Beenderen en schedels
op bouwplaats Alphen
DE 'kroniek over
VAN TWÏNÈÊ
Alphense aardewerkfabriek failliet
Alphen steunpunt alcoholpreventie
Noordwijker
zwaar gewond
PAGINA 8
REGIO
MAANDAG 13 MAART 1989
Begijntjes en kwezelkens dansen
niet luidt de tekst van een oud
volksliedje. Oudere lezers zullen
zich dit liedje misschien nog her
inneren uit hun lagere schooltijd.
Het wordt nu niet meer gezongen.
Annie M.G. Schmidt heeft het
pleit in haar voordeel beslist en
misschien is dit voor de leerlin
gen van de basisschool wel zo ple
zierig. De oude, vaak nog uit de
middeleeuwen stammende
volksliedjes, maken geen deel
meer uit van het repertoire.van de
zangles.
Dat begijntjes niet dansten is
begrijpelijk. Deze vrouwen leef
den min of meer als nonnen. Min
of meer, want er bestond wel enig
verschil tussen vrouwen die ge
kozen haddén voor de status van
begijn en vrouwen die waren toe
getreden tot een klooster.
Evenals nonnen moesten begij
nen een gelofte van kuisheid af
leggen bij hun intrede in de ge
meenschap. Voor begijnen was
dit een niet al te knellende band,
ze konden deze gelofte op ieder
moment weer intrekken en bij
voorbeeld in het huwelijk treden.
Begijnen waren niet zoals
kloosterlingen door een eeuwige
belofte van trouw gebonden aan
een kloosterorde. De begijnen
mochten bovendien hun bezittin
gen behouden.
Samenvattend kun je zeggen
dat dié meisjes en vrouwen begijn
werden die wèl een godsdienstig
leven wilden leiden, maar geen
zin hadden zich voor de rest van
hun leven aan een kloosterorde te
binden. Zoals zo vaak in de ge
schiedenis is niet duidelijk wan
neer het allemaal is begonnen.
Sommigen plaatsen het ont
staan van de begijnhoven al in de
Frankische tijd.
Begga, de moeder van Pepijn
van Herstal, zou de eerste begijn
hoven hebben gesticht. Deze da
me overleed in 698 en in dat geval
zouden de- begijnhoven al heel
oud zijn.
Strak regiem
Nog een andere naam wordt ge
noemd. Een Luikse priester,
Lambert le Beque, zou de stichter
zijn. Deze Lambert overleed in
1184.
In Vilvoorde bestond echter al
sinds 1129 een begijnhof. Het is
mogelijk - maar gezien de gemid
delde leeftijd die mensen in de
middeleeuwen bereikten - zijn de
aktiviteiten Van Lambert le Be
que ten aanzien van de begijnho
ven niet waarschijnlijk.
Leiden telde in de middeleeuw
en een drietal begijnhoven: het
St. Agnieten begijnhof, het Pieter
Simons begijnhof en het Pancras
begijnhof. Alleen over het St.
Agnieten begijnhof zijn we goed
geïnformeerd, over de andere
twee veel minder.
De begijntjes woonden dus in
een gemeenschap bij elkaar. In de
tweede helft van de vijftiende
eeuw telde het St. Agnieten be
gijnhof ruim 40 huisjes, gegroe
peerd rond een kerk en een plein.
Deze omvang bereikte het hof
zo rond 1430.
Bij de aanleg van de Kloksteeg
in 1426 kwam er tussen de Leidse
Vliet en de stadsmuur een groot
terrein vrij. Dit werd gebruikt
voor de uitbreiding van acht tot
ruim veertig huisjes.
Al waren de regels in een be
gijnhof niet zo streng als in een
klooster, in onze ogen was ieder
een in een begijnhof toch onder
worpen aan een vrij strak regiem.
Uiterlijk vertoon was verboden.
Begijnen mochten bij voorbeeld
geen borduurwerk maken behal
ve "tot den dienst Gods". Bezoek
aan jaarmarkten was verboden.
Begijntjes mochten bq het maken
van hun kleren geen zijde gebrui
ken, moesten plompe zwarte
schoenen en slechts pelsen van
schapen of lammeren dragen te
gen de kou.
Bezoeken aan bruiloften en be
grafenissen waren in principe
verboden. Als het donker werd
moesten alle begijnen thuis zijn.
Het dagelijks bijwonen van de
mis was een vanzelfsprekende
zaak. Het bestuur van een begijn
hof was in principe democratisch.
Het Leidse stadsbestuur had be
paald dat de begijnen op Petri ad
Vincula (8 januari) een mater
moesten kiezen, die na twee jaar
"tekening en verantwoording zal
doen".
Verbeurd
Er was ook weinig voor nodig, al
thans in onze ogen, om als be
woonster van een begijnhof je
plaats te verliezen. Als men zich
niet aan de besluiten van de lei
ding onderwierp kon het huisje
waarin een begijn woonde ver
beurd worden verklaard.
Als je buiten het hofje hulp
zocht tegen de besluiten van het
bestuur ging je huisje dezelfde
weg. In 1403 overkwam dit een
begijn van het Sint Pancras be
gijnhof.
Maar ook om andere redenen
kon je uit een hofje worden ver
wijderd. Uit St. Pancras werd in
1403 een begijn verwijderd omdat
zij weigerde laster tegen een me
debegijn binnen twintig dagen te
herroepen. Het jaar 1403 was toch
een onrustig jaar voor het St. Pan
cras begijnhof. In datzelfde jaar
BEGIJNTJES DANSTEN NIET
Ronald Heemskerk en Dave Hage tonen één van de schedels die ze hebben gevonden op e
Alphense Castellumstraat.
Alphense school Het
Balten damt door
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
christelijke basisschool Het Baken
uit Alphen heeft de halve finale om
de Nederlandse kampioenschap
pen schooldammen bereikt. Het
team plaatste zich zaterdag door
eerste te worden tijdens de einstrijd
voor scholen uit Midden-Holland.
Olaf van Gelder, Erik Hoogenboom,
Martijn Schuurhof en Remco Dijk
man wonnen de beslissingswed
strijd met 7-1 van de Goudse school
Burgvliet.
De Alphenaren spelen met reser
ve-dammer Geert Wind de volgen
de ronde op 8 april waarschijnlijk in
hun eigen school aan de Klepper
man. De dammers van de openbare
basisschool De Ridderburcht aan
de Essenburg plaatsten zich niet
voor de halve finale. Zij werden za
terdag zevende.
Theater verkoopt
aan sponsors
151 stoelen
ALPHEN AAN DEN RIJN - Voor
het nieuwe Alphense Parktheater
zijn 151 van de 244 stoelen verkocht
aan sponsors. In totaal is 52.850 gul
den betaald voor de stoelen die 350
gulden per stuk kosten. Als tegen
prestatie wordt de naam van de
sponsor op de stoel vermeld en kan
de 'koper' de plaats claimen tijdens
voorstellingen.
Voor de resterende 93 stoelen wil
J. van Zwieten van de Rotary-club
proberen hele winkelstraten te inte
resseren. Van Zwieten heeft zich de
laatste weken ingezet voor de spon
soractie. Het is hierbij mogelijk een
rij stoelen de naam te geven van een
winkelstraat zoals de Hooftstraat of
de Julianastraat. Van Zwieten:
"Van de winkeliers uit de Hooft
straat heeft driekwart al laten blij
ken geïnteresseerd te zijn in de ac
tie".
ALPHEN AAN DEN RIJN -
De Alphense aardewerkfabriek
Vrolijk is failliet verklaard. De
twaalf personeelsleden van het
aan de Steekterweg gevestigde
bedrijf zijn ontslagen.
Dat is meegedeeld door curator L.
Eenens. Volgens hem is er een geïn
teresseerde die het bedrijf wil over
nemen. Als sprake is van een 'inte
ressant bod' zou een deel van het
personeel weer aan het werk kun
nen, aldus de curator. "Maar ik heb
op dit moment nog onvoldoende in
formatie om te kunnen bepalen of
dat werkelijk het geval is". Deze
week volgen hierover gesprekken
met de potentiële koper, de fiscus
en de bank.
Volgens Eenens is de
ste oorzaak van het faillissement de
'uitermate verslechterde concur
rentiepositie'. In het aardewerkfa
briekje werden keramische produk-
ten gemaakt zoals vazen, bloempot
ten en beeldjes. "De Nederlandse
markt wordt op dit moment over
spoeld door veel goedkopere pro-
dukten uit andere landen zoals Por
tugal, waar de lonen lager zijn", al
dus Eenens. Vrolijk kwam ook in de
problemen doordat het installeren
en gebruiken van een aantal r
ovens veel kosten met zich
bracht.
ging en enkele leveranciers. Eenens
weet nog niet hoeveel geld de
schuldeisers te goed hebben.
Cverigens was voor de werkne
mers van de pottenbakkerij al ont
slag aangevraagd bij het Geweste
lijk Arbeidsbureau in Alphen. Die
aanvraag is echter achterhaald door
het faillissement, aldus Eenens. Hij
vertelt dat in de hoogtijdagen van
het bedrijf zestien mensen in dienst
waren: "Maar dat is al weer enkele
jaren geleden".
Kinderen Lugters
niet naar
school Nieuwveen
LEIMUIDEN - De twee kinde-
ren van de Leimuidense familie
Lugters kunnen niet naar
school in Nieuwveen. Het mi
nisterie van onderwijs heeft een
aanvraag voor bijles voor de kin
deren vanwege de kosten afge
wezen. Arie en Willem zitten
daarom nog thuis op het woon
wagenkamp.
De familie Lugters heeft de
gemeente vorige week uitgelegd
hun twee kinderen niet
meer naar school gaan. Hierbij
was aanwezig de leerplichtamb
tenaar J. van Duyn, die proces
verbaal opmaakt van het school
verzuim. Ook burgemeester M.
Boelen was hierbij.
Er zijn al enige tijd problemen
tussen de familie Lugters die op
een woonwagenkamp woont en
het gemeentebestuur. Twee kin
deren van Lugters zijn van
openbare basisschool De Toren
valk gestuurd omdat hun vader
de leerkrachten, ouders en ge
meentebestuur heeft gedreigd
met fysiek geweld. Hij deed dat
omdat zijn kinderen volgens
hem werden gediscrimineerd.
Man aangehouden
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
Alphense politie heeft een 29-jarige
Alphenaar aangehouden die wordt
verdacht van meerdere inbraken.
De man viel volgens de politie op
vanwege zijn wat merkwaardige ge
drag bij het benzinestation aan de
Goudse Schouw. In zijn auto wer
den een cd-speler, een autotelefoon,
een scanner en gouden sieraden
aangetroffen. Ook vond de politie
inbrekerswerktuigen zoals een sti
letto, een honkbalknuppel en een
luchtdrukpistool. De verdachte be
weert dat hij de spullen heeft gevon-
den.
Kritiek op Verhoef
TER AAR - Burgemeester P. Ver
hoef van Ter Aar is fel gekritiseerd
door enkele raadsleden die vinden
dat hij de belangen van de gemeen
te niet goed heeft behartigd bij de
behandeling van de herindeling.
Die houdt in dat Ter Aar wordt sa
mengevoegd met de gemeenten Ze
venhoven en Nieuwveen.
Tijdens de raadsvergadering ver
klaarde W. van der Tol (Gemeente
Belangen) 'geschokt te zijn over de
manier waarop Verhoef de herinde
lingszaak naar voren heeft ge
bracht'. De burgemeester zou ook
volgens de WD niet duidelijk heb
ben gezegd hoe de raad over de her
indeling denkt. E. Kraak onder
steunde deze mening volledig, want
ook het PAK had zich aan de uit
spraken van de burgemeester geër
gerd.
Verhoef, zijn woede verbijtend:
"Zullen we het hierbij laten? An
ders zult u het moeilijk krijgen".
VSn Tol verklaarde nergens bang
voor te zijn: "Zegt u het maar. Ik
heb exact weergegeven wat de raad
wilde".
DIEFSTAL - De bewoners van een
huis aan de Schuberthof in Alphen
zijn vrijdagavond tussen half zeven
en half elf goederen kwijtgeraakt
met een totale waarde van enkele
duizenden guldens. Inbrekers na
men geluidsapparatuur, een kleu-
rentélevisie, een paspoort, een be
drag van 200 gulden en een horloge
mee.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Al
phen moet, met Gouda, gaan funge
ren als steunpunt in Zuid-Holland
voor gemeenten die een eigen alco-
holpreventiebeleid willen opzetten.
Dat is de mening van de provincie,
die vindt dat Alphen inmiddels vol
doende ervaring heeft opgedaan
met het eigen alcoholpreventieplan
om als vraagbaak te kunnen dienen.
Gouda zou voor vier uur per week
een medewerker moeten inschake
len, terwijl het de bedoeling is dat
de projectmedewerkster in Alphen,
A. Sannen, voor tien uur per week
de gevraagde werkzaamheden voor
de provincie verricht. "We hebben
echter nog niet gesproken met
Gouda over een mogelijke verde
ling van de taken. In dit stadium is
dat nog wat prematuur", aldus San-
Verwacht wordt dat de provincie
binnenkort de knoop doorhakt en
besluit tot het aangaan van een tij
delijk dienstverband met Sannen.
Dat zou dan tot 1 januari 1990 moe
ten duren, de datum waarop het al
coholpreventieplan in Alphen
wordt beëindigd. "Een voortzetting
zit er echt niet in", aldus Sannen,
"de provincie is de laatste restjes
geld aan het opmaken van WVC".
Centraal punt in het béleid van de
provincie is volgens haar het stimu
leren van een lokaal alcohol-mati-
gingsbeleid. "Je kunt zeggen dat
dat ook wel is gelukt. Er wordt
steeds meer over nagedacht in de
verschillende gemeenten.Mogelijk
dat daar ook in de toekomst meer
initiatief uit voortvloeit".
Alphen heeft zelf de afgelopen ja
ren met Zoetermeer als zogeheten
voorbeeldgemeente gediend. In
beide steden werd met subsidie van
rijk en provincie op experimentele
wijze het alcoholprobleem aange
pakt. Het Alphense project bestaat
behalve uit een onderwijsgedeelte
voor het basisonderwijs - waarin on
der meer een lespakket om de socia
le weerbaarheid van de leerlingen te
vergroten - uit een aantal activitei
ten, dat is gericht op het vroegtijdig
signaleren van verslavingen en op
adequate hulpverlening bij (drei
gend) overmatig alcoholgebruik.
Hier vormen vooral werkers in de
gezondheidszorg, de maatschappe
lijke dienstverlening en het vor
mingswerk de doelgroep. Voor deze
groepen zijn onder meer trainingen
en instructiebijeenkomsten gehou
den.
Meer tijd
In de nog lopende onderdelen van
het alcoholpreventieplan kan door
Alphen de komende maanden meer
tijd worden gestoken dan nu het ge
val is.
Het aantal uren van Sannen
wordt binnenkort uitbereid van 16
tot 26 uur. Dit is mogelijk geworden
doordat het projectonderdeel 'alco
hol en sport' in verband met tijdge
brek van de oorspronkelijke lijst is
geschrapt. "Aanvankelijk was nog
tot september ongeveer 20.000 gul
den begroot voor twee nieuwe pro
jectonderdelen, maar omdat de
afronding en evaluatie van de ver
schillende onderdelen tot nu toe
meer tijd hebben gekost dan ver
wacht, moest één daarvan worden
geschrapt", aldus Sannen.
Het Grote of St. Agnieten Begijnhof naar de toestand in 1576. Het besloten karaker met slechts één toegang
van af het Rapenburg komt op deze uitsnede uit de stadsplattegrond van Liefrinc goed tot uitdrukking. De
steunberen van de kerk zijn nog steeds te herkennen en te zien van af het einde van de Begijnhof-straat.
werd een begijn verwijderd om
dat zij langer dan veertien dagen
afwezig was geweest.
In 1410 stuurde het Agnieten
begijnhof een ingezetene weg we
gens plichtsverzuim en wange
drag. Waar zo'n weggestuurde be
gijn naar toe ging en of het goed
met haar afliep, dat weten we
niet.
Soms waren de regels hard, al
thans in onze ogen. Als een begijn
binnen de eerste vfjf jaar van haar
vestiging in een hofje door een
ernstige ziekte werd getroffen,
kon ze ook opstappen.
Was je eenmaal van het hof ver
wijderd, dan mocht je nooit meer
terugkeren. Deze regel gold ook
als je vrijwillig een begijnhof ver
liet. Helemaal onredelijk was de
regeling met betrekking tot ziek
te in de eerste vijf jaar niet. Een
begijnhof probeerde zich op deze
manier te beschermen om te kun
nen overleven.
Armoede
Als een nieuwe begijn zich tot een
hofje wendde om toegelaten te
worden moest ze ook in materieel
opzicht aan bepaalde eisen vol
doen. De vrouw moest enig bezit
hebben of een handwerk kunnen
uitoefenen. Hierdoor zou zij al
thans de eerste vijf jaar niet ten
laste komen van het hofje. Indien
een begijn na deze vijfjaar "in ar
moede raakte", kon zij ondersteu
ning krijgen van het begijnhof.
Deze regel was gemaakt om te
voorkomen dat men alleen om
huisvesting te verwerven zich bij
de begijnen zou aansluiten.
Een begijn moest bij haar intre
de ook enig huisraad meebrengen
of een klein intredegeld betalen.
Het St. Agnieten begijnhof
heeft bestaan tot in de zestiende
eeuw. De hervorming maakte
toen een einde aan deze religieuze
instelling.
In 1584 werd bepaald dat de
nog in het hofje wonende begij
nen de goederen van het voorma
lige begijnhof mochten beheren.
De opbrengst ging naar de ar-
In 1586 werd besloten dat de
twee nog overgebleven begijnen
er tot hun dood mochten blijven
wonen. Daarna zouden de huisjes
ter beschikking worden gesteld
van de universiteit.
BRAM VERHOOG
Jongens ontdekken Imevelput oude begraafplaats
ALPHEN AAN DEN RIJN - Twee Alphense jongens hebben gistermiddag schedels en
beenderen gevonden op een bouwterrein aan de Castellumstraat in Alphen. Daar was tot
ongeveer een jaar geleden een openbare begraafplaats. De botten zijn gisteravond onder
toezicht van de politie verwijderd door medewerkers van de gemeente die de locatie ook
afdekten. Dat gebeurde op een tamelijk geheimzinnige manier.
namen twee schedels mee naar
huis. De ouders belden vervolgens
de politie en burgemeester M. Paats
van Alphen. Het tweetal werd door
de agenten meegenomen naar de
bouwplaats en raakte daar volgens
moeder Heemskerk 'helemaal over
stuur'.
Ronald: "De doos lag in het water
en de politieagenten zeiden dat wij
dat hadden gedaan en dat we met de
hoofdenhadden gespeeld. Maar dat
is niet zo. De doos stond op een rand
en is waarschijnlijk in het water ge
vallen. Toen hebben ze alles wat er
lag in een busje geladen, daar was
ook een grafsteen bij".
"Belachelijk", noemt mevrouw
Heemskerk de situatie. "Ik heb de
burgemeester gebeld want ik vind
het heel vreemd dat dit terrein is
vrijgegeven voor de bouw. De be
graafplaats zou helemaal geschud
zijn, maar nu blijkt hoe de
NOORDWIJK - Een 25-jarige
Noordwijker is gisteravond zwaar
gewond geraakt bij een ongeval op
Oude Zeeweg in Noordwijk. Daar
waar de Oude Zeeweg overgaat in
de Pickéstraat ramde de automobi
list twee geparkeerde wagens,
waarna hij tegen de gevel van een
woning tot stilstand kwam.
Zijn eigen auto is volgens de poli-
Medewerkers van de dienst openbare werken laadden gisteravond laat tie rijp voor de sloop, terwijl de par-
beenderen in een vrachtwagen. De resten zijn overgebracht naar de knekel- keerde wagens zwaar beschadigd
put op de Oosterbegraafplaats in Alphen. (foto Ben de Bruyn) werden.
"Een begraafplaats is geen openba
re kijkplaats. Uit piëteit is het be
langrijk dat tijdens ontruiming een
kerkhof wordt afgeschermd", zegt
P. Camphuijsen, voorlichter van-de
gemeente Alphen daarover.
De gevonden beenderen dateren
volgens hem uit de vorige eeuw of
uit het begin van deze eeuw. De kin
deren stuitten op een zogeheten
knekelput, waar niet verteerde res
ten in terechtkomen die'worden
aangetroffen als graven na onge
veer dertig jaar worden ontruimd.
Camphuijsen ontkent dat de bot
ten zijn achtergebleven toen de be
graafplaats een jaar geleden werd
'geschud': "Die beenderen zijn toen
naar de knekelput op de Oosterbe
graafplaats gegaan". Dat is ook ge
beurd met de botten die het afgelo
pen weekeinde werden gevonden.
De eerste resten werden vrijdag
middag aangetroffen door mede
werkers van de plantsoenendienst.
"De kinderen hebben waarschijn
lijk gezien dat de botten werden
weggehaald en zijn in het weekein
de verder gaan graven op het afge
sloten bouwterrein", denkt Camp
huijsen.
Ronald Heemskerk (14) en zijn
stiefbroertje Dave Hage (11) vertel
len dat ze gistermiddag tijdens het
spelen een bot uit de grond zagen
steken. De jongens stopten een hoe
veelheid beenderen in een doos en
MAANDAG 13 MAART
Alkemade
informatieavond over be
drijfsopvolging in De Franse Brug,
Westeinde. Roelofarendéveen,
aanvang 20.00 uur.
Alphen
avond over geheime bijbel-
transporten en bijeenkomsten in
de Goede Herderkerk, Ten Harm-
senstraat. aanvang 20.00 uur.
Leiden
ruil-, contact- en veilingavond
De Postzegelvrienden, vanaf
Voorschoten
serie lezingen 'De\
recht', vijfde en laatste lezing: 'Ar-
bak, Cultureel Centrum, Marijke-
laan.
DINSDAG 14 MAART
Katwijk
sportactiviteiten voor mensen
met CARA. olv een fysiothera
peut. van 15.30 tot 16.30 uur in
sportzaal Boorsma, Zwanenburg
museum van Geologie en Minera
logie. Hooglandse Kerkgracht.
openbare voordracht over 'De
mens in de evolutie', aanvang
20.00 uur in de Pieterskerk.
i het Micro-theater,
Oude Vest.
Leiderdorp
belastingspreekuur in de Mu-
zenhof, van 9.00 tot 12.00 uur.
Wassenaar
lezingencyclus Stichting
Backershagen: tweede avond
over: 'Aspecten van het cabaret
lied' door Wout Mouwen en 'Een
ongewone reis door China' door
WOENSDAG 15 MAART
Alphen
uitvoering Johannes passion
door Hosanna, aanvang 20.00 uur
in de Bonifatiuskerk, Paradijslaan.
thema-avond Alphense Vrou
wenraad over thuiszorg, aanvang
20.00 uur in De Thermen, Cantha
rel.
schrijfavond Amnesty Interna
tional in de bibliotheek. Thorbec-
kestraat, aanvang 19.00 uur.
Svetlana Polenia, aanvang 19.30
uur in het Centraal Faciliteitenge
bouw van de RUL, Cleveringa-
plaats.
spreekbeurt: 'Zij die geboren
worden groeten u', door prof.n
J.H. Nieuwenhuis, aanvang 20.00
uur in het Gravensteen, Pieters
kerkhof.
informatiepunt gemeenschap
pelijk wonen, van 20.00 tot 21.00
uur bij Vereniging Centraal Wo
nen, Gerestraat 20, tel: 121554.
concert 'Oude Muziek in Oud
heden' met Marianne Hund Da-
vies (zang) met Messiaen versus
Franse Vogelroepchansons uit
het einde van de 14e eeuw, 20.15
uur in de Taffehzaal, Rijksmuse
um van Oudheden, Rapenburg.
voorpremière van het Cabaret
Zak As met 'De Nationaal Kam
pioen', aanvang 20.15 uur in de
Leidse Schouwburg.
uitvoering van: 'Het Aquarium',
door het Lucas College, 20.30 uur
in het Microtheater, Oude Vest.
Leiderdorp
bridgen in het Bridgecentrum
Leiderdorp, Bernhardstraat, aan
vang 13.30 uur.
blauw is, is gezien', door Poppen-
heater Wellus Nietus, aanvang
14.30 uur in het Cultureel Cen
trum, Marijkelaan.
Wassenaar
lezingencyclus Stichting Back
ershagen: derde avond over
'Louis Couperus en De Oudheid',
door prof.dr. F.L. Bastet,20.00 uur
in het Rijnlands Lyceum.
