smilde-Diever, te Assen H. E. Nieuwenhuis Ermelo; bedankt voor Assen T. Wendt Bunscho ten. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Waarde (Z.) J. Mol Werkendam. Zending. Vier zendingsorga nisaties in de sfeer van vry-evan- gelischen, baptisten, de Vergade ring van Gelovigen en de Volle- evangeliegemeenten houden tweede paasdag een regionale zendingsconferentie in de Ko- ningskerk aan de Kloppersingel in Haarlem (vijf minuten lopen De medewerkenden zijn de Belgische Evangelische Zending (BEZ), de Cama-zending (wereld wijd), 'Filadelfia' (Vergadering van Gelovigen) en 'Kleine Kracht' (Volle-evangeliegemeenten). Sprekers: Rob en Els Sussenbach uit Suriname, Michael en Corrie McBride uit Noord-Ierland, Ceci- lio en Ingrid Maria uit België en Theo en Ineke van Barneveld uit Zaïre. De organisatie is in handen van de evangelische gemeen schap 'Zuiderkapel' in Hoofd dorp. Schorsing. De Evangelische Presbyteriaanse Kerk in Zuid- afrika (30.000 leden) loopt het risi co te worden geschorst als lid van de Wereldbond van Hervormde en Gereformeerde Kerken (Ware). Reden is de steun van lei ders van deze kerk aan de rege ring van het thuisland Gazan- kulu. Volgens medewerker James van Hoeven van de Wereldbond kan de presbyteriaanse kerk niet volhouden, dat zij de apartheid bestrijdt als ze tegelijk vooraan staande leden van de regering van een thuislandrs steunt. Binnen de kerk zelf bestaat ook kritiek op de houding van de kerkleiders.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1989 | | pagina 2