Bijna ieder steentje heeft 'n
geschiedenis in Montenegro
Overleg tussen Nederland
en Suriname levert niets op
Karen Blixen
museum in
Denemarken
Voorhoeve wil
lijsttrekker
VVD worden
'Verdachten in voorarrest moeten
eerder voor rechter-commissaris'
negrijnen nog slechts geschiedenis
schrijven aan de zijde van Tito in
zijn partizanenstrijd.
door
Cor Scheltis
Nieuwbouw
Opvallend aan de kust van Monte
negro zijn de nieuwbouw-activitei-
ten. Een regelrecht gevolg van de
zware aardbevingen die de kust
strook in april 1979 teisterden. Alle
toeristische trekpleisters met de
herinneringen aan de vele overheer
sers veranderden in puinhopen,
meer dan honderdduizend mensen
werden dakloos en er vielen zo n
tweehonderd doden. Met behulp
van een nationale actie, aangevend
hoe belangrijk de toeristenindustrie
is, zijn de pittoresque oude steden
nauwgezet gerestaureerd.
De oude stad van één van de eer
ste nederzettingen aan de Adriati-
sche kust, Budva, is geheel her
bouwd. Met de geur in je neus van
vers cement en schilderwerk loopje
langs de nieuwe muren die eeuwen
geleden ook al zo neergezet werden.
Maar achter de boogramen boren
bouwvakkers gaten in de betonnen
plafonds voor elektrische leidingen.
Een kostbare fagade voor moderne
nieuwbouw, die men dit jaar hoopt
te voltooien.
Gespaard en bijzonder paradijse
lijk zijn de te bezoeken hotels op het
rotseilandje Sveti Stefan. Verbon
den met een stenen brug aan het
strand lijkt het een miniatuur van
Mont Saint-Michel in Normandie.
Alleen zijn de huizen van het vroe
gere vissers- en kunstenaarsdorpje
verbouwd tot een ingenieus net
werk van hotels. Met prijzen die on
betaalbaar zijn voor gewone sterve
lingen. Bezoeken is echter wel mo
gelijk.
Wie trouwens kiest voor een ho
tel, ook al heet het The Grand Hotel,
moet er rekening mee houden dat
bijvoorbeeld de warm waterkraan
niet altijd doet wat zij belooft en dat
de onelegante radiokasten op de ho
telkamers uit principe geen geluid
geven. Kleine ongemakken waar
Joegoslaven zich niet meer druk
over maken en hotelgasten maar
mee moeten leven.
De grootste aantrekkingskracht
heeft toch het strand. Er zijn steen-
stranden maar ook, vooral zuidelijk
tegen Albanië aan, brede zandstran
den. Waar alles voor de vakantie-
vierder aanwezig is. Rust, een
sprookjesachtige omgeving, maar
ook disco's en traditionele café's
waar de waard 's avonds nog wel
eens een ode aan zijn land wil bren
gen. Montenegro is helemaal inge
steld op massatoerisme en de harde
valuta die de toeristen meenemen.
Inlichtingen: Nationaal Joego-
slavisch Verkeersbureau, Jan
Luykenstraat 12,1071 CM Amster
dam, tel. 020-750496.
Sprookjesachtig, redelijke prijzen, veel
zon, en met plaats voor iedereen is
Montenegro in Joegoslavië een goed
alternatief voor andere op massatoerisme
ingestelde landen als Spanje of
Griekenland. De streek heeft magnifieke
natuurreservaten, goed geconserveerde
oudheden en brede stranden. Echter niet
zonder gevaar is het reizen met eigen auto
over de veelal drukke en slechte wegen in
Joegoslavië. Een impressie van de
toeristenindustrie ïn het socialistische
Balkanstaatje.
Gekoesterd door, maar 's zo
mers vaak zinderend in de zon
ligt het voormalige koninkrijkje
Montenegro aan de Adriatische
Zee. Als één van de zes leden
van de socialistische federatie
van republieken is Montenegro
misschien wel het meest toeris
tische en in ieder geval het
kleinste staatje van Joegosla
vië. In het noorden en oosten
omarmd door twee zusterstaten
en in het zuiden gescheiden van
Albanië door een rivier, her
bergt het Balkanstaatje een
bergachtig landschap, begroeid
met donkergroene, bijna zwarte
pijnbomen. Vandaar de naam:
Montenegro. Wat letterlijk
zwarte bergen betekent.
's Zomers krioelen over de smalle
en slechte wegen in die bergen de
glimmende en veelkleurige auto
bussen waarin toeristen zich naar
de talloze historische plaatsen en
veelal ongeschonden natuurgebie-
Er komt een 'Karen Blixen Muse
um' in het landgoed Rungstedlund
ten noorden van Kopenhagen. De
met name door 'Out of Africa' be
kend geworden Deense schrijfster
Toeristische
vaarroutes
De ANWB stelt drie toeristische
vaarroutes in Amsterdam in ge
bruik. De drie vaarroutes, de grach
ten-, de wallen- en plantageroute
met een respectievelijke lengte van
den laten brengen. Afgezien van
een paar hoofdwegen heeft Monte
negro voornamelijk een wegenstel
sel van hier en daar geasfalteerde
muilezelpaden waar menig chauf
feur, verwend op de brede West-
europese autosnelwegen, huive
rend overheen zal kruipen. In de
hoop nu even geen afgeladen bus te
gen te komen om weer angstig te
moeten manoeuvreren op een ui
terst smalle uitwijkstrook, lakoniek
aangestaard door een halve bus met
reizigers die weten dat de dikste
wint.
Geiten
De streek heeft eigenlijk twee ge
zichten. De kust waar het toerisme
welig tiert en de eindeloze reeks ap
partementen en pensions slechts af
gewisseld worden door hotels. En
het binnenland dat het donkere
maar licht ontvlambare gemoed
van de inwoners, de Montenegrij-
nen, weerspiegelt. Met fiere maar
onvruchtbare berghellingen waar
magere geiten hun kostje bijeen
grazen en alleen olijfbomen willen
werd in 1895 op dit landgoed gebo
ren en woonde er van 1931 (na haar
terugkeer uit Afrika) tot haar dood
in 1962.
Het fonds dat het landgoed be
heert had tot nu toe geen geld voor
de inrichting van het museum.
Door het succes van de film 'Out of
Africa' is deze situatie drastisch ver
anderd. Naast een museum komen
er op het terrein van Rungstedlund
vermoedelijk ook een bibliotheek
en een restaurant. Het is nog niet
bekend wanneer het museum voor
het publiek zal worden geopend.
zeven, drieënhalf en zes kilometer,
zijn door de ANWB in nauwe sa
menwerking met de gemeente Am
sterdam uitgezet. De routes voeren
ieder door een karakteristiek deel
van de stad en bieden de mogelijk
heid veel bezienswaardigeheden te
bekijken. De routegidsjes worden
gratis verstrekt op een aantal slui
zen in Amsterdam.
groeien. Olijven waren vroeger dan
ook de voornaamste handelswaar.
Montenegro is altijd een arm, ontoe
gankelijk land geweest. Met vele
oorlogen en de nu uitgeroeide
bloedwraak waarbij mensen het le
ven lieten als vergelding voor het
stelen van een peertje.
De Nederlandse schrijver A. den
Doolaard heeft zijn bekendste werk
'De Herberg met het Hoefijzer' in
Montenegro laten spelen. Het boek
je vertelt het verhaal van een vijf
tienjarige jongen die de minnaar
van zijn schoonzus vermoordt. Om
de eer van zijn familie en broer te
redden. Een in de dertiger jaren nog
alom gerespecteerde vergeldings
methode in het geïsoleerde Monte
negro.
Veel bezittingen had de Monte
negrin niet. Meestal waren dat al
leen een vrouw en zijn vrijheid.
Goederen waar hij graag voor
vocht. Het binnenland is ook nooit
overheerst geweest door een andere
mogendheid. De Turken die wel
een poging waagden om de Monte-
negrijnen te onderwerpen leden
een gevoelige nederlaag. En ik heb
me laten vertellen dat de ouderen
nog steeds met liefde die oude hel
dendaden ophalen.
Bezet
De kuststrook daarentegen is vrij
wel ononderbroken bezet geweest
door achtereenvolgens de Romei
nen, Venetiërs, Turken, Fransen,
Oostenrijkers, Italianen en de Duit
sers in de Tweede Wereldoorlog. De
kust met zijn baaien was waardevol.
Het arme en onherbergzame achter
land niet interessant genoeg voor de
bezetters om uitputtingsslagen met
de taaie autochtonen te voeren. De
zwarte bergen vormden als het ware
een natuurlijke burcht voor de
Montenegrijnen. Ook Tito, de grote
staatsman van Joegoslavië, had tij
dens de Tweede Wereldoorlog zijn
hoofdkwartier in hartje Monte
negro.
Bijna ieder steentje in de bergen
heeft een geschiedenis en overal
staan herdenkingsmonumenten.
Waarvan de meesten getuigen van
Twee
piepkleine
eilandjes in
het fjord
van Kotor
voor de
kunst van
het plaatsje
Perast in
Monte
negro.
(foto GPD)
de bloedige partizanenstrijd tegen
de Duitsers. Ruïnes en zo op het oog
gewone bergdorpjes zijn in vorige
eeuwen tenminste het middelpunt
van een historische veldslag ge
weest of zelfs een aantal jaren de
hoofdstad van het koninkrijk. Soms
is daar niets meer van terug te vin
den in andere plaatsen zijn de histo
rische monumenten nauwkeurig
gerestaureerd.
De huidige hoofdstad Titograd,
gebouwd op het puin van het vroe
gere Podgorica dat in de Tweede
Wereldoorlog door bombardemen
ten compleet werd vernietigd, is
een nieuwe stad met ruim 100.000
inwoners en daarmee de grootste
van Montenegro. De stad is functio
neel en rechtlijnig opgezet. Met
blokkendozen om zoveel mogelijk
mensen te huisvesten. Bij Titograd
vergeleken is de architectuur van
Lelystad een oase van sprankelen
de speelsheid. Echter de verkeer
schaos en de aftandse auto's waar
van de meesten uit de jaren vijftig
en zestig stammen hebben hun
charme. Evenals de mensenmenig
te die daar constant op de been lijkt.
Om langs de winkels te wandelen
met de voor Joegoslaven bijna on
betaalbaar geworden artikelen.
Cetinje dat ten westen van Tito
grad en meer naar de kust ligt is de
oude hoofdstad van Montenegro.
Het is een museum-stadje. Ieder ge
bouw van historische waarde toont
een deel van de geschiedenis van
Montenegro. Tot de Eerste Wereld
oorlog was het land een onafhanke
lijk koninkrijk. De grote villa's in
Cetinje waar de ambassades van be
vriende landen in waren gevestigd,
waaronder de Russische en Ameri
kaanse, getuigen daar nog steeds
van. Na de Eerste Wereldoorlog
werd Montenegro opgenomen in
het nieuw gevormde koninkrijk
Joegoslavië, daarna zouden de over
het algemeen pro-Russische Monte-
PARAMARIBO (GPD) - Het amb
telijk overleg in Paramaribo tussen
Nederland en Suriname over de
ontwikkelingssamenwerking is
mislukt. Na vier dagen onderhande
len zijn de gesprekken op verzoek
van de Surinaamse delegatie ver
daagd, zonder dat een gezamenlijke
slotverklaring opgesteld kon wor
den.
De Surinamers willen over een
maand verder praten, maar de Ne
derlandse delegatieleider mr. J. van
Gennip verklaarde dat het tijdstip
waarop opnieuw gesproken kan
worden "afhankelijk is van een
grondige voorbereiding, opdat bij
hervatting van de beraadslagingen
een reëel uitzicht bestaat op over
eenstemming". De Nederlandse de
legatie is teleurgesteld over het re
sultaat en wil het overleg te zijner-
tijd in Den Haag voortzetten.
De Surinaamse delegatieleden
verklaarden dat de vraag centraal
gestaan heeft 'of het ontwikkelings
verdrag in zijn volle omvang is her
steld', na het bezoek van minister
Van den Broek aan Paramaribo vo
rig jaar. De Surinamers beschuldi
gen Nederland ervan dat men het
verdrag wil veranderen.
Het ambtelijk overleg was met
grote geheimzinnigheid omgeven.
Agendapunten werden niet be
kendgemaakt en behalve een be
roep op een 'nationale opstelling'
door vice-president Henck Arron
was niet duidelijk wat de Surinaam
se inzet was bij de besprekingen.
Wel was bekend dat het Suri
naamse meeijarenontwikkelings-
plan nog steeds niet klaar is en dat
er ook niets is terechtgekomen van
het aan Bukman beloofde 'econo
misch herstel- en aanpassingspro
gramma' voor de Surinaamse eco
nomie. Toch hoopten de Surina
mers dat Nederland financieel zou
gaan steunen. Uit het mislukken
van het ambtelijk overleg kan opge
maakt worden dat Nederland niet
bereid is tot een versoepeling van
het beleid zolang het meerjarenont-
wikkelingsplan niet op tafel ligt.
DEN HAAG (ANP) - WD-fractie-
voorzitter Voorhoeve is beschik
baar als lijsttrekker bij de komende
kamerverkiezingen. Hij heeft giste
ren de knoop doorgehakt. "Als de
leden het vragen ben ik bereid",
verklaarde de WD-leider voor de
AVRO-televisie.
Met het besluit van Voorhoeve
komt een definitief einde aan de dis
cussie sinds mei 1986 over het poli
tieke leiderschap van de WD. Na
de 'val van Nijpels' in de 'nacht van
verkeer en waterstaat' op 26 juni na
de desastreus verlopen verkiezin
gen met een verlies 9 zetels, kende
de WD het fenomeen 'duolisme'
met het tandem Voorhoeve als lei
der van de fractie en vice-premier
De Korte als aanvoerder van de libe
rale bewindslieden in het tweede
kabinet-Lubbers.
De Korte's ster verbleekte even
wel, met als misstap zijn ongevraag
de opmerking over de onwenselijk
heid van een bezoek van koningin
Beatrix aan de toenmalige Japanse
keizer Hirohito. Het leverde de vice-
premier een voor Nederlandse be
grippen unieke openlijke terecht
wijzing op van premier Lubbers in
de Tweede Kamer.
Voorhoeve zei verder voorkeur te
hebben voor een voortgezet fractie-
voorzitterschap, boven een mogelij
ke overstap naar een ministerspost
in een volgend kabinet met CDA
danwel PvdA. "Het bevalt me pri
ma, ik kan het nog jaren volhou
den", aldus de liberale voorman die
rekent op een lichte verkiezings
winst die moet uitmonden in een
dertig zetels. Hij sprak overigens uit
te mikken op een derde kabinet-
Lubbers. Voorhoeve noemde de af
stand met het CDA kleiner dan met
de PvdA.
DEN HAAG (ANP) - Een verdachte
die aangehouden is door de politie,
zou sneller voor een onafhankelijke
rechter moeten worden gebracht
die oordeelt over de verdere gevan
genhouding. In de praktijk zou de
rechter-commissaris al op de twee
de dag dat iemand in verzekering is
gesteld moeten beslissen of hij nog
langer vast kan blijven zitten.
Dit voorstel heeft de commissie
Moons, die zich bezighoudt met het
wetboek van strafvordering, deze
week voorgelegd aan minister Kort
hals Altes (justitie). De minister zegt
zeer binnenkort met een wetsont
werp naar de ministerraad te gaan.
Hij verwacht dat dit gevolgen zal
hebben in de personele en daarmee
ook de financiële sfeer.. Hij wil nog
niet zeggen om hoeveel mensen en
geld het gaat.
In de bestaande situatie kan ie
mand maximaal vier dagen en zes
uur worden vastgehouden op ver
denking van een strafbaar feit, voor
hij voor een rechter komt. Na de
eerste zes uur voor het verhoor be
slist een hulpofficier van justitie
(een politiebeambte) al dan niet na
overleg met de officier van justitie
over de inverzekeringstelling van
maximaal twee dagen. De officier
van justitie kan dit met nog eens
twee dagen verlengen. Daarna
komt -als de verdachte niet naar
huis wordt gestuurd- de fase waarin
de rechter er (op vordering van de
officier) aan te pas komt- eerst de
rechter-commissaris, daarna even
tueel de raadkamer van de recht
bank.
De aanpassing van onze strafwet
geving werd noodzakelijk door een
uitspraak van het Europese Hof
voor de rechten van de mens in
Straatsburg tegen het Verenigd Ko
ninkrijk. In november vorig jaar be
sliste het Hof in een zaak van vier
van terrorisme verdachte Ieren dat
zij te lang van hun vrijheid waren
beroofd voor de onafhankelijke
rechter eraan te pas kwam. Daar
mee gaf het Hof uitleg aan een bepa
ling in het Europese verdrag voor
de rechten van de mens waarin staat
dat iedereen na aanhouding onmid
dellijk ('promptly') voor een rechter
moet worden geleid. Uit jurispru
dentie van het Hof blijkt dat voorge
leiding na 24 uur voldoende 'onmid
dellijk' is.
De commissie Moons, aangesteld
voor structurele wijzigingen in het
wetboek van strafvordering, werd
in dit geval om een snelle ad-hoc-
oplossing gevraagd. Bij de afwe
ging van de mogelijkheden koos zij
niet voor een verkorting van de ter
mijn van in verzekeringstelling,
maar voor vergroting van de waar
borgen voor de verdachte. Dat kan
door de rechter-commissaris in
plaats van de officier van justitie al
op de tweede dag te laten beslissen
over de verlenging van de inverze
keringstelling.
